2. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
2.3. Tổng quan về phát triển khu dân cư ở Việt Nam
2.3.4. Những quy ủịnh về quản lý, quy hoạch xõy dựng và phỏt triển khu dõn cư
2.3.4.3. Những quy ủịnh về hướng phỏt triển hệ thống ủiểm dõn cư
* ðịnh hướng phát triển nhà ở
Theo Quyết ủịnh số 76/2004/Qð-TTg ngày 06-05-2004 của Thủ tướng Chớnh phủ ủó phờ duyệt ủịnh hướng phỏt triển nhà ở Việt Nam ủến năm 2020 như sau:
Nhà ở ủụ thị: Khuyến khớch phỏt triển nhà ở căn hộ chung cư cao tầng phự hợp với ủiều kiện cụ thể của từng ủụ thị ủể gúp phần tăng nhanh quỹ nhà ở, tiết kiệm ủất ủai, tạo diện mạo và cuộc sống văn minh ủụ thị theo hướng cụng nghiệp húa, hiện ủại húa.
Nhà ở ủụ thị phải xõy dựng phự hợp với quy hoạch, quy chuẩn, tiờu chuẩn và cỏc quy ủịnh về quản lý ủầu tư và nhà ở do cơ quan Nhà nước cú thẩm quyền ban hành, hình thành các tiểu khu nhà ở, khu dân cư tập trung vừa và nhỏ, phân bố hợp lý, khụng tập trung dõn cư quỏ ủụng vào cỏc thành phố lớn.
Phấn ủấu ủạt chỉ tiờu bỡnh quõn 15m2 sàn/người vào năm 2010 và 20m2/sàn
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……… 24 vào năm 2020.
Nhà ở nụng thụn: Phấn ủấu, từng bước cải thiện và nõng cao chất lượng chỗ ở của các hộ dân cư nông thôn. Phát triển nhà ở nông thôn gắn với việc phát triển và nâng cấp hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội.
Phỏt triển nhà ở nụng thụn phải phự hợp với ủiều kiện sản xuất, ủặc ủiểm tự nhiờn và tập quỏn sinh hoạt của từng vựng, sử dụng cú hiệu quả quỹ ủất sẵn cú và khuyến khớch phỏt triển nhà ở cú nhiều tầng, ủể tiết kiệm ủất, hạn chế việc chuyển ủất nụng nghiệp sang ủất ở.
Khuyến khớch huy ủộng nội lực của hộ gia ủỡnh, cỏ nhõn, ở khu vực nụng thụn tự cải thiện chỗ ở kết hợp với sự giỳp ủỡ hỗ trợ của cộng ủồng, dũng họ, cỏc thành phần kinh tế.
Phấn ủấu ủến năm 2020 hoàn thành chương trỡnh hỗ trợ cải thiện nhà ở với cỏc hộ ủồng bào dõn tộc thiểu số và cỏc hộ chớnh sỏch.
Phấn ủấu việc thanh toỏn nhà ở tạm (tranh, tre, nứa, lỏ) tại cỏc khu vực nụng thụn vào năm 2020. Diện tớch bỡnh quõn ủạt 14m2/người vào năm 2010, 18 m2/người vào năm 2020.Nhà ở nông thôn có công trình sinh hoạt và sản xuất dịch vụ phự hợp với ủiều kiện cụ thể của từng ủịa phương, ủạt tiờu chuẩn vệ sinh mụi trường, tất cả ủiểm dõn cư nụng thụn ủều cú hệ thống cấp, thoỏt nước ủảm bảo tiờu chuẩn quy ủịnh.
- ðịnh hướng phát triển kiến trúc cảnh quan:
Chủ trương của ðảng và Nhà nước ta trong những năm trước mắt là tiếp tục ưu tiờn ủầu tư phỏt triển nụng thụn. ðến năm 2010 ủể 100% số xó cú trường cấp 1, 2 và trạm y tế. Phấn ủấu ủể 100% xó cú ủường ụ tụ ủến ủược trung tõm xó, tổ chức lại cỏc khu dõn cư nụng thụn, hầu hết cỏc hộ ủều cú ủiện, nước ủể dựng...ủể ủời sống xó hội ở nụng thụn trở nờn an ninh, văn minh và ổn ủịnh.
