4.9. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác quản lý và sử dụng thuốc BVTV
4.9.1. Giải pháp quản lý
Một nền nông nghiệp bền vững sử dụng thuốc BVTV ngoài việc nâng cao năng suất cây trồng còn phải bảo vẹ sức khỏe của cộng đồng và môi trường. Vì vậy, nhiệm vụ phòng chống ô nhiễm và suy thoái môi trường do sản xuất, kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV phải được coi là mục tiêu của ngành BVTV. Muốn đạt được mục tiêu đó thì cần thược hiện một số giải pháp quản lý sau đây:
* Về quản lý
o Nhà nước cần có chế độ ưu đãi, hỗ trợ cho các chương trình sản xuất và ứng dụng các sản phẩm hữu cơ, vi sinh vào công tác phòng trừ sinh vật gây hại tài nguyên thực vật. Chọn lọc các loại hóa chất dạng HCBVTV an toàn, có tính chọn lọc cao, phân giải nhanh trong môi trường
o Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra vi phạm trong lĩnh vực BVTV. Phối hợp với các lĩnh vực liên ngành trong kiểm tra kiểm soát việc nhập lậu thuốc BVTV.
- Thực tế, việc quản lý hóa chất tại Việt Nam gặp rất nhiều khó khăn do những bất cập trong việc phân chia vai trò, trách nhiệm, kho chứa, kinh phí lưu trữ cũng như tiêu hủy. Do đó, để giải quyết tất cả những vấn đề trên cần có sự phối hợp giữa 6 bộ: Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn, Công Thương, Tài nguyên - Môi trường, Tài chính, Công an và Quốc phòng...theo nguyên tắc.
- Đảm bảo, tuân thủ các quy định hiện hành về thẩm quyền của các bên;
- Không tăng thẩm quyền hoặc tạo thêm quyền mới;
- Bảo đảm nguyên tắc có một đầu mối chịu trách nhiệm chính và có các cơ quan phối hợp;
- Đảm bảo việc thống nhất, kịp thời hỗ trợ nhau trong công tác phối hợp;
- Việc phối hợp phải dựa trên một mục tiêu chung được các bên xác định rõ ràng.
-Ngoài ra, để có thể hoạt động trôi chảy, cần có một thể chế phối hợp mới, nhịp nhàng và ăn khớp hơn, cụ thể, sẽ xây dựng cơ chế phối hợp giữ các bộ, ngành ở trung ương; Phối hợp giữa các bộ, ngành với các địa phương;
Phối hợp giữa các sở, ban, ngành, các lực lượng chức năng tại địa phương đó.
Về kỹ thuật
- Đẩy mạnh việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong trồng trọt, nâng cao hiểu biết của người nông dân trong việc sử dụng an toàn thuốc BVTV và có hiệu quả từ đó giảm lượng thuốc BVTV sử dụng.
- Nghiên cứu ứng dụng và phát triển các dạng thước BVTV mới thân thiện với môi trường, ít ảnh hưởng tới sức khỏe cộng động. Kiên quyết đình chỉ các cơ sở sản xuất, gia công thuốc BVTV có công nghệ dây chuyền lạc hậu gây ô nhiễm môi trường.
- Xây dựng và phát triển vùng chuyên canh sản xuất sản phẩm nông nghiệp sạch không dùng hoặc ít dùng thuốc BVTV hay phân bón hóa học nhằm nâng cao chất lượng nông sản phục vụ cho tiêu dùng và xuất khẩu.
- Sử dụng nguồn nước tưới đảm bảo theo tiêu chuẩn hiện hành của Việt Nam hoặc tiêu chuẩn mà Việt Nam đang áp dụng.
- Dụng cụ phải được vệ sinh sạch sẽ sau mỗi lần sử dụng.
- Người dân tham gia sản xuất phải được tập huấn về phương pháp sử dụng thuốc BVTV và các biện pháp đảm bảo an toàn. Chỉ được sử dụng các loại HCBVTV trong danh mục được phép sử dụng cho từng loại cây trồng tại Việt Nam.
- Tuân thủ đúng thời gian quay định cũng như hướng dẫn sử dụng của mỗi loại theo hướng dẫn ghi trên bao bì, nhãn hàng hóa.
