PHẦN II. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
2.3. Cỏc nhõn tố ảnh hưởng ủến thu hỳt cỏc nguồn vốn ủầu tư
Vốn ủầu tư ủưa vào một nền kinh tế nhiều hay ớt cũng như hiệu quả của việc sử dụng các nguồn vốn ấy phụ thuộc vào một số yếu tố như: Các nguồn lực và tiềm năng phỏt triển của ủịa phương, sự tăng trưởng và phỏt triển bền vững của nền kinh tế, sự ổn ủịnh của mụi trường kinh tế vĩ mụ và cỏc chớnh sỏch khuyến khớch ủầu tư.
2.3.1. Các nguồn lực và tiềm năng phát triển
Nguồn lực ở ủõy bao gồm: Nguồn lực về con người, thể hiện qua số lượng và chất lượng lao ủộng; tiềm lực về khoa học cụng nghệ thể hiện qua việc sở hữu và áp dụng những công nghệ tiên tiến vào quản lý và sản xuất.
Tiềm năng phỏt triển bao gồm: ủiều kiện tự nhiờn (vị trớ, ủịa hỡnh, khớ hậu), tiềm năng về tài nguyờn khoỏng sản, tài nguyờn ủất, tài nguyờn nước, tài nguyờn rừng và tiềm năng phỏt triển kinh tế chưa ủược khai thỏc hết ở cỏc ngành, lĩnh vực.
2.3.1.1. Nhõn tố ủịa ủiểm, vị trớ ủịa lý
Những quốc gia, những ủịa phương cú vị trớ ủịa lý thuận lợi sẽ là yếu tố mụi trường thuận lợi ủể thu hỳt vốn ủầu tư. Vị trớ ủịa lý thuận lợi bao gồm gần cảng biển, gần sân bay, thuận lợi trong giao thông vận tải, nằm giữa những vị trí huyết mạch của quốc gia, của khu vực.
2.3.1.2. Nhân tố tài nguyên thiên nhiên
Các nguồn tài nguyên thiên nhiên bao gồm tài nguyên khoáng sản của một quốc gia, số lượng, trữ lượng của từng loại tài nguyên khoáng sản, khả năng khai thác khoáng sản. Thực tế tài nguyên khoáng sản là có hạn. Mặt khỏc việc khai thỏc tài nguyờn khoỏng sản ủó gõy ra nhiều hậu quả nghiờm trọng về mụi trường. Do ủú Chớnh phủ cỏc nước ủó phải ủưa ra cỏc chớnh sỏch quản lý chặt chẽ tài nguyên thiên nhiên, khuyến khích việc thăm dò, tìm kiếm tài nguyên một cách hiệu quả và tiết kiệm…Xuất phát từ nguồn lực tài nguyờn hạn chế, ủó khiến cỏc nhà ủầu tư thường tỡm kiếm nơi cú nhiều tài nguyờn thiờn nhiờn và cú chớnh sỏch thụng thoỏng ủể ủầu tư. Những nước giàu tài nguyờn thỡ thu hỳt nhiều nhà ủầu tư ủến ủầu tư.
2.3.1.3. Nhân tố nguồn nhân lực
Xột về ảnh hưởng của nguồn lực cho phỏt triển ủến việc thu hỳt cỏc nguồn vốn ủầu tư. Mọi hoạt ủộng sản xuất kinh doanh muốn thực hiện ủược cần phải cú con người. Khi cỏc nhà ủầu tư, ủặc biệt là cỏc nhà ủầu tư nước ngoài ủem vốn ủến một quốc gia, họ khụng thể di chuyển toàn bộ cỏc nguồn lực và phương tiện sản xuất ủến quốc gia ủú, vỡ vậy họ sử dụng nguồn lực tại chỗ là chủ yếu. Khi một nền kinh tế cú nguồn lao ủộng dồi dào và ủỏp ứng ủược nhu cầu sẽ tạo ủiều kiện thụõn lợi cho cỏc nhà ủầu tư nhanh chúng ủưa dự ỏn vào hoạt ủộng. Ở ủõy xột ủến cả số lượng và chất lượng lao ủộng. Số lượng lao ủộng phụ thuộc vào quy mụ dõn số và tỉ lệ dõn số ở trong ủộ tuổi lao ủộng, nguồn lao ủộng của một quốc gia cú số lượng lớn sẽ ủỏp ứng ủược nhu cầu mở rộng quy mô sản xuất và vận hành những sự án có quy mô lớn.
