BONJO ARIRANG Người thương mà bỏ em ra đi
Chưa nổi mười lí, chân đau nhức
*
Thời gian hạnh phúc, diệu kỳ khi bên nhau, xin cùng nán lại Đêm chưa tàn, chàng đừng vội đi
*
Arirang, với em, là Đèo - Rơi - Lệ
Đ ể tìm lại tình yêu, em không thể đứng yên
*
Píuưi TRị Tfui Hiền, N(fWjễn Tfd Kiền m Vằn fiọc Hàn Qịiỉc
Những vì sao sáng nhất găm vào bầu trời xanh thẫm
Những nuối tiếc đắng cay nhất thiêu đốt tận sâu đáy lòng tôi
*
Trái tim đàn ông như dòng nước băng xuống núi Trái tim đàn bà như nước giếng, thẳm sâu và tĩnh lặng
*
Tinh yêu của những chàng trai trẻ như những trái thông, tưởng rằng tuyệt diệu Nhưng chỉ gió thổi qua, là chúng rụng rơi
*
Chim chóc ban mai líu lo chỉ vì thức ăn
Chim chóc buổi đêm ca hát vì ngọt ngào tình ái
*
Cây cối, trái hoa, mùa tiếp mùa, luôn tươi xanh, rực rỡ Riêng vinh quang tuổi trẻ thì sớm tàn phai
[Phan Thị Thu Hiền dịch]
MIRYANG ARIRANG Chàng hậy nhìn em, nhìn em, nhìn em này
Giữa mùa đông, khi chàng ngắm một bông hoa, xin hãy nghĩ về em (Điệp khúc) Ari-arirang! Ssuri-Ssurirang! Arariga nanne!
0'er Hôm nay em mong qua đèo Arirang
*
Núi Saejae trên dãy Moonkyung uốn lượn quanh co Trèo lên, trèo xuống, em vừa đi vừa khóc
*
Van fwc dần gian
Hãy mang em theo, mang em theo, mang em theo chàng Khi hoa nở ở Hanyang, chàng ra đi, hãy mang em theo với!
[Phan Thị Thu Hiền dịch]
GANGWON ARIRANG
Khi em đang phát cây, bạt cỏ, chàng nói sẽ ra đi
Em đứng chôn chân nơi bậc cửa, sao chàng không ngưng bước?
*
Trên núi, nho moroo và chuối daerae là thức ăn ngon Với em và chàng, tình yêu chân thực mới chính là mật ngọt
*
Đến với em, đến với em, hãy đến cùng em
Trong vườn cây thầu dầu, vườn sơn trà, gặp nhau, người yêu em nhé [Phan Thị Thu Hiền dịch]
GYEONGGI ARIRANG Có bao nhiêu vì sao trên bầu trời quang đãng Có bấy nhiêu giấc mộng trong trái tim chúng ta
*
Qua khỏi đèo này là núi Bạch Đầu Nơi, giữa mùa đông lạnh giá, hoa vẫn nở
[Phan Thị Thu Hiền dịch]
3.2.2. Dân ca tự sự
CUỘC HÔN NHÂN CAY ĐẤNG (Dân ca vùng Gochang) Ngày thứ ba sau đám cưới,
Mẹ chồng sai tôi đi làm cỏ
pftan TfiiTiuiHien, Nguyễn ThịHứn • Vằníiọctíàn Quic
Với cái CUỐC bằng gỗ.
Trời nóng như đổ lửa,
Cánh đổng dài như sườn núi cao.
Tôi làm cỏ được ba luống cày.
Buổi trưa, cơm của mọi người được mang đến, Riêng tôi thì không có gì ăn.
Khi tôi bước vào nơi gọi là nhà tôi Đứng trước cánh cổng lớn
Cha chổng tôi hỏi:
"Này con dâu, con dâu,
Làm cỏ được bao nhiêu luống?"
"Trời nóng như đổ lửa
Con vẫn làm xong ba luống cày Trên cánh đổng dài, gập ghềnh đá sỏi.
Mọi người đều được mang đến bữa trưa Riêng con thì không có".
"Đổ dâu thối, cút ngay khỏi cửa Mày dám gọi thế là công việc Và đòi ăn nữa sao?"
Khi tôi đến giữa sân Em trai chổng tôi hỏi:
"Chị dâu, chị dâu, làm cỏ được bao nhiêu luống?"
"Trời nóng như đổ lửa,
Chị vẫn cố làm xong ba luống Trên cánh đồng khô khốc, đầy đá sỏi Nhưng không hề ai mang cơm cho chị".
