CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
3.7. Phân tích diễn biến thực nghiệm sư phạm
3.7.1. Công tác chuẩn bị a. Tài liệu học tập
- GV chuẩn bị hồ sơ học tập chủ đề cho các nhóm (phụ lục 1,2) và thiết kế phiếu học tập cá nhân để ghi nhận biểu hiện NLVL của HS.
b. Dụng cụ, vật liệu
- GV chuẩn bị 4 bộ dụng cụ, vật liệu để thực hiện chế tạo nguyên mẫu đựng trong các túi nhựa để phát cho mỗi nhóm.
- Ngoài ra, để thực hiện việc thiết kế bản vẽ và báo cáo thuyết trình, GV còn cung cấp cho mỗi nhóm: Bút màu, Giấy trắng A0, … để thiết kế bản vẽ.
c. Thiết bị dạy học và ghi nhận tiến trình dạy học
- Trước khi lên lớp, GV liên hệ để mượn phòng, chuẩn bị bàn ghế, máy chiếu,.. để dạy học và bố trí máy quay để ghi nhận tiến trình dạy học.
3.7.2. Diễn biến, kết quả thu được khi thực nghiệm chủ đề
❖ Hoạt động 1. Xác định yêu cầu thiết kế và chuyển giao nhiệm vụ học tập - Thời điểm: tiết số 1 (tiết 1, 21/05/2022)
- Thời gian: 10 phút
- Địa điểm: Phòng lớp 10/8, trường THPT Hòa Vang Bước 1: Chia nhóm
- Vì lớp thực nghiệm thuộc trường công lập nên học sinh rất hiếu động, vì thế để lớp thực nghiệm diễn ra theo đúng tiến trình thì khâu ổn định lớp rất quan trọng.
104
- Ổn định lớp, GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm 8-10 học sinh, yêu cầu mỗi nhóm bầu ra nhóm trưởng, thư kí. Các học sinh nhanh chóng thực hiện yêu cầu.
Bước 2: Đặt vấn đề
GV đặt câu hỏi và đưa ra vấn đề: “Dự báo thời tiết là ứng dụng của khoa học và công nghệ để dự đoán trạng thái của khí quyển trong một thời gian trong tương lai và một địa điểm nhất định. Con người dùng dự báo thời tiết để có thể lên kế hoạch cho các hoạt động, hay tránh các thiên tai do thời tiết gây ra. Vậy thì những nhà khí tượng học đã dùng các thiết bị nào để có thể đo được lượng mưa, nhiệt độ, độ ẩm không khí và dự báo chính xác trước các dữ liệu đó ở trong tương lai’’.
Hình 3. 1. Học sinh đang trả lời câu hỏi đặt vấn đề do giáo viên đưa ra Bước 3. Giáo viên đặt vấn đề: Để hoàn thành hiệu quả nhiệm vụ dự án học tập này cần thực hiện theo tiến trình như thế nào? Giáo viên thống nhất cùng học sinh kế hoạch dự án
❖ Hoạt động 2. Nghiên cứu kiến thức nền và đề xuất phương án thiết kế các mô hình thời tiết
- Thời điểm: Tiết số 1 (tiết 1 ngày 21/05/2022) - Thời lượng: 35 phút
105
- Địa điểm: phòng lớp 10/8 trường THPT Hòa Vang
Ở hoạt động này, do việc tiến hành TNSP khá trễ cũng như đây là bài học STEM liên quan đễn chuỗi chủ đề dẫn đến việc sẽ có nhiều kiến thức cao hơn khả năng của học sinh ở khối lớp này. Nên ở đây học sinh vừa tìm hiểu kiến thức chủ yếu chính ở bài 39:
“Độ ẩm của không khí” vừa tự tìm hiểu thêm các kiến thức liên quan thông qua phiếu học tập do GV chuẩn bị sẵn.
GV giảng dạy bài “Độ ẩm không khí”. Và thông qua đó đặt các câu hỏi cho HS.
Sau đó tiến hành phát phiếu học tập cho HS để HS có thể tìm hiểu thêm các kiến thức liên quan. Trong hoạt động này, chúng tôi theo dõi quá trình làm việc của các nhóm từ lúc bắt đầu nghiên cứu tài liệu SGK để hoàn thành phiếu học tập. Ban đầu các em HS chưa thật sự chú tâm vào công việc, GV phải nhắc nhở thì sau đó các em mới tập trung làm việc. Các em phối hợp với nhau hoàn thành phiếu học tập, điền đầy đủ nội dung kiến thức trong phiếu học tập.
Sau quá trình tìm hiểu kiến thức, từ nhiệm vụ đã được giao, HS tiến hành thảo luận theo nhóm thực hiện lên ý tưởng cho bản thiết kế, đồng thời lựa chọn các vật liệu cho phù hợp. Đa số các nhóm đều nhanh chóng thực hiện, dành thời gian đầu để tự vẽ ra bản thiết kế theo ý tưởng riêng của mình. Tuy nhiên, vẫn có nhóm chưa chú tâm đến việc này, nói chuyện riêng, đi lung tung trong giờ học. Sau khi được GV nhắc nhở, các em đã bắt đầu thực hiện nghiêm túc
106
Hình 3. 2. GV hướng dẫn học sinh nghiên cứu kiến thức nền
❖ Hoạt động 3. Đề xuất giải pháp và lựa chọn giải pháp - Thời điểm: Tiết số 2 (tiết 2 ngày 21/05/2022)
- Thời lượng: 45 phút
- Địa điểm: phòng lớp 10/8 trường THPT Hòa Vang
Hoạt động 3.1. Trình bày kiến thức nền và đề xuất phương án thiết kế
Bước 1. GV cho HS lên bốc thăm, định hướng cho mỗi nhóm HS làm một mô hình.
