CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VẬN TẢI ĐƯỜNG BỘ
Khái quát về hoạt động kinh doanh vận tải đường bộ (VTĐB)
Vận tải là quá trình chuyển hàng hóa từ địa điểm này sang địa điểm khác thông qua các phương tiện di chuyển như đường bộ, đường biển, đường sắt, đường hàng không và đường ống Tại Việt Nam, năm loại hình vận tải phổ biến nhất bao gồm: vận tải đường bộ, vận tải đường biển, vận tải đường sắt, vận tải đường hàng không và vận tải đường ống.
Vận tải đường bộ là phương thức vận chuyển hàng hóa và hành khách chủ yếu tại Việt Nam, sử dụng các phương tiện như ô tô, xe khách, xe tải và xe container Loại hình này nổi bật với sự tiện lợi, tính cơ động và khả năng thích nghi tốt với nhiều điều kiện địa hình Ngoài ra, vận tải đường bộ mang lại hiệu quả kinh tế cao, đặc biệt trên các cự ly ngắn và trung bình.
- Đặc điểm lớn nhất của ngành vận tải là mang tính phục vụ, đảm bảo cho các ngành sản xuất vật chất khác hoạt động bình thường.
- Có tính thống nhất giữa sản xuất và tiêu thụ.
- Trong hoạt động vận tải không có sản xuất dự trữ, không có hoạt động trung gian giữa sản xuất và tiêu thụ.
Quá trình sản xuất trong ngành vận tải không thay đổi tính chất vật lý hay hóa học của hàng hóa, mà chỉ chuyển đổi vị trí của chúng để tạo ra sản phẩm Lao động trong lĩnh vực này không tạo ra sản phẩm mới, mà chỉ gia tăng giá trị cho hàng hóa đang được vận chuyển.
Tiêu chí Vận tải đường sắt
Vận tải đường bộ Vận tải đường Biển Ưu điểm:
Vận tải đường bộ là hình thức vận chuyển phổ biến nhất, với sự đa dạng về phương tiện như xe đạp, xe máy, xe thồ, xích lô, xe ba gác, xe tải và container.
Vận chuyển hàng hóa đến nhiều địa điểm và đến đích cuối cùng là điều hoàn toàn khả thi Các phương tiện như xe máy và xe đạp có thể dễ dàng tiếp cận những ngõ ngách sâu nhất, đảm bảo hàng hóa được giao tận tay từng gia đình.
Chủ động linh hoạt trong việc kết hợp các phương tiện vận chuyển từ nhiều loại hình khác nhau, chẳng hạn như sử dụng tàu hỏa hoặc tàu thủy để vận chuyển hàng hóa đến ga đỗ, giúp tối ưu hóa quy trình logistics và nâng cao hiệu quả vận tải.
Ô tô container sẽ vận chuyển hàng hóa từ bến cảng đến các địa điểm đích, đảm bảo chủ động về thời gian Dịch vụ này thường xuyên sẵn có và rất tiện lợi cho việc giao nhận hàng hóa.
Trong quá trình vận chuyển, có thể xảy ra sự cố làm ảnh hưởng đến thời gian giao hàng Những nguyên nhân chính bao gồm thời tiết xấu như mưa to và gió lớn, thời điểm vận chuyển vào giờ cao điểm dễ dẫn đến tắc đường, và đặc điểm của tuyến đường như đường xấu, đang sửa chữa hoặc hư hỏng.
- Bị hạn chế về số lượng, khối lượng và kích thước vận chuyển.
Chi phí vận tải bao gồm chi phí cố định và chi phí biến đổi Chi phí cố định thường thấp vì các hãng vận tải không sở hữu hệ thống đường sá Tuy nhiên, chi phí biến đổi lại cao do việc sử dụng nhiên liệu, lệ phí cầu đường và các chi phí phát sinh khác Đặc biệt, loại chi phí này đang gia tăng mạnh mẽ do lạm phát và sự tăng giá của nhiên liệu.
1.1.2 Phân loại vận tải đường bộ
Có thể phân loại vận tải đường bộ theo các tiêu thức sau đây: a Căn cứ đối tượng vận tải
Vận tải nội bộ là quá trình di chuyển nguyên vật liệu, thành phẩm, bán thành phẩm và con người trong nội bộ của xí nghiệp, công ty hoặc nhà máy, nhằm hỗ trợ hoạt động sản xuất mà không thu phí cước vận tải Đây là một phần quan trọng trong quy trình sản xuất của doanh nghiệp, do đó khối lượng hàng hóa và hành khách trong vận tải nội bộ không được tính vào tổng khối lượng của toàn ngành.
