Triti gặp trong tự nhiên trong bầu khí quyển, ở đây nó được tạo ra bởi phản ứng của proton và nơtron tia vũ trụ với oxi, nitơ và acgon. Bất cứ ở nơi nào nước được chiếu xạ bởi dòng cao nơtron, triti được tạo ra theo phương trình:
2H + n 3H +
Khi được giải phóng vào môi trường hoặc bởi các quá trình tự nhiên hoặc qua hoạt động của con người, hơn 99% xuất hiện như là nước triti hoá, 3H2O. Triti có thời gian bán huỷ 12 năm. Hầu hết nước triti hoá được giải phóng ra môi trường tìm thấy ở nước bề mặt những vùng có nhà máy điện hạt nhân hoặc những vùng thử vũ khí hạt nhân trên mặt đất, thường gấp hàng trăm đến hàng nghìn lần mức nền (0,6 BqL–1) và liều 3H ở cư dân Bắc bán cầu cao gấp từ 7 đến 15 lần so với cư dân ở Nam bán cầu.
Rađi (224Ra, 226Ra, 228Ra)
Rađi – 224 được sử dụng trên 40 năm nay trong điều trị bệnh lao và chứng đau cứng khớp đốt sống. Nó khác với rađi –226 là có thời gian bán huỷ ngắn (3,62 ngày) và liều anpha được giải thoát hoàn toàn trong khi rađi còn ở trên bề mặt xương.
Rađi – 226 có thời gian bán huỷ 1.622 năm và rađi – 228 là các chất gây khối u ác tính xương. Rađi, một lần ăn phải, tương tự như canxi trong sự trao đổi chất của nó, được sát nhập trên bề mặt xương thành phần khoáng hoá của xương. Do thời gian bán huỷ dài của 226Ra, nó được phân bố khắp bộ xương và suốt cuộc đời. Các tế bào mục tiêu cho khối u ác tính xương cư trú trong tuỷ trên các bề mặt bên trong ở khoảng 10 m từ bề mặt xương. Trong một thời gian dài sau nhiễm, các tế bào mục tiêu chịu tác động của hạt
từ rađi gây ra sự ung thư xương.
Rađi là kim loại phát quang được tìm thấy với những lượng rất nhỏ trong quặng urani và được phát minh bởi Mari Curri vào đầu những năm thế kỉ 20. Nhiều năm được sử dụng làm sơn phát quang mặt kính đồng hồ và cho khí tài quân sự. Hiện nay không được sử dụng do độc tính của nó.
Radon (222Rn)
Radon là khí trơ có khắp nơi trên trái đất, được tạo ra bởi sự phân rã phóng xạ của
226Ra mẹ có mặt trong tất cả phần khoáng trái đất. Đồng vị bền nhất là 222Rn, có thời gian bán huỷ 3,82 ngày. Radon không chỉ gây ung thư phổi cho những người thợ mỏ urani mà ngay cả đối với những người sống trong nhà được xây dựng bằng đá đỏ granit hoặc các vật liệu xây dựng trên cơ sở vật liệu granit. Chất gây ung thư trong trường hợp của rađon thực sự là sản phẩm phân rã đời sống ngắn phát xạ anpha của radon, 218Po và 214Po. Các sản phẩm phân rã hay các sản phẩm con là các chất rắn và được kết tụ trên đường không khí phế quản, gây ra sự ung thư phổi.
Xesi (134Cs, 137Cs)
Xesi là kim loại kiềm như natri và kali với các muối tan và thay thế nhanh trong cơ thể. Cả hai đồng vị có năng lượng tương tự, mặc dầu thời gian bán rã của 137Cs là 30 năm, trong khi đó của 134Cs là 2,3 năm. Xesi có thời gian lưu trú trong cơ thể thấp, xong nó có thể nhanh chóng đi vào một số chuỗi thức ăn, gây ô nhiễm nặng. Chẳng hạn, 137Cs thoát ra một lượng tương đối lớn trong vụ tai nạn Chenôbưn được tập trung trong nấm và địa y ở các nước Scanđinavơ. Địa y được tiêu thụ bởi tuần lộc và nồng độ trong chúng lên tới 20.000 Bq/kg trọng lượng mỡ (mức thường ở tuần lộc < 200 Bq/kg trọng lượng mỡ). Sự nguy hại đối với sử dụng thịt tuần lộc là hiển nhiên.
Stronti (90Sr)
Stronti là kim loại kiềm thổ, tương tự canxi và magiê, nó được trữ ở trong xương.
90Srcó thờigian bán rã 28 năm. Nồng độ khí quyển của sản phẩm phân rã này đạt đỉnh trong thời kì thử vũ khí hạt nhân trên mặt đất vào những năm 1960 và 1970. Sr kết tụ
trong xương lâu dài, tập trung trong sữa và có thể đi vào chuỗi thức ăn của người cũng như qua trẻ bú sữa..
Iot (131I)
Iot – 131 là một trong số các sản phẩm phân rã nguy hại hơn được giải phóng ra như là kết quả của các vụ thử vũ khí và tai nạn hạt nhân. Giống stronti, nó đi vào chuỗi thức ăn sữa – gia xúc đồng cỏ và tập trung cao ở tuyến giáp, do ở đây nó là thành phần của tiroxin homon tuyến giáp. Mặc dù 131I có thời gian bán huỷ sinh học tương đối ngắn (24 giờ ở cừu và bò) và thời gian bán rã phóng xạ ngắn (8,05 ngày), nó là chất phát xạ
/ mạnh với hoạt độ đặc hiệu cao, nhanh chóng truyền liều bức xạ lớn tới tuyến giáp và ở những liều cao gây ra ung thư tuyến giáp cảm ứng.
Iot – 131 được ứng dụng trong y học để chẩn đoán và điều trị các bệnh tuyến giáp: lượng rất lớn (100 mCi hoặc 3,7.109 Bq) hoặc lớn hơn để cắt bỏ tuyến giáp trong ung thư tuyến giáp; lượng ít hơn (10 mCi hoặc 3,7.108 Bq) cho cường giáp; và lượng thấp nhất (0,1 mCi hoặc 3,7.109 Bq) cho mục đích chẩn đoán.
Chương 5