Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
3.1. Hiện trạng công tác quản lý trại giam Quảng Ninh
3.1.1. Hiện trạng cơ sở vật chất và nguồn lực quản lý trại giam Quảng Ninh Căn cứ Quyết định số 312/QĐ ngày 09 tháng 4 năm 2002 Bộ trưởng Bộ Công an giao cho trại giam Quảng Ninh giam giữ với quy mô 2000 phạm nhân ở hai phân trại, phân trại số 1 (Hang Son, Đông Triều) 1000 phạm nhân, phân trại số 2 (Đồng Vải, Hoành Bồ) 1000 phạm nhân.
a. Về cơ sở vật chất hạ tầng.
Từ năm 2002 đến nay, công tác xây dựng cơ sở vật chất hạ tầng đƣợc thực hiện từng bước, tạo nên diện mạo mới của đơn vị ngày càng chính quy, tinh nhuệ. Trại giam Quảng Ninh đã hoàn thành nhiều công trình hạng mục xây dựng, cụ thể nhƣ sau
- Phân trại số 1, Hang Son (Đông Triều) là phân trại chính với diện tích khoảng 5-7 nghìn hécta, đồi núi bao quanh, đang quản lý giam giữ 1.538 phạm nhân.
+ Trung tâm chỉ huy với diện tích khoảng 2.000 m2, là trung tâm chỉ huy lãnh đạo của trại gồm phòng làm việc của 01 giám thị, 03 phó giám thị, hội trường (phòng họp), phòng tiếp khách, phòng văn thư, phòng làm việc, nhà ở của CBCS.
+ Nhà bếp của phạm nhân với diện tích khoảng 1.000 m2 là nơi nấu nướng và phạm nhân ăn hàng ngày.
+ Nhà thăm gặp thân nhân gia đình phạm nhân với diện tích khoảng 200m2 gồm 10 phòng.
+ Khu giam giữ phạm nhân gồm 4 khu, mỗi khu có diện tích khoảng 500m2, gồm 1.000 buồng giam.
- Phân trại số 2, Đồng Vải (Hoành Bồ) với diện tích khoảng 2.000m2 cách phân trại số 1 Hang Son 80km, địa bàn đi lại khó khăn, đang quản lý giam giữ 1.031 phạm nhân. Gồm nhiều hạng mục đã đƣợc xây dựng và đi vào hoạt động như trung tâm chỉ huy, Hội trường, phòng tiếp khách, phòng làm việc, nhà ở của
CBSS. Khu giam giữ phạm nhân, nhà bếp phạm nhân, nhà thăm gặp thân nhân của gia đình phạm nhân.
b. Về công tác xây dựng lực lƣợng.
Tổng số cán bộ chiến sỹ của đơn vị là 429 đồng chí, lãnh đạo đơn vị có 5 đồng chí trong đó 372 đồng chí là nam và 57 đồng chí nữ.
Đảng bộ cơ sở trại giam Quảng Ninh gồm 04 chi bộ, 02 đảng bộ bộ phận trực thuộc Đảng ủy cơ sở, 06 chi bộ trực thuộc Đảng bộ bộ phận, có 167 đồng chí là đảng viên chính thức, 34 đồng chí đảng viên dự bị.
Đoàn viên có 305 đồng chí, có 03 chi đoàn trực thuộc Đoàn cơ sở (đảng viên tham gia sinh hoạt 74 đồng chí).
Hội phụ nữ có 57 đồng chí.
3.1.2. Hiện trạng hoạt động của trại giam Quảng Ninh.
a. Số liệu phạm nhân
Tính đến ngày 15/11/2016 trại giam Quảng Ninh đang quản lý giam giữ 2.569 phạm nhân, vƣợt quá quy mô giam giữ 569 phạm nhân. Phân trại số 1 Hang Son quản lý, giam giữ 1.538 phạm nhân, phân trại số 2 Đồng Vải quản lý, giam giữ 1.031 phạm nhân.
- Phân tích theo nhóm tội danh:
+ Tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe con người 374 phạm nhân (chiếm 14,5%);
+ Tội xâm phạm sở hữu 776 phạm nhân (chiếm 30,2%);
+ Tội xâm phạm trật tự kinh tế 44 phạm nhân (chiếm 1,7%);
+ Tội về ma túy 1225 phạm nhân (chiếm 47,7%);
+ Tội về tham nhũng, chức vụ 12 phạm nhân (chiếm 0,47%);
+ Các tội phạm khác 138 phạm nhân (chiếm 5,43%).
- Phân tích theo mức án phạt tù:
+ Chung thân: 27 phạm nhân (chiếm 1,05%);
+ Từ trên 15 năm đến 30 năm: 143 phạm nhân (chiếm 5,57%);
+ Từ trên 3 năm đến 15 năm: 1.625 phạm nhân (chiếm 63,25%);
+ Từ 3 năm trở xuống: 774 phạm nhân (chiếm 30,13%);
+ Số tái phạm tội: 648 phạm nhân (chiếm 25,22%).
- Số phạm nhân trốn trại: 0 phạm nhân.
b. Công tác quản lý giam giữ phạm nhân
Công tác giam giữ hiện nay đang vƣợt quá quy mô giam giữ 569 phạm nhân, tính chất, mức độ phạm tội của phạm nhân đang giam giữ ngày càng phức tạp, nguy hiểm, tỷ lệ phạm nhân phạm các tội về ma túy vẫn ở mức cao 47,7%, số phạm nhân có nhiều tiền án, tiền sự, mức án cáo và mắc các bệnh truyền nhiễm như viêm gan B, HIV/AIDS, lao phổi...tư tưởng cải tạo cầm chừng, không yên tâm cải tạo, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an ninh, an toàn, gây khó khăn cho công tác quản lý, giam giữ, giáo dục và thực hiện chính sách pháp luật đối với người đang chấp hành án.
Việc tổ chức xét nâng, hạ loại phạm nhân được thực hiện thường xuyên đúng quy định. Năm 2016 đã tiến hành xét duyệt nâng, hạ loại của trại đã tiến hành quyết định nâng loại 74 phạm, hạ loại 188 phạm. Tổ chức tổng kiểm tra lục soát buồng giam định kỳ, đột xuất 52 lƣợt và tiến hành xử lý kỷ luật 174 lƣợt phạm nhân vi phạm nội quy trại giam liên quan đến sử dụng điện thoại di động, mang đồ cấm vào trại và các hành vi vi phạm khác.
Tiếp tục thực hiện chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Công an, trại đã xây dựng kế hoạch thực hiện đợt cao điểm rà soát thanh loại, truy bắt và vận động đối tƣợng truy nã ra đầu thú nhằm đảm bảo an toàn xã hội. Để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn phát hiện và đấu tranh có hiệu quả với các hoạt động phạm tội, chống phá, gây rối, trốn vi phạm nội quy trại giam, trại đã rà soát, lập danh sách các phạm nhân có biểu hiện câu kết, móc nối với đối tƣợng bên ngoài vận chuyển mang đồ vật cấm vào trại. Đội trinh sát phối hợp với các bộ phận nghiệp vụ lập hồ sơ đối tƣợng trọng điểm giao cho trinh sát phân trại khai thác và quản lý hồ sơ.
Từ công tác điều tra cơ bản địa bàn trọng điểm và sự phối kết hợp với Công an chính quyền địa phương nơi đóng quân, trại đã kịp thời nắm được tình hình diễn biến các loại đối tượng phức tạp ngoài xã hội thường xuyên lợi dụng quan hệ móc nối với phạm nhân mang vật cấm vào trại, thông qua công tác
nghiệp vụ đã ngăn chặn kịp thời đƣợc nhiều vụ phạm nhân có ý định câu kết vi phạm nội quy, chủ động phòng ngừa, ngăn chặn, phát hiện và đấu tranh có hiệu quả với các hoạt động phạm tội, chống phá, gây rối, trốn, vi phạm nội quy trại giam, trên cơ sở đó phát hiện những sơ hở thiếu sót trong công tác quản lý, giam giữ, giáo dục, cải tạo phạm nhân để kịp thời chấn chỉnh, khắc phục và đƣa ra những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác tổ chức thi hành án.
c. Công tác tuần tra, canh gác
Thường xuyên tổ chức tuần tra, kiểm soát địa bàn giáp danh, khu vực trọng điểm, thực hiện nghiêm túc kế hoạch, phương án bảo vệ an ninh, an toàn trại. Duy trì công tác trực ban, trực chỉ huy đảm bảo quân số thường trực chiến đấu theo quy định. Các phân trại, đội nghiệp vụ đã phối hợp, hiệp đồng tăng cường việc kiểm tra lục soát nắm tình hình phạm nhân, duy trì công tác tuần tra canh gác, dẫn giải phạm nhân đƣợc thực hiện đúng quy trình, kế hoạch đề ra đảm bảo tuyệt đối an toàn.
Đơn vị xây dựng kế hoạch thực tập phương án phòng chống đột xuất đồng thời tổ chức triển khai diễn tập ở 2 phân trại theo đúng chương trình, kế hoạch qua đó làm cho mỗi cán bộ chiến sỹ nêu cao tinh thần cảnh giác, chủ động phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý kịp thời các vụ, việc đột xuất, bất ngờ có thể xảy ra trong thời gian diễn ra các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước. Đơn vị thực hiện tốt công tác trấn áp các loại tội phạm nhằm đảm bảo tuyệt đối an ninh, an toàn trong trại giam trong dịp diễn ra Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII và dịp trước, trong và sau Tết nguyên đán Bính Thân năm 2016, tiến tới bầu cử Quốc hội khóa XIV và Đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016- 2021. Do đó tình hình phạm nhân cơ bản ổn định, không có vụ việc đột xuất, bất ngờ và phát sinh vụ việc phức tạp.
d. Công tác giáo dục và thực hiện chính sách pháp luật đối với phạm nhân Tiếp tục tổ chức thực hiện nghiêm túc có hiệu quả Nghị quyết số 02/NQ- ĐU ngày 26 tháng 3 năm 2012 của Tổng cục VIII, Bộ Công an về tăng cường lãnh đạo công tác giáo dục phạm nhân, trên cơ sở đó trại giam Quảng Ninh đã tập trung chỉ đạo tiếp tục đổi mới, nâng cao các biện pháp, hình thức, nội dung giáo dục nhất là việc giáo dục về chính sách pháp luật, giáo dục công dân, giáo dục phạm nhân cải tạo kém, giáo dục cho số phạm nhân mới đến trại và số
chuẩn bị hết thời hạn chấp hành án phạt tù, tha tù trước thời hạn. Nhân dịp những ngày lễ lớn của đất nước, trại đã lập kế hoạch và tổ chức các đợt tuyên truyền, phát động phong trào thi đua trong phạm nhân, đẩy mạnh các hoạt động văn hóa văn nghệ - thể dục thể thao...duy trì hệ thống loa truyền thanh, truyền hình, phát báo nhân dân, báo pháp luật nhằm tuyên truyền đường lối, chủ trương chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước cho phạm nhân.
Từ tháng 8 năm 2015 đến tháng 8 năm 2016, trại đã mở 24 lớp học tập giáo dục chính trị, tư tưởng, pháp luật cho 997 phạm nhân mới đến trại chấp hành án; 801 phạm nhân chuẩn bị chấp hành xong án phạt tù, tái hòa nhập cộng đồng. Chế độ chính sách của phạm nhân đƣợc thực hiện nghiêm túc, đúng quy định, trong các ngày lễ, tết phạm nhân đƣợc ăn thêm, ngoài tiêu chuẩn, quy định trại còn trích quỹ sản xuất bồi dƣỡng ăn thêm cho số phạm nhân ốm yếu, lao động nặng nhọc. Phạm nhân đƣợc ăn chín, uống sôi đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Việc tổ chức cho phạm nhân gặp thân nhân, gia đình và nhận quà đƣợc thực hiện nghiêm túc.
