VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI
TIẾT 37. HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
I.MỤC TIÊU
*Kiến thức: Mô tả được thí nghiệm hoặc nêu được ví dụ về hiện tượng cảm ứng điện từ.
114
*Kĩ năng: Kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh, tổng hợp thông tin.
*Thái độ: Cẩn thận, hợp tác trong hoạt động nhóm.
- Ham hiểu biết, sử dụng an toàn điện.
II.CHUẨN BỊ 1.Giáo viên
-1 đinamô xe đạp có lắp bóng đèn.
Cho mỗi nhóm HS: 1 cuộn dây dẫn có lắp bóng đèn LED; 1 nam châm vĩnh cửu có trục quay tháo lắp được; 1 nam châm điện, giá pin, dây nối, 2 pin 1,5V.
2.Học sinh
-Học và làm bài về nhà.
III.CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC 1.Ổn định tổ chức
-Kiểm tra sĩ số : 9A: /30. Vắng: ...
9B: /26. Vắng: ...
2.Kiểm tra
- Ta đã biết muốn tạo ra dòng điện, phải dùng nguồn điện là pin hoặc ắc quy. Em có biết trường hợp nào không dùng pin hoặc ắc quy mà vẫn tạo ra dòng điện được không?
- Xe đạp của mình không có pin hay ắc quy, vậy bộ phận nào đã làm cho đèn của xe có thể phát sáng
- Trong bình điện xe đạp (gọi là đinamô xe đạp) là một máy phát điện đơn giản, nó có những bộ phận nào, chúng hoạt động như thế nào để tạo ra dòng điện? ⇒Bài mới.
-Cá nhân HS suy nghĩ trả lời câu hỏi của GV. HS có thể kể ra các loại máy phát điện.
HS:…
3.Bài mới
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH Hoạt động 1. Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của đinamô ở xe đạp
-Yêu cầu HS quan sát hình 31.1.SGK và quan sát đinamô đã tháo vỏ để chỉ ra các bộ phận chính của đinamô.
- Yêu cầu HS nêu các bộ phận chính của đinamô xe đạp.
-Yêu cầu HS dự đoán xem hoạt động của bộ phận chính nào của đinamô gây ra dòng điện?
- Dựa vào dự đoán của HS, GV đặt vấn
I.Cấu tạo và hoạt động của đinamô ở xe đap.
-Quan sát hình 31.1 kết hợp với quan sát đinamô đã tháo vỏ, nêu được các bộ phận chính của đinamô:
+ 1 nam châm.
+ Cuộn dây có thể quay quanh trục.
-Cá nhân HS nêu dự đoán.
115
đề nghiên cứu phần II.
Hoạt động 2. Tìm hiểu cách dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
Xác định trong trường hợp nào thì nam châm vĩnh cửu có thể tạo ra dòng điện.
- Yêu cầu HS nghiên cứu câu C1, nêu dụng cụ cần thiết để tiến hành TN và các bước tiến hành.
- Chốt lại nội dung và cách thức tiến hành TN.
- Giao dụng cụ TN cho các nhóm, yêu cầu HS làm TN câu C1 theo nhóm, thảo luận nhóm trả lời câu hỏi.
- Hướng dẫn HS các thao tác TN:
+ Cuộn dây dẫn phải được nối kín.
+ Động tác nhanh, dứt khoát.
- Gọi đại diện nhóm mô tả rõ từng trường hợp TN tương ứng yêu cầu câu C1.
-Yêu cầu HS đọc câu C2, nêu dự đoán và làm TN kiểm tra dự đoán -Yêu cầu HS rút ra nhận xét qua TN câu C1, C2.
* Chuyển ý: Nam châm điện có thể tạo ra dòng điện hay không?
II. Dùng nam châm để tạo ra dòng điện.
1. Dùng nam châm vĩnh cửu.
- Cá nhân HS đọc câu C1, nêu được dụng cụ TN và các bước tiến hành TN.
