CHƯƠNG IV: ĐỀ XUẤT LỒNG GHÉP DỊCH VỤ HỆ SINH THÁI VÀO CÔNG TÁC QUẢN LÝ VÀ BẢO TỒN ĐẤT NGẬP NƯỚC Ở VIỆT NAM
4.4. Đề xuất lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào công tác quản lý và bảo tồn đất ngập nước
4.4.2. Lồng ghép dịch vụ hệ sinh thái vào chiến lược, quy hoạch, kế hoạch thông qua đánh giá môi trường chiến lược
Lồng ghép dịch vụ HST vào quá trình ĐMC có thể được xem là biện pháp hiệu quả để xem xét tác động của các CQK đối với các HST và dịch vụ HST. Các công cụ lập bản đồ không gian và lượng giá dịch vụ HST có thể được sử dụng tại các giai đoạn khác trong quá trình thực hiện ĐMC để hỗ trợ quá trình lồng ghép dịch vụ HST vào các CQK. Tương ứng với các giai đoạn khác nhau của quá trình xây dựng quy hoạch/kế hoạch và ĐMC, có thể sử dụng các thông tin về dịch vụ HST và các công cụ khác nhau để lồng ghép dịch vụ HST vào quá trình ĐMC. Các bước lồng ghép dịch vụ HST vào ĐMC tương ứng với các giai đoạn của CQK và các công cụ có thể hỗ trợ quá trình lồng ghép dịch vụ HST vào ĐMC được trình bày tại Bảng 4.2 như sau:
Bảng 4.2: Các bước lồng ghép dịch vụ HST vào đánh giá môi trường chiến lược của chiến lược, quy hoạch, kế hoạch
Các giai đoạn xây dựng CQK
Các giai đoạn của ĐMC
Lồng ghép dịch vụ HST vào ĐMC
Công cụ và cách tiếp cận Xác lập cơ sở dữ liệu
về tiềm năng và hạn chế của kinh tế-xã hội, ngành/lĩnh vực Xác định các chỉ tiêu
Miêu tả hiện trạng môi trường, xác định các mục tiêu môi trường
- Xác định các thông tin và số liệu về hiện trạng các HSTXác định tác nhân, động lực dẫn tới thay đổi dịch vụ HST
- Lập bản đồ không gian của các dịch vụ HST
- Phân tích định tính
- Thu thập số liệu về xu hướng của các dịch vụ HST theo không gian và thời gian
Xác định các các quan điểm và mục tiêu chiến lược của quy hoạch/kế hoạch
Đánh giá sự phù hợp của các quan điểm, mục tiêu của chiến lược, quy hoạch, kế hoạch với các quan điểm, mục tiêu về bảo vệ môi trường
- Xác định các mục tiêu và ưu tiên chiến lược của quy hoạch/kế hoạch sẽ ảnh hưởng hoặc phụ thuộc vào các dịch vụ HST như thế nào?
- Phân tích định tính
- Phân tích định lượng
Dự thảo quy hoạch/kế hoạch và xây dựng các phương án phát triển
Đánh giá tác động đến các vấn đề môi trường chính trong trường hợp thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch.
- Việc thực hiện CQK sẽ ảnh hưởng đến HST và dịch vụ HST như thế nào?
- Xác định tác động tích lũy lên dịch vụ HST khi thực hiện CQK
- Lượng giá dịch vụ HST
- Lập bản đồ không gian của các dịch vụ HST
Đánh giá các phương án phát triển trong dự thảo quy hoạch/kế hoạch
Đánh giá, so sánh các phương án phát triển của chiến lược, quy hoạch, kế hoạch;
Đề xuất điều chỉnh chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và các biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu tác động xấu đến môi trường
- Đánh giá tác động của các phương án phát triển lên dịch vụ HST và đánh giá thay đổi về mặt lý sinh và tiền tệ - Đưa ra giải pháp để
giảm tác động của CQK đến các dịch vụ HST quan trọng - Xác định các giải
pháp giảm thiểu tác động của CQK và sự phụ thuộc của
- Lượng giá dịch vụ HST
- Lập bản đồ không gian của các dịch vụ HST
- Phân tích kịch bản
CQK vào các dịch vụ HST
Xem xét góp ý về dự thảo QHPT
Tham vấn các bên liên quan trong quá trình thực hiện ĐMC
- Quá trình tham vấn các bên liên quan có xem xét đến HST và dịch vụ của HST
- Tham vấn các bên liên quan
Thẩm định và phê duyệt quy hoạch phát triển
Thẩm định và phê duyệt ĐMC
- HST và dịch vụ HST được đưa vào là một trong những tiêu chí để thẩm định và phê duyệt quy hoạch
- Phân tích đa tiêu chí
Nguồn: Tổng hợp từ kết quả nghiên cứu của tác giả.
