Chương 3. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH TIẾNG THÁI DÀNH CHO ĐỒNG BÀO THÁI Ở TÂY BẮC
3.2 Giải pháp nâng cao chất lượng chương trình truyền hình tiếng Thái dành cho đồng bào dân tộc Thái ở Tây Bắc hiện nay
3.2.2 Khuyến nghị cụ thể cho các đài
Ngoài việc linh hoạt vận dụng các giải pháp chung được nêu ở trên, mỗi đài cần nắm rõ thực trạng của đài mình để có thể áp dụng những giải pháp riêng phù hợp.
Tất cả nhằm mục đích nâng cao được chất lượng các chương trình truyền hình tiếng Thái, thu hút được khán giả theo dõi thường xuyên các chương trình của đài.
Qua khảo sát nhận thấy yêu cầu chung cấp thiết của 3 đài là tăng cường số lượng nhân sự có chuyên môn nghiệp vụ và trình độ cao. Chương trình truyền hình tiếng Thái của đài Sơn La có số lượng lớn các chương trình bản tin, chuyên đề cần được sản xuất, tuy nhiên hiện nay nhân sự chỉ có 4 người nên hầu như phải kiêm nhiệm rất nhiều công việc từ tìm kiếm đề tài, dịch, lên sóng… Vì thế nếu có thêm nhân sự, chương trình sẽ đẩy mạnh khai thác được nhiều đề tài hay thiết thực với đồng bào Thái và nâng cao tỉ lệ chương trình tự sản xuất. Vấn đề nhân sự đối với những người sản xuất chương trình truyền hình tiếng Thái của đài Điện Biên và kênh VTV5 cũng gặp phải vấn đề tương tự. Nếu có thêm nhân sự, chắc chắn các đài này
101
có thể tăng cao tần suất phát sóng của các chương trình, tối đa hóa tỉ lệ các chương trình tự sản xuất mang đến nhiều thông tin hữu ích, thu hút được sự quan tâm của đồng bào Thái. Đặc biệt, khi lực lượng nhân sự được đảm bảo, các tin bài sẽ được sản xuất nhanh chóng chuyên nghiệp sẽ mang tính thời sự cao, các vấn đề nóng hổi trong đời sống xã hội sẽ được cập nhật thường xuyên và liên tục, giúp các chương trình truyền hình tiếng Thái có khả năng cạnh tranh với các chương trình tiếng phổ thông khác trong bối cảnh hiện nay.
Đồng quan điểm với tác giả, khi được hỏi về giải pháp nâng cao chất lượng chương trình truyền hình tiếng Thái của Đài PT-TH Điện Biên ông Lò Văn Dương chia sẻ: “Lãnh đạo phòng cũng có những trao đổi thống nhất với nhau là thời gian tới: Thứ nhất là tăng cường đào tạo cho anh chị em, những ai chưa qua đào tạo sẽ cho đi học tại chức, chuyên sâu hoặc tập huấn nghiệp vụ chuyên ngành ở các nơi;
thứ hai là bố trí anh em xuống cơ sở tác nghiệp, đưa tin trực tiếp từ địa phương mình thì chất lượng để chất lượng chương trình tốt hơn, hấp dẫn hơn. Về nội dung thì chúng tôi vẫn theo quan điểm biên dịch ngắn gọn, dễ hiểu để người xem họ dễ tiếp thu, dễ nhớ”. Chị Lò Thị Hoàn công tác ở kênh VTV5 bày tỏ: “Nếu với nhân sự ít như bây giờ thì cần giảm thời lượng phát sóng, cho mình tự tìm đề tài thiết thực với bà con người Thái. Rồi mình được tự đi thực tế để sản xuất riêng cho đề tài cho bà con. Có thời gian mình sẽ trau chuốt chương trình hay hơn như tiếng -phụ đề - hình ảnh khớp với nhau. Nếu với thời lượng nhiều như này thì phải tăng lượng nhân sự lên, có một ekip đầy đủ để có thể tự sản xuất các chương trình cho bà con người Thái giống như các chương trình tiếng Kinh khác”.
Bên cạnh đó, các đài cũng cần tăng cường tài chính để đầu tư thêm cơ sở vật chất phục vụ cho tác nghiệp như máy quay, bàn dựng, phương tiện đi lại… để nhà báo được tạo điều kiện tốt nhất sản xuất ra những tác phẩm đặc sắc với nội dung chất lượng, hình ảnh đẹp, âm thanh tiếng động hấp dẫn. Chị Hoàng Thị Thu bảy tỏ ý kiến về vấn đề này như sau: “Thời gian tới Đài Sơn La cần mở thêm các lớp đào tạo, tập huấn nghiệp vụ báo chí, kỹ năng quay phim, khả năng tác nghiệp tại cơ sở để góp phần nâng cao chất lượng chương trình truyền hình Thái”.
