Chương 2. DI SẢN - THẾ MẠNH PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỦA TỈNH QUẢNG NINH
2.4. Phân tích những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với khai thác di sản trong phát triển du lịch của tỉnh
2.4.1. Điểm mạnh
Quảng Ninh là tỉnh có thể mạnh về sự đa dạng và phong phú của tài nguyên du lịch, trong đó có nhiều tài nguyên độc đáo có đẳng cấp khu vực và thế giới như Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long, di tích danh thắng Yên Tử, di tích lịch sử Bạch Đằng,... Trong đó, Vịnh Hạ Long được 2 lần UNESCO công nhận là di sản thế giới với nhiều điểm hấp dẫn như Bãi Cháy, Hùng Thắng, hang Sửng Sốt, động Thiên Cung, hang Đầu Gỗ,… Đến
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 70 http://www.lrc.tnu.edu.vn di tích danh thắng Yên Tử sẽ thấy nét văn hóa rực rỡ của đạo Phật, một thời kì đạo phật hưng thịnh nhất (thời nhà Trần) và di tích lịch sử Yên Tử đã được xếp hạng vào di tích quốc gia đặc biệt năm 2012 bởi Thủ tướng Chính phủ. Sự công nhận này của UNESCO và nhà nước đối với những di sản, di tích này đã mạng lại nhận thức toàn cầu và thú vị về các điểm đến, cũng như một cơ sở vững mạnh của ngành du lịch nội địa, đó là nền tảng giúp phát triển du lịch tại các địa điểm này, đồng thời giúp khai thác một cách có hiệu quả nhất các di sản, di tích này nhằm phát triển mạnh ngành du lịch của cả tỉnh và trở thành một trung tâm du lịch của Việt Nam và sau đó sẽ là của khu vực và thế giới.
2.4.2. Điểm yếu
Bên cạnh những điểm mạnh là những điểm yếu mà tỉnh cũng như các ban quản lí của từng di sản, di tích cần phải chú trọng giải quyết càng sớm càng tốt. Khả năng tiếp cận từ các địa phương phụ cận, đặc biệt là Hà Nội, Hải Phòng, Lạng Sơn, Cao Bằng bằng đường bộ và đường hàng không đến Quảng Ninh và đến các điểm di tích.
Nhất là giao thông đến 2 điểm du lịch là Yên Tử Và Bạch Đằng vẫn còn gặp nhiều khó khăn, hệ thống đường vào còn nhỏ, chưa được nâng cấp, còn nhiều gồ ghề. Hệ thống khách sạn và nhà hàng chất lượng mang tầm cỡ quốc tế và khu vực còn hạn chế. Đặc biệt là ở Yên Tử và Bạch Đằng, ở Yên Tử hiện nay chỉ có duy nhất các dịch vụ của công ty Tùng Lâm với nhà hàng và nhà nghỉ có chất lượng tốt nhất, đa số các quán ăn, nhà nghỉ đều là từ người dân tự xây dựng lên còn rất sơ sài, hạn chế. Còn ở Bạch Đằng, khó có thể nhìn thấy các nhà nghỉ, khách sạn nào phục vụ cho công tác du lịch nơi đây.
Với những địa điểm mang lại giá trị du lịch to lớn nhưng dường như tỉnh vẫn chưa khai thác hết tiềm năng để phát triển, đồng thời các biện pháp bảo tồn các di sản trên thực tế vẫn chưa được hiệu quả. Điển hình, với Vịnh Hạ Long, di sản thiên nhiên thế giới được UNESCO công nhận 2 lần sẽ là điểm đến thú vị cho nhiều khách du lịch, tuy nhiên khách du lịch đến đây ngoài thăm Vịnh ra chưa thấy có địa điểm nào để hấp dẫn du khách ở lại. Du lịch vui chơi, giải trí tầm cỡ vẫn chưa được phát triển (như Bà Nà hill ở Đà Nẵng). Không những vậy, vấn đề rác thải, ô nhiễm môi trường biển và dọc con đường, khu vực di sản cần có những biện pháp giải quyết hợp lý.