"Mụ đàn bà hư hỏng, chị dám gọi thế là công việc
Vnnfwc-dọn(jừm
Còn đòi ăn trưa nữa sao?"
Khi tôi từ sân bước lên nhà Chị chồng tôi hỏi:
"Này em dâu, em dâu Làm cỏ bao nhiêu luống?"
"Em đã làm cỏ ba luống cày Trên cánh đồng dài, đầy sỏi đá
Nhưng chẳng ai mang cơm đến cho em".
"Mụ đàn bà xấu xa, hãy cút xéo ngay Mày dám gọi thế là công việc
Còn đòi hỏi ăn trưa nữa sao?"
Khi tôi bước vào bếp,
Mẹ chồng tôi, đang cầm muôi cơm, hỏi:
"Này con dâu, con dâu Làm cỏ bao nhiêu luống?"
"Trời nóng như đổ lửa,
Con vẫn cố làm cỏ xong ba luống Trên cánh đổng dài, sỏi đá.
Mọi người đểu có đổ ăn trưa, Riêng con chẳng được gì".
"Đồ con dâu thối tha, mày dám gọi đó là công việc Và đòi ăn nữa sao?"
Cái mà họ cho tôi ăn Là lúa mạch cũ nấu lên Với nước tương cũ.
Cái thìa mà họ cho tôi Là cái múc phân
Phan Tftí Tfui Hổn, p/tan Tĩĩị H iầi • Vằn íiọc Hàn Q uỉc
Ở nhà yangban họ Trịnh.
Thậm chí mẹ chổng chẳng trao vào tay Mà ném, tôi phải chạy để nhặt lấy Tôi cố nuốt cái họ gọi là "đồ ăn".
Một bà cụ hàng xóm
Vào bếp, thấy vậy, bèn khuyên nhủ:
"Cả trái đất dưới gầm trời
Cháu thực sự chẳng còn nơi nào trú ngụ Ngoài nhà này hay sao?"
Tôi uống nước cho đỡ mệt Rổi nói với mẹ chồng:
"Thưa mẹ, con đi đây, Con vào chùa tu ạ".
"Này, con khốn, cứ đi nếu mày muốn Con trai tao sống chẳng cẩn mày".
Tôi bước lên thưa với cha chồng:
"Thưa cha, con đi đây Con vào chùa tu ạ".
"Này, con khốn, cứ đi nếu mày muốn Con trãi tao sống chẳng cần mày".
Tôi bước vào phòng mình, Mở cái rương gỗ sồi Cắt một mảnh từ bộ váy Làm nên chiếc nón của ni cô
Lấy phẩn vải còn lại, may quẩn và áo.
Đội nón ni cô
Mang túi nải trên lưng,
Vằnfiọcdãn(jừin
Tôi bước ra sân, nói:
"Xin hãy nghe, hãy nghe tôi nói Tôi sẽ đi lên chùa
Thưa mẹ chồng, xin nghe tôi nói Tôi sẽ đi lên chùa.
Chị chồng, xin hãy nghe tôi nói Tôi sẽ đi lên chùa.
Nếu em trai chị từ kinh đô trở về Hãy nói em chị biết tôi đã vào chùa tu".
Dù sao, tôi cũng đã chào từ biệt họ
Rồi tôi trèo lên núi, đến ngôi chùa 12 cánh cổng.
Tôi đến cổng đầu tiên
Mở cổng vào căn phòng thứ nhất Nhiều các vị SƯ trẻ.
"Xin làm ơn cho tôi xuống tóc".
"Chúng tôi không thể làm như thế, sợ điểu tiếng xầm xì".
Tôi mở cổng vào căn phòng thứ hai Nhiều các vị sư đứng tuổi.
"Xin làm ơn cho tôi xuống tóc".
"Chúng tôi không thể làm thế đâu, sợ điều tiếng xẩm xì".
Tôi mở cổng vào căn phòng thứ ba Nhiều các vị sư già lão.
"Xin làm ơn cho tôi xuống tóc".
"Chúng tôi không thể làm vậy, sợ điều tiếng xầm xì".
"Giờ đây tôi đã đến đường cùng Chẳng có gì trở ngại
Xin làm ơn cho tôi xuống tóc".
Pilan Thị Tíui Hiền. Nguyễn Tfụ Hiền • Van dọc Hàn Q iiỉc
Tôi Cầm ngọn đèn trong tay, Một vị sư cạo tóc phía sau tai tôi Áo ni cô của tôi ướt đầm nước mắt.
Tôi cẩm ngọn đèn trong tay,
Một vị sư khác cạo tóc hai bên đầu tôi Tôi không thể khóc to thành tiếng.
