CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN
2.2. Đặc điểm về đội ngũ NNL giảng dạy ở Trường ĐHKT
2.2.3. Đặc điểm hoạt động giảng dạy của đội ngũ NNL giảng dạy
Hoạt động giảng dạy của Trường ĐHKT phải bám sát sự thay đổi toàn diện của nền kinh tế - xã hội. So với hoạt động giảng dạy của giảng viên ở các trường đại học khối kỹ thuật, sự chuyển đổi nền kinh tế đã đem đến những tác động lớn hơn hẳn trong công tác giảng dạy của giảng viên đại học kinh tế. Sự thay đổi cơ bản về các nguyên lí quản lý kinh tế dẫn đến sự thay đổi trong nội dung giảng dạy, đồng thời đòi hỏi những cách tiếp cận mới về phương pháp giảng dạy. Yêu cầu thực tiễn đó đòi hỏi các các chương trình đào tạo cần chú trọng phát triển phương pháp tư duy sáng tạo và linh hoạt, các kỹ năng ứng xử của người học trong nền kinh tế thị trường cạnh tranh và luôn biến đổi.
Nếu như trước kia, công tác đào tạo và phát triển đội ngũ giảng viên dựa nhiều vào các nước XHCN Đông Âu, như một nguồn cung cấp hệ thống chương trình, tài liệu giáo trình và đội ngũ giảng viên, thì trong giai đoạn hiện nay, việc hướng tới những nền giáo dục của các nước có kinh tế thị trường là điều tất yếu.
Mỹ, Anh, úc, và một số nước châu Âu khác như Pháp, Đức, những cường quốc kinh tế có nền giáo dục phát triển là những địa chỉ mà các giảng viên của Việt Nam hướng tới để tiếp thu và cập nhật kiến thức, nhằm đáp ứng với đòi hỏi thực tiễn của nền kinh tế đang thay đổi hàng ngày hàng giờ.
Để có thể tiếp cận với nguồn kiến thức mới này, ngoại ngữ trở thành công cụ vô cùng quan trọng. Do đó trong nội dung đào tạo và phát triển đội ngũ giáo viên, ngoại ngữ luôn nằm ở vị trí đầu tiên với vai trò là công cụ cho phép giảng viên tiếp cận, cập nhật đƣợc với các kiến thức chuyên môn.
Ngoài ra, một yếu tố khác hết sức quan trọng là phương pháp giảng dạy. Với sự phát triển của khoa học giáo dục, quan điểm về giảng dạy thay đổi từ việc lấy thầy làm trung tâm chuyển sang lấy trò làm trung tâm.
Ngoài ra việc giảng dạy kinh tế có những đặc thù riêng, còn có các phương pháp và cách tiếp cận mới mới nhƣ các bài tập tình huống, các bài tập mô phỏng, đóng vai - một phần quan trọng trong quá trình giảng dạy.
Phương pháp giảng dạy thay đổi không chỉ ở cách truyền đạt kiến thức mà còn ở cách đánh giá quá trình học tập của sinh viên. Thay vì một hệ thống đánh giá nhấn mạnh vào khả năng ghi nhớ kiến thức và chú trọng vào các kỳ thi hết môn, việc đánh giá kết quả học tập trong các chương trình đào tạo hiện đại là một quá trình hỗ trợ việc học tập một cách hiệu quả. Thông qua một hệ thống các bài kiểm tra, các bài tập lớn nhỏ, cá nhân hoặc theo nhóm, trong đó việc đánh giá của giảng viên đối với sinh viên không phải chủ yếu nằm ở điểm số cho bài làm của sinh viên, mà nằm ở những nhận xét, những góp ý giúp cho sinh viên hiểu bài sâu sắc hơn hay gợi mở những suy nghĩ sáng tạo đối với chủ đề đang đƣợc xem xét. Những đánh giá này cũng bao gồm nhiều khía cạnh tổng hợp hơn, không chỉ chú trọng vào nội dung học thuật chuyên môn của môn học, mà còn chú ý đến các kỹ năng, đến phương pháp tư duy, khả năng sáng tạo và tinh thần chủ động tham gia. Các kỹ năng cơ bản nhƣ làm việc theo nhóm, kỹ năng trình bày, kỹ năng lmnh đạo, phương pháp tư duy cũng như khả năng sáng tạo...
vừa là những kỹ năng cần thiết phục vụ cho quá trình học tập, vừa là nội dung cần đƣợc đào tạo và rèn luyện. Các bài giảng, hệ thống đánh giá, cánh đánh giá đều đƣợc thiết kế và triển khai để đảm bảo đƣợc các yêu cầu này.