Theo ủịnh hướng phỏt triển kiến trỳc Việt Nam ủến năm 2020:
Phát triển các làng, xã có liên quan trực tiếp tới cơ cấu quy hoạch chung của
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……… 25 cỏc ủụ thị phải ủược dựa trờn quy hoạch chi tiết xõy dựng, cú sự tham gia của dõn cư và cộng ủồng, cần lưu ý giữ lại di sản kiến trỳc, thiờn nhiờn của làng xó, bổ sung những chức năng cũn thiếu, kết hợp hiện ủại hoỏ kết cấu hạ tầng. Cụng trỡnh tạo lập mới phải tuõn thủ cỏc quy ủịnh về quản lý kiến trỳc và quy hoạch ủụ thị.
Hình thành tổng thể kiến trúc tại các thị tứ, trung tâm cụm xã, xã trên cơ sở tuõn thủ cỏc quy ủịnh của quy hoạch xõy dựng. Khuyến khớch cỏc cụng trỡnh xõy dựng ít tầng, mái dốc, kế thừa kiến trúc hình thức truyền thống, gắn bó hài hoà khung cảnh thiờn nhiờn, phự hợp với ủiều kiện khớ hậu của ủịa phương.
Kiến trỳc làng mạc ủược thực hiện theo quy hoạch tổng thể ủến khuụn viờn ngụi nhà của từng gia ủỡnh. Xõy dựng nụng thụn ủồng bộ về kiến trỳc lẫn hạ tầng kỹ thuật ủảm bảo mụi trường sinh thỏi và phỏt triển bền vững. Phỏt triển khụng gian kiến trúc nông thôn cần phù hợp với sự phát triển kinh tế nông-lâm-ngư nghiệp, chăn nuôi, phát triển ngành nghề truyền thống, kinh tế, du lịch, văn hoá.
Trong những năm tới, kiến trỳc nụng thụn ủược hỡnh thành và phỏt triển theo 3 hướng sau:
Hướng hoà nhập vào khụng gian ủụ thị: xu hướng này diễn ra cựng với quỏ trỡnh phỏt triển và mở rộng khụng gian ủụ thị ra cỏc vựng ngoại ụ, làm cho một số ủiểm dõn cư nụng thụn bị mất ủi, một số khỏc sắp xếp lại, số cũn lại ủược bảo tồn trong cơ cấu quy hoạch ủụ thị.
Hướng phát triển kiến trúc với việc hình thành các thị trấn, thị tứ giữ vai trò là trung tâm xã, cụm xã, các thị trấn, thị tứ gắn với vùng nông nghiệp trước khi xây dựng ủều phải lập quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết.
Hướng cải tạo, chỉnh trang và phát triển kiến trúc tại các làng xã: Việc phát triển kiến trỳc tại cỏc làng, xó thuộc cỏc vựng nụng nghiệp cần lưu ý bảo tồn ủược cỏc truyền thống văn hoỏ, phong tục, tập quỏn riờng biệt của từng ủịa phương.
b. Một số chương trỡnh phỏt triển nụng thụn trong thời kỳ ủổi mới
Trong những năm qua, việc phát triển nông nghiệp, nông thôn nước ta luôn nhận ủược sự quan tõm to lớn của ðảng và Nhà nước, nhiều chương trỡnh phỏt triển
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……… 26 ủó ủược thực hiện, tập trung vào hỗ trợ thỳc ủẩy sản xuất nụng nghiệp và phỏt triển nông thôn.
* Chương trình phát triển nông thôn mới cấp xã
Kể từ năm 2001, Ban Kinh tế Trung ương cùng với Bộ NN & PTNT, các Bộ, Ngành và ủịa phương ủó bắt ủầu triển khai xõy dựng mụ hỡnh ủiểm “Phỏt triển nụng thụn theo hướng cụng nghiệp hoỏ, hiện ủại hoỏ, hợp tỏc hoỏ, dõn chủ húa” tại cỏc vựng sinh thỏi. Chương trỡnh phỏt triển nụng thụn ủó ủược triển khai tại 14 xó ủiểm của Bộ NN & PTNT (tăng lờn 18 xó trong năm 2004) và khoảng 200 xó ủiểm của cỏc ủịa phương.