Các phân trại đều có căng tin phục vụ cho phạm nhân và thân nhân phạm nhân đến thăm gặp, hàng hóa đảm bảo vệ sinh an toàn, giá cả phù hợp thị trường đƣợc niêm yết công khai, việc tổ chức bán hàng căng tin phục vụ phạm nhân luôn đƣợc kiểm tra, giám sát chặt chẽ.
Việc tổ chức xếp loại thi đua chấp hành án phạt tù đƣợc thực hiện theo đúng quy định, cụ thể:
- Quý IV, tính đến 25/11/2015 có tổng số 2.345 phạm nhân (đủ điều kiện xếp loại: 2.140 phạm nhân; chƣa đủ điều kiện xếp loại: 205 phạm nhân). Trong đó loại tốt: 60 phạm nhân; loại khá: 1.230 phạm nhân; loại trung bình: 650 phạm nhân; loại kém: 200 phạm nhân.
- Quý I, tính đến 25/2/2016 có tổng số 2.362 phạm nhân (đủ điều kiện xếp loại: 2.187 phạm nhân; chƣa đủ điều kiện xếp loại: 175 phạm nhân). Trong đó loại tốt: 69 phạm nhân; loại khá: 1.279 phạm nhân; loại trung bình: 667 phạm nhân; loại kém: 172 phạm nhân.
- Quý II, tính đến 25/5/2016 có tổng số 2.393 phạm nhân (đủ điều kiện xếp loại: 2.290 phạm nhân; chƣa đủ điều kiện xếp loại: 103 phạm nhân). Trong
đó loại tốt: 69 phạm nhân; loại khá: 1.342 phạm nhân; loại trung bình: 710 phạm nhân; loại kém: 169 phạm nhân.
- Quý III, tính đến 25/8/2016 có tổng số 2.593 phạm nhân (đủ điều kiện xếp loại: 2.411 phạm nhân; chƣa đủ điều kiện xếp loại: 182 phạm nhân). Trong đó loại tốt: 64 phạm nhân; loại khá: 1.437 phạm nhân; loại trung bình: 768 phạm nhân; loại kém: 142 phạm nhân.
Tổng số phạm nhân được giảm thời hạn hình phạt tù, tha tù trước thời hạn:
- Đợt 4/2015: 502 phạm nhân (giảm thời hạn 66 phạm nhân) - Đợt 1/2016: 471 phạm nhân (giảm thời hạn 64 phạm nhân) - Đợt 2/2016: 256 phạm nhân (giảm thời hạn 33 phạm nhân) - Đợt 3/2016: 328 phạm nhân (giảm thời hạn 58 phạm nhân)
Thực hiện quyết định đặc xá của Chủ tịch nước, hướng dẫn của Hội đồng tư vấn đặc xá và các hướng dẫn của Bộ Công an, Tổng cục VIII, trại đã rà soát lập danh sách đề nghị đặc xá đối với 47 phạm nhân đủ điều kiện tiêu chuẩn, lễ công bố quyết định đặc xá của Chủ tịch nước được tổ chức ngày 2/9/2016 đảm bảo an toàn, sang trọng.
Thực hiện kế hoạch số 2623/KH-C81-C86 ngày 06/10/2014 của Tổng cục VIII triển khai chương trình phối hợp giữa Bộ Công an và Bộ văn hóa, thể thao và du lịch về tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao trong các trại giam. Trại đã lập kế hoạch tổ chức cho phạm nhân thi đấu thể thao, văn hóa văn nghệ, vui chơi lành mạnh tạo không khí thi đua cải tạo và phối hợp Sở Văn hóa, thể thao du lịch tỉnh Quảng Ninh lập kế hoạch tổ chức lế ký kết phối hợp tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao cho phạm nhân trại giam Quảng Ninh thành công tốt đẹp.