Vận tải công cộng là hoạt động kinh doanh vận chuyển hàng hóa và hành khách, phục vụ đa dạng đối tượng trong nền kinh tế với mức cước vận tải chung Chi phí vận chuyển được xác định dựa trên cự ly, khối lượng và phạm vi vận tải So với các loại hình kinh doanh khác, vận tải đường bộ có những ưu điểm riêng, góp phần vào sự phát triển của hệ thống giao thông.
Tàu hỏa Các loại xe tải như: xe ben, xe cẩu,xe đầu kéo, xe container, xe bồn,.
Các loại hàng hóa có khối lượng lớn bao gồm hóa chất, than, gỗ, lương thực và hàng tiêu dùng Ngoài ra, còn có nhiều loại hàng khác như hàng may mặc, gạo, gia súc và bánh kẹo, tạo nên sự đa dạng trong các mặt hàng thương mại.
Các loại hang hóa có khối lượng rất lớn như: đồ thủ công mỹ nghệ, thực phẩm, sản phẩm tiêu dùng,
Quãng đường Lộ trình cố định, hợp đồng hang hóa đầy đủ, rõ ràng
Lộ trình không cố định, thích hợp với mọi quãng đường dài, ngắn.
Hóa đơn, chứng từ vận chuyển còn hạn chế chưa sử dụng nhiều
Lộ trình cố định, hợp đồng hang hóa đầy đủ, rõ ràng
Vận tải đường bộ nổi bật với tính linh hoạt và cơ động hơn so với các loại hình kinh doanh khác Tuy nhiên, doanh thu thực tế trong lĩnh vực này khó xác định do không có luồng tuyến cố định và hạn chế trong hóa đơn, chứng từ hợp đồng vận chuyển hành khách và hàng hóa Thêm vào đó, việc chấp hành quy định trong hoạt động kinh doanh của các chủ thể vẫn còn chưa tốt.
1.1.3 Vai trò của hoạt động vận tải đường bộ
Vận tải đóng vai trò quan trọng trong sản xuất, được xem là hệ thống huyết mạch của nền kinh tế quốc dân Nó không chỉ định hình khuynh hướng phát triển công nghiệp và xây dựng, mà còn ảnh hưởng đến chi phí, điều kiện hoạt động, quy mô của các xí nghiệp sản xuất và chất lượng hàng hóa.
Vận tải đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối con người, đặc biệt là giữa các khu vực văn hóa khác nhau Nó không chỉ phục vụ nhu cầu di chuyển hàng ngày như đi làm, mua sắm, thăm bạn bè và gia đình, mà còn tạo điều kiện cho các hoạt động giải trí và giao lưu văn hóa.
- Vận tải với việc thực hiện chức năng quốc tế: vận tải là một ngành kinh tế
Cơ sở lý luận về quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh vận tải đường bộ
1.2.1 Quản lý thuế a Khái niệm quản lý thuế
Quản lý là hoạt động thiết yếu trong tổ chức để tối ưu hóa nguồn lực và đạt được mục tiêu đề ra Quản lý thuế đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và điều hành hoạt động thu thuế của quốc gia, nhằm thực hiện các chính sách thuế và đạt được các mục tiêu đã định Đối tượng chính của quản lý thuế là các chính sách thuế được ban hành, với Nhà Nước là chủ thể quản lý chính.
Nội dung quản lý thuế được chia làm ba nhóm chính như sau:
- Các thủ tục hành chính thuế gồm đăng ký, khai thuế, thủ tục hoàn thuế.
- Giám sát tuân thủ bao gồm quản lý thông tin, kiểm tra và thanh tra thuế.
- Chế tài xử lý vi phạm gồm cưỡng chế, xử lý vi phạm pháp luật về thuế.
Nguyên tắc quản lý thuế:
- Một là, nguyên tắc tuân thủ pháp luật
- Hai là, nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả
- Ba là, nguyên tắc thúc đẩy ý thức tự tuân thủcủa người nộp thuế.