Chương trình phát triển nông thôn cấp xã bao gồm 5 nội dung cơ bản:
- Phỏt triển kinh tế hàng húa với một cơ chế phự hợp, khai thỏc ủược lợi thế của ủịa phương, cú thị trường tiờu thụ.
- Phỏt triển cơ sở hạ tầng phự hợp với nền nụng nghiệp hàng húa ủỏp ứng ủược yờu cầu cụng nghiệp hoỏ.
- Xây dựng khu dân cư văn minh.
- Tăng cường công tác y tế, văn hoá, giáo dục trong nông thôn và xây dựng ủội ngũ cỏn bộ.
- Tăng cường sự lónh ủạo của cấp uỷ ðảng, phỏt huy vai trũ của cỏn bộ tổ chức quần chúng, thực hiện tập trung dân chủ.
Sau 3 năm thực hiện bờn cạnh những kết quả ủạt ủược, mụ hỡnh ủó bộc lộ một số tồn tại:
- Một số xó ủó quỏ chỳ trọng ủến ủầu tư xõy dựng cơ bản mà chưa quan tõm ủỳng mức ủến phỏt triển sản xuất. Cú mụ hỡnh cũn quỏ thiờn về nụng nghiệp, chưa cú ủầu tư thoả ủỏng vào phỏt triển ngành nghề, cụng nghiệp nụng thụn, dịch vụ và cỏc vấn ủề văn húa - xó hội. ða số cỏc dự ỏn cũn dàn trải chưa làm nổi bật ủược cỏc trọng tõm ủể tập trung triển khai thực hiện.
- Quy hoạch phỏt triển cỏc xó ủiểm chưa thực sự phự hợp do quỏ chỳ trọng ủến dự ỏn ủầu tư, ủũi hỏi số vốn ủầu tư lờn ủến hàng chục tỷ ủồng. Do vậy hầu hết
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……… 27 cỏc bản quy hoạch thiếu tớnh khả thi, khụng thực tế, khụng phản ỏnh ủỳng nhu cầu thiết thực của người dân.
Ngoài ra, cũn cú một số vấn ủề tồn tại khỏc như khả năng huy ủộng vốn, tổ chức quản lý và thực hiện chương trình,… vì vậy làm ảnh hưởng tới sự thành công của chương trình.
* Các chương trình khác
Bờn cạnh ủú, một số chương trỡnh, dự ỏn mang tớnh phỏt triển nụng thụn, như dự án ngành cơ sở hạ tầng nông thôn, Chương trình 135 hay Chương trình mục tiêu quốc gia về xoỏ ủúi, giảm nghốo và việc làm. Những chương trỡnh dự ỏn này ủó gúp phần làm thay ủổi bộ mặt nụng thụn của vựng dự ỏn, kinh tế nụng thụn phỏt triển, cơ sở hạ tầng ủược ưu tiờn ủầu tư, ủời sống dõn cư ủược cải thiện, ủiều kiện ở, ủi lại, học tập, chăm súc sức khoẻ ủược quan tõm ủỳng mức.
Chương trỡnh lớn về Cấp nước sạch và Vệ sinh nụng thụn của Chớnh phủ ủược UNICEF tài trợ ủó hoạt ủộng từ hơn 10 năm nay ở hầu hết cỏc tỉnh là một ủúng gúp quan trọng cho sự phát triển của lĩnh vực Cấp nước sạch & Vệ sinh nông thôn. Hàng trăm ngàn giếng nước bơm tay UNICEF và cỏc nhà vệ sinh ủó ủược xõy dựng, ủồng thời người dõn ủó tự ủầu tư xõy dựng số lượng cụng trỡnh cấp nước sạch và vệ sinh lớn hơn 2 - 3 lần số lượng cụng trỡnh do chương trỡnh UNICEF tài trợ, ủó cải thiện một cỏch ủỏng kể ủiều kiện cấp nước sạch và vệ sinh cho cỏc vựng nụng thụn. Tuy nhiờn, tổng ủầu tư của cả Nhà nước và nhõn dõn cho Cấp nước sạch & Vệ sinh nụng thụn cũn rất nhỏ bộ so với yờu cầu cải thiện ủiều kiện Cấp nước sạch & Vệ sinh nụng thôn ở nước ta.