Thực hiện chế độ ăn, mặc, ở khám chữa bệnh đối với phạm nhân đƣợc đảm bảo thực hiện đúng quy định: toàn bộ phạm nhân mới đến trại đều đƣợc khám, kiểm tra sức khỏe theo dõi và bố trí lao động phù hợp, đã khám và phát thuốc cho 34.507 lƣợt phạm nhân, điều trị tại bệnh xá của trại 320 lƣợt, điều trị các bệnh viện tuyến trên là 128 lƣợt, xét nghiệm HIV cho 975 lƣợt phạm nhân;
phối hợp với chương trình phòng chống lao quốc gia và Bệnh viện Lao và Phổi
tình Quảng Ninh tổ chức khám xét nghiệm lao định kỳ cho 2.333 lƣợt phạm nhân và khám sàng lọc lao đầu vào cho 442 phạm nhân. Tổng số phạm nhân nhiễm HIV điều trị ARV là 245 phạm nhân; Tổng số phạm nhân mắc lao phổi 74 phạm nhân (giảm so với năm 2015 là 34 phạm nhân). Thuốc của phạm nhân đƣợc gia đình gửi đến đều đƣợc cán bộ y tế kiểm tra, quản lý chặt chẽ và cấp phát cho phạm nhân sử dụng đúng quy định.
e. Công tác vệ sinh - môi trường trại giam Quảng Ninh
Với đặc điểm của trại giam Quảng Ninh gồm hai phân trại đóng quân tại các vùng sâu, vùng xa, xa trung tâm đô thị lớn, giao thông đi lại khó khăn; lực lƣợng cán bộ chiến sỹ đông, quản lý nhiều phạm nhân, phạm nhân mắc các bệnh hiểm nghèo nhƣ viêm gan B, lao phổi, HIV/AIDS... nguy cơ phát sinh, lây lan các loại dịch bệnh truyền nhiễm cao. Do vậy công tác bảo đảm vệ sinh môi trường, vệ sinh nguồn nước, vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh phòng dịch-y tế là vấn đề cấp thiết phải quan tâm hàng đầu. Đánh giá đƣợc tầm quan trọng của công tác trên, trại giam Quảng ninh đã tổ chức thực hiện một số nội dung sau:
- Công tác vệ sinh môi trường, vệ sinh nguồn nước, vệ sinh an toàn thực phẩm: tại hai phân trại đều được trang bị hệ thống nước sạch, hạn chế sử dụng các ngồn nước không đảm bảo như nước giếng khoan, nước sông, suối, ao hồ.
Thường xuyên tổ chức vệ sinh môi trường tạo cảnh quan xanh, sạch, đẹp. Định kỳ vệ sinh môi trường doanh trại, vệ sinh bếp ăn tập thể, khơi thông cống rãnh, thu gom xử lý rác thải hợp lý. Triển khai các dự án trồng rừng và bảo vệ rừng đầu nguồn phủ xanh đất trống, đồi trọc (nhƣ trồng chè) , ngoài ra trại cũng chỉ đạo phòng ban chức năng chuyển đổi mô hình sản xuất lao động bằng cách phát triển các giống cây trồng, vật nôi phù hợp với đặc điểm, vị trí, khí hậu, thời tiết của vùng. Về cơ bản trại đã chủ động cung cấp phần lớn thực phẩm, rau xanh và sản phẩm từ nuôi trồng thủy sản nhƣ tôm, cá; thịt từ gia súc, gia cầm nhƣ lợn, bò, dê, gà, vịt cung cấp cho cán bộ chiến sỹ, phạm nhân đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Tại thời điểm lấy số liệu phục vụ luận văn (tháng 3/2016), trại giam Quảng Ninh cung cấp kết quả các mẫu phân tích về môi trường như sau:
