BUỔI ĐẦU ĐỘC LẬP THỜI NGÔ - ĐINH – TIỀN LÊ (THẾ KỈ X)
Tiết 32. Bài 1 : Nghệ An từ thế kỉ X đến thế kỷ XV
A.Mục tiêu bài học : 1. Kiến thức:
- HS nắm được những nét chính về tình hình kinh tế , văn hóa , giáo dục của Nghệ An từ thế kỷ X đến thế kỷ XV .
- Những đóng góp của nhân dân Nghệ An trong các cuộc kháng chiến chống Tống và chống quân xâm lược Mông – Nguyên.
2. Tư Tưởng: GD lòng yêu quê hương đất nước, tự hào về truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của quê hương Nghệ an.
3. Kĩ năng:Rèn luyện cho HS kĩ năng phân tích đánh giá, nhận xét sự kiện lịch sử.
B. Phương tiện dạy học: Bản đồ việt Nam . C. Hoạt động dạy học:
1. ổn định:
2. Kiểm tra bài cũ: ? Nêu những cải cách của Hồ Quý Ly và tác dụng của những chính sách cải cách đó?
3. Dạy bài mới:
Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức cần đạt
* Hoạt động 1
- HS đọc SGK mục 1
- Xác định vị trí của Nghệ An trên bản đồ Việt Nam
? Từ thời Ngô đến thời Trần , đơn vị hành chính ở Nghệ an có sự thay đổi
1. Nghệ An buổi đầu thời kỳ độc lập:
a. Thay đổi về hành chính:
- Thời Ngô- Đinh- Tiền Lê: Nghệ tĩnh
Như thế nào?
?Tên gọi Nghệ an xuất hiện trong hoàn cảnh nào?
- Gv: trong ba thế kỷ đầu của thời kì độc lập, trình độ phát triển kinh tế, Văn hóa- xã hội vùng Nghệ An còn thấp hơn so với vùng đồng bằng sông Hồng, song với sức lao động cần cù , sáng tạo và sự quan tâm của triều đình Trung Ương dần dần đã làm thay đổi vùng đất này .
? Em hãy nêu những biểu hiện về sự phát triển kinh tế ở Nghệ an từ thế kỉ X -> XV?
- Gv giới thiệu về Lý Nhật Quang và công cuộc khai phá, mở rộng vùng đất Nghệ an của ông.
? Em hãy kể tên 1 số công trình thủy lợi được xây dựng trong thời kỳ này?
? Kể tên các nhân tài xứ Nghệ và những đóng góp của họ cho đất nước?
* Hoạt động 1.
- Gv: Trong các cuộc kháng chiến chống Tống và chống xâm lược Mông Nguyên nhân dân Nghệ An đã có nhiều đóng góp quan trọng.
+ Năm 1258, trước thế mạnh của địch, vua quan nhà Trần phải bỏ kinh thành dời vào Thanh Hóa, vua Trần Nhân tông đã nghĩ tới hậu phương Nghệ An . - Gọi HS đọc 2 câu thơ trong SGK
? Tầm quan trọng của Nghệ An được thể hiện ntn qua 2 câu thơ trên ?
? Đóng góp của nhân dân Nghệ An
là vùng biên giới phía nam giáp với Chăm Pa
- Thời Lý: Nghệ An gồm 2 lộ: Diễn Châu và Hoan châu -> 1030 Nhà Lý đổi Hoan Châu thành Nghệ an.
- Thời trần : Nghệ An đổi thành trấn Lâm An , Diễn Châu đổi thành Vọng Giang.
b. Kinh tế, Văn hóa- giáo dục:
* Kinh tế:
- Dưới triều Lý, Trần việc di dân, khai phá những vùng đất mới được đẩy mạnh -> Dân cư đông đúc, nhiều làng mạc mới ra đời.
- Nhiều công trình thủy lợi quan trọng được xây dựng: Kênh Đa Cái (Hưng Nguyên ), Kênh Sắt- còn gọi là kênh nhà Lê…
* Văn hóa- Giáo dục:
- Từ thời Trần, nhân tài xứ Nghệ xuất hiện ngày càng nhiều ( Bạch Liêu, Hồ Tông Thốc)
- Năm 1279 Đền Cờn được xây dựng ở Quỳnh Phương- Quỳnh Lưu -> Đây là kiến trúc tín ngưỡng dân gian của nhà nước được xây dựng đầu tiên ở Nghệ An
2. Nghệ An trong kháng chiến chống Tống và chống Nguyên –Mông
- Là địa phương có vị trí chiến lược quan trọng.
- Biến pháp tam chương( Trại trạng nguyên Liêu) -> chuẩn bị kế hoạch lâu dài chống Nguyên – Mông.
trong cuộc kháng chiến chống xâm lược Mông Nguyên ntn?
? Kể tên các nhân vật lịch sử của Nghệ an có công trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm từ thế kỉ X đến XV?
- GV : Từ giữa thế kỷ XIV trở về sau Nghệ An phải thường xuyên chống lại sự tấn công của Chăm Pa , Từ 1380- 1390 nhân dân Nghệ An cùng với nhà Trần đánh tan quân Chăm Pa, giữ yên thế nước.
- Trực tiếp đóng góp công sức, xương máu cho nền độc lập dân tộc
4. Củng cố, dặn dò:
? Từ thế kỉ X -> XV, Nghệ An có những thay đổi gì?
- Bài tập: Tìm hiểu những di tích lịch sử thể hiện đóng góp của nhân dân Nghệ An trong cuộc kháng chiến chống xâm lược Nguyên – Mông?