- Bốn là, nguyên tắc công khai minh bạch Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng trong quản lý thuế. c Đặc điểm quản lý thuế
- QLT là quản lý bằng pháp luật đối với hoạt động nộp thuế Hoạt động quản lý của
CQT và nghĩa vụ nộp thuế của tổ chức, cá nhân phải tuân theo các quy định pháp luật thuế, với tính bắt buộc cao và được thực thi bởi quyền lực nhà nước Việc quản lý thuế dựa trên pháp luật đảm bảo sự thống nhất, minh bạch và công khai trong hoạt động của các cơ quan nhà nước.
Trong mối quan hệ giữa các cơ quan nhà nước cấp dưới và cấp trên, cơ quan nhà nước cấp dưới cần phải tuân thủ mệnh lệnh từ cấp trên Điều này tạo ra sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý và đảm bảo tính hiệu quả trong hoạt động của các cơ quan nhà nước.
Quản lý thuế (QLT) là một hoạt động kỹ thuật và nghiệp vụ chặt chẽ, trong đó các thủ tục hành chính và chứng từ liên quan có mối quan hệ mật thiết và phụ thuộc lẫn nhau Điều này xuất phát từ các yêu cầu kỹ thuật trong việc xác định số thuế phải nộp, nhấn mạnh vai trò quan trọng của QLT trong hệ thống thuế.
Quản lý thuế đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn thu từ thuế được tập trung, chính xác và kịp thời cho ngân sách nhà nước Bằng cách áp dụng các biện pháp quản lý thuế hiệu quả và xây dựng quy trình thủ tục hợp lý, cơ quan thuế cam kết thu thuế đúng luật, đầy đủ và ổn định, góp phần vào sự phát triển bền vững của NSNN.
Quản lý thuế đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách và pháp luật thuế, khi những bất cập và khiếm khuyết trong các luật thuế được phát hiện qua quá trình áp dụng và hoạt động quản lý Dựa trên những phát hiện này, cơ quan điều hành thực hiện pháp luật sẽ đề xuất các bổ sung và sửa đổi cần thiết cho các luật thuế.
Thông qua quản lý thuế (QLT), nhà nước kiểm soát và điều tiết hoạt động kinh tế của tổ chức và cá nhân Theo quy định pháp luật về thuế, người nộp thuế (NNT) có trách nhiệm kê khai thuế, bao gồm việc báo cáo các hoạt động kinh tế liên quan đến nghĩa vụ thuế Điều này đòi hỏi NNT phải kê khai các giao dịch kinh doanh và hoạt động kinh tế phát sinh.
1.2.2 Quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh vận tải đường bộ
Quản lý thuế đối với hoạt động vận tải đường bộ bao gồm việc áp dụng mô hình và phương pháp quản lý thuế hiệu quả Điều này liên quan đến thuế và kế toán thuế, chức năng kiểm tra và thanh tra thuế, cùng với việc quản lý thu nợ và thực hiện cưỡng chế quyết định hành chính về thuế.
Hệ thống quản lý thuế tại Việt Nam được tổ chức chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương, với Tổng cục thuế trực thuộc Bộ Tài chính và các Cục thuế tại các tỉnh, thành phố Các Chi cục thuế hoạt động dưới sự chỉ đạo của Cục thuế và ủy ban nhân dân cấp quận, huyện Tất cả các đơn vị này đều có tư cách pháp nhân công quyền, có con dấu riêng và được mở tài khoản tại Kho bạc nhà nước Kinh phí hoạt động của hệ thống quản lý thuế được tài trợ từ ngân sách nhà nước, giúp đảm bảo quản lý thống nhất chế độ chính sách thuế trên toàn quốc Sự hợp nhất ba hệ thống quản lý thuế độc lập trước đây đã tạo nên một cơ sở tổ chức vững chắc, hỗ trợ cho việc thực hiện đường lối đổi mới và hội nhập quốc tế trong lĩnh vực thuế Nội dung quản lý thuế cũng bao gồm các hoạt động vận tải đường bộ, nhằm đảm bảo sự công bằng và hiệu quả trong việc thu thuế từ lĩnh vực này.
Đăng ký thuế là quá trình mà người nộp thuế kê khai thông tin theo mẫu quy định và nộp tờ khai cho cơ quan quản lý thuế, nhằm thực hiện nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước theo quy định pháp luật Đây là bước đầu tiên trong quy trình quản lý thuế Đối với những người nộp thuế có hoạt động kinh doanh vận tải đường bộ, nguyên tắc đăng ký thuế cũng tương tự như các đối tượng nộp thuế khác Các tổ chức và cá nhân hoạt động trong lĩnh vực vận tải đường bộ cần thực hiện đăng ký thuế đầy đủ.
