Chương 3: BIỆN PHÁP GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO TỒN VÀ PHÁT
3.1. Một số định hướng cụ thể cho việc bảo tồn và phát huy di tích lịch sử - văn hóa Vũng Rô
Lĩnh vực nào nào cũng cần có định hướng chiến lược cụ thể để phát triển hơn nữa, nhất là trong giai đoạn toàn cầu hóa, hiện đại hóa như hiện nay, vấn đề xây dựng được những định hướng đúng đắn, khoa học, hiệu quả là điều không phải dễ dàng.
Định hướng được hiểu nôm na là chỉ ra đường đi đúng hướng, theo đó, nếu chúng ta có định hướng rõ ràng, cụ thể, dễ hiểu nhìn vào có thể áp dụng được ngay thì sẽ có kết quả tốt, ngược lại, nếu chúng ta đưa ra những định hướng chung chung, không có chiến lược rõ ràng, tệ hơn là đưa ra những định hướng sai với tình hình thực tế điều đó sẽ dẫn tới hậu quả nghiêm trọng cho tổ chức. Chính vì vậy, việc xây dựng định hướng cho tổ chức, cho ngành là vô cùng quan trọng.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, việc mở cửa, giao lưu kinh tế - văn hóa với các nước khác trên thế giới là điều tất yếu, vì vậy mỗi loại hình văn hóa phải đối mặt với những thách thức, những nguy cơ tiềm tàng và bên cạnh đó là những cơ hội để phát triển doanh nghiệp. Ngành DSVH cũng vậy, để bảo tồn và phát huy có hiệu quả thì việc nắm bắt được những cơ hội cũng như thấy được điểm mạnh, điểm yếu và những nguy cơ có thể xảy ra là điều kiện tiên quyết đối với các nhà quản lý văn hóa. Để thực hiện được điều đó thông thường người ta dựa vào kết quả phân tích SWOT (SWOT Analysic), ma trận SWOT mặc dù được ra đời vào những năm 1960 – 1970 nhưng cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị và được áp dụng trong tất cả các ngành nhằm
tìm ra chiến lược phát triển cho mỗi tổ chức. SWOT là chữ viết tắt của 04 chữ cái đầu tiên của tiếng Anh S: Strengths (điểm mạnh), W: Weaknesses (Điểm yếu), O: Opportunities (Cơ hội) và T: Threats (Thách thức).
Nguồn: https://www.google.com.vn/search?q= Swot
Strengths và Weakneses là các yếu tố nội tại thường tồn tại một cách chủ quan mà chúng ta có thể kiểm soát được, còn Opportunities và Threats là các nhân tố bên ngoài tồn tại một cách khách quan mà chúng ta không thể kiểm soát được. Trên cơ sở phân tích các yếu tố khác nhau, căn cứ vào mục tiêu, phương hướng phát triển và các nguồn lực của mình, mỗi ngành, mỗi lĩnh vực có thể thiết lập các cách kết hợp khác nhau, ví dụ:
Phối hợp OS: sử dụng các mặt mạnh nhằm khai thác cơ hội Phối hợp TS: sử dụng các mặt mạnh nhằm đối phó với nguy cơ Phối hợp OW: tranh thủ các cơ hội nhằm khắc phục các điểm yếu Phối hợp TW: cố gắng giảm các mặt yếu và tránh được nguy cơ
Từ sự kết hợp này có thể đưa ra những chủ trương, chính sách hoặc tìm
ra những giải pháp quan trọng mang tính định hướng chiến lược lâu dài, điều này ảnh hưởng đến thành công hay thất bại cho mỗi tổ chức. Kết quả phân tích SWOT có thể biểu diễn qua bảng sau:
Bảng 3.1. Điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức đối với việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa Vũng Rô
Môi trường bên trong Môi trường bên ngoài Điểm mạnh
- Vị trí địa lý đẹp (một bên là rừng núi hùng vĩ, 1 bên là nước biển lúc nào cũng trong xanh).
- Nơi đây gắn liền với huyền thoại những chiếc tàu không số vận chuyển vũ khí tới Vũng Rô.
- Có giá trị về lịch sử - văn hóa
- Được sự quan tâm của các cấp chính quyền và của nhân dân.