Tuy nhiờn, như vậy chưa ủủ, trong khi sản xuất ủũi hỏi yờu cầu về chất lượng cao thỡ chất lượng lao ủộng là vấn ủề quan trọng hơn hết, nếu như cú hàng triệu lao ủộng mà trỡnh ủộ và kĩ năng của họ chỉ cú thể sản xuất thủ cụng, là cỏc lao ủộng cơ bắp thỡ cũng chẳng cú ý nghĩa gỡ. Chất lượng lao ủộng thể hiện ở: truyền thống lao ủộng, khả năng sỏng tạo và trỡnh ủộ qua ủào tạo, nú
phụ thuộc vào những truyền thống của quốc gia, ủịa phương và cụng tỏc giỏo dục ủào tạo. Khi lao ủộng cú chất lượng cao, thứ nhất họ sẽ tham gia vào sản xuất tốt hơn vì những kiến thức họ có không phải là nhỏ, bao gồm cả những kiến thức cơ bản và kinh nghiệm qua thời gian. Hơn nữa, họ sẽ tiếp thu nhanh hơn khoa học kỹ thuật, giảm bớt chi phớ ủào tạo cho nhà ủầu tư. Vấn ủề về cơ cấu lao ủộng cũng cú ảnh hưởng khụng nhỏ ủến cỏc nguồn vốn ủầu tư. Cơ cấu ở ủõy bao gồm cơ cấu về lao ủộng ủó qua ủào tạo và lao ủộng chưa qua ủào tạo, cơ cấu về cỏc bậc, chuyờn ngành giữa cỏc lao ủộng ủó qua ủào tạo. Xu thế hiện nay có nhu cầu cao về công nhân kỹ thuật lành nghề hơn là các cán bộ quản lý, vỡ vậy, việc ủiều chỉnh cơ cấu cũng là vấn ủề khụng nhỏ ủối với các quốc gia.
2.3.2. Nhân tố chính trị - xã hội
Sự ổn ủịnh về chớnh trị, thể chế chớnh trị, sự nhất quỏn trong chủ trương, ủường lối, chớnh sỏch cơ bản của nhà nước luụn là yếu tố tạo mụi trường ủầu tư kinh doanh hấp dẫn cỏc nhà ủầu tư. ðặc trưng nổi bật về sự tỏc ủộng của những yếu tố chớnh trị ủối với hoạt ủộng ủầu tư thể hiện ở những mục ủớch mà thể chế chớnh trị nhằm tới. Thể chế chớnh trị giữ vai trũ ủịnh hướng, chi phối toàn bộ cỏc hoạt ủộng trong xó hội trong ủú cỏc hoạt ủộng ủầu tư kinh doanh của cỏc nhà ủầu tư thụng qua vai trũ của nhà nước cầm quyền. Với vai trũ tạo lập, thỳc ủẩy, ủiều chỉnh và duy trỡ tốc ủộ phỏt triển kinh tế, nhà nước tạo lập một mụi trường ủầu tư kinh doanh thuận lợi, quy ủịnh những khuụn khổ phỏp lý, duy trỡ trật tư kỷ cương trong xó hội và cỏc hoạt ủộng kinh tế, duy trỡ sự ổn ủịnh kinh tế vĩ mụ, quyết ủịnh tiền ủồ kinh tế của một ủất nước. Sự ổn ủịnh về chớnh trị sẽ tạo ra mụi trường ủầu tư kinh doanh thuận lợi, một nhà nước mạnh, thực thi hữu hiệu các chính sách phát triển KTXH sẽ ủem lại lũng tin và tớnh hấp dẫn cho cỏc nhà ủầu tư trong và ngoài nước. Trong một xó hội ổn ủịnh về chớnh trị, cỏc nhà ủầu tư ủược ủảm
qua sự ủỏnh giỏ về mức ủộ rủi ro chớnh trị (rủi ro chớnh trị là mức ủộ mà cỏc biến cố và hoạt ủộng chớnh trị cú khả năng gõy ra những tỏc ủộng tiờu cực ủối với mụi trường ủầu tư, với lợi nhuận dài hạn tiềm tàng của cỏc dự ỏn ủầu tư, của cỏc nhà ủầu tư). Ngoài ra cũn cú một số yếu tố rất quan trọng của mụi trường chớnh trị là xu thế chớnh trị, ủõy là ủịnh hướng chớnh trị của nhà nước sẽ ỏp dụng trong chớnh sỏch ủiều hành quốc tế và cỏc nhà ủầu tư. Xung ủột với nước ngoài là mức ủộ thự ủịch của một quốc gia với một quốc gia khỏc, khi xảy ra xung ủột cỏc quốc gia thường ỏp dụng chớnh sỏch cấm vận, trừng phạt kinh tế, chớnh trị…mà hậu quả hay cỏc thiệt hại của nú thỡ cỏc nhà ủầu tư sẽ phải gỏnh chịu ủầu tiờn. ðịnh hướng chung của nền kinh tế sẽ phản ỏnh những chớnh sỏch kiểm soỏt và ủiều hành nền kinh tế quốc gia, những chớnh sỏch này sẽ làm cho mức ủộ rủi ro tăng hoặc giảm tuỳ theo mức ủộ nhất quỏn và mở cửa của chỳng, những chớnh sỏch này ủược thể chế hoỏ thành cỏc ủạo luật và chỳng cú hiệu lực phỏp lý ủối với cỏc hoạt ủộng kinh doanh.
