CHƯƠNG II VIỆT NAM TỪ NĂM 1930 ĐẾN NĂM 1945
Bài 14: PHONG TRÀO CÁCH MẠNG 1930-1935
1. Tình hình kinh tế
- Từ 1930, kinh tế Việt Nam bước vào thời kỳ suy thoái
+ Nông nghiệp: Lúa gạo bị sút giá, ruộng đất bỏ hoang nhiều.
+ Công nghiệp: sản xuất công nghiệp suy giảm
+ Thương nghiệp: xuất nhập khẩu đình đốn, hàng hóa khan hiếm, giá cả đắt đỏ.
2. Tình hình xã hội
+ Công nhân bị sa thải, lương bị cắt giảm. . .
+ Nông dân chịu cảnh thuế cao, vay nặng lãi, bị bần cùng hoá.
+ Tiểu thương, tiểu chủ, viên chức, trí thức, tư sản dân tộc... cũng bị ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế.
→ Mâu thuẫn xã hội ngày càng sâu sắc nhất là mâu thuẫn giữa toàn dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp, mâu thuẫn giữa nông dân với địa chủ.
II. Phong trào cách mạng 1930-1931 với đỉnh cao là Xô Viết – Nghệ Tĩnh.
1. Phong trào cách mạng 1930-1931
* Bối cảnh:
- Khủng hoảng kinh tế gay gắt, phong trào cách mạng dâng cao.
- Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã lãnh đạo phong trào đấu tranh
* Diễn biến:
- Phong trào cả nước:
+ Từ 02- 4-1930, nổ ra nhiều cuộc đấu tranh của công nhân, nông dân và các tầng lớp lao động khác, mục tiêu đấu tranh là đòi cải thiện đời sống, đòi tăng lương, giảm giờ làm, giảm sưu thuế, chống đế quốc và phong kiến
+ Tháng 5, trên cả nước bùng nổ nhiều cuộc đấu tranh nhân ngày Quốc tế Lao động 01-5 → đòi quyền lợi cho nhân dân lao động trong nước và thể hiện tinh thần đoàn kết cách mạng với nhân dân lao động thế giới.
+ Từ tháng 6,7,8 -1930, phong trào công nhân, nông dân và các tâng lớp lao động khác tiếp tục diễn ra sôi nổi trong cả nước.
- Ở Nghệ An - Hà Tĩnh:
+ Tháng 9, phong trào đấu tranh dâng cao, nhất ở 2 tỉnh Nghệ An-Hà Tĩnh. Tiêu biểu cuộc biểu tình của nông dân huyện Hưng Nguyên (12-9-1930) kéo đến huyện lị phá nhà lao, đốt huyện đường, vây lính khố xanh.
+ Hệ thống chính quyền địch bị tê liệt, tan rã ở nhiều huyện, xã 2. Xô viết Nghệ - Tĩnh:
- Phong trào đấu tranh của nhân dân làm cho hệ thống chính quyền thực dân phong kiến bị tê liệt, tan rã ở nhiều nơi. Đảng bộ ở thôn, xã lãnh đạo nhân dân tự quản lí mọi hoạt động như một chính quyền cách mạng, gọi là “Xô viết”.
- Xô viết Nghệ tĩnh thực hiện các chính sách tiến bộ sau:
+ Về chính trị: Quần chúng được tự do tham gia hoạt động trong các đoàn thể cách mạng, tự do hội họp. Các đội tự vệ đỏ và toà án nhân dân được thành lập.
+ Về kinh tế: chia ruộng đất công cho dân cày nghèo; bãi bỏ thuế thân, thuế chợ, thuế đò, thuế muối; xóa nợ, đắp đê tu sửa cầu cống, đường giao thông, lập các tổ chức sản xuất để nông dân giúp đỡ nhau.
