CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN QUẬN KIẾN AN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
2.2. Thực tiễn tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân quận Kiến An, thành phố Hải Phòng
2.2.2. Thực tiễn hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân quận Kiến An
Về thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong lĩnh vực hình sự
VKSND đã thực hiện tốt chức năng kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Số lƣợng tin báo thụ lý kiểm sát tăng qua các năm, phản ánh sự tăng cường kiểm sát chặt chẽ từ phía cơ quan này. Ví dụ, năm 2023 đã kiểm sát 185 tin báo (tăng 34 tin so với 2022), trong đó giải quyết đƣợc 163 tin.[11] Công tác kiểm sát việc điều tra và khởi tố tội phạm đƣợc thực hiện chặt chẽ, với nhiều vụ án đƣợc khởi tố qua tin báo [4],[6],[11]. VKSND cũng đã phát hiện và ban hành kiến nghị khắc phục nhiều vi phạm trong hoạt động điều tra và xử lý tố giác tội phạm.[8]
Trong quá trình thực hiện chức năng kiểm sát, VKS phát hiện một số vi phạm nhỏ liên quan đến thời gian thụ lý tin báo, tố giác tội phạm, và chậm trễ trong việc gửi quyết định của Tòa án [7], [9], [10]. Những vi phạm này đƣợc khắc phục sau khi Viện kiểm sát ban hành kiến nghị và đƣợc các cơ quan chức năng tiếp thu.
Công tác thực hành quyền công tố đã có những bước cải thiện đáng kể, đặc biệt là việc tăng cường số lượng vụ án được xử lý và kiểm sát chặt chẽ.
Tuy nhiên, tình hình tội phạm có xu hướng tăng lên trong một số năm, đặc biệt là các tội phạm về ma túy và xâm phạm sở hữu [7], [11]. (Báo cáo tổng kết VKSND …)(Báo cáo tổng kết VKSND …).
41
Nhìn chung, công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp của VKSND quận Kiến An đã đạt đƣợc nhiều thành tựu, nhƣng vẫn đối mặt với thách thức từ sự gia tăng của một số loại tội phạm và vi phạm pháp luật trong hoạt động tƣ pháp.
Về kiểm sát việc giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân và gia đình, các vụ án hành chính, vụ việc kinh doanh thương mại, lao động và những việc khác theo quy định của pháp luật
Đối với kiểm sát việc giải quyết vụ, việc dân sự, hôn nhân và gia đình, từ năm 2014 đến 2023, tổng số vụ việc dân sự và hôn nhân gia đình thụ lý và giải quyết có sự biến động lớn. Ví dụ, năm 2015, VKS thụ lý kiểm sát 271 vụ án dân sự và hôn nhân gia đình [3]. Năm 2020, tổng thụ lý kiểm sát 357 vụ, tăng so với các năm trước [8]. Đến năm 2023, tổng số vụ thụ lý giảm còn 202 vụ [11]. Các vụ việc dân sự và hôn nhân gia đình chủ yếu đƣợc giải quyết qua hình thức công nhận sự thỏa thuận của các đương sự hoặc qua xét xử. Ví dụ, năm 2018, Tòa án giải quyết 204 vụ, trong đó có 147 vụ đƣợc công nhận sự thỏa thuận [6]. Năm 2022, con số này giảm xuống 96 vụ [10]. Một số vi phạm của Tòa án đƣợc phát hiện qua công tác kiểm sát, bao gồm vi phạm thời hạn thông báo thụ lý và gửi bản án, quyết định.[10]
Đối với kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, kinh doanh thương mại, lao động:
Án hành chính: Số vụ án hành chính thụ lý rất ít qua các năm, với năm 2014 thụ lý 03 vụ [2] và năm 2019 không thụ lý thêm vụ án nào.[7]
Án kinh doanh thương mại: Số vụ án kinh doanh thương mại có sự thay đổi qua từng năm. Năm 2019, thụ lý 23 vụ (tăng 04 vụ so với năm 2018) [7].
trong khi năm 2023, thụ lý 46 vụ.[11]
Án lao động: Số lượng các vụ án lao động không nhiều và thường không có sự gia tăng đáng kể, với một số năm không thụ lý vụ lao động nào
42 .[2]
Trong quá trình kiểm sát, VKS đã phát hiện nhiều vi phạm và ban hành các kiến nghị yêu cầu khắc phục. Ví dụ, năm 2022, VKS ban hành kiến nghị yêu cầu Tòa án khắc phục vi phạm trong việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân gia đình và kinh doanh thương mại.[10]
Nhìn chung, công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ, việc dân sự, hôn nhân gia đình, án hành chính và kinh doanh thương mại của VKSND quận Kiến An đã đạt đƣợc kết quả tích cực, góp phần đảm bảo tuân thủ pháp luật trong quá trình xét xử. Tuy nhiên, vẫn còn một số vi phạm cần khắc phục trong việc giải quyết các vụ việc này.