Bảng 1- Kết quả chất lƣợng không khí, vi khí hậu
TT Tên chỉ tiêu Đơn vị QCSS Kết quả
1 Ánh sáng chung Lux -
2 Ánh sáng tại chỗ Lux -
3 Tiếng ồn chung dBA 70(3) 59,6
4 Tiếng ồn tương đương 30 phút dBA 70(3) 62,0
5 Tiếng ồn theo dải tần (63-8000Hz) dBA 70(3) 48-75
6 Nhiệt độ Độ C - 23,5
7 Độ ẩm % - 65
8 Tốc độ gió m/s - 2,09
9 Bức xạ nhiệt W/m2 - 43
10 Bụi trọng lƣợng mg/m3 300(1) 4,1
11 Bụi < 10MM (PM10) mg/m3 - 2,6
12 Bụi <2.5MM (PM2.5) mg/m3 - 1,8
13 Độ rung tần số thấp Cm/s 70(4) 3,0
14 Độ rung tần số cao Cm/s 70(4) 1,4
15 Phóng xạ tổng Mrem/h 0,03(5) Kph
16 Pb (hơi kim loại) mg/m3 - Kph
17 CO mg/m3 30.000(1) 2.050
18 SO2 mg/m3 350(1) 25,9
19 NO2 mg/m3 200(1) 31,5
20 O3 mg/m3 200(1) Kph
221 H2S mg/m3 42(2) 3,7
222 NH3 mg/m3 200(2) Kph
Ghi chú:
+ Thời điểm lấy mẫu phân tích tháng 10/2015; Do đoàn kiểm tra công tác bảo vệ môi trường Bộ Công an lấy mẫu và xét nghiệm mẫu. Vị trí lấy mẫu tại khu giam giữ phạm nhân.
+ QCSS: Quy chuẩn so sánh
(1): QCVN 05:2013/BTNMT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lƣợng không khí xung quanh.
(2): QCVN 06:2009/BTNMT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về một số chất độc hại trong không khí xung quanh.
(3): QCVN 26:2010/BTNMT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về tiếng ồn.
(4): QCVN 27:2010/BTNMT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về độ rung.
(5): TCVN 4397-87: Quy phạm an toàn bức xạ ion hóa.
+ Kết quả: không khí khu vực trại giam.
+ Kph: không phát hiện.
+ Từ kết quả phân tích các chỉ số về chất lƣợng không khí, vi khí hậu đều đạt yêu cầu.
Bảng 2 - Kết quả chất lượng nước sinh hoạt
TT Chỉ tiêu Đơn vị QCVN
02:2009/BYT
Kết quả
1 Màu, sắc Co-Pt 15 2
2 Mùi, vị - Không có mùi,
vị lạ
Không có mùi, vị lạ
3 Độ đục NTU 5 0,25
4 Clo dƣ mg/l - 0,36
5 pH - 6,0-8,5 7,0
6 Hàm lƣợng Amoni mg/l 3 0,39
7 Hàm lƣợng sắt tổng số mg/l 0,5 0,22
8 Chỉ số pecmanganat mg/l 4 1,05
9 Độ cứng (tính theo CaCO3) mg/l - 66
10 Hàm lƣợng Clorua mg/l - 5,4
11 Hàm lƣợng Florua mg/l - 0,20
12 Hàm lƣợng Asen tổng số mg/l 0,05 Kph
13 Coliform tổng số Vi khuẩn/
100ml
150 2
14 E.Coli hoặc Coliforms chịu nhiệt
Vi khuẩn/
100ml
20 0
Ghi chú:
+ Thời điểm lấy mẫu phân tích tháng 10/2015; Do đoàn kiểm tra công tác bảo vệ môi trường Bộ Công an lấy mẫu và xét nghiệm mẫu. Vị trí lấy mẫu tại khu giam giữ phạm nhân.
+ Nguồn cấp nước sinh hoạt cho trại giam chủ yếu nước giếng khoan.