+ Về văn hóa – xã hội: dạy chữ Quốc ngữ cho dân. Xóa bỏ các tệ nạn xã hội, trị an được giữ vững, tinh thần đoàn kết giúp đỡ nhau trong nhân dân được xây dựng.
→ Xô viết Nghệ Tĩnh là đỉnh cao của phong trào cách mạng 1930- 1931.
- Giữa năm 1931, phong trào tạm thời lắng xuống vì địch tập trung lực lượng đàn áp.
3. Hội nghị lần thứ nhất Ban chấp hành Trung ương lâm thời Đảng Cộng sản Việt Nam (10 – 1930)
- Tháng 10-1930, Hội nghị lần thứ nhất của Ban chấp hành Trung ương lâm thời Đảng Cộng Sản Việt Nam họp tại Hương Cảng (Trung Quốc)
- Nội dung hội nghị:
+ Đổi tên Đảng Cộng sản Việt Nam thành Đảng Cộng sản Đông Dương
+ Cử ra Ban chấp hành Trung ương chính thức do đồng chí Trần Phú làm Tổng bí thư.
+ Thông qua Luận Cương chính trị của Đảng do Trần Phú khởi thảo.
- Nội dung Luận cương chính trị 10-1930:
+ Xác định những vấn đề chiến lược và sách lược của cách mạng Đông Dương: lúc đầu là cách mạng tư sản dân quyền, sau tiến thẳng lên xã hội chủ nghĩa (bỏ qua thời kì tư bản chủ nghĩa).
+ Nhiệm vụ của cách mạng là đánh phong kiến và đế quốc.
+ Động lực cách mạng là công nhân và nông dân.
+ Lãnh đạo cách mạng là giai cấp công nhân với đội tiên phong là Đảng Cộng sản.
+ Luận cương chính trị nêu rõ hình thức và phương pháp đấu tranh, mối quan hệ giữa cách mạng Đông Dương và cách mạng thế giới, cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng thế giới.
- Hạn chế của luận cương:
+ Chưa nêu được mâu thuẫn chủ yếu của xã hội Đông Dương.
+ Không đưa ngọn cờ dân tộc lên hàng đầu, nặng đấu tranh giai cấp và cách mạng ruộng đất.
+ Đánh giá không đúng khả năng cách mạng của tiểu tư sản, tư sản dân tộc, trung và tiểu địa chủ.
4. Ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của phong trào cách mạng 1930-1931
* Ý nghĩa:
- Khẳng định đường lối đúng đắn của Đảng và quyền lãnh đạo của giai cấp công nhân đối với cách mạng Đông Dương.
- Khối liên minh công nông hình thành.
- Quốc tế Cộng sản đã công nhận Đảng Cộng sản Đông Dương là bộ phận độc lập, trực thuộc Quốc tế Cộng sản.
→Phong trào có ý nghĩa như một cuộc tập dượt đầu tiên của Đảng và quần chúng cho Tổng khởi nghĩa tháng Tám sau này.
* Bài học kinh nghiệm:
- Về công tác tư tưởng, xây dựng khối liên minh công nông và mặt trận dân tộc thống nhất.
- Về tổ chức và lãnh đạo quần chúng đấu tranh…
III. Phong trào cách mạng 1932 - 1935. (đọc thêm) Hệ thống câu hỏi
Câu 1. Hãy nêu thực trạng kinh tế - xã hội Việt Nam trong những năm 1929-1933?
Câu 2. Trình bày diễn biến phong trào cách mạng 1930-1931.
Câu 3. Xô viết Nghệ Tĩnh ra đời và hoạt động như thế nào?
Câu 4. Nêu nội dung cơ bản của luận cương chính trị (10-1930) của Đảng CS Đông Dương? So sánh với Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng?
Câu 5. Nêu ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm của phong trào cách mạng đỉnh cao Xô viết Nghệ - Tĩnh?
Câu 6. Hãy nêu nhận xét về phong trào Cách mạng 1930-1931?
____________