Chương 4: NHẬN XÉT VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM
4.2. Một số kinh nghiệm
Từ những thành công và hạn chế của quá trình Đảng bộ CATW lãnh đạo và tổ chức công tác xây dựng ĐNGV trong các học viện, trường đại học CAND trong 10 năm (từ năm 2001 đến năm 2010), có thể đúc kết một số kinh nghiệm chủ yếu.
4.2.1. Thường xuyên quán triệt nhận thức và đánh giá đúng vai trò, vị trí của đội ngũ giảng viên trong công tác đào tạo nguồn nhân lực
Khi nói về vị trí, tầm quan trọng của người giáo viên nói chung đối với sự nghiệp giáo dục – đào tạo, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Nhiệm vụ giáo dục rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục... , không có giáo dục, không có cán bộ thì cũng không nói gì đến kinh tế - văn hoá. Trong việc đào tạo cán bộ, giáo dục là bước đầu” [104, tr.345].
Theo Người, trong nền giáo dục cách mạng, người giáo viên có nhiệm vụ là đào tạo cán bộ cho đất nước, là những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hoá có trách nhiệm giáo dục cho thế hệ trẻ lý tưởng cách mạng; hệ thống các giá trị, tinh hoa văn hoá của dân tộc và nhân loại; bồi dƣỡng cho cán bộ những phẩm chất cao quý và năng lực sáng tạo phù hợp với sự phát triển và tiến bộ xã hội.
Công an nhân dân được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm và các vi phạm pháp luật khác trong lĩnh vực an ninh trật tự. Trước yêu cầu, nhiệm vụ của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, lực lƣợng CAND đã đƣợc xây dựng và không ngừng lớn mạnh, đảm đương tốt trọng trách được giao. Sự trưởng thành của đội ngũ cán bộ, chiến sỹ CAND bắt nguồn từ thành công của công tác xây dựng đảng, xây dựng lực lƣợng mà quan trọng là từ công tác giáo dục - đào tạo. Công tác giáo dục - đào tạo trong CAND đã trực tiếp góp phần xây dựng lực lượng CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, trang bị cho đội ngũ cán bộ công an vững về chính trị, giỏi về pháp luật, nghiệp vụ, có trình độ khoa học kỹ thuật, ngoại ngữ và kỹ năng nghề nghiệp phù hợp với yêu cầu
131
công tác bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã hội và theo kịp với tiến trình phát triển của đất nước.
Các học viện, trường đại học CAND là nơi chủ yếu đào tạo nguồn nhân lực có chất lƣợng cao cho lực lƣợng CAND, vì vậy, trong giai đoạn từ năm 2001 đến năm 2010, Đảng bộ CATW đã chỉ đạo Đảng bộ Tổng cục XDLL CAND, Đảng bộ các học viện, trường đại học CAND từng bước coi trọng công tác xây dựng ĐNGV.
Quán triệt sâu sắc quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong giáo dục – đào tạo nói chung, xây dựng đội ngũ thầy, cô giáo nói riêng, Đảng bộ CATW đã luôn khẳng định vai trò quyết định của ĐNGV. Việc phát triển ĐNGV luôn gắn liền với phát triển đội ngũ cán bộ công an theo hướng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, nâng tầm trí tuệ, sức mạnh của lực lƣợng CAND Việt Nam.
