CHƯƠNG III VIỆT NAM TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1954
Bài 17: NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA
- Từ vĩ tuyến 16 trở ra Bắc, 10 vạn quân Trung Hoa dân quốc kéo theo bọn tay sai thuộc các tổ chức phản động, thực hiện âm mưu cướp chính quyền của ta .
- Từ vĩ tuyến 16 trở vào Nam, hơn 1 vạn quân Anh kéo vào, dọn đường cho thực dân Pháp trở lại sâm lược nước ta.
- Bọn phản động trong nước ngóc đầu dậy, làm tay sai cho Pháp, chống phá Cách mạng, ngoài ra trên cả nước còn 6 vạn quân Nhật chờ giải giáp.
- Chính quyền cách mạng vừa mới thành lập, chưa củng cố, lực lượng vũ trang còn non yếu.
- Kinh tế lạc hậu bị chiến tranh tàn phá, nạn đói chưa khắc phục, các cơ sở công nghiệp chưa phục hồi, sản xuất hàng hóa khan hiếm...
Đời sống của nhân dân rất khó khăn.
- Ngân sách nhà nước hầu như trống rỗng.
- Tàn dư văn hóa lạc hậu thực dân, phong kiến nặng nề, hơn 90%
dân số không biết chữ.
- Nước ta đứng trước tình thế “ ngàn cân treo sợi tóc”.
2. Thuận lợi:
- Có sự lãnh đạo của Đảng, đứng đầu là chủ tịch Hồ Chí Minh - Nhân dân phấn khởi, gắn bó với chế độ.
- Hệ thống xã hội chủ nghĩa đang hình thành, phong trào giải phóng dân tộc lên cao, thế giới ủng hộ.
II. Bước đầu xây dựng chính quyền cách mạng, giải quyết nạn đói, nạn dốt và khó khăn về tài chính.
1. Xây dựng chính quyền cách mạng
- Ngày 06-01-1946, Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên diễn ra với 333 đại biểu.
- Ngày 02-3-1946, Quốc hội họp phiên đầu tiên, thộng qua danh sách Chính phủ Liên hiệp kháng chiến do Hồ Chí Minh đứng đầu và lập Ban dự thảo Hiến pháp.
- Ngày 09-11-1946, bản Hiến Pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa được Quốc hội thông qua.
- Các địa phương Bắc bộ và Trung bộ tiến hành bầu cử hội đồng nhân dân các cấp.
- Quân đội quốc gia Việt Nam ra đời. Lực lượng dân quân tự vệ củng cố, phát triển.
2. Giải quyết nạn đói
* Trước mắt:
- Giải quyết nạn đói: Tổ chức quyên góp, điều hòa thóc gạo, nghiêm trị bọn đầu cơ gạo.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi nhân dân cả nước nhường cơm sẻ áo, nhân dân lập “Hũ gạo cứu đói”, tổ chức “Ngày Đồng Tâm”
- Không dùng gạo, ngô, khoai sắn nấu rượu.
* Lâu dài:
- Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi “Tăng gia sản xuất”... khẩu hiệu
“Tấc đất tấc vàng”
- Bãi bỏ thuế thân và các thứ thuế vô lí khác, giảm tô 25%, giảm thuế ruộng đất 20%, tạm cấp ruộng đất bỏ hoang chô nông dân, chia lại ruộng đất công
→ Nhờ những biện pháp tích cực, sản xuất nông nghiệp được phục hồi, nạn đói bị đẩy lùi.
3. Giải quyết nạn dốt
- Ngày 08-9-1945, Hồ Chí Minh kí sắc lệnh thành lập Nha bình dân học vụ → Kêu gọi nhân dân cả nước tham gia phong trào xóa nạn mù chữ.
- Trường học các cấp phổ thông và Đại học sớm được khai giảng, nội dung và phương pháp giáo dục theo tinh thần dân tộc- dân chủ...
4. Giải quyết khó khăn về tài chính
- Kêu gọi tinh thần tự nguyện đóng góp của cả nước để xây dựng
“Quĩ độc lập”, phong trào “Tuần lễ vàng”.
* Kết quả: Nhân dân góp được 370kg vàng, 20 triệu đồng vào quỹ độc lập, 40 triệu đồng vào quỹ đảm phụ quốc phòng.
- Ngày 31-01-1946, phát hành tiền Việt Nam.
- Ngày 23-11-1946, Quốc hội quyết định lưu hành tiền Việt Nam trong cả nước.
III. Đấu tranh chống ngoại xâm và nội phản, bảo vệ chính quyền cách mạng
1. Kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược Nam Bộ
* Về phía Pháp:
- Pháp cử Đác-giăng-li-ơ sang làm Cao ủy ở Đông Dương.
-Ngày 02-9-1945, ta mít-tinh ở Sài gòn, thực dân Pháp ra lệnh xả súng vào đám đông.
-Ngày 06-9-1945,quân Anh yêu cầu ta giải tán lực lượng vũ trang, thả tù binh Pháp.
- Đêm 22 rạng 23-9-1945,thực dân Pháp đánh úp trụ sở Ủy ban nhân dân Nam bộ và cơ quan tự vệ thành phố Sài Gòn→ chính thức xâm lược nước ta lần 2.