"Ôi, xin hãy lắng nghe, hỡi tất cả mọi người trên thế gian này.
Không còn nơi nào cho tôi sống Dưới trời không cột chống Tóc tôi đã cạo trọc rồi Khuôn mặt còn trẻ trung?"
Lần lẩn cũng qua được ba năm Hôm ấy tôi qua đèo và thấy Một quý ông từ xa đi lại Trông giống như chồng tôi.
Quý ông cất lời:
"Cô đi khắp bốn phương trời
Chẳng thấy ai khác như tôi sao vậy?"
Nhìn phía nào cũng đúng là chàng Đúng là chồng của tôi.
Tôi bèn nói quý ông giở nón Thì đúng thực là chồng của tôi.
Chàng vội vàng xuống ngựa,
Ồm lấy tay tôi, nhìn kỹ khuôn mặt tôi Rổi kêu lên: "Sao thê này chứ?
Chuyện gì xảy ra với vợ của tôi?"
"Em không bao giờ trở lại nhà anh, không bao giờ nữa.
Đừng khuyên nhủ em vô ích, em chẳng trở về đâu.
Giờ đây em đã xuống tóc rổi.
Nếu chỉ là hôn nhân giữa anh và em Em có thể theo anh tức khắc
Nhưng em không thể, không thể nào chịu đựng Cha chổng la thét,
Mẹ chồng rủa xả,
Chị chổng nghiến răng ken két.
Nên em không về cùng anh đâu.
Anh hãy về nhà một mình
Hãy kết hôn với người con gái khác Gia đình gia giáo, tươi đẹp như hoa
Chỉ xin anh đừng quên, dù chỉ trong mơ, cuộc đời khốn khổ của em Đừng quên những gì em từng chịu đựng.
Nếu anh nghĩ đến em trong giấc mơ anh
Dẫu chết, em cũng kết cỏ đền ơn anh tình nghĩa".
Chia biệt người vợ khốn khổ, người chồng trở về nhà.
Cha của anh đón chào và nói:
"Con dâu nhà ta đã bỏ đi từ ba năm trước Vì con lâu không trở về".
Người chồng bỏ ăn bỏ uống Tới căn lều mái rạ sau vườn Mở cửa vào phòng vợ Cát bụi đã phủ dầy ba bộ
Chăn, gối, khăn giường thêu đôi vịt Cho đôi lứa, một cái bình
Vanfwccûùicfùm
p/útn TfdTfm Hứn,Nr/uyễn T ĩậtíổn • Van fw cHàn Q ịlíc
Một chiếc nhẫn bạc như sợi dây mảnh Tất cả vung vãi trong phòng
Người chổng đã ở nơi đâu Không biết tâm can vợ thiêu đốt?
Dù cha nàng là thầy thuốc đi nữa Liệu có chữa khỏi bệnh nàng?
Người vợ đã đi đâu?
Khi nào chàng có thể đáp đền nàng tình nghĩa?
Cuối cùng, chàng chết vì đau xót
Và ngôi nhà trở nên cánh đồng đẩy ngải cứu mọc hoang.
[Phan Thị Thu Hiển dịch - Từ Seo Dae Seok (compiled), Peter H..
Lee (edited) 2005: Oral Literature o f Korea. Jimoondong. p.237-244].
3.2.3. Vu ca tự sự
DANGGEUM AEGI
[JESEOK BONPURI (NGUÔN GỐC Đ Ế THÍCH)]
( . . . )
Thế là nhà sư và Aegi cùng nhặt thóc
Aegi nhặt 2 đọi 2 hốp còn nhà sư 1 hop 1 đọi' Làm xong thì mặt trời đã lặn
Nhà sư lúc bấy giờ nói rằng đã tối Ông muốn ngủ lại nhà Aegi
Nàng thưa: "Nam ngoại nữ nội, nam nữ hữu biệt, không thể làm thế được".
Sư hỏi: "Vậy nhà kho bên ngoài thì sao?"
Aegi trả lời:"Thầy có thể ngủ..."
1. Hốp và dpi là đơn vị đo lường xưa của Korea. 1 hóp = 0,18 kg; 1 dpi bằng 1,8 kg.
Vanfwccúin (fùm
Bước vào kho, nhà sư nói:
"Ta sợ con dao chặt cỏ khô"
Aegi bèn chỉ phòng người hẩu Nhà sư mở cửa, bước một chân vào Nhưng nói ngay không thể ngủ ở đó Aegi hỏi lý do
Sư bảo phòng có mùi bọt dãi
"Vậy, phòng anh trai con thì thế nào?"