Theo Điều 6, Thông tư 95/2016/TT-BTC, các nhân, cá nhân kinh doanh cần thực hiện đăng ký thuế trực tiếp với cơ quan thuế trong vòng 10 ngày làm việc kể từ ngày ghi trên Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh Hồ sơ đăng ký thuế phải tuân theo hướng dẫn tại Điều 7 của Thông tư này, được ban hành ngày 28/6/2016 bởi Bộ Tài chính.
Việc tính thuế có thể do cơ quan thuế hoặc người nộp thuế thực hiện, và tiền thuế có thể được nộp tại Kho bạc Nhà nước, cơ quan quản lý thuế, ngân hàng thương mại, hoặc các tổ chức dịch vụ theo quy định Ở các nước phát triển, việc khai và nộp thuế thường được thực hiện qua mạng, với mục tiêu phấn đấu cho khai thuế và nộp thuế điện tử Điều này không chỉ tạo thuận lợi cho người nộp thuế mà còn giúp quản lý thuế hiệu quả hơn, hỗ trợ sự phát triển của các tổ chức và cá nhân kinh doanh.
- Kiểm tra, thanh tra người nộp thuế
Kiểm tra và thanh tra thuế là hoạt động giám sát của cơ quan thuế nhằm đảm bảo thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật thuế trong đời sống kinh tế xã hội Để quản lý hiệu quả lĩnh vực vận tải đường bộ, cơ quan Thuế sẽ phối hợp với Bộ Tài chính và Bộ Giao thông Vận tải để xây dựng cơ chế quản lý và chính sách kiểm tra, thanh tra các đối tượng kinh doanh.
- Giải quyết khiếu nại, tranh chấp về thuế
Cơ quan thuế có trách nhiệm giải quyết các tranh chấp về thuế khi nhận được khiếu nại hoặc tố cáo từ người nộp thuế Người nộp thuế có quyền khiếu nại các quyết định của cơ quan thuế, bao gồm quyết định hoàn thuế, miễn thuế, giảm thuế, và quyết định cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế Ngoài ra, họ cũng có quyền khiếu nại các hành vi hành chính của cơ quan thuế và công chức quản lý thuế nếu cho rằng những hành vi này vi phạm pháp luật và xâm phạm quyền lợi hợp pháp của mình.
Cơ quan thuế cần tăng cường tuyên truyền và hỗ trợ người nộp thuế, đặc biệt là các tổ chức và cá nhân kinh doanh vận tải đường bộ Việc hỗ trợ này bao gồm cung cấp thông tin về chính sách và pháp luật thuế, như văn bản quy phạm pháp luật và hướng dẫn thuế từ các cơ quan Nhà nước, cũng như các thủ tục và quy trình quản lý thuế như đăng ký, kê khai và quyết toán thuế Mục tiêu là đảm bảo quyền lợi của người nộp thuế, giúp họ nắm bắt chính sách pháp luật thuế và nâng cao ý thức tuân thủ nghĩa vụ thuế.
1.2.3 Chính sách thuế đối với hoạt động kinh doanh vận tải
Kinh nghiệm quản lý thuế trên thế giới đối với hoạt động kinh doanh vận tải đường bộ
tải đường bộ a Đối với Liên Bang Nga
Thuế vận tải, một trong ba loại thuế tài sản mà cá nhân và pháp nhân nộp, đóng vai trò quan trọng trong việc bổ sung ngân sách cho Liên bang Nga Cần thiết phải cải cách thuế giao thông vận tải nhằm tăng cường chức năng tài khóa và duy trì bản chất là thuế xe cộ, không phải thuế tài sản Việc nâng cao chức năng tài khóa là cần thiết, bởi thuế suất thấp hiện nay tạo ra một bẫy thể chế, dẫn đến thiếu kinh niên trong việc cấp vốn cho các công trình đường bộ Sự mất cân bằng giữa số lượng ô tô gia tăng và mạng lưới đường không đủ khiến chủ sở hữu ô tô ngày càng không hài lòng với chất lượng đường, từ đó tạo ra thái độ không muốn trả thuế cao hơn Kết quả là, một vòng luẩn quẩn hình thành: chủ xe không sẵn sàng trả thuế cao vì đường xấu, trong khi nhà nước không thể cải thiện chất lượng đường do nguồn thu từ thuế vận tải không đủ.