Về kiểm sát thi hành án dân sự, thi hành án hành chính
Đối với kiểm sát thi hành án dân sự, tổng số việc dân sự phải thi hành qua các năm dao động khá lớn. Ví dụ, năm 2015 là 600 việc với số tiền 39 tỷ đồng [3], năm 2018 tăng lên 729 việc [6], và đến năm 2023 là 753 việc với tổng số tiền 163 tỷ đồng [11]. Mỗi năm, số lƣợng việc và tiền thi hành xong có xu hướng tăng. Năm 2023 đã kết thúc thi hành 456 việc, trong đó thi hành xong 451 việc với tổng số tiền 31,4 tỷ đồng [11]. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vụ việc chƣa đƣợc thi hành, chủ yếu do chƣa có điều kiện thi hành. Qua công tác kiểm sát, VKS đã phát hiện một số vi phạm nhƣ việc chậm trễ trong thông báo thi hành án, xác minh điều kiện thi hành án. VKS đã ban hành nhiều kiến nghị yêu cầu khắc phục.[6], [8]
Đối với kiểm sát thi hành án hành chính, công tác thi hành án hành chính ít phát sinh vụ việc trong suốt giai đoạn 2014 - 2023. Trong một số năm, không có vụ án hành chính nào đƣợc thụ lý hoặc thi hành [8], [9], [11].
Mặc dù không có nhiều vụ án hành chính, VKS vẫn thường xuyên kiểm tra việc thi hành án hành chính để đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ đúng quy định của pháp luật.
43
Nhìn chung, công tác kiểm sát thi hành án dân sự và hành chính của VKSND quận Kiến An được thực hiện thường xuyên và chặt chẽ. Các vi phạm phát hiện đã đƣợc kiến nghị khắc phục, góp phần nâng cao hiệu quả thi hành án trong những năm qua.
Về kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp Về số lƣợng đơn khiếu nại, tố cáo: Số lƣợng đơn tiếp nhận qua các năm có sự dao động. Ví dụ, năm 2015, VKS tiếp nhận 37 đơn, trong đó có 03 đơn khiếu nại và 01 đơn tố cáo [3]. Năm 2020, VKS tiếp nhận 22 đơn [8], và đến năm 2023, số lƣợng đơn tiếp nhận giảm còn 15 đơn [11]. Các đơn khiếu nại, tố cáo đƣợc phân loại rõ ràng theo thẩm quyền. Những đơn không thuộc thẩm quyền giải quyết của VKS sẽ đƣợc chuyển cho cơ quan có thẩm quyền xử lý.
Ví dụ, năm 2023, 15 đơn đƣợc chuyển cho Tòa án và Cơ quan điều tra để giải quyết.[11]
Đối với công tác kiểm sát trực tiếp việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, VKS đã tiến hành kiểm sát trực tiếp việc giải quyết khiếu nại, tố cáo tại các cơ quan liên quan nhƣ Cơ quan điều tra, Chi cục Thi hành án dân sự [7], [9].
Năm 2019, VKS ban hành Kiến nghị yêu cầu Công an quận Kiến An khắc phục vi phạm trong việc tiếp nhận và phân loại đơn.[9]
Trong một số năm, VKS đã phát hiện vi phạm về thời hạn giải quyết đơn thƣ và việc không cung cấp kết quả giải quyết của các cơ quan tƣ pháp [3]. Tuy nhiên, nhờ các biện pháp kiểm sát và khắc phục, các vi phạm này đã đƣợc hạn chế, góp phần nâng cao chất lƣợng giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Nhìn chung, công tác kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tƣ pháp tại quận Kiến An đƣợc thực hiện nghiêm túc, với tỉ lệ xử lý đơn đạt 100% hàng năm.