Từ nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của ĐNGV và xây dựng ĐNGV, Đảng bộ CATW quán triệt đường lối, quan điểm của Đảng, đã thống nhất mục tiêu là xây dựng ĐNGV mang tính chiến lƣợc, cơ cấu cân đối, đồng bộ, toàn diện, gắn với đặc thù công tác công an, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng lực lƣợng Công an nhân dân. Từ Đảng ủy CATW, lãnh đạo Bộ Công an đến Đảng bộ Tổng cục XDLL, Đảng bộ, lãnh đạo các học viện, trường đại học CAND và bản thân giảng viên đã có sự thống nhất về nhận thức về việc xây dựng ĐNGV. Đó là nhận thức về vị trí, vai trò, đặc điểm của ĐNGV trong lực lƣợng CAND, về mục tiêu, nội dung xây dựng ĐNGV trên các mặt nhƣ tuyển chọn; đào tạo, bồi dƣỡng và thực hiện chế độ, chính sách với giảng viên. Vì vậy, ngay sau khi có Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ƣơng (khóa VIII) về “định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhiệm vụ đến năm 2000” ngày 24/12/1996, Đảng ủy CATW đã có Nghị quyết số 04/NQ-ĐU ngày 22 tháng 04 năm 1997,
“về phát triển giáo dục - đào tạo và khoa học công nghệ của lực lƣợng Công an nhân dân trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện hóa đất nước và nhiệm vụ đến năm 2000”. Tiếp đó, lãnh đạo Bộ Công an đã chỉ đạo tập trung nghiên cứu, ban hành
132
các chương trình, đề án như: Chương trình số 305/BNV (X14); Chương trình số 147/CT-BCA; Đề án 1252; Kế hoạch số 34/2006/KH-BCA (X14); Kế hoạch số 53/2008/KH-BCA (X14)… trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng ĐNGV. Tuy chưa có nghị quyết riêng về xây dựng ĐNGV nhưng việc xây dựng chương trình, kế hoạch, đề án quan trọng là bước cụ thể hóa quan điểm, chủ trương của Đảng ủy CATW, lãnh đạo Bộ Công an về xây dựng ĐNGV là những định hướng, là cơ sở, căn cứ để Đảng bộ, Ban Giám đốc, Ban Giám hiệu các học viện, trường đại học CAND triển khai tổ chức thực hiện thống nhất, đồng bộ, hiệu quả.
Lãnh đạo Bộ Công an đã ban hành hệ thống các quy định, chế độ chính sách liên quan nhằm kịp thời triển khai chủ trương, quy định của ngành giáo dục về công tác giáo viên; “tập trung tháo gỡ những vướng mắc, tạo cơ chế quản lý thống nhất khuyến khích giáo viên nỗ lực phấn đấu” [35; tr.8]. Cụ thể, Bộ Công an đã ban hành nhiều văn bản quan trọng liên quan đến công tác xây dựng ĐNGV, nhƣ: Quy định về chế độ làm việc; về tuyển chọn; về luân chuyển giáo viên nghiệp vụ; về tiêu chuẩn, quy trình bổ nhiệm, miễn nhiệm các chức danh giảng dạy; về hoạt động dạy giỏi…. Trong quá trình tổ chức thực hiện, Đảng bộ Tổng cục XDLL đã chỉ đạo thường xuyên, liên tục, xây dựng các hướng dẫn thực hiện cụ thể, thực hiện nghiêm túc công tác sơ kết, tổng kết, khen thưởng, kỷ luật kịp thời.
Từ năm 2001 đến năm 2010, Đảng bộ các học viện, trường đại học CAND tổ chức có hiệu quả công tác chính trị - tư tưởng, công tác tuyên truyền giáo dục, quán triệt chỉ thị, nghị quyết, chương trình, đề án của Đảng, Nhà nước, của Đảng ủy CATW về giáo dục - đào tạo và xây dựng ĐNGV. Trên cơ sở đó, lãnh đạo các học viện, trường đại học CAND, lãnh đạo các khoa, bộ môn xây dựng kế hoạch, vận dụng sáng tạo các quan điểm, đường lối của Đảng trong triển khai thực hiện quan điểm, chủ trương của cấp trên.