Thách thức về thời tiết và tính thời vụ để duy trì một nền kinh tế du lịch bền vững và ổn định và sự khan hiếm các chuyên gia khách sạn được đào tạo bài bản để đáp ứng dịch vụ đẳng cấp thế giới và trải nghiệm cho khách du lịch. Khách du lịch đến vịnh Hạ Long chủ yếu vào mùa hè; đến Yên Tử, Bạch Đằng vào mùa lễ hội (nhất
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 71 http://www.lrc.tnu.edu.vn là sau tết Nguyên Đán), vào mùa đông, lượng khách đến đây giảm đáng kể, cho thấy các khu di sản thiếu những chương trình, sản phẩm du lịch vào “trái mùa’. Vì vậy, ban lãnh đạo của tỉnh và nhà nước cần có những kế hoạch, chiến lược đầu tư hợp lí nhằm phát triển du lịch nơi đây xứng với tiềm năng của chúng.
2.4.3. Cơ hội
Trong bối cảnh thay đổi của ngành công nghiệp du lịch toàn cầu hiện nay, tỉnh có tiềm năng rất lớn để phát triển và trở thành một điểm đến toàn cầu. Với ngành du lịch sinh thái đang trở thành một xu thế chủ đạo, tỉnh có vị trí rất tốt để tận dụng lợi thế từ những tài sản tự nhiên và văn hóa của mình nhưng điều này đòi hỏi phải có sự đầu tư thích đáng. Quốc gia phát triển thị trường du lịch nhanh nhất trên thế giới là Trung Quốc, nằm liền kề với Quảng Ninh, tạo sự dễ dàng tiếp cận với một phân khúc khách du lịch tiềm năng. Số liệu thống kê về dân số của Quảng Ninh cho thấy hiện rất thuận lợi: dân số trẻ và đang sẵn sàng cho một công việc tốt hơn và ngành công nghiệp khách sạn đang phát triển tốt là rất thích hợp, tạo công ăn việc làm tốt hơn cho khu vực. Xu hướng phát triển du lịch tâm linh đang ngày càng trở nên phổ biến hơn ở Việt Nam, trong khi đó Yên Tử là khu di tích quốc gia đặc biệt và là trung tâm phật giáo lớn nhất cả nước.
2.4.4. Thách thức
Do còn thiếu kinh nghiệm trong ngành du lịch, hiện nay việc khai thác các di sản phục vụ du lịch của tỉnh gặp phải rất nhiều thách thức cần vượt qua. Sự suy thoái môi trường cần phải được giải quyết một cách nhanh chóng, với tình trạng quá tải và ô nhiễm từ các khách sạn và các hoạt động công nghiệp đã làm giảm hoặc có thể có nguy cơ làm mất dần vị thế danh hiệu của UNESCO. Các xung đột với các ngành công nghiệp nâu khác của địa phương như ngành công nghiệp khai thác than cũng cần phải được giải quyết và phối hợp chặt chẽ cho quy hoạch trong tương lai.
Các quốc gia khác đang đi trước trong phát triển du lịch, thu hút khách du lịch quốc tế với cơ sở vật chất và khả năng tiếp cận tốt hơn, vì vậy địa điểm này cần phát triển nhanh và khai thác một cách hiệu quả để tối ưu hóa những ảnh hưởng và tiềm năng du lịch vốn có của mình.
Năng lực cạnh tranh của du lịch chưa cao, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập của Việt Nam với khu vực và quốc tế; Quảng Ninh đã và đang phải đối mặt với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Đây có thể là thách thức rất lớn với du
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 72 http://www.lrc.tnu.edu.vn lịch Quảng Ninh nói chung và các di sản nói riêng, đặc biệt là Vịnh Hạ Long mà cần được nhận thức đầy đủ. Bên cạnh đó các xung đột về chủ quyền trên biển Đông cũng là thách thức không nhỏ đối với du lịch Biển của Việt Nam nói chung và du lịch biển của Hạ Long - Quảng Ninh nói riêng trong khu du lịch đường biển là một trong những lợi thế so sánh của du lịch Quảng Ninh. Một vấn đề nữa cũng cần đề cập đến như một thách thức đối du lịch Quảng Ninh là việc cân bằng giữa phát triển với bảo tồn các giá trị của các di sản và di tích, đặc biệt khi tài nguyên du lịch cốt lõi của Quảng Ninh là Di sản thiên nhiên thế giới. Điều này càng trở nên lớn hơn khi năng lực tạo sự cân bằng giữa bảo tồn và phát triển của Quảng Ninh còn rất hạn chế.