2.2.2.2. Kết quả một số hoạt động khác Về quản lý, chỉ đạo, điều hành
44
VKSND quận Kiến An thực hiện nghiêm túc các Chỉ thị, Nghị quyết của Viện trưởng VKSND tối cao, Kế hoạch công tác của VKSND thành phố Hải Phòng. Đơn vị chủ động xây dựng kế hoạch công tác hàng năm bám sát yêu cầu của ngành và nhiệm vụ chính trị địa phương. Các kế hoạch này được phân công cụ thể cho từng lãnh đạo, kiểm sát viên và cán bộ [2], [5]. Các biện pháp chỉ đạo điều hành tập trung vào việc nâng cao trách nhiệm công vụ, tăng cường quản lý chặt chẽ về giờ giấc, trang phục và thực hiện nhiệm vụ chuyên môn [5]. Lãnh đạo đơn vị luôn kiểm tra việc thực hiện kỷ cương công vụ và yêu cầu mọi thành viên trong đơn vị tuân thủ nghiêm ngặt các quy định.[5]
Nhìn chung, công tác quản lý, chỉ đạo và điều hành của VKSND quận Kiến An đƣợc thực hiện một cách nghiêm túc, có kỷ luật, bám sát yêu cầu của ngành và địa phương, qua đó nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị.
Về thực hiện nhiệm vụ cải cách tƣ pháp
VKS đã quán triệt và triển khai nghiêm túc các chỉ đạo từ Trung ƣơng, địa phương về cải cách tư pháp, bao gồm Nghị quyết số 49/NQ-TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị và các văn bản liên quan [2]. Nội dung cải cách được phổ biến thường xuyên trong các cuộc họp giao ban, sinh hoạt chi bộ và đƣợc lồng ghép vào kế hoạch công tác năm.[9], [11]
VKS chú trọng việc nâng cao chất lƣợng thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, truy tố, xét xử nhằm đảm bảo không xảy ra oan sai, bỏ lọt tội phạm [11]. Cùng với đó, các vụ án hình sự, dân sự được thường xuyên rút kinh nghiệm để nâng cao năng lực cho Kiểm sát viên [8], [11]. Đơn vị cũng tích cực áp dụng các biện pháp nhằm thực hiện đạt và vƣợt các chỉ tiêu cải cách theo yêu cầu của Quốc hội và ngành Kiểm sát.[6]
VKS đã chủ động phối hợp với các cơ quan tƣ pháp trên địa bàn để nâng cao hiệu quả giải quyết các vụ án, đặc biệt trong lĩnh vực hình sự, dân sự và hành chính. Viện kiểm sát cũng đề xuất HĐND hỗ trợ kinh phí cho các
45
hoạt động cải cách tƣ pháp theo Nghị quyết 49/NQ-TW.[8]
Một trong những khâu trọng tâm là đào tạo cán bộ, bồi dƣỡng kỹ năng cho Kiểm sát viên để đáp ứng yêu cầu của cải cách tƣ pháp. VKS tổ chức các buổi rút kinh nghiệm chuyên sâu và tạo điều kiện cho cán bộ học hỏi.[6], [11]
Nhìn chung, VKSND quận Kiến An đã thực hiện tốt nhiệm vụ cải cách tƣ pháp thông qua việc nâng cao chất lượng công tác, tăng cường đào tạo, phối hợp với các cơ quan tƣ pháp, và thực hiện nghiêm túc các chỉ đạo từ Trung ƣơng.
Về thanh tra, kiểm tra
Công tác thanh tra, kiểm tra tập trung vào việc thực hiện các quy định về kỷ luật, kỷ cương và quy chế nghiệp vụ trong ngành. Lãnh đạo thường xuyên kiểm tra việc chấp hành giờ giấc làm việc, tác phong trang phục, và sự tuân thủ các quy chế nội vụ của cán bộ, Kiểm sát viên [8], [11]. Năm 2023, Viện kiểm sát đã thực hiện nghiêm Chỉ thị 05/CT-VKSTC-TTr của Viện trưởng VKSND tối cao và Nghị quyết số 60/NQ-BCSĐ, nhấn mạnh tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong ngành [11].
Đơn vị đã thực hiện các cuộc thanh tra toàn diện theo kế hoạch của VKSND tối cao và VKSND thành phố, đặc biệt là việc tự kiểm tra định kỳ hàng quý và 6 tháng đầu năm [7], [11]. Các cuộc tự kiểm tra đã giúp phát hiện và khắc phục kịp thời những tồn tại, hạn chế trong hoạt động [11]. Ví dụ, sau Kết luận thanh tra số 03/KL-VKSTC ngày 13/01/2023 của VKSND tối cao, Viện kiểm sát đã nghiêm túc kiểm điểm, rút kinh nghiệm và tổ chức tự kiểm tra để khắc phục các hạn chế [11].
