Chương 3: MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ KINH NGHIỆM LỊCH SỬ
3.2. Một số kinh nghiệm lịch sử
Qua quá trình tìm hiểu việc lãnh đạo thực hiện công cuộc cải cách ruộng đất của Đảng bộ Phú Thọ giai đoạn 1953 – 1957, cho phép ta rút ra được một số kinh nghiệm chủ yếu sau:
3.2.1. Phải đánh giá đúng thực tế khách quan để đề ra chủ trương, chính sách cho đúng
Việc tiến hành cải cách ruộng đất ở Phú Thọ đã phản ánh một phần kết quả thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Chính phủ.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã luôn tìm hiểu và phân tích tình hình một cách khách quan, khoa học nên đã đề ra được những chủ trương và biện pháp đúng để lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Vì vậy, dưới sự lãnh đạo của Đảng, cách mạng Việt Nam đã vượt qua nhiều khó khăn đi đến thắng lợi.
Căn cứ vào đặc điểm tình hình và nhiệm vụ của cả nước, Đảng đã đề ra chủ trương, chính sách ruộng đất từng phần trong kháng chiến và đã đạt được những thành quả quan trọng, tình hình chiếm hữu ruộng đất ở nông thôn đã căn bản biến chuyển, đồng thời vẫn đảm bảo xây dựng mặt trận thống nhất chống thực dân Pháp xâm lược.
Tuy nhiên, khi quyết định thực hiện triệt để chính sách ruộng đất với quy mô lớn trên toàn miền Bắc, Đảng ta đã không căn cứ vào tình hình cả nước nói chung và tình hình miền Bắc nói riêng, không đánh giá đúng tình hình chiếm hữu ruộng đất ở nông thôn, nên đã đề ra chủ trương, biện pháp thực hiện không phù hợp, gây tác hại nghiêm trọng. Đây chính là bài học lớn cho quá trình lão đạo của Đảng ta.
3.2.2. Không được chấp hành chủ trương trên một cách máy móc, mà phải có sự tìm hiểu kỹ càng, phát hiện những điều không hợp lý và phản ánh kịp thời để có sự điều chỉnh chính xác
Sai lầm của cải cách ruộng đất trước hết là do sự chỉ đạo của Trung ương Đảng, nhưng Đảng bộ Phú Thọ cũng có một phần trách nhiệm.
Trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ ở địa phương, Đảng bộ Phú Thọ với tư cách là Đảng bộ cấp dưới phải theo nguyên tắc “tập trung dân chủ”, cấp dưới phục tùng cấp trên, có trách nhiệm tìm hiểu kỹ càng đường lối, chính sách, nhưng đồng thời, trong khi lãnh đạo nhân dân thực hiện nhiệm vụ, Đảng bộ Phú Thọ phải thường xuyên kiểm tra, theo dõi để kịp thời đánh giá tình hình; nếu phát hiện sai phải kịp thời báo cáo, xin chỉ thị để điều chỉnh cho phù hợp.
Tuy nhiên, trong cải cách ruộng đất, Đảng bộ Phú Thọ đã chấp hành chỉ thị của cấp trên một cách máy móc, đặc biệt, trong quá trình thực hiện đã không phát hiện được những sai lầm, những chính sách không hợp lý để điều chỉnh. Hầu như tỉnh ủy, các huyện ủy đã hoàn toàn thụ động, không có động thái gì trước những oan sai của cán bộ, đảng viên và quần chúng, nên không chủ động chỉ đạo uốn nắn, cũng không đề xuất biện pháp giải quyết chấn chỉnh, mà chỉ đến khi có những chủ trương sửa sai của Trung ương mới tổ chức thực hiện sửa sai.
Hiện thực lịch sử đó đã để lại một kinh nghiệm: Trong khi chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước, các cấp bộ đảng ở địa phương và cơ sở cần thường xuyên tổng kết thực hiện và kịp thời thông tin ngược chiều, giúp cho các cấp chỉ đạo chiến lược nắm bắt được tình hình thực tế để có sự bổ sung, điều chỉnh chính sách, không để sai phạm kéo dài và để lại những hậu quả nặng nề.
3.2.3. Phải chú trọng công tác cán bộ
Cải cách ruộng đất là một cuộc cách mạng lớn lao. Vì vậy, cán bộ tham gia vào cải cách ruộng đất đòi hỏi phải có đầy đủ phẩm chất đạo đức, năng
lực công tác, phải có lập trường giai cấp vững vàng, hiểu biết về tình hình địa phương. Cán bộ cải cách ruộng đất rất tích cực, nhưng do giao quyền quá lớn thành ra quan liêu, giáo điều, tả khuynh, nặng về thành tích, thiếu báo cáo trung thực đã dẫn đến việc sai lầm trầm trọng và kéo dài.