102
Chương trình truyền hình tiếng Thái của kênh VTV5 và Đài PT-TH Điện Biên cần nghiên cứu đổi mới kết cấu chương trình, nên tăng thêm thời lượng và sử dụng linh hoạt các hình thức truyền đạt thông tin (bản tin, phóng sự, chuyên đề, tạp chí, chương trình văn nghệ…) để tăng sự hấp dẫn cho người xem. Chương trình cần nâng cao sự đa dạng về nội dung, nhưng phải là trên cơ sở dành cho đồng bào dân tộc Thái như vậy mới phát huy hết được chức năng, nhiệm vụ của mình. Mặc dù có kết cấu chương trình truyền hình tiếng Thái khá phong phú nhưng lãnh đạo Đài PT- TH Sơn La vẫn không ngừng mong muốn nâng cao hơn nữa sự đa dạng để phục vụ bà con đồng bào Thái. Để đảm bảo các yêu cầu về biên dịch, các đài cần phải chú trọng quan tâm, tạo điều kiện để nhân sự chương trình truyền hình tiếng Thái nghiên cứu bổ sung các từ còn thiếu trong tiếng Thái, tuyên truyền vận dụng những từ đã có trong tiếng Thái nhưng bị lãng quên. Cụ thể: Nghiên cứu, hệ thống lại các quy ước về ngôn ngữ Thái, các vốn từ ngữ của người Thái Tây Bắc Việt Nam, tham khảo ngôn ngữ Thái ở một số nước khác, ngôn ngữ của dân tộc khác dùng hệ ngôn ngữ Tày - Thái (Lào, Thái Lan.v.v.) để khôi phục lại những từ đã có nhưng bị lãng quên. Thành lập tổ nghiên cứu, soạn thảo để tìm ra các từ mới đảm bảo tính khoa học và hợp lý. Tổ chức lấy ý kiến tham gia thông qua nhiều hình thức: hội thảo, phiếu điều tra, tham khảo ý kiến của các nghệ nhân và trí thức.v.v.; tập hợp, chỉnh sửa, lập danh sách các từ cần điều chỉnh, bổ sung để xây dựng bộ từ điển tiếng Thái mới. Hướng đến sử dụng chuẩn và phong phú vốn từ tiếng Thái trong các chương trình truyền hình để tuyên truyền phổ biến cho mọi người dân hiểu và sử dụng tiếng Thái đúng.
Bên cạnh đó, các đài có thể tích cực học hỏi thêm nhiều cách làm chương trình hay của các chương trình truyền hình tiếng dân tộc khác trên toàn quốc. Nếu nhìn trên mặt bằng chung hiện nay, chương trình truyền hình tiếng Khmer có thể được đánh giá là chương trình được đầu tư và có chất lượng cao nhất. Chương trình truyền hình tiếng Thái có thể học hỏi được nhiều yếu tố sản xuất chương trình hấp dẫn ở chương trình truyền hình tiếng Khmer như: Tự sản xuất các tin, bài hoàn toàn bằng tiếng dân tộc mình; xây dựng các chương trình phim ca nhạc về lịch sử dân
103
tộc, truyền thống văn hóa, phong tục tập quán; chạy phụ đề bằng chữ viết của dân tộc mình thay vì chạy phụ đề tiếng Việt…
Tựu chung lại, để nâng cao được chất lượng các chương trình truyền hình tiếng Thái, các giải pháp chung và riêng cần được linh hoạt áp dụng tùy thuộc vào từng đài để có thể từng bước khắc phục các điểm hạn chế, nâng cao được chất lượng các chương trình truyền hình tiếng Thái cho đồng bào Thái nói chung và đồng bào Thái ở Tây Bắc nói riêng.
Tiểu kết chương 3
Qua những phân tích và đánh giá trên có thể thấy chương trình truyền hình tiếng Thái ở các đài nhìn chung đã và đang đem đến cho công chúng tỉnh nhà nói chung và khu vực Tây Bắc nói riêng những thông tin bổ ích, thiết thực trong cuộc sống hàng ngày. Đồng thời chương trình còn động viên, cổ vũ tinh thần thi đua yêu nước và phát hiện, biểu dương những nhân tố mới, điển hình, góp phần tích cực thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội ở địa phương. Bên cạnh đó các chương trình vẫn còn có nhiều vấn đề đặt ra cần giải quyết như sự thiếu đồng bộ về thiết bị kỹ thuật sản xuất chương trình, nguồn nhân lực còn hạn chế, cơ chế chính sách dành cho những người sản xuất chương trình còn bất cập, cơ chế kiểm soát nội dung chương trình cũng chưa thực sự chặt chẽ, chắc chắn.
Trên cơ sở đó, tác giả cũng đã xác định được nguyên nhân để có thể các đài tham khảo áp dụng phát huy thế mạnh của mình và khắc phục những nhược điểm để nâng cao chất lượng chương trình. Từ những phân tích đánh giá đó tác giả mạnh dạn đề xuất một số giải pháp để nâng cao chất lượng chương trình truyền hình tiếng Thái.
Để đáp ứng yêu cầu của công chúng cũng như đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đặt ra cho chương trình truyền hình tiếng Thái của Đài PT-TH Điện Biên, Đài PT-TH Sơn La và kênh VTV5 trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi các đài cũng như các cấp lãnh đạo cần giải quyết nhiều vấn đề. Trong đó trọng tâm là cần có chiến lược để đào tạo, củng cố nguồn nhân lực người Thái để làm chương trình truyền hình tiếng Thái, có cơ chế, chính sách hợp lý cho việc sản xuất chương trình truyền hình tiếng Thái, đầu tư đồng bộ hóa hệ thống thiết bị kỹ thuật sản xuất chương trình, các đài
104
cần mở rộng liên kết sản xuất chương trình với các Đài PT-TH trong cả nước để đa dạng hóa nội dung chương trình. Tất cả những giải pháp đề xuất đó đều với mong muốn các chương trình truyền hình tiếng Thái đa dạng, phong phú và chất lượng hơn trong lĩnh thông tin và hình thức thể hiện để hấp dẫn khán giả của chính mình trong thời buổi cạnh tranh thông tin của nhiều phương tiện truyền thông như hiện nay.