Thực tiễn đã chứng minh, trong 10 năm, các học viện, trường đại học CAND đã “nghiêm túc quán triệt và tổ chức thực hiện có hiệu quả những nhiệm vụ đặt ra” [39, tr.1]. Những học viện, trường đại học CAND thực hiện nghiêm túc và chủ động trong việc đề ra kế hoạch cụ thể, bám sát đặc điểm, đặc thù của
133
trường đều rất thành công trong quá trình xây dựng ĐNGV từ năm 2001 đến năm 2010. Đảng bộ các học viện, trường đại học CAND đã khẳng định nội dung xây dựng ĐNGV trong văn kiện đại hội đại biểu của trường qua các nhiệm kỳ, trong báo cáo tổng kết năm học hàng năm... Điển hình trong xây dựng ĐNGV hiệu quả, có sự chuyển biến mạnh mẽ về số lƣợng và chất lƣợng, có một số đơn vị, như Học viện ANND, trường Đại học CSND, trường Đại học PCCC. Trên thực tế, cơ sở đào tạo nào chƣa nhận thức rõ về vị trí, vai trò, tầm quan trọng và mục tiêu xây dựng ĐNGV thì nơi đó diễn ra hiện tƣợng mất cân đối về cơ cấu, có biểu hiện hẫng hụt về ĐNGV, thiếu tính kế thừa, tính liên tục của ĐNGV hoặc bất cập về trình độ chuyên môn.
4.2.2. Xác định đúng tầm nhìn chiến lƣợc trong xây dựng đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng và đặc thù ngành Công an
Xây dựng ĐNGV là một nhiệm vụ quan trọng nhƣng cũng khó khăn, cần tổ chức thực hiện trong một thời gian dài, cần có tƣ duy chiến lƣợc, có dự báo về yêu cầu, nhiệm cụ của thực tiễn đặt ra. Do vậy, để xây dựng ĐNGV các học viện, trường đại học CAND đạt mục tiêu đề ra, Đảng bộ CATW luôn chú trọng khâu đầu tiên công tác quy hoạch tổng thể ĐNGV.
Trong một thời gian dài, công tác quy hoạch ĐNGV các học viện, trường đại học CAND chƣa đƣợc thực hiện một cách bài bản, không có chiến lƣợc dài hạn, hầu hết chỉ mang tính chất thời điểm nhất định. Tuy nhiên, trước đòi hỏi mạnh mẽ của thực tế về việc xác định chiến lược phát triển ĐNGV các trường CAND, việc quy hoạch ĐNGV đƣợc thực hiện một các nền nếp, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ.
Mỗi bước phát triển của ĐNGV đều bao hàm sự gia tăng về số lượng và chất lƣợng của đội ngũ. (1) Phát triển về số lƣợng là phát triển đủ theo yêu cầu, tổ chức, biên chế, đảm bảo vừa có lực lƣợng cơ bản, chủ yếu, vừa có lực lƣợng dự bị sẵn sàng ứng phó với các tình huống trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giáo dục đào tạo. Phát triển về cơ cấu đảm bảo sự cân đối, hài hòa giữa các chuyên ngành, các khoa, bộ môn; phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ của từng học
134
viện và phát huy đƣợc sức mạnh, tiềm năng sáng tạo của mỗi cá nhân, từng bộ phận trong thực tiễn. (2) Phát triển về chất lƣợng là phát triển tất cả các yếu tố cấu thành chất lƣợng gồm có: phẩm chất đạo đức, chính trị, lối sống; trình độ học vấn, năng lực chuyên môn, kỹ năng sƣ phạm; trình độ ngoại ngữ, tin học, sức khỏe… Xây dựng ĐNGV phải đảm bảo sự thống nhất, phù hợp tương ứng giữa số lƣợng và chất lƣợng giảng viên.