Mặc dù yêu cầu cán bộ phải dựa trên tình hình thực tế của địa phương để đề ra những chủ trương và biện pháp tiến hành phù hợp, cụ thể. Cán bộ phải nghiên cứu chủ trương, đường lối của Đảng, đi đôi với việc áp dụng chủ trương cho phù hợp đối với địa phương mình. Muốn vậy, cán bộ phải có tác phong và phương pháp làm việc thật dân chủ, nghe ngóng và tranh thủ ý kiến của quần chúng. Nhưng những biện pháp và yêu cầu đặt ra đó đã không được những cán bộ cải cách ruộng đất ở Phú Thọ thực hiện một cách đầy đủ và nghiêm túc, đã dẫn đến những sai lầm trong khi thực hiện.
Điều đó đã cho thấy rằng: phải đào tạo được cán bộ có đủ phẩm chất đạo đức, lập trường tư tưởng vững vàng, có trình độ chuyên môn, am hiểu tình hình địa phương và tâm lý dân cư để thực hiện tốt những Chủ trương, chính sách của Đảng ở địa phương.
3.2.4. Phải phát huy quyền dân của nhân dân
Vấn đề ruộng đất luôn là vấn đề quan trọng trong mọi giai đoạn, mọi thời kỳ của cách mạng Việt Nam. Khi động chạm đến vấn đề ruộng đất sẽ ảnh hưởng và tác động đến lợi ích kinh tế, chính trị của nhiều giai tầng trong xã hội, ảnh hưởng đến sự ổn định và phát triển kinh tế, xã hội ở nông thôn.
Chính vì vậy, khi thực hiện chính sách ruộng đất phải đảm bảo các quyền dân chủ của người dân, nhân dân phải được tuyên truyền, giải thích để thông hiểu các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; họ phải được bàn bạc và đóng góp ý kiến váo các chủ trương, chính sách, các biện pháp thực hiện khi giải quyết vấn đề ruộng đất cũng như các vấn đề khác.
Trong cải cách ruộng đất ở Phú Thọ, quyền dân chủ đã không được tôn trọng: đường lối nông thôn, đường lối liên hiệp giai cấp của Đảng là biểu hiện
dân chủ đã không được cán bộ cải cách ruộng đất thực thi một cách nghiêm túc, tác phong mệnh lệnh, quân phiệt, chủ quan, duy ý chí, tư tưởng tả khuynh của cán bộ cải cách ruộng đất đã xâm phạm đến quyền dân chủ ở nông thôn.
Đặc biệt, khi phát động quần chúng đấu tranh, nhiều nơi còn gò ép quần chúng, không cho quần chúng tham gia đóng góp ý kiến bàn bạc, dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng trong cải cách ruộng đất.
Thực tiễn lịch sử đã khẳng định: trong việc triển khai thực hiện mọi Chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, phải phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tập hợp và xử lý các ý kiến đó để có giải pháp phù hợp. Đó là kinh nghiệm quý trong việc xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ cơ sở hiện nay.
3.2.5. Phải dựa vào quần chúng, nhưng phải giác ngộ và tổ chức quần chúng
Xuất phát từ thực tế xã hội nước ta, nông dân chiếm 90% dân số, bị nhiều tầng lớp áp bức và rất hăng hái cách mạng, họ tha thiết với khẩu hiệu:
“Độc lập dân tộc và ruộng đất cho dân cày”. Giai cấp công nhân và giai cấp nông dân là động lực lớn của cách mạng. Trong đó, giai cấp nông dân là lực lượng to lớn nhất.
Do xác định đúng đắn vị trí của giai cấp nông dân, Đảng ta đã từng bước đề ra và thực hiện các cải cách dân chủ, nhằm đem lại quyền lợi thiết thực cho nông dân, tiến dần lên thực hiện chính sách ruộng đất triệt để và rộng rãi. Chính sách ruộng đất trong kháng chiến đã đóng góp về nhân tài, vật lực cho sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc. Thành công của Đảng là nắm vững quan điểm quần chúng và lập trường giai cấp trong lãnh đạo cách mạng nói chung và trong cuộc vận động thực hiện chính sách ruộng đất triệt để nói riêng. Điều đó thể hiện rõ tính độc lập, tự chủ và sáng tạo của Đảng trong việc vận dụng tư tưởng lấy dân làm gốc để xây dựng và tổ chức, huy động lực lượng tham gia cách mạng. Quan điểm quần chúng và lập trường giai cấp nông dân, đảm bảo lợi ích quần chúng nông dân trong hoạch định đường lối,
chính sách, ở việc trân trọng năng lực sáng tạo vĩ đại của quần chúng, tổng kết kinh nghiệm quần chúng để phục vụ quần chúng, từ quan điểm quần chúng đúng đắn mà Đảng ta đã tổ chức, phối hợp lực lượng to lớn của quần chúng thực hiện thắng lợi trên mọi nhiệm vụ cách mạng.