-Các nhóm nhận dụng cụ TN, nhóm trưởng hướng dẫn các bạn trong nhóm làm TN , quan sát hiện tượng, thảo luận nhóm câu C1.
-Yêu cầu HS quan sát , nhận xét rõ:
Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín ở trường hợp di chuyển nam châm lại gần hoặc ra xa cuộn dây.
- Dự đoán, sau đó tiến hành TN kiểm tra dự đoán theo nhóm. Quan sát hiện tượng ⇒ rút ra kết luận.
Nhận xét 1: Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn kín khi ta đưa một cực nam châm lại gần hay ra xa một đầu cuộn dây đó hoặc ngược lại.
Hoạt động 3. Tìm hiểu cách dùng nam châm điện để tạo ra dòng điện. Khi nào nam châm điện có thể tạo ra dòng điện
-Tương tự, Yêu cầu HS đọc TN 2, nêu dụng cụ cần thiết.
-Yêu cầu HS tiến hành TN 2 theo nhóm.
2. Dùng nam châm điện.
- Cá nhân HS nghiên cứu các bước tiến hành làm TN 2.
116
-Hướng dẫn HS lắp đặt dụng cụ TN.
Lưu ý lõi sắt của nam châm điện đưa sâu vào lòng cuộn dây.
- Hướng dẫn HS thảo luận câu C3.
-Khi đóng mạch (hay ngắt mạch điện) thì dòng điện có cường độ thay đổi như thế nào? Từ trường của nam châm điện thay đổi như thế nào?
+Chốt lại: Dòng điện xuất hiện ở cuộn dây dẫn kín trong thời gian đóng hoặc ngắt mạch điện của nam châm nghĩa là trong thời gian từ trường của nam châm điện biến thiên.
- Tiến hành TN theo nhóm dưới sự hướng dẫn của GV. Thảo luận theo nhóm trả lời câu C3.
Đại diện nhóm trả lời câu C3. HS nhóm khác tham gia thảo luận.
- Trong khi đóng mạch điện của nam châm điện thì 1 đèn LED sáng.
Trong khi ngắt mạch điện của nam châm điện thì đèn LED 2 sáng.
- Khi đóng (ngắt) mạch điện thì dòng điện trong mạch tăng (giảm) đi, vì vậy từ trường của nam châm điện thay đổi tăng lên (hoặc giảm) đi.
- Ghi nhận xét 2 vào vở.
Hoạt động 3. Tìm hiểu thuật ngữ mới: Dòng điện cảm ứng và Hiện tượng cảm ứng điện từ
-Yêu cầu HS đọc phần thông báo SGK.
-Qua TN 1 và 2, hãy cho biết khi nào xuất hiện dòng điện cảm ứng?
III. Hiện tượng cảm ứng điện từ - Đọc SGK để hiểu về thuật ngữ:
Dòng điện cảm ứng, hiện tượng cảm ứng điện từ.
-HS…
4.Củng cố
-Yêu cầu cá nhân HS trả lời C4, C5.
-Với câu C4:
+ Nêu dự đoán.
+ Làm TN kiểm tra để cả lớp theo dõi rút ra kết luận.
- Gọi HS đọc phần ghi nhớ cuối bài, yêu cầu ghi vào vở.
- Cho HS đọc phần “Có thể em chưa biết”.
- Quan sát hình 31.4
- Cá nhân HS dưa ra dự đoán cho câu C4.
- Nêu kết luận qua quan sát TN kiểm tra.
- Cá nhân hoàn thành câu C5.
- HS học thuộc phần ghi nhớ tại lớp.
- Đọc phần “Có thể em chưa biết”.
5.Hướng dẫn
117
K
Nam châm điện
-Học bài và làm bài tập 31trong SBT.
Ngày soạn : 24/12/2011 Ngày giảng: 9A: /12/2011 9B: /12/2011