Nhà sư mở cửa, bước một chân vào Nói rằng không thể ngủ ở đó Aegi hỏi nguyên cớ
Sư trả lời vì tiếng la mắng ồn ào.
"Thế hành lang trước cửa phòng cô thì sao?"
Aegi nói điều ấy không thể được.
Nhà sư bèn đưa lời đề nghị:
"Nếu cô gài chặt, khóa kỹ cửa phòng cô
Tôi không mở khóa, nhấc then vẫn vào trong được Khi đó thì cô đồng ý cho tôi ngủ lại, phải không?"
Aegi nghĩ nhà sư không cách nào làm nổi Cô khóa cửa kỹ càng, cài kín chốt then Thê' là nhà sư bỏ đi, không tăm tích Sự cẩn trọng của Aegi hóa ra vô ích Cô mở cửa, bước vào phòng mình Sững sờ thấy nhà sư trong đó
Nhà sư treo áo cà sa lên cái móc nơi cô treo váy áo Đặt mũ nơi cô để nón, khăn.
Aegi bối rối không thốt lên lời, nhà sư bèn trấn tĩnh:
"Hãy đem cát ướt và xô đẩy nước
Píum Tfậ Tíiu Hiền, Píuui Tfụ Hiền • Vằn Học H àn QịiÍc
Đặt giữa hai chúng ta Cô ngủ nơi gần lò sưởi nhất Ta sẽ nằm nơi xa lò sưởi nhất Con sông ngàn dặm rộng Không phải nghĩ ngợi gì".
Họ làm đúng như vậy
Cả hai canh chừng nhau, trằn trọc hổi lâu Nhà sư bèn ném cho Aegi ba vốc đẩy giấc ngủ Canh một, cô thiếp ngủ
Canh hai, cô bắt đầu mơ Canh ba, cô thấy
Ba viên hổng ngọc từ trời cao Rơi xuống váy cô
Cô thức giấc - ánh ngày vừa hé rạng
Ra khỏi phòng, Aegi định tìm các bà đồng Jiha Jeonha Hỏi vể vận mệnh.
Nhà sư nói rằng: "Ta sẽ giải mộng giúp nàng Ba viên hổng ngọc lăn vào lòng như vậy Nàng sẽ sinh ba cậu con trai,
Bồ Tát Aektu trên vai phải của nàng Bổ Tát Geumdu ở trên vai trái Cho thấy ba bé trai đã hoài thai,
Và khi sinh ra, ba bé sẽ tìm ta hỏi tên họ chúng".
Nhà sư trao cho Aegi một hạt gạo Bảo cô nấu bữa sáng ăn
Aegi băn khoăn chỉ một hạt gạo làm sao nấu
Nhưng cô đinh ninh:"Thầy sẽ biết ngay nếu mình lén thêm vô ..."
Yọnfwcdọn gian
Vì vậy, CÔ đặt hạt gạo vào nồi, nhóm lửa Cháo tự chín, cô bưng ra cả một nồi đầy!
Nhà sư, tuy vậy, không nhấc nắp vung Aegi hỏi lý do, nhà sư đáp:
"Chúng ta hưởng lễ vật qua mùi thơm và nếm bằng ánh sáng Chúng ta không ăn, còn nàng cứ tự nhiên".
Aegi thấy cháo ngon ngọt hơn mọi món sơn hào hải vị Cô ăn hết mà vẫn chưa no
Cô thậm chí vét sạch cháy thơm dưới đáy.
Trong khi cô ăn thì nha sư biến mất tự bao giờ.
Từ đó, Aegi mang thai, Cơm canh thành đắng ngắt Cô chỉ ăn nho rừng và tỏi, Bụng ngày càng to
Khó đứng dậy khỏi giường.
Cha Aegi trở về nhà Sau thời gian công cán
Tất cả mọi người trong nhà kính cẩn ùa ra chào đón Chỉ không thấy Aegi.
Những người hầu trả lời khi mẹ cô gạn hỏi, Rằng Aegi mang bầu quá to, di chuyển nặng nể Nghe vậy, mẹ cô quát tháo đám nữ tì
Cả gan dám đặt điểu, làm ô danh tiểu thư quý tộc Rồi đích thân bà đi tìm sự thật:
Đúng là Aegi bầu đã quá to.
Cha Aegi hầm hẩm tức giận:
"Còn gì tiếng tăm gia tộc dòng dõi tinh hoa
pfuin Thị Tfui Miền, Pitan Tfli Hiền • Van fwc Hàn Q uỉc
Đánh cho nó một trận nghiêm đường phép tắc!"
Nô bộc vào phòng lôi Aegi Cô nói để cô tự ra chịu trận.