Cơ hội
- Việt Nam có sự tăng trưởng về kinh tế và tình hình chính trị ổn định.
- Hiện nay Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến việc bảo tồn và phát huy các giá trị di tích lịch sử - văn hóa.
- Nguồn năng lực đang được nâng cao về chất lượng.
Điểm yếu
- Nguồn nhân lực có trình độ chưa cao, kiến thức chuyên môn còn hạn chế.
- Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di tích chưa bảm đảm nguyên tắc và khoa học.
- Chưa phối hợp được với ngành bảo tàng để trưng bày hiện vật và ngành du lịch để khai thác di tích bền vững.
- Chưa có sự thống nhất trong việc giữ gìn an ninh, trật tự trong di tích và ngoài di tích.
- Thiếu chủ động tham gia vào việc triển khai quy hoạch tổng thể, quy
Những thách thức
- Quá trình đô thị hóa quá nhanh.
- Ô nhiễm môi trường.
- Phát triển di tích đồng nghĩa với việc thương mại hóa di tích.
- Khách du lịch đến đây để nghỉ ngơi, vui chơi, giải trí ngày càng đông dẫn đến các thách thức về an ninh trật tự, ô nhiễm môi trường và kể cả dịch vụ phục vụ du khách.
hoạch cụ thể phát triển tại khu di tích lịch sử - văn hóa và du lịch Vũng Rô
Một là, sử dụng các điểm mạnh nhằm khai thác cơ hội (OS): trong những năm qua, việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích, đặc biệt các di lịch sử - văn hóa đang được Đảng, Nhà nước và ngành văn hóa quan tâm hỗ trợ về vật lực, nhân lực và cả chuyên môn, đây là cơ hội tốt để các di tích lịch sử - văn hóa được phát triển hơn nữa. Tuy nhiên, muốn phát triển bền vững thì phải dựa vào thế mạnh của di tích để phát huy một cách có hiệu quả nhất,
Hai là, sử dụng các mặt mạnh nhằm đối phó với nguy cơ (TS): di tích lịch sử - văn hóa Vũng Rô nằm ở vị trí tuyệt đẹp, phía trước là biển, nước biển ở đây lúc nào cũng trong xanh, phía sau là núi cây cối xanh tươi quanh năm. Ở một vị trí có môi trường sinh thái hài hòa như vậy, Vũng Rô có thể giảm bớt nạn ô nhiễm môi trường do con người gây ra.. Bên cạnh đó, Ban quản lý di tích cần có những chiến lược quy hoạch dân cư nhất là dân nhập cư đổ về đây để mở các dịch vụ ăn theo nhằm đối phó với nguy cơ quá tải về rác thải, ô nhiễm không khí và khó kiểm soát về an ninh trật tự…
Ba là, tranh thủ các cơ hội nhằm khắc phục các điểm yếu (OW): những điểm yếu mà di tích lịch sử - văn hóa Vũng Rô đang mắc phải cũng là tình hình chung trong vấn đề quản lý di tích hiện nay, vì vậy, mỗi đơn vị quản lý di tích cần phải biết nắm bắt những cơ hội để khắc phục các điểm yếu đó một cách có hiệu quả nhất. Trước hết, đó là vấn đề về nhân lực, con người luôn là yếu tố quyết định trong các hoạt động xã hội, nguồn nhân lực phục vụ trong ngành quản lý di tích hiện nay cần đặc biệt đáng quan tâm.
Bốn là, cố gắng giảm thiểu các mặt yếu và tránh được các nguy cơ (TW):
Chúng ta nhận thấy di tích lịch sử - văn hóa Vũng Rô đối mặt với các nguy cơ như: tình trạng xuống cấp di tích, đô thị hóa quá nhanh, ô nhiễm môi trường… chính vì vậy, Ban lý di tích cần đề ra những kế hoạch trình lên UBND huyện Đông Hòa và Sở VH, TT &DL tỉnh Phú Yên để kịp thời khắc phục các điểm yếu vừa nêu trên nhằm giảm thiểu các nguy cơ mà di tích
Vũng Rô đã, đang và sẽ phải gánh chịu.