Tuy nhiên, trong thực hiện cải cách ruộng đất, công tác tuyên truyền, giáo dục, giác ngộ quần chúng chưa được coi trọng đúng mức. Cán bộ cải cách ruộng đất đã thực hiện “ba cùng”, chỉ thiên về mục đích trước mắt là vận động nông dân tìm ra địa chủ, đưa địa chủ ra đấu tố, ít chú ý đến công tác tuyên truyền để quần chúng hiểu được đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước.
Công tác tuyên truyền chỉ được chú ý đến lúc đầu theo hướng nhấn mạnh vào việc đánh địch, khi cao trào quần chúng lên cao thì nhiều cán bộ cải cách ruộng đất theo không kịp, công tác tuyên truyền cũng không chú ý đến trình độ nhận thức, taam lý quần chúng, vì vậy mà nhận thức của quần chúng chậm được nâng cao, dẫn đến những hành động sai quá tả của quần chúng.
Muốn cải cách ruộng đất đạt hiệu quả, thì quần chúng phải hiểu được chính sách và nguyên tắc pháp luật liên quan đến ruộng đất. Nếu quần chúng hiểu về chính sách ruộng đất thì họ sẽ tích cực tham gia, đồng thời, họ sẽ phân biệt được làm đúng, sai và phong trào quần chúng mới đi đúng hướng, đạt hiệu quả.
Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, trong mọi phong trào của cách mạng phải gắn liền với việc tổ chức, tập hợp quần chúng với tuyên truyền, giáo dục, làm cho quần chúng giác ngộ, chỉ khi đó phong trào cách mạng mới thực sự trở thành phong trào quần chúng.
3.2.6. Phải đi đúng đường lối giai cấp ở nông thôn, giữ đúng nguyên tắc của Đảng
Đường lối chung của Đảng ở nông thôn là “dựa hẳn vào bần cố nông, đoàn kết chặt chẽ với trung nông, liên minh với phú nông, lôi kéo hoặc tập trung một số địa chủ, đánh đổ đế quốc và đại địa chủ phong kiến phản động”.
Dựa trên đường lối giai cấp của Đảng ở nông thôn, đồng bào địa phương phải chú ý đến những đặc điểm tôn giáo và dân tộc ở địa phương,
vùng có đồng bào thiên chúa giáo. Để cuộc vận động quần chúng đạt kết quả và tranh thủ được đông đảo quần chúng đi theo đường lối cách mạng của Đảng, một mặt Đảng bộ địa phương phải ra sức nâng cao giác ngộ giai cấp cho quần chúng, mặt khác phải chiếu cố đến tín ngưỡng và tập quán tôn giáo của họ. Điều này góp phần tăng cường sự đoàn kết của quần chúng lao động, tạo điều kiện cho cuộc đấu tranh của quần chúng giành thắng lợi.
Nhưng trong cải cách ruộng đất tại Phú Thọ, đường lối giai cấp nông thôn bị xâm phạm, trung nông, phú nông và địa chủ có công với kháng chiến không được chú trọng thực hiện liên minh, đoàn kết. Trong đấu tố, hàng loạt án oan sai xảy ra liên quan đến trung nông và địa chủ kháng chiến. Chính điều đó cũng đã gây nên những bất đồng trong nội bộ nông thôn, gây hoang mang trong quần chúng.
Điều đó cho thấy, đi đúng đường lối giai cấp của Đảng, giữ đúng nguyên tắc Đảng lãnh đạo là nhân tố đảm bảo và mở rộng mặt trận dân tộc thống nhất.
3.2.7. Xây dựng tổ chức cơ sở Đảng vững mạnh
Đảng bộ, chi bộ địa phương là nơi biến chủ trương của Đảng thành hiện thực, là cầu nối liền Đảng với quần chúng.
Trong cải cách ruộng đất, các chi bộ cơ sở bị đặt ra ngoài, thậm chí trở thành đối tượng của công tác chỉnh đốn tổ chức, mà xét thực chất, thì đây là một cuộc thanh trừng cán bộ bằng những thủ đoạn sai phạm nghiêm trọng.
Những đảng viên mới được kết nạp còn nhiều hạn chế về năng lực công tác, vì thế mà tổ chức cơ sở Đảng gần như bị tê liệt.
Trong quá trình cách mạng và kháng chiến, tổ chức cơ sở Đảng ở Phú Thọ đã từng bước được xây dựng, trưởng thành qua đấu tranh. Đội ngũ cán bộ, đảng viên đã kiên trì bám đất, xây dựng làng kháng chiến, thực hiện Chủ trương kháng chiến, kiến quốc của Đảng