Số doanh nghiệp 6269 5903 3899 5753 4033 đủ Mức thuế giao thông tăng đáng kể có thể giúp thoát khỏi bẫy, nhưng cần phân biệt theo từng cộng đồng lãnh thổ dựa trên tỷ lệ sở hữu ô tô, mật độ đường và đặc điểm môi trường của phương tiện giao thông Việc xác định thuế suất nên có sự tham gia của chính cộng đồng.
Tỷ lệ thuế giao thông vận tải cần phải khác nhau giữa các khu vực do sự khác biệt trong việc sử dụng ô tô và cơ sở hạ tầng đường bộ, đặc biệt giữa đô thị và nông thôn Cộng đồng địa phương cần được hỗ trợ tài chính để xây dựng và duy trì cơ sở hạ tầng giao thông Thuế giao thông không chỉ đơn thuần là nguồn thu mà còn phải có vai trò điều tiết, nhằm kiểm soát sự gia tăng sở hữu ô tô Hệ thống thuế nên khuyến khích việc sở hữu ô tô ở những khu vực phù hợp, đồng thời không khuyến khích tại các khu vực khác, từ đó thúc đẩy các giải pháp giao thông thay thế như giao thông công cộng.
Tại Ba Lan, hoạt động kinh doanh vận tải đường bộ phải chịu nhiều loại thuế như thuế xe cộ, thuế bất động sản, thuế thu nhập cá nhân (TNCN), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế hoạt động luật dân sự Trong đó, thuế bất động sản và thuế xe cộ là gánh nặng tài chính cho các công ty vận tải, vì họ thường sở hữu bất động sản như văn phòng và bãi đậu xe Hiện nay, thuế GTGT cho hoạt động vận tải là 8%, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ cơ bản 23%, cho thấy sự ưu đãi thuế cho ngành này Ba Lan luôn chú trọng đến tính minh bạch trong luật thuế, yêu cầu thuế phải dễ thu, không thể tránh khỏi và được tính phí đầy đủ Luật thuế cũng thường xuyên thay đổi nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nền kinh tế Nhiều doanh nhân cho rằng, phương thức đánh thuế rõ ràng và các thể chế thu thuế quan trọng hơn số tiền thuế phải nộp.
Ba Lan là quốc gia đầy mâu thuẫn và sự không rõ ràng, dẫn đến tình huống thú vị khi hai người nộp thuế tham gia vào các hoạt động tương tự nhưng lại thuộc các chi nhánh khác nhau của Cục Thuế, từ đó có thể được xử lý theo những cách khác nhau.
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KINH
Khái quát hoạt động kinh doanh vận tải đường bộ tại Việt Nam
Trong bối cảnh kinh tế phát triển và hệ thống giao thông đường bộ ngày càng hoàn thiện, ngành vận tải đường bộ tại Việt Nam đang được kỳ vọng sẽ có sự tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm tới.
Bảng 2 : Số doanh nghiệp vận tải, kho bãi đăng ký thành lập mới
Nguồn: Số liệu từ Tổng cục thống kê
Trong những năm gần đây, ngành vận tải kho bãi chứng kiến sự gia tăng số lượng doanh nghiệp mới Tuy nhiên, năm 2018 ghi nhận sự giảm sút trong số lượng này, tiếp theo là sự phục hồi vào năm 2019 Đến năm 2020, số doanh nghiệp mới lại giảm do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19.
Năm 2020, ngành vận tải Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức do tác động của dịch bệnh COVID-19 toàn cầu, dẫn đến sự gián đoạn trong các hoạt động vận tải và kho bãi.
Theo Tổng cục Thống kê, tháng 9/2020, cả nước ghi nhận 10,3 nghìn doanh nghiệp mới thành lập với tổng vốn đăng ký 203,3 nghìn tỷ đồng và 83 nghìn lao động, giảm lần lượt 23,1% về số doanh nghiệp, 29,6% về vốn đăng ký và 13,8% về số lao động so với tháng trước Trong 9 tháng đầu năm, tình hình này cho thấy sự suy giảm trong hoạt động kinh doanh.