Bước 1-Miêu tả hiện trạng môi trường, xác định các mục tiêu môi trường:
Ở giai đoạn đầu của ĐMC, cần xác định các dịch vụ HST và các bên liên quan phụ thuộc vào dịch vụ HST.Các tác nhân,những áp lực đối với hệ sinh thái cũng như những xung đột trong sử dụng nguồn tài nguyên cũng cần được xác định trong giai đoạn này.Đồng thời, có thể thu thập các thông tin liên quan đến các cơ hội và rào cản trong việc bảo tồn và sử dụng các dịch vụ HST. Công cụ lập bản đồ dịch vụ HSTcó thể được áp dụng để hỗ trợ quá trình đánh giá ngay từ giai đoạn đầu để đánh giá việc cung cấp và nhu cầu sử dụng các dịch vụ hệ sinh thái. Ngoài ra, trong giai đoạn này cũng cần thu thập thông tin về các bên liên quan (các bên hưởng lợi và các bên sử dụng dịch vụ HST).
Bước 2-Đánh giá sự phù hợp của các quan điểm, mục tiêu của chiến lược, quy hoạch, kế hoạch với các quan điểm, mục tiêu về bảo vệ môi trường:
Trong giai đoạn này, cần đánh giá các mục tiêu và ưu tiên chiến lược của CQK ảnh hưởng hoặc phụ thuộc vào các dịch vụ HST như thế nào.Công cụ phân tích định tính và phân tích định lượngcó thể áp dụng trong giai đoạn này để đánh giá tác động và sự phụ thuộc của các mục tiêu và ưu tiên chiến lược đến các dịch vụ HST
Bước 3-Đánh giá tác động đến các vấn đề môi trường chính trong trường hợp thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch:
Giai đoạn này tập trung vào việc đánh giá tác động của các giải pháp khác nhau lên dịch vụ HST, dự đoán những thay đổi của việc cung cấp các dịch vụ HST khi thực hiện các phương án phát triển trong CQK. Đồng thời, cần xem xét tác động tích lũy lên HST và dịch vụ HST khi thực hiện CQK.Các công cụ như lượng giá dịch vụ HST, lập bản đồ không gian của các dịch vụ HST, phân tích kịch bản có thể áp dụng trong giai đoạn này.
Bước 4-Đánh giá, so sánh các phương án phát triển của chiến lược, quy hoạch, kế hoạch; đề xuất điều chỉnh chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và các biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu tác động xấu đến môi trường:
Trong giai đoạn này, các kết quả phân tích dịch vụ HST sẽ được trình bày dưới dạng các cơ hội và rủi ro liên quan đến dịch vụ HST đối với mỗi phương án phát triển khác nhau của CQK. Giai đoạn này cũng sẽ đưa ra những giải pháp nhằm mục đích:(i)giảm tác động của CQK đối với dịch vụ hệ sinh thái và (ii) giảm sự phụ thuộc của CQK vào các hệ sinh thái quan trọng. Đồng thời, giai đoạn này cũng đánh giá tác động tích lũy của CQK đối với các dịch vụ hệ sinh thái.
Bước 5-Xem xét góp ý về dự thảo đánh giá môi trường chiến lược:
Tại bước này, cần đảm bảo sự tham gia của các bên hưởng lợi từ dịch vụ HST thông qua quá trình tham vấn các bên liên quan.Kết quả đánh giá về tác động của CQK đến HST và dịch vụ HST tại các bước trước đó có thể được sử dụng trong quá trình tham vấn các bên liên quan.
Bước 6-Thẩm định và phê duyệt đánh giá môi trường chiến lược:
Tại bước này, cần đảm bảo rằng HST và dịch vụ HST được đưa vào là một trong những tiêu chí để thẩm định và phê duyệt ĐMC.