Xem Aegi cư xử thế nào?
Tay trái cô cẩm cành tre Tay phải cầm nhánh liễu Giày xỏ trái chân
Váy áo xộc xệch Cha Aegi thét lên:
"Mau mau đặt đầu nó xuống thớt kia Chém ngay cho khuất mắt!"
Kiếm của đao phủ vừa chạm tới cổ Aegi Bỗng vỡ tan từng mảnh,
Biến thành bướm vàng, bướm trắng
Bay lên, quanh những đám mây trắng ngời Kiếm rơi xuống trước mặt tu sĩ
Nhà sư nhặt kiếm lên: "Ta phải cứu nàng!"
Năng lực siêu nhiên của nhà sư cứu Aegi thoát chết Cha nàng khi ấy ra lệnh:
"Trói quặt tay nó ra sau, cột vào tảng đá kia Rồi quẳng xuống đầm sen lập tức".
Aegi vừa chạm chân xuống nước Đao phủ đã thả nàng ra.
Cha Aegi ban lệnh khác:
"Nhà ta rộng 99 gan
Tống giam nó vào phòng kín
Cài then, khóa cửa trong ngoài cho đến chết".
Thế rồi người ta giam cầm, và bỏ mặc cô.
Vanfwcdan (ỊÙm
Khi Aegi cận kề cái chết
Bỗng một con hạc cánh trắng cánh xanh bay xuống từ trời Một cánh giang làm đệm êm
Cánh kia giương lên che chở.
Aegi hạ sinh ba cậu con trai Cô nói với những đứa bé mới sinh:
"Nếu quả thật các con là con trai của Đấng linh thiêng thế gian xưng tụng Thì hãy mở khóa, ra ngoài, tìm ông bà ngoại của các con".
Ba hài nhi dùng móng tay nhẹ nhàng mở khóa Ra ngoài chào ông bà
Họ giờ đây vui mừng nhận con, nhận cháu Gửi các cháu đến trường làng.
Những đứa trẻ ở trường chế giễu ba cậu bé không cha Một ngày kia, ba cậu bé hỏi mẹ: Cha chúng con là ai vậy
"À, mẹ ngủ dưới cây thông trên ngọn đồi đen Rồi sinh ra các con đấy"
Ba cậu bé tìm cây thông
Hỏi xin tên họ, nhưng không được.
Chúng trở về, hỏi mẹ lẩn nữa.
"À, thì mẹ ngủ dưới cây bách xù và có các con".
Ba cậu bé tìm đến cây bách xù
Cây bách trả lời:"Nếu các con phải thắp hương thờ cúng cha các con đã mất Ta có thể nhận làm cha các con".
Ba cậu bé trở về kể cho mẹ chung.
"Một nhà sư đã ngủ đêm nơi đây, rồi mẹ có mang".
"Vậy, chúng con có thể tìm cha nơi đâu hả mẹ?"
pfuui Tfú Tim. H iền, ìsíguyễn T ĩĩị Hiền • Van dọc H àn Q u ỉc
Aegi trả lời:
"Hãy trèo lên Núi Trời Thiên giới, tìm nhà sư trụ trì Ông sẽ cho các con tên họ".
Ba cậu bé trèo lên núi và thấy ba ngả đường
Một con đường màu đỏ, một con đường trắng, con đường nữa màu xanh Chúng bàn với nhau nên đi đường nào
Cậu cả bảo đường xanh, hai em phản đối Cậu giữa cho rằng đường đỏ
Còn cậu út đề nghị đường trắng.
Hỏi vì sao, cậu trai út trả lời:
"Để thành Đấng linh thiêng, phải bước trên con đường
trắng trong tinh khiết".
Chúng cãi nhau mãi, rồi cuối cùng cũng đến được Núi Trời Thiên giới Lên ngôi chùa 99 vị sư.
Khi ba cậu bé bước vào, các vị sư nói với bậc trụ trì:
"Thưa, các con của ngài đến xin tên họ".
"Ổ, chư vị nói lạ đời sao,
Nhà tu hành làm thế nào mà lại có con cho được?"
Ba cậu bé bước vào, xin SƯ trụ trì cho tên họ
Nhà sư trả lời: "Nếu, trước tiên, các cậu lột hết mũ trên đầu 99 chư vị ở đây, xáo trộn rồi lại đưa trả đúng cho từng vị một,
ta sẽ ban cho tên họ".
Ba cậu bé làm y như vậy
Cẩm mũ của sư trụ trì trong tay, chúng hỏi:
"Xin cha hãy tuyên ngôn danh xưng đích thực của chúng con".