Năm 2020, số lượng doanh nghiệp vận tải và kho bãi mới thành lập giảm 5,3% so với cùng kỳ năm trước, chỉ đạt 4.033 doanh nghiệp, thấp hơn mức giảm chung của tất cả các ngành Tính từ đầu năm đến hết tháng 9/2020, có 485 doanh nghiệp trong lĩnh vực vận tải và kho bãi đã hoàn tất thủ tục giải thể.
Theo báo cáo logistics năm 2020 của Bộ Công Thương, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, số lượng doanh nghiệp vận tải đường bộ và phương tiện không tăng so với năm 2019 Cụ thể, tổng số phương tiện xe tải các loại đạt khoảng 202.765 xe, bao gồm 47.878 xe container, 8.291 xe đầu kéo và 146.596 xe tải.
2.1.2 Tình hình hoạt động của vận tải đường bộ
Kể từ khi Nhà nước khởi xướng chủ trương xã hội hóa vận tải đường bộ (VTĐB), các thành phần kinh tế đã có cơ hội phát triển mạnh mẽ Số lượng và chất lượng các phương tiện kinh doanh VTĐB ngày càng tăng, đáp ứng tốt hơn nhu cầu sử dụng trong ngành Đồng thời, sự đổi mới trong lực lượng vận tải cũng đi kèm với những cải tiến tích cực trong công tác quản lý hoạt động VTĐB, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển, góp phần vào sự gia tăng mạnh mẽ sản lượng vận tải.
Vận tải hàng hóa đường bộ là một yếu tố quan trọng trong hệ thống logistics tại Việt Nam, đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế Thị phần của loại hình vận tải này đã tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm gần đây, phản ánh nhu cầu ngày càng cao về dịch vụ vận chuyển hàng hóa.
Tổ ng cụ c thố ng kê φ
So lượt hành khách vận chuyể n phân theo ngành
Theo Tổng cục Thống kê, trong 5 tháng đầu năm 2018, vận tải hành khách đạt 1.874,5 triệu lượt, tăng 10,4% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó đường bộ chiếm 1.768,9 triệu lượt, tăng 10,6% Vận tải hàng hóa đường bộ đạt 509,4 triệu tấn, tăng 10,5% Tuy nhiên, đến tháng 9 năm 2020, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, vận tải hàng hóa đường bộ chỉ đạt 963,9 triệu tấn, giảm 7,4% so với cùng kỳ năm trước, với luân chuyển hàng hóa giảm 14,2% đạt 65,2 tỷ tấn/km.
Hiện nay, vận tải đường bộ (VTĐB) chiếm thị phần lớn nhất, tuy nhiên, chi phí vận chuyển của các loại hình khác lại thấp hơn nhiều so với VTĐB Dù có chi phí cao, doanh nghiệp vẫn ưu tiên VTĐB vì tính chủ động về thời gian và khả năng thích nghi với mọi địa hình Hơn nữa, VTĐB còn kết nối trực tiếp với các hệ thống như cảng biển, nhà ga, và sân bay, tạo thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa.
Hà Nội đến TP Hồ Chí Minh vào khoảng 40 triệu VNĐ, cao gấp hơn 2,5 lần so với đường sắt và 9,7 lần so với bằng đường biển.
Mặc dù ngành vận tải đường bộ đang chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu vận tải, nhưng chi phí vận tải ngày càng tăng cao Phân tích cơ cấu giá thành vận tải đường bộ cho thấy chi phí thường bao gồm khoảng 12 khoản mục, trong đó chi phí cầu đường chiếm 10-15%, chi phí xăng dầu khoảng 30-35%, và chi phí tiền lương lái xe chiếm 15% So với mức chi phí vận tải toàn cầu, chi phí tại Việt Nam vẫn ở mức cao Nguyên nhân chính là do các doanh nghiệp vận tải còn nhỏ lẻ, trình độ quản lý hạn chế và sức cạnh tranh yếu Việc phụ thuộc vào trung gian để kết nối với chủ hàng cũng làm gia tăng chi phí Hơn nữa, các doanh nghiệp chưa tối ưu hóa hoạt động kinh doanh và tỷ lệ hàng hai chiều còn thấp, dẫn đến hiệu suất chưa cao.
Việc 26 rỗng chạy ở mức cao đã khiến doanh nghiệp phải chịu thêm chi phí lưu kho bãi, từ đó dẫn đến sự gia tăng trong chi phí vận tải.