* Về tuyên truyền, tập huấn
Từ những thực trạng quản lý và sử dụng thuốc BVTV tại địa phương, có thể thấy nhận thức của người dân về vấn đề này còn rất hạn chế, bà con chưa ý thức được những tác động xấu của việc sử dụng thuốc BVTV mà không kiểm soát hay vai trò của bản thân họ trong hoạt động này. Nguyên nhân chủ yếu là do người dân chưa được tiếp cận nhiều với các kiến thức cơ bản về môi trường, các tác động của ô nhiễm môi trường tới sức khỏe; học sinh ở trường có được giảng về môi trường nhưng chủ yếu là lý thuyết, chưa gắn liền với thực tế.
Chính vì vậy, công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức đóng vai trò rất quan trọng, quyết định tính khả thi của hoạt động quản lý, sử dụng thuốc BVTV trong sản xuất nông nghiệp của người dân:
- Phân ra các đối tượng tuyên truyền là: Học sinh, đoàn thanh niên, các tổ chức đoàn thể, hội phụ nữ, hội nông dân, hội cựu chiến binh...
- Đối với mỗi đối tượng cần lụa chọn các hình thức tuyên truyền cho phù hợp, dễ hiểu như:
+ Đối với học sinh thì có thể xen kẽ vào các bài học trên lớp, tổ chức các buổi giao lưu ngoại khóa tìm hiểu về thuốc BVTV và ảnh hưởng của nó tới môi trường, sức khỏe con người,...
+ Đối với đoàn thanh niên: Tổ chức các buổi lao động công ích thu gom bao bì hóa chất trên cánh đồng và khu vực xung quanh, vừa giúp thu gom bao bì hóa chất, làm sạch vệ sinh môi trường đồng thời giúp bà con có ý thức hơn trong việc thải bỏ bao bì thuốc BVTV...
+ Đối với các tổ chức đoàn thể: Tổ chức các buổi tập huấn, giao lưu để tuyên truyền tới người dân về mức nguy hại của thuốc BVTV và sự cần thiết phải BVMT...
Các hoạt động tuyên truyền nên được chính quyền các xã, thôn giao cho các cơ quan đoàn thể như Hội phụ nữ, Hội nông dân và đoàn thanh niên lồng ghép vào trong các hoạt động thường kỳ, ví dụ như sinh hoạt đoàn, họp tổ phụ nữ... Đây là thành phần nòng cốt trong việc tổ chức các hoạt động tuyên truyền.
Bên cạnh đó, phòng Tài nguyên - Môi trường của huyện, Trạm BVTV có trách nhiệm mở các lớp tập huấn cho cán bộ xã, cán bộ tham gia hoạt động tuyên truyền về quản lý, sử dụng và ảnh hưởng của thuốc BVTV nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng của cán bộ, giúp cho hoạt động tuyên truyền đạt hiệu quả hơn. Đẩy mạnh các biện pháp tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao năng lực quản lý môi trường, nâng cao nhận thức và nghĩa vụ của những người sản xuất, kinh doanh và sử dụng thuốc BVTV trong việc bảo vệ sức khỏe cộng động và môi trường.
* Về cách sử dụng an toàn và hiệu quả hóa chất nông nghiệp
Việc sử dụng hiệu quả các loại hóa chất trong nông nghiệp góp phần đáng kể trong việc giảm ô nhiễm môi trường. Hóa chất được sử dụng hiệu quả sẽ giúp giảm lượng tồn dư trong đất, trong nước mặt và nước ngầm. Do đó, giảm được những tác động không mong muốn tới sức khỏe con người và môi trường, cần tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn người dân sử dụng thuốc BVTV. Bên cạnh đó, phải biết phối hợp với các biện pháp khác như dùng giống kháng, điều chỉnh thời vụ, bảo vệ các loài thiên địch có ích thì mới nâng cao hiệu quả kinh tế. Việc sử dụng thuốc BVTV phải tuân thủ theo quy tắc 4 đúng: đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng và đúng cách.
Người dân cũng cần được tập huấn về cách phun hóa chất cũng như trang phục bảo hộ cần thiết. Quy định an toàn đối với người sử dụng thuốc BVTV.