Ngoài ra, cách tiếp cận hiện đại trong đào tạo luôn chú ý và tôn trọng những khả năng và thiên hướng riêng của mỗi cá nhân, trong khi vẫn đảm bảo mặt bằng chất lượng chung cũng đem lại cho môi trường đào tạo những nét khác biệt. Điều này góp phần tối đa hoá khả năng lựa chọn cho sinh viên, từ việc chọn câu hỏi để thi, chọn môn học, chọn tốc độ học hay hình thức học tập... là cách tối ƣu để phát huy một cách tốt nhất khả năng của mỗi cá nhân. Khả năng đƣợc lựa chọn một mặt đem đến cho người học “quyền”học tập, làm cho họ cảm thấy được tôn trọng, mặt khác, đây là cách để nâng cao hứng thú cũng nhƣ trách nhiệm cá nhân của mỗi người, bởi khi đm lựa chọn, lựa chọn đó trở thành quyết định của chính bản thân họ và họ sẽ cảm thấy thoải mái hơn, đồng thời sẽ không có lý do để đổ lỗi cho ai khác. Cách tiếp cận nâng cao quyền và trách nhiệm
cá nhân này là hết sức quan trọng trong giáo dục và đồng thời là triết lý quản lý hiện đại.
Tính chuyên nghiệp của giảng viên cũng là một vấn đề cần quan tâm.
Tính chuyên nghiệp của giảng viên trường đại học kinh tế thể hiện trên hai khía cạnh: (i) tính chuyên nghiệp của một giảng viên với vai trò giảng dạy trong chương trình đào tạo; (ii) tính chuyên nghiệp của nhà quản lý kinh tế - lĩnh vực giảng dạy của mình.
Tình trạng phổ biến trong các trường đại học ở Việt Nam, đặc biệt là ở trường đại học khối kinh tế là hệ thống đào tạo không đủ đáp ứng được nhu cầu của người học, do đó bản thân việc được vào trường học vừa là thành công của sinh viên nhưng cũng dường như là một điều may mắn. Đó có thể là một trong những lý do làm cho quan hệ giữa sinh viên và nhà trường, sinh viên với giảng viên trở thành mối quan hệ thiếu bình đẳng.
Sinh viên thường phải chấp nhận toàn bộ những gì nhà trường và giảng viên đƣa ra, không có quyền và thói quen đề xuất. Điều đó làm cho giảng viên thiếu áp lực cần thiết để thực hiện công việc của mình một cách tốt nhất có thể. Trong bối cảnh đó, tính chuyên nghiệp của người giảng viên, đơn giản nhất là ở trách nhiệm cơ bản đối với sinh viên cũng còn bị xem nhẹ, chƣa kể những biểu hiện cao hơn của tính chuyên nghiệp nhƣ sự trăn trở tìm tòi để làm cho bài giảng trở nên sinh động hơn, hay tinh thần trách nhiệm đến cùng đối với sinh viên thể hiện qua tinh thần sẵn sàng tƣ vấn, giảng giải cho sinh viên ngoài giờ học.
Một khía cạnh khác của tính chuyên nghiệp là trong khi giảng dạy về những vấn đề quản lý, chính bản thân nhà trường cần là nơi thể hiện được những triết lý quản lý đó. Những vấn đề có ý nghĩa chiến lƣợc đối với sự phát triển của tổ chức: vấn đề xây dựng mục tiêu, kế hoạch chiến lƣợc và phổ biến tuyên truyền về chúng trong tổ chức, vấn đề xây dựng văn hoá tổ chức, vấn đề động viên khuyến khích người lao động, sự ứng dụng của các triết lý quản lý hiện đại nhƣ quản lý theo mục tiêu, quản lý qua sự tham gia, tổ chức các hệ thống thống tin quản lý, sử dụng thông tin phản hồi trong kiểm soát chất lượng... cần được thực hiện trong nhà trường, qua đó các giảng viên và sinh viên sẽ có cơ hội trải nghiệm những thực tế đó và
nên hiệu quả hơn. Tuy nhiên, việc thực hiện những yếu tố mới là điều cần làm từng bước. Chính các các chương trình đạo tạo nên và cần là những điểm bắt đầu để triển khai những yếu tố mới này, sau đó sẽ rút kinh nghiệm và nhân rộng trong phạm vi toàn trường. Một môi trường như vậy sẽ góp phần hiệu quả vào quá trình đào tạo bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên. Khi giảng viên được tiếp cận và được hướng dẫn, được tạo điều kiện và được yêu cầu để triển khai thực hiện những nội dung, phương pháp và cách tiếp cận đào tạo mới, qua đó dần nâng cao trình độ của mình tới tầm quốc tế.