Hoạt động kinh doanh vận tải đường bộ (VTĐB) đang phát triển mạnh mẽ, đóng góp quan trọng vào sự tăng trưởng kinh tế - xã hội trong những năm qua Sự phát triển của VTĐB kéo theo các dịch vụ hỗ trợ như kho bãi và bốc xếp, tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động Mặc dù các loại hình vận tải khác cũng đang phát triển, nhưng vận tải đường bộ vẫn giữ vai trò then chốt trong việc lưu thông hàng hóa và hành khách, không chỉ trong nước mà còn với các nước lân cận, đồng thời góp phần tăng thu ngân sách nhà nước thông qua các loại thuế.
2.2 Tình hình quản lý thuế đối với hoạt động vận tải đường bộ
2.2.1 Điểm mới, sửa đổi trong xác định lại đối tượng nộp thuế trong mô hình hợp tác kinh doanh vận tải Để tạo môi trường kinh doanh trong sạch cạnh tranh lành mạnh giữa mô hình hợp rác kinh doanh vận tải và các mô hình truyền thống thì Nghị định số 126/2020/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý thuế có hiệu lực thi hành từ ngày 05/12/2020 Một điểm mới trong Nghị định 126/2020 đã gây ra nhiều cuộc tranh luận giữa cơ quan thuế và các hãng xe công nghệ Thậm chí là dẫn tới đình công của các tài xế công nghệ đối với sự thay đổi giá cước và tăng mức chiết khấu của các hãng xe công nghệ.
Nội dung của điểm mới này như sau:
Theo quy định tại TT 92/2015/TT - BTC và TT 39/2014/TT - BTC, Tổng cục Thuế hướng dẫn rằng doanh nghiệp taxi hoạt động theo mô hình hợp tác kinh doanh với các đối tác trong lĩnh vực vận tải phải tính thuế GTGT 10% trên doanh thu chia sẻ, đồng thời kê khai và nộp thuế giá trị gia tăng cũng như thuế thu nhập doanh nghiệp Đối với phần doanh thu của đối tác cá nhân, doanh nghiệp sẽ khấu trừ thuế GTGT 3% và thuế TNCN 1,5%, đồng thời thực hiện khai và nộp thuế thay cho cá nhân đó.
Đánh gía thực trạng trong công tác quản lý thuế đối với hoạt động vận tải đường bộ
Công tác quản lý thuế tại Việt Nam đã trải qua nhiều cải cách và sửa đổi nhằm hoàn thiện hệ thống, phù hợp với sự phát triển của các thành phần kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh Những thay đổi tích cực trong chính sách thuế không chỉ thúc đẩy phát triển kinh doanh mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh Công tác quản lý thuế trong lĩnh vực vận tải đường bộ đang nỗ lực thực hiện nhiệm vụ và đạt được mục tiêu đề ra, góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh trong sạch và bình đẳng giữa các doanh nghiệp, khuyến khích sự phát triển và cạnh tranh mạnh mẽ hơn.
Đăng ký thuế, kê khai và nộp thuế là những nghĩa vụ quan trọng mà nhiều đơn vị, tổ chức trong lĩnh vực vận tải chưa thực hiện đầy đủ Để khắc phục tình trạng này, ngành Thuế đã hợp tác chặt chẽ với ngành Giao thông đường bộ, đặc biệt là cơ quan đăng kiểm, nhằm rà soát và quản lý các phương tiện hoạt động Nếu doanh nghiệp không thực hiện nghĩa vụ đóng thuế, họ sẽ không được cấp giấy đăng kiểm để lưu hành.
Thanh tra và kiểm tra người nộp thuế đóng vai trò quan trọng trong mô hình quản lý thuế hiện nay, giúp phát hiện các vi phạm như doanh nghiệp không kê khai đủ doanh thu, sử dụng hóa đơn không hợp pháp và khai khống nguồn chi phí được trừ Những hoạt động này góp phần nâng cao tính minh bạch và công bằng trong lĩnh vực kinh doanh.
Công tác tuyên truyền và hướng dẫn người nộp thuế (NNT) trong lĩnh vực kinh doanh vật tư đầu vào hiện nay bao gồm việc phổ biến chính sách thuế, cung cấp thông tin về tra cứu văn bản pháp luật và mẫu biểu Mục tiêu là giúp NNT thực hiện nghĩa vụ thuế một cách nhanh chóng và thuận tiện Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số hạn chế trong việc hỗ trợ NNT, cần xác định nguyên nhân để cải thiện hiệu quả công tác này.
