A. Mục tiêu cần đạt:
Giúp HS :
- Nhận rõ yêu cầu khi làm văn thuyết minh.
- Nắm vững các phương pháp thuyết minh để vận dụng.
- Rèn kĩ năng tạo lập văn bản thuyết minh.
B. Tiến trình tổ chức các hoạt dạy học.
* Kiểm tra bài cũ:
-Nêu đặc điểm chung của văn bản thuyết minh? Các loại văn bản Biểu cảm, tự sự, miêu tả có cần yếu tố thuyết minh không? Vì sao?
* Dạy học bài mới
I. Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh.
1/ Quan sát, tìm hiểu, học tập, tích luỹ tri thức để làm văn thuyết minh.
Hoạt động của HV & HS Nội dung kiến thức
H? Các loại tri thức được sử dụng trong 1 số VB thuyết minh ở SGK?
H? Công việc cần chuẩn bị để viết một bài văn thuyết minh?
H? Bằng tưởng tượng, suy luận có tri thức để làm bào văn thuyết minh được không?
2, Phương pháp thuyết minh:
GV yêu cầu HS tìm hiểu các mục nhỏ trong SGK.
a, Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích:
- Các tri thức về: Sự vật ( Cây dừa), khoa học ( Lá cây, con giun đất), Lịch sử( Khởi nghĩa, văn hoá ( Huế)....
- Quan sát hoạt động về hình dáng, kích thước, đặc điểm...
- Tìm hiểu mối quan hệ giữa đối tượng với các đối tượng xung quanh ( Có thể cùng loại hoặc khác loại), với môi trường tự nhiên và xã hội...
- Tìm hiểu quá trình phát sinh, phát triển tồn tại và mất đi ( Nếu có) của đối tượng.
- Ghi chép những số liệu cần thiết làm cơ sở để tham khảo, chọn lọc khi viết.
- Không thể làm bài văn thuyết minh được mà yêu cầu của bài văn thuyết minh phải chân thực, chính xác không mơ hồ, tưởng tượng.
- HS đọc - Nghe và thảo luận.
HS đọc
H?Trong các câu văn trên ta thường gặp từ gì?
H?Sau từ ấy, người ta cung cấp một kiến thức như thế nào?
H?Vai trò của loại câu văn đinh nghĩa, giải thích?
b, Phương pháp liệt kê?
Cách làm phương pháp liệt kê?
- Từ " Là" - Thường được dùng trong phương pháp nêu định nghĩa
Theo kiểu mô hình A và B.
- A ( Đối tượng), B ( Tri thức về đối tượng)
- B có thể là kiến thức về văn học, nguồn gốc, khoa học, thân thế....
- Giúp cho người đọc hiểu về đối tượng.
+ HS đọc VD ở SGK.
- Kể ra lần lượt các đặc điểm, tính cách...của sự vật theo một trật tự nào đó.
H?Vai trò của phương pháp liệt kê?
d, Phương pháp dùng số liệu ( Con số).
Cách làm phương pháp này?
Vai trò?
e, Phương pháp so sánh : H?Cách làm ?
H?Tác dụng?
g, Phương pháp phân loại, phân tích : H? Cách làm ?
H?Tác dụng ?
- Giúp người đọc hiểu sâu sắc, toàn diện và có ấn tượng về nội dung được thuyết minh.
- Dẫn ra những ví dụ cụ thể để người đọc tin vào nội dung được thuyết minh.
- Thuyết phục người đọc, khiến cho người đọc tin vào những điều mà người viết đã cung cấp.
* HS đọc VD ở SGK.
Dùng các số liệu chính xác để khẳng định độ tin cậy cao của các tri thức được cung cấp.
- Nếu không có các số liệu ấy thì người đọc có thể chưa tin vào nội dung TM, cho rằng người viết suy diễn.
* HS đọc VD ở SGK .
- So sánh hai đối tượng cùng loại hoặc khác loại nhằm làm nổi bật các đặc điểm, tinh cách của đối tượng cần thuyết minh
- Tăng sức thuyết phục và độ tin cậy cao cho nội dung được thuyết minh
* HS đọc VD ở SGK
- Chia các đối tượng ra từng mặt, từng khía cạnh,từng vận động ... để lần lượt thuyết minh .
- Giúp cho người đọc hiểu dần từng mặt cuả đối tượng một cách có hệ thống, cơ sở để hiểu đối tượng một cách đầy đủ, toàn diện .
* Ghi nhớ: ( SGK - Tr 128) - Gọi 2 HS đọc to phần ghi nhớ.
- GV nhấn mạnh: Trong thực tế, người ta thường kết hợp nhiều phương pháp thuyết minh trong 1 bài thuyết minh.
II. Luyện tập:
Bài tập 1/ GV nêu yêu cầu, HS thảo luận.
- Kiến thức về khoa học: Tác hại của thuốc lá.
- Kiến thức về xã hội: Tâm lí của người hút, ảnh hưởng nhan cách của thế hệ trẻ.
Bài tập2/ GV nêu yêu cầu- HS thảo luận.
- Phương pháp so sánh:Đối chiếu nạn AIDS với nạn ngoại xâm.
- Phương pháp nêu số liệu: 80% bệnh nhân ung thư...
- Phương pháp nêu ví dụ : ở Bỉ..
- Phương pháp phân tích: Tác hại đối với cá nhân, với cộng đồng.
* Hướng dẫn về nhà.
- Bài tập về nhà: 3, 4.
============================
Tiết 48: Ngày soạn: 7/11/2010
Thực hiện: 8/11/2010