Cỏc nhõn tố về chớnh sỏch cú ý nghĩa rất lớn và ảnh hưởng lớn ủến mụi trường thu hỳt ủầu tư. Chớnh sỏch tốt sẽ làm cho cỏc nhà ủầu tư yờn tõm, tạo ủiều kiện hỗ trợ nhà ủầu tư mới thành lập, hoặc hỗ trợ ủộng viờn tinh thần hoặc cung cấp hạ tầng kỹ thuật như ủiện nước, hoặc chớnh sỏch về thuế, ủào tạo lao ủộng.v.v...
2.3.3. Sự phát triển của nền kinh tế
ðể ủỏnh giỏ một nền kinh tế ủược coi là cú phỏt triển hay khụng người ta dựa vào một số chỉ tiờu chớnh như: GDP hàng năm, tốc ủộ tăng trưởng, cơ cấu kinh tế, các chỉ tiêu về phúc lợi công cộng và chăm sóc con người. ðể có thể tạo ra sự phát triển, trước hết, phải có mức tăng trưởng hàng năm thông qua giỏ rị tổng sản phẩm. Sự tăng trưởng này ảnh hưởng ủến việc thu hỳt cỏc nguồn vốn ủầu tư ở hai gúc ủộ: Một là, khi GDP tăng, cú nghĩa hiệu quả của vốn ủầu tư ủược nhỡn nhận theo chiều hướng tốt, từ ủú, cỏc nhà ủầu tư cú sự tin tưởng ủối với cỏc hoạt ủộng kinh tế và tăng cường ủầu tư vào. Bất kỡ một nhà ủầu tư nào khi bỏ vốn vào một nền kinh tế, dự với mục ủớch tỡm kiếm lợi
nhuận hay là cỏc nguồn viện trợ ủều mong muốn những ủồng vốn ấy ủược sử dụng với hiệu quả cao nhất. Chính vì vậy, nơi họ muốn tìm kiếm và sẵn sàng ủầu tư phải là nơi cho họ thấy ủược nguồn vốn sẵn cú ủược sử dụng như thế nào. Hai là, khi nền kinh tế tăng trưởng nhanh sẽ có mức tiết kiệm cao hơn và từ ủú tăng cường vốn ủầu tư. Ở ủõy khụng xột ủến việc thu hỳt thờm cỏc nguồn vốn từ bên ngoài mà là vốn từ bản thân nền kinh tế thông qua tiết kiệm.
Vỡ xột theo lý thuyết kinh tế cổ ủiển cho một nền kinh tế ủúng thỡ: GDP=
C+S; Trong ủú: C là mức tiờu dựng; S là mức tiết kiệm.
Và xột theo lý thuyết thỡ: S = I (trong ủú I là mức ủầu tư của nền kinh tế). Như vậy: GDP = C+ I, hay I = GDP- C.
Mức tiêu dùng C của người dân cũng tăng lên khi họ có thu nhập cao hơn, nhưng nú cũng bị giới hạn bởi cỏc quy luật sinh học, và xột theo gúc ủộ nào ủú, khi mức tiờu dựng C tăng lờn, tức là cỏc sản phẩm trờn thị trường bỏn ủược nhiều hơn, từ ủú khuyến khớch cỏc doanh nghiệp và cỏc hoạt ủộng dịch vụ phỏt triển. Vấn ủề ủặt ra ở ủõy là phải giải quyết tốt mối quan hệ giữa tiết kiệm và tiờu dựng. Làm sao ủể thu hỳt ủược nguồn vốn từ tiết kiệm của người dõn, biến nú thành vốn ủầu tư phỏt triển kinh tế xó hội.
Cơ cấu kinh tế cũng ảnh hưởng ủến thu hỳt cỏc nguồn vốn ủầu tư.