Hệ thống pháp luật hiện tại chưa bao quát đầy đủ các đối tượng trong xã hội, dẫn đến nhiều quy định khó triển khai và thực hiện do không phù hợp với thực trạng Các quy định pháp lý thường phức tạp và khó hiểu, trong khi chế tài xử phạt còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe Hoạt động xử lý các hành vi vi phạm pháp luật chưa đạt được sự thống nhất và nghiêm minh cần thiết.
Cơ quan quản lý cần cải thiện sự phối hợp với các bên liên quan trong việc hoàn thiện chính sách thuế, vì hiện tại quá trình tiếp thu ý kiến và giải trình còn chậm chễ và thiếu minh bạch Do chính sách thuế thường xuyên được cải cách, bổ sung và sửa đổi, nên việc soạn thảo, ban hành, công bố và hướng dẫn thực thi sẽ tốn nhiều thời gian.
Hoạt động đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ thuế hiện vẫn gặp nhiều hạn chế, đặc biệt là trong công tác tuyên truyền chính sách Trình độ chuyên môn của cán bộ còn yếu, dẫn đến việc xác định doanh thu và chi phí chưa được thống nhất.
Công tác kiểm tra và thanh tra thuế hiện nay còn nhiều hạn chế, chưa phát huy hết khả năng và chức năng của mình Nhiều hành vi gian lận và trốn thuế chưa được phát hiện kịp thời, dẫn đến việc xử lý và ngăn chặn chưa hiệu quả Hơn nữa, quyền hạn của cơ quan thanh tra thuế bị giới hạn, làm giảm khả năng áp dụng các biện pháp mạnh mẽ để chống thất thu ngân sách nhà nước và xử lý các vi phạm về thuế.
Vào thứ năm, trong hoạt động sản xuất kinh doanh, việc quản lý thuế dựa vào hóa đơn chứng từ là cần thiết để xác minh các hoạt động phát sinh của doanh nghiệp Tuy nhiên, chế tài xử lý các sai phạm và vi phạm liên quan đến việc sử dụng và phát hành hóa đơn vẫn còn thiếu tính hiệu quả.
Các doanh nghiệp và đơn vị không tuân thủ pháp luật, lợi dụng sự yếu kém trong quản lý để thực hiện các hành vi vi phạm như mua bán hóa đơn, sử dụng hóa đơn giả và lập khống hóa đơn, nhằm trốn tránh nghĩa vụ thuế Hành động này không chỉ gây ra sự mất công bằng trong xã hội mà còn dẫn đến thất thu ngân sách nhà nước.
Hoạt động kinh doanh vận tải có những đặc thù riêng như tính cơ động cao và phạm vi hoạt động rộng rãi, với xe mang biển số khác nhau hoạt động trên các địa bàn tỉnh khác nhau Đối tượng tham gia trong lĩnh vực này rất đa dạng, và thường xảy ra tình trạng người đứng tên trong giấy đăng ký phương tiện không tham gia kinh doanh Thêm vào đó, nhiều phương tiện được chuyển nhượng qua nhiều người mà không thực hiện thủ tục sang tên.
Vào ngày thứ bảy, một số đơn vị trong ngành vận tải đã lợi dụng đặc điểm của mình để bắt khách dọc đường, chở quá tải và không xuất vé Đối với vận tải hàng hóa, chỉ một phần có hợp đồng và hóa đơn chứng từ, trong khi phần còn lại chỉ dựa vào thỏa thuận miệng, gây khó khăn cho công tác quản lý Hơn nữa, hoạt động kinh doanh này còn chịu ảnh hưởng từ giá xăng dầu và có tính mùa vụ cao, dẫn đến doanh thu của lĩnh vực này cũng bị tác động.
Ngành vận tải có những đặc thù riêng biệt như tính cơ động cao và phạm vi hoạt động rộng lớn, với xe mang biển số từ nơi khác hoạt động trên nhiều tỉnh khác nhau Đối tượng tham gia trong lĩnh vực này rất đa dạng, trong đó có nhiều trường hợp người đứng tên trên giấy đăng ký phương tiện không thực sự tham gia kinh doanh Ngoài ra, một số doanh nghiệp và hợp tác xã vận tải có thể hoạt động dưới hình thức "núp bóng", và không ít phương tiện đã được chuyển nhượng qua nhiều người mà không thực hiện thủ tục sang tên chính thức.