Trong quá trình kiểm tra, nếu phát hiện vi phạm, VKS sẽ xử lý nghiêm minh đối với những cá nhân liên quan. Ví dụ, các năm 2015 và 2016, không có cá nhân nào vi phạm nghiêm trọng để bị nhắc nhở hoặc xử lý kỷ luật [3], [4]. Qua các năm, công tác thanh tra đã giúp đảm bảo việc tuân thủ đúng các quy định của ngành và nâng cao chất lƣợng thực hiện nhiệm vụ của Kiểm sát
46 viên, Kiểm tra viên. [4],[11]
Công tác thanh tra cũng liên quan đến việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và điều hành. Viện kiểm sát đã tăng cường việc sử dụng các phần mềm quản lý án hình sự, dân sự, thống kê... để cải thiện hiệu quả công tác.[6], [8]
Nhìn chung, công tác thanh tra, kiểm tra tại VKSND quận Kiến An trong giai đoạn 2014 - 2023 được thực hiện thường xuyên, nghiêm túc và đã góp phần duy trì kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu quả công tác trong đơn vị.
Về thống kê tôi phạm và công nghệ thông tin
Đối với công tác thống kê tội phạm, VKS đã thực hiện nghiêm túc các chỉ đạo về tăng cường công tác thống kê tội phạm. Số liệu thống kê được cập nhật đầy đủ và chính xác, tuân thủ các quy định của Ngành Kiểm sát [3], [7].
Đơn vị đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan nhƣ Công an, Tòa án để thực hiện chế độ thống kê hình sự liên ngành, đảm bảo sự đồng bộ về thông tin và số liệu [7], [8]. Các vi phạm trong hoạt động tƣ pháp đƣợc thống kê và báo cáo kịp thời, qua đó giúp phát hiện và khắc phục những tồn tại trong công tác [8].
Đối với công tác ứng dụng công nghệ thông tin, VKS đã triển khai hiệu quả các phần mềm quản lý án hình sự và dân sự, đồng thời sử dụng hệ thống thƣ điện tử nội bộ phục vụ cho công tác [7], [8]. Từ năm 2018, Viện kiểm sát đã chú trọng vào việc "số hóa hồ sơ" các vụ án hình sự, dân sự, và tổ chức các phiên tòa có công bố tài liệu, chứng cứ bằng hình ảnh [8], [10]. Công tác ứng dụng công nghệ thông tin trong các hội nghị giao ban trực tuyến đã giúp tiết kiệm thời gian và chi phí, mang lại hiệu quả cao trong quản lý và chỉ đạo điều hành [3]. Để đảm bảo an toàn thông tin, Viện kiểm sát đã quán triệt nghiêm túc các quy định về bảo mật và an ninh thông tin, thực hiện tốt các biện pháp đảm bảo an toàn mạng [7], [10].
47
VKSND quận Kiến An đã đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số theo hướng dẫn của Ngành, triển khai "sổ thụ lý điện tử" hỗ trợ công tác kiểm sát thi hành án hình sự. Việc áp dụng "sơ đồ tƣ duy" vào báo cáo các vụ án phức tạp cũng là một trong những đột phá của đơn vị trong năm 2023, góp phần nâng cao hiệu quả xử lý và quản lý hồ sơ. [11]
Nhìn chung, công tác thống kê tội phạm và ứng dụng công nghệ thông tin của VKSND quận Kiến An đã đạt nhiều thành tựu quan trọng, giúp nâng cao chất lƣợng nghiệp vụ và hiệu quả quản lý.
Về hợp tác quốc tế và tương trợ tư pháp
Đối với công tác hợp tác quốc tế, trong giai đoạn từ 2014 đến 2023, không có hoạt động nổi bật nào về hợp tác quốc tế trong công tác của VKSND quận Kiến An. Các báo cáo trong suốt giai đoạn này không ghi nhận trường hợp nào liên quan đến công tác hợp tác quốc tế [7], [8].
Đối với công tác trương trợ tư pháp, cũng trong khoảng thời gian này, không có vụ việc cụ thể nào liên quan đến tương trợ tư pháp về hình sự được báo cáo tại VKSND quận Kiến An [7], [8].
Nhìn chung, công tác hợp tác quốc tế và tương trợ tư pháp tại VKSND quận Kiến An trong giai đoạn 2014 - 2023 không có nhiều hoạt động nổi bật, do không phát sinh vụ việc liên quan đến các lĩnh vực này.