Việc quy hoạch ĐNGV đƣợc thực hiện dựa trên các quan điểm, nghị quyết của Đảng về chiến lƣợc cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, gắn với nhiệm vụ giáo dục - đào tạo và NCKH. Xây dựng ĐNGV các học viện, trường đại học CAND vừa đảm bảo được yêu cầu trước mắt, vừa mang tính chiến lƣợc, lâu dài, phù hợp với sự phát triển quy mô đào tạo. Đảng bộ CATW đã chỉ đạo các đơn vị từng bước triển khai công tác quy hoạch, đề ra dự báo chính xác yêu cầu về số lƣợng và chất lƣợng để tổ chức tuyển chọn, đào tạo, bồi dƣỡng ĐNGV hợp lý, hiệu quả.
Công tác quy hoạch ĐNGV thực hiện đảm bảo tính khách quan, tính hiệu quả, tính thực tiễn, tính kế thừa, tính liên tục và tính vững chắc của đội ngũ. Đảm bảo ĐNGV các học viện, trường đại học CAND có lực lượng kế cận, kế tiếp, dự phòng, có sự đan xen giữa các thế hệ, phát huy đƣợc tiềm năng sức mạnh của mỗi cá nhân và của cả đội ngũ, khắc phục sự hẫng hụt nguồn lực giảng viên chất lượng cao. Theo tổng kết, để trở thành người giảng viên thực sự vững vàng mất thời gian từ 15-20 năm. Từ một cán bộ trẻ chuẩn bị vào nghề và phải đƣợc thử thách nghiêm ngặt theo từng cấp độ khác nhau. Từ 25-30 tuổi là giai đoạn học tập, bổ sung kiến thức, chuyên môn, nghiệp vụ, thể hiện bằng kết quả đạt đƣợc học vị thạc sĩ, tiến sĩ chuyên ngành; từ 30-40 tuổi là giai đoạn tích lũy kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng dạy học, NCKH và dịch vụ xã hội. Trên 40 tuổi trở đi là giai đoạn phát huy tài năng giảng dạy và hoạt động NCKH.
Vì vậy, để khắc phục nguy cơ hẫng hụt về ĐNGV kế cận, ĐNGV có trình độ, kinh nghiệm cao đã từng tồn tại trước đó, từ năm 2001 đến năm 2010, hàng năm, lãnh đạo các học viện, trường đại học CAND đã chủ động trong việc rà
135
soát, xác định cụ thể số giảng viên đến tuổi nghỉ hưu từng năm để vừa có kế hoạch chủ động tuyển thay thế bổ sung, vừa có kế hoạch đào tạo, bồi dƣỡng giảng viên đầu đàn, có đủ năng lực chuyên môn, kinh nghiệm để đảm bảo cân đối cơ cấu độ tuổi.
Qua 10 năm lãnh đạo và tổ chức xây dựng ĐNGV các học viện, trường đại học CAND từ năm 2001 đến 2010, khi đề ra quy hoạch xây dựng ĐNGV, Đảng bộ các học viện, trường đại học CAND đã quan tâm đến quá trình gắn với quy hoạch, đào tạo, hệ thống trường, hệ thống ngành học và có các điều kiện đảm bảo khác. Quy hoạch ĐNGV căn cứ vào nhu cầu phát triển, quy mô đào tạo của các trường; cơ cấu ngành, chuyên ngành đào tạo; nhu cầu học tập, bồi dƣỡng; đi thực tế, luân chuyển có thời hạn về công tác nghiệp vụ tại đơn vị, địa phương của giảng viên để đáp ứng các chức danh trong giảng dạy và đảm bảo chất lƣợng. Quy hoạch dựa trên kết quả đánh giá thực trạng ĐNGV, tỷ lệ về trình độ học vấn, tỷ lệ giữa giảng viên và học viên từng ngành trong trường, xác định trọng tâm phát triển. Trong thực tiễn, công tác quy hoạch ĐNGV đƣợc thực hiện từ đơn vị cơ sở là các khoa, bộ môn. Các khoa, bộ môn đã xác định nhu cầu về số lƣợng và chất lƣợng giảng viên của đơn vị để đăng ký thống nhất với lãnh đạo học viện , trường đại học CAND. Vì vậy, từ năm 2001 đến 2010, công tác quy hoạch ĐNGV đƣợc triển khai đảm bảo tính khách quan và tính khoa học, dần khắc phục đƣợc biểu hiện quy hoạch ĐNGV với những dự báo không phù hợp với thực tiễn.