Tuy nhiên, những chương trình hay dự án này hoặc mới chỉ giải quyết một số khớa cạnh riờng rẽ hoặc nhằm mục tiờu xoỏ ủúi, giảm nghốo cho những vựng ủặc biệt khó khăn, vùng nghèo mà chưa mang tính toàn diện, tổng thể nhằm tạo ra một phong trào phát triển nông thôn mang tính sâu rộng, bền vững có khả năng nhân rộng trên phạm vi cả nước.
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……… 28 Ngày 16/4/2009, Thủ tướng Chớnh phủ ủó ban hành Quyết ủịnh số 491/Qð- TTg quy ủịnh Bộ tiờu chớ quốc gia về nụng thụn mới. Căn cứ Quyết ủịnh số 491/Qð-TTg, ngày 21/8/2009, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn ban hành Thông tư số: 54/2009/TT-BNN&PTNT hướng dẫn thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới. ðây là hai văn bản quan trọng của ðảng và nhà nước mang tầm nhỡn chiến lược ủể phỏt triển toàn diện nụng thụn nước ta, nhằm mục ủớch tạo sự cõn ủối trong quỏ trỡnh phỏt triển giữa nụng thụn và thành thị. Sau một năm thực hiện Quyết ủịnh của Thủ tướng, phong trào xõy dựng nụng thụn mới ủó ủược triển khai sâu rộng tại tất cả các tỉnh, thành phố trong cả nước.
Ngày 02/CTr-TU ngày 31/8/2008 của Thành ủy Hà Nội thực hiện Nghị quyết số 26/NQ-TƯ, Hội nghị Ban chấp hành Trung ương ðảng lần thứ VII (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn.
Quyết ủịnh số 2333/Qð-UBND ngày 25/5/2010 của UBND thành phố Hà Nội phờ duyệt ủề ỏn xõy dựng nụng thụn mới thành phố Hà Nội giai ủoạn 2010- 2020, ủịnh hướng ủến năm 2030.
Mục tiờu của ủề ỏn là: 100% cỏc xó hoàn thành quy hoạch nụng thụn mới vào năm 2020; ủến năm 2015, hoàn thành cỏc tiờu chớ nụng thụn mới tại cỏc xó ủiểm do thành phố chỉ ủạo, năm 2020, hoàn thành cỏc tiờu chớ nụng thụn mới tại cỏc xó ủiểm do huyện, thị xó, thành phố chỉ ủạo. ðịnh hướng ủến năm 2030, phấn ủấu 100% số xó ủạt tiờu chớ nụng thụn mới.
Mục ủớch của việc lựa chọn xó thớ ủiểm xõy dựng mụ hỡnh nụng thụn mới là nhằm thực hiện hóa mô hình nông thôn mới trên thực tế ở các vùng, miền trong thành phố ủể rỳt kinh nghiệm trong chỉ ủạo thực hiện và làm cơ sở cho triển khai diện rộng.
Tiờu chớ ủể lựa chọn xó ủiểm xõy dựng mụ hỡnh nụng thụn mới là xó cú hệ thống chớnh trị ổn ủịnh, vững mạnh, ủội ngũ cỏn bộ nhiệt tỡnh, hăng hỏi, cú năng lực, tõm huyết với cụng việc và nhõn dõn ủồng thuận với chủ trương tham gia xõy
Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp ……… 29 dựng ủiểm nụng thụn mới; cú kinh tế - xó hội phỏt triển, kết cấu hạ tầng và ủời sống nhõn dõn khỏ so với toàn huyện; là xó ủại diện cho cỏc vựng, miền trong tỉnh.
Huyện Phỳ Xuyờn ủược Ủy ban nhõn dõn Thành phố chọn một xó ủiểm ủể xõy dựng mụ hỡnh nụng thụn mới, phấn ủấu ủến năm 2020 ủạt ủủ 19 tiờu chớ theo quy ủịnh.