GV đặt các câu hỏi định hướng, phát vật liệu cho HS để HS định hướng lên phương án thiết kế
Bước 2. GV cùng HS thảo luận đưa ra các tiêu chí đánh giá sản phẩm, và các tiêu chí đánh giá thiết kế sản phẩm
Bước 3: HS thảo luận nhóm tự hoàn thiện bản báo cáo về thiết kế về các mô hình
“Thời tiết” liên quan đến mỗi nhóm trên giấy A0 hoặc bằng bài trình bày trên powerpoint và tập luyện cách thức trình bày.
107
Hình 3. 3. Các nhóm thiết kế bản vẽ các mô hình Hoạt động 3.2. Trình bày và bảo vệ phương án thiết kế
Bước 1. GV tổ chức hoạt động cho từng nhóm báo cáo phương án thiết kế:
Hình 3. 4. Bản thiết kế của các nhóm
108
Hình 3. 5. Nhóm 1 báo cáo bản thiết kế
Hình 3. 6. Nhóm 2 báo cáo bản thiết kế
109
Hình 3. 7. Nhóm 3 báo cáo bản thiết kế
Hình 3. 8. Nhóm 4 báo cáo bản thiết kế Bước 2. Các nhóm khác nhận xét, nêu câu hỏi;
110
Hình 3. 9. Các nhóm góp ý kiến và đặt câu hỏi giao lưu
Bước 3. GV nhận xét, đánh giá các bài báo cáo dựa trên tiêu chí đánh giá thiết kế sản phẩm. Tổng kết chuẩn hóa các kiến thức liên quan. Các nhóm rất sôi nỗi bàn luận thiết kế, một số bạn đặt biệt hăng say trao đổi thiết kế các mô hình
Bước 4. GV giao nhiệm vụ cho các nhóm triển khai thiết kế sản phẩm theo bản thiết kế; ghi lại các điều chỉnh (nếu có) của bản thiết kế sau khi đã hoàn thành sản phẩm và ghi giải thích gợi ý các nhóm tham khảo thêm các tài liệu phục vụ cho việc chế tạo thử nghiệm sản phẩm (SGK, internet…) và tham khảo thêm ý kiến tư vấn của GV bộ môn (nếu thấy cần thiết)
❖ Hoạt động 4. Chế tạo và thử nghiệm các mô hình “Thời tiết”
- Thời điểm: Tiết số 3 ( tiết 3 ngày 21/05/2022) - Thời lượng: 45 phút
- Địa điểm: phòng lớp 10/8 trường THPT Hòa Vang Bước 1. GV phát vật liệu cho HS.
Bước 2. HS lắp đặt các thành phần của mô hình theo bản thiết kế bằng vật liệu đã có.
111
Hình 3. 10. HS tiến hành chế tạo mô hình
Bước 3. HS hoàn thành lắp ráp và thử nghiệm mô hình, so sánh với các tiêu chí đánh giá sản phẩm
Bước 4. HS điều chỉnh lại vật liệu và thiết kế, ghi lại nội dung điều chỉnh và giải thích lý do (nếu cần phải điều chỉnh)
Bước 5. HS hoàn thiện bảng ghi danh mục các vật liệu và tính giá thành chế tạo sản phẩm.
Bước 6. HS đóng gói và sắp xếp sản phẩm, sẵn sàng cho phần triển lãm sản phẩm;
Xây dựng bản báo cáo và tập trình bày, giới thiệu sản phẩm.
❖ Hoạt động 5. TRÌNH BÀY SẢN PHẨM VÀ THẢO LUẬN - Thời điểm: Tiết số 4 (tiết 4 ngày 21/05/2022)
- Thời lượng: 45 phút
112
- Địa điểm: phòng lớp 10/8 trường THPT Hòa Vang
Trải qua quá trình chế tạo sản phẩm, GV tổ chức cho học sinh báo cáo giới thiệu sản phẩm. Các nhóm trình bày kế hoạch phân công thực hiện, báo cáo. Trong khi một nhóm báo cáo, các nhóm còn lại chú ý lắng nghe, đặt câu hỏi. Đa số các nhóm đều thực hiện đầy đủ. Tuy nhiên, trong quá trình báo cáo vẫn còn có nhóm nói chuyện riêng không chú tâm đến việc thuyết trình của nhóm bạn. Qua quá trình báo cáo, vận hành thì hầu hết các sản phẩm đều chạy được.
Sau hoạt động thực hiện tổ chức báo cáo và vận hành sản phẩm của các nhóm, GV tổng kết lại quá trình thực hiện chủ đề, về kiến thức chủ đề hướng đến. Cho HS nêu lên ưu và nhược điểm của mô hình và đề xuất phương án cải tiến. Đa số HS đều đưa ra được ưu và nhược điểm của mô hình. Tuy nhiên, việc đề xuất phương án cải tiến, chưa có nhóm nào đưa ra được. GV định hướng cho các em về việc cải tiến phương án mới.
Hình 3. 11. Các nhóm thuyết trình về mô hình
113