Để xây dựng ĐNGV các học viện, trường đại học CAND, Đảng bộ CATW đã quán triệt chủ trương của Trung ương Đảng về xây dựng ĐNGV nói chung, trong đó xác định tiêu chuẩn của nhà giáo giảng dạy trong các cơ sở giáo dục Việt Nam gồm: (1) Có phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt; (2) Đạt trình độ chuẩn đƣợc đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ; (3) Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp; (4) Lý lịch bản thân rõ ràng. Với đặc thù công tác công an, ngoài những tiêu chuẩn trên, ĐNGV trong các học viện, trường đại học CAND còn có những yêu cầu, tiêu chuẩn cụ thể. Khi tuyển chọn, người dự tuyển làm giảng viên phải kiểm tra năng khiếu công an, xác minh lý lịch, kiểm tra năng khiếu
136
giảng dạy; khi đƣợc tuyển chọn, tiếp tục đƣợc đào tạo, bồi dƣỡng, đặc biệt là bồi dƣỡng về nghiệp vụ công an, năng lực thực tiễn công tác, về chính trị - tƣ tưởng… Để đảm bảm “yếu tố ngành” trong xây dựng ĐNGV các học viện, trường đại học CAND, lãnh đạo Bộ Công an đã yêu cầu giảng viên ở tất cả các môn học nhƣ chính trị, pháp luật, nghiệp vụ, ngoại ngữ… đều phải đƣợc trang bị kiến thức cơ sở ngành, chuyên ngành, nắm vững đối tượng, mục tiêu, chương trình đào tạo tại các học viện, trường đại học CAND. Vì vậy, giảng viên CAND phải có lập trường tư tưởng chính trị vững vàng, ý chí quyết tâm, phẩm chất đạo đức, có kiến thức và chuyên môn phù hợp với đối tƣợng, lực lƣợng đào tạo, đáp ứng yêu cầu của ngành công an đặt ra.
Trong quá trình đề ra chủ trương và tổ chức thực hiện xây dựng ĐNGV các học viện, trường đại học CAND, các cấp ủy, lãnh đạo trong lực lượng CAND luôn bám sát đặc điểm của công tác công an, đề ra những chủ trương phù hợp, đúng đắn đối với xây dựng ĐNGV. Đặc biệt, đa số giảng viên trong các học viện, trường đại học CAND đều là đảng viên, nên với nhiệm vụ của người đảng viên, giảng viên thường xuyên nghiên cứu và tự giác quán triệt, thực hiện nghiêm túc quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước, của Đảng ủy CATW, lãnh đạo Bộ Công an, của về công tác giáo dục - đào tạo nói chung và xây dựng ĐNGV nói riêng. Qua đó, hình thành ý thức, động cơ nghề nghiệp đúng đắn, xác định được định hướng, lộ trình phát triển hợp lý cho ĐNGV.
Sự thống nhất về nhận thức là tiền đề cho sự thống nhất trong hành động trong toàn lực lƣợng CAND trong việc xây dựng ĐNGV ngày càng phát triển.
4.2.3. Đặt lên hàng đầu công tác tạo nguồn và tuyển chọn đội ngũ giảng viên của các học viện, trường đại học Công an nhân dân
Trong xác định nguồn tuyển chọn ĐNGV, Đảng bộ Tổng cục XDLL CAND, Đảng bộ các học viện, trường đại học đã luôn phát huy tinh thần chủ động, xác định nguồn tuyển chọn cho ĐNGV đảm bảo hiệu quả, chất lƣợng và có tính chiến lƣợc lâu dài, phù hợp với sự phát triển của quy mô đào tạo, đáp ứng lưu lượng học viên