- Ngày 05-10-1945, Pháp mở rộng đánh chiếm Nam bộ và Nam Trung bộ.
* Về phía ta:
- Quân dân Nam bộ đứng lên chiến đấu chống Pháp:
+ Các chiến sĩ lực lượng vũ trang đột nhập vào sân bay Tân sơn nhất, đốt tàu Pháp, đánh kho tàng, phá nhà giam…
+ Nhân dân Sài Gòn-Chợ Lớn triệt phá nguồn tiếp tế của địch, không hợp tác, dựng chiến lũy, cắt điện nước... quân Pháp trong thành phố bị bao vây và luôn bị tiến công.
- Trung ương Đảng, Chính phủ và Hồ Chí Minh huy động lực lượng cả nước chi viện cho Nam Bộ và Nam Trung Bộ kháng chiến, các
“Đoàn quân Nam tiến” cùng với nhân dân Nam Bộ và Nam Trung Bộ chiến đấu...
2. Đấu tranh với quân Trung Hoa Quốc dân đảng và bọn phản cách mạng ở miền Bắc:
- Ta chủ trương tạm hòa hoãn, tránh xung đột với quân Trung Hoa Dân Quốc:
+ Để tránh sự phá hoại của quân Trung Hoa và tay sai ta đồng ý cho đảng Việt Quốc, Việt Cách 70 ghế trong quốc hội, 4 ghế bộ trưởng trong Chính phủ Liên hiệp, Nguyễn Hải Thần (Việt Cách) giữ chức Phó chủ tịch nước.
+ Nhượng một số quyền lợi về kinh tế: Cung cấp lương thực, thực phẩm, phương tiện giao thông, cho phép dùng tiền chúng trên thị trường Việt Nam.
- Đối với bọn Quốc dân đảng, vạch trần âm mưu phá hoại của chúng và trừng trị theo pháp luật và ban hành sắc lệnh trấn áp bọn phản động.
→ Ngăn chặn âm mưu chống phá và lật đổ chính quyền cách mạng của chúng.
3. Hòa hoãn với Pháp nhằm đẩy quân Trung Hoa Quốc dân đảng ra khỏi nước ta
a. Hiệp định Sơ Bộ
* Hoàn cảnh:
- Ngày 28-02-1946, Pháp - Tưởng kí hiệp ước Hoa – Pháp 2 bên đều có lợi → Đặt nước ta trước 2 con đường phải chọn
- Ngày 03-3-1946, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp chọn giải pháp “Hòa để tiến”.
- Chiều 06-3-1946, tại Hà Nội, Hồ Chí Mính kí với Xanhtơni bản hiệp ước Sơ bộ.
* Nội dung:
- Chính phủ Pháp công nhận Việt Nam là một quốc gia tự do, có chính phủ riêng, nghị viện riêng, quân đội riêng, tài chính riêng và là thành viên của Liên bang Đông Dương, nằm trong khối Liên hiệp Pháp.
- Việt Nam thỏa thuận cho 15.000 quân Pháp ra Bắc thay quân Trung Hoa Dân Quốc làm nhiệm vụ giải giáp quân Nhật, số quân này sẽ đóng tại những địa điểm qui định và rút dần trong thời hạn 5 năm.
- Hai bên ngừng mọi cuộc xung đột, giữ nguyên quân đội của mình tại vị trí cũ, chuẩn bị cho cuộc đàm phán các bên bàn về ngoại giao của Việt Nam, chế độ tương lai của Đông Dương, quyền lợi kinh tế và văn hóa của người Pháp ở Việt Nam.
* Ý Nghĩa:
- Tránh được cuộc chiến đấu bất lợi vì phải chống lại nhiều kẻ thù một lúc.
- Đẩy được 20 vạn quân Trung Hoa Dân Quốc và tay sai ra khỏi nước ta.
- Có thêm thời gian hòa bình để cũng cố chính quyền cách mạng chuẩn bị lực lượng mọi mặt cho cuộc kháng chiến lâu dài chống thực dân Pháp.
b. Tạm ước 14-9-1946
- Pháp vẫn gây xung đột vũ trang ở Nam bộ, lập chính phủ Nam Kỳ tự trị, tách Nam Bộ ra khỏi Việt Nam.
- Cuộc đàm phán Phôngtennơblô thất bại, quan hệ Việt-Pháp căng thẳng, nguy cơ chiến tranh nổ ra .
- Ngày 14-9-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh sang Pháp kí với Mu-tê bản Tạm ước nhượng cho Pháp 1 số quyền lợi kinh tế, văn hóa ở Việt Nam → Tạo điều kiện cho ta có thêm thời gian xây dựng, củng cố lực lượng chuẩn bị kháng chiến lâu dài.
Hệ thống câu hỏi:
Câu 1. Trình bày tình hình nước ta sau cách mạng tháng Tám năm 1945
Câu 2. Hãy trình bày những biện pháp giải quyết khó khăn của đất nước ta sau Cách mạng tháng Tám như thế nào?
Câu 3. Trình bày Hiệp định sơ bộ Việt – Pháp (6.3.1946) được kí kết trong hoàn cảnh như thế nào? Nêu nội dung và ý nghĩa của Hiệp định?
__________________________