Thường thỡ nhà ủầu tư nào cũng muốn ủầu tư vào những ngành nghề, lĩnh vực ủem lại lợi nhuận cao, cú khả năng thu hồi vốn nhanh và ủảm bảo. Nếu chia nền kinh tế thành ba ngành chủ yếu: Nông nghiệp, công nghiệp- xây dựng và dịch vụ thì những nơi thu hút nhiều vốn vẫn là công nghiệp và dịch vụ. Chính vì vậy, những nền kinh tế có cơ cấu tỉ lệ công nghiệp và dịch vụ chiếm tỉ lệ cao thỡ sẽ thu hỳt ủược nhiều vốn ủầu tư hơn vỡ ở ủõy ủó tồn tại sẵn những ủiều kiện cho cỏc ngành này phỏt triển như: Cơ sở hạ tầng, vựng nguyờn liệu, thị trường truyền thống, nguồn lao ủộng... ðiều này giải thớch tại sao phần lớn
Trong sự phát triển của nền kinh tế bao gồm cả sự phát triển của hệ thống cơ sở hạ tầng. ðơn giản bởi vì muốn phát triển phải có cơ sở hạ tầng vững chắc, và chớnh sự phỏt triển kinh tế sẽ tạo ủiều kiện phỏt triển cơ sở hạ tầng. Cơ sở hạ tầng giống như một nền móng vững chắc cho mọi công cuộc ủầu tư, vỡ muốn sản xuất kinh doanh phải cú ủiện, nước ủảm bảo, giao thụng thuận tiện, cỏc dịch vụ cụng cộng phỏt triển. Vỡ vậy, bất cứ nhà ủầu tư nào cũng muốn bỏ vốn vào ủịa bàn cú lợi nhất cho hoạt ủộng của họ.
2.3.4. Ổn ủịnh mụi trường kinh tế vĩ mụ
Sự ổn ủịnh mụi trường kinh tế vĩ mụ ở ủõy ủược nhỡn nhận thụng qua:
sự ổn ủịnh về kinh tế xó hội, ổn ủịnh về chớnh trị, mụi trường kinh doanh và ổn ủịnh trong cỏc chớnh sỏch tiền tệ. Một quốc gia muốn thu hỳt vốn ủầu tư cho phỏt triển kinh tế xó hội, trước hết, ủú phải là nơi khụng xảy ra cỏc cuộc chiến tranh, các cuộc nội chiến và khủng bố. đó phải là một quốc gia có các chớnh sỏch kinh tế ổn ủịnh, khụng cú sự thay ủổi liờn tục về chớnh sỏch phỏp luật vỡ khi ủú sẽ ảnh hưởng rất lớn và theo xu hướng tiờu cực ủối với cỏc nhà ủầu tư. Cỏc chớnh sỏch tiền tệ phải làm sao hạn chế ủược lạm phỏt và chống giảm phỏt, ổn ủịnh tỉ giỏ và lói suất. Kinh tế khụng thể phỏt triển mà khụng cú lạm phỏt, song vấn ủề là ở chỗ làm sao ủể kiểm soỏt ủược lạm phỏt ấy, giữ nú ở một tỉ lệ cú lợi cho phỏt triển, trỏnh mất giỏ ủồng tiền quỏ lớn. Cỏc nhà ủầu tư khụng thể yờn tõm và ổn ủịnh sản xuất tại một nước mà giỏ trị ủồng tiền của nước ủú liờn tục thay ủổi, nú ảnh hưởng trực tiếp ủến việc xuất nhập khẩu của doanh nghiệp. Hơn nữa, giỏ trị của ủồng nội tệ cũn ảnh hưởng ủến lợi nhuận thực tế mà cỏc nhà ủầu tư thu ủược tại một thị trường xỏc ủịnh. Lói suất sẽ cú ảnh hưởng lớn ủến dũng chảy của vốn vào trong nước hay ra ngoài, ở ủõy cần cú một sự tương xứng giữa lói suất trong nước và thị trường thế giới.
Vỡ vậy, lói suất phải cú xu hướng cao hơn thế giới ủể cỏc nhà ủầu tư dồn nhiều vốn vào trong nước hơn. Mặt khỏc, một mức lói suất cao cũn là ủiều kiện ủể bảo toàn nguồn vốn trong nước, trỏnh thất thoỏt ra ngoài.
2.3.5. Cỏc chớnh sỏch khuyến khớch ủầu tư
Một mụi trường ủầu tư thụng thoỏng và thuận tiện luụn là nơi mà cỏc nhà ủầu tư muốn tỡm ủến. Vỡ vậy, cỏc quốc gia ủều ủó và ủang thực hiện cỏc biện phỏp nhằm cải tạo mụi trường ủầu tư của mỡnh, trong ủú vai trũ của cỏc chớnh sỏch khuyến khớch ủầu tư rất quan trọng, bao gồm những quy ủịnh cụ thể về trỡnh tự, thủ tục ủầu tư, cỏc biện phỏp ưu ủói ủối với từng ngành, lĩnh vực và từng vựng cụ thể. Cỏc nhà ủầu tư mong muốn cỏc thủ tục nhanh chúng và ủơn giản, ủồng thời cú những ưu ủói về thuế, giỏ thuờ ủất, về tạo ủiều kiện cho sử dụng cơ sở hạ tầng...