* Rút kinh nghiệm sau tiết dạy:
---
Soạn: Giảng:
Tiết 33: Bài 17: ÔN TẬP CHƯƠNG II VÀ CHƯƠNG III.
A. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức :
- Củng cố những kiến thức cơ bản về lịch sử dân tộc thời Lý, Trần, Hồ.
- Nắm được những thành tựu chủ yếu về các mặt chính trị, kinh tế, văn hoá của Đại Việt thời Lý, Trần, Hồ.
2. Kĩ năng:- Sử dụng lược đò, quan sát, thống kê sự kiện.
3. Thái độ:- Giáo dục lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, biết ơn tổ tiên.
B. Phương tiện dạy học:
- Lược đồ kháng chiến chống Tống.
- Lược đồ kháng chiến chống Mông- Nguyên (3 lần).
- Bảng phụ ghi triều đại, năm.
C. Hoạt động dạy- học:
1. Ổn định:
2. Bài cũ: ? Nêu cải cách của Hồ Quý Ly và tác dụng của nó?
3. Bài mới: Giáo viên giới thiệu bài: Từ thế kỉ X đến thế kỉ XV, ba triều đại Lý, Trần, Hồ thay thế nhau lên nắm chính quyền. Đó là giai đoạn lịch sử hào hùng, vẽ vang của dân tộc ta. Nhìn lại cả một chặng đường lịch sử, chúng ta có quyền tự hào về truyền thống
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Gv hướng dẫn Hs lần lượt trả lời câu hỏi trong Sgk.
? Ở thời Lý, Trần nhân dân ta đã phải
* Các cuộc kháng chiến:
- Kháng chiến chống Tống: 10. 1075
→ 3. 1077.
- Kháng chiến chống xâm lược Mông
đương đầu với cuộc xâm lược nào?
? Thời gian bắt đầu và kết thúc của các cuộc kháng chiến chống Tống, chống Mông- Nguyên?
? Đường lối kháng chiến ở mỗi giai đoạn như thế nào?
GV: Với đường lối kháng chiến đúng đắn của nhà Lý , Trần, nhân dân ta đã giành thắng lợi to lớn.
? Những tấm gương tiêu biểu trong các cuộc kháng chiến?
? Tấm gương chỉ huy nào em nhớ nhất?
? Công lao đóng góp của những vị anh hùng tiêu biểu?
? Em có nhận xét gì về tinh thần đoàn kết đánh giặc trong mỗi cuộc kháng chiến? Nêu một vài dẫn chứng.
? Nguyên nhân thắng lợi của các cuộc kháng chiến?
- Hs nêu – Gv khái quát.
lần 1: Đầu T1. 1258 →29.1.1258.
- Kháng chiến chống xâm lược Nguyên lần 2:1. 1285 →6.1285.
- Kháng chiến chống xâm lược Nguyên lần 3: 12. 1287 →1.1288.
* Đường lối kháng chiến:
- K/c chống Tống: chủ động đánh giặc buộc giặc phải theo cách đánh của ta:
+ Gđ 1: tiến quân trước để phòng vệ.
+ Gđ 2: chủ động xây dựng phòng tuyến Như Nguyệt, không cho giặc tiến vào Thăng Long, tìm cách têu diệt sinh lực địch.
- K/c chống Mông–Nguyên: đường lối chung : vườn không nhà trống, tạm thời rút khỏi Thăng Long.
+ Lần 1: nhân dân rút khỏi thành, quân Mông Cổ thiếu lương thực trầm trọng, nhà trần phản công mạnh vào Thăng Long.
+ Lần 2: làm tiêu hao sinh lực địch rồi tổ chức phản công, đánh giặc ở nhiều nơi rồi tiến vào giải phóng Thăng Long.
+ Lần 3: chủ động mai phục tiêu diịet đoàn thuyền lương, mở cuộc phản công tiêu diệt địch trên sông Bạch Đằng.
* Những tấm gương tiêu biểu trong các cuộc kháng chiến:
- Lý Thường Kiệt, Lý Kế Nguyên, Tông Đản...
- Trần Thủ độ, Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải...
-> Tập trung lực lượng toần dân đánh giặc , chỉ huy tài giỏi , sáng suốt.
* Sự đoàn kết: Đoàn kết giữa quân đội triều đình với đồng bào các dân tộc thiểu số ( chống Tống), Nhân dân theo lệnh của triều đình thực hiện Vườn không nhà trống” ( chống Mông- Nguyên).
* Nguyên nhân thắng lợi:
- Sự ủng hộ toàn dân
- Chiến đấu anh dũng của quân ta
- Gv cho Hs làm bài tập 1.
Chia Hs thành 4 nhóm, mỗi nhóm làm mỗi lĩnh vực.
Cử đại diện nhóm trình bày - Gv nhận xét- bổ sung.
- Chỉ huy tài giỏi.
* Ý nghĩa lịch sử:Đập tan âm mưu xâm lược của bọn phong kiến Trung Quốc...
- Để lại nhiều bài học vô cùng quý báu.
* Những thành tựu kinh tế, văn hoá,....
thời Lý , Trần:
- Kinh tế:
- Văn hoá:
- Giáo dục:
- Khoa học , nghệ thuật:
4. Củng cố: ? Dựa vào đâu để nhận định: Thời Lý, Trần dân tộc ta đã xây dựng được nền văn minh rực rỡ: văn minh Đại Việt?
? Trách nhiệm của chúng ta đối với những thành tựu đó?
5. Dặn dò: - Làm bài tập 2.
- Xem trước bài 18.
* Rút kinh nghiệm sau tiết dạy:
---
Soạn: Giảng: