CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN QUẬN KIẾN AN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
2.3. Đánh giá chung về thực trạng tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân quận Kiến An, thành phố Hải Phòng
2.3.2. Những hạn chế, bất cập và nguyên nhân
Bên cạnh những kết quả đã đạt đƣợc, vẫn còn một số hạn chế, thiếu sót trong quá trình thực hiện công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp. Dưới đây là phân tích chi tiết về các vấn đề tồn tại.
- Hạn chế trong công tác tiếp nhận và giải quyết tin báo, tố giác tội phạm Trong giai đoạn này, mặc dù tỷ lệ giải quyết tin báo tội phạm đã có sự cải thiện, nhưng vẫn còn tồn tại những trường hợp kéo dài quá thời hạn theo quy định pháp luật. Điều này đã ảnh hưởng đến tiến độ điều tra và chất lượng của quá trình xử lý tội phạm. Nguyên nhân chủ yếu đƣợc báo cáo là do thiếu hụt nhân lực và sự phối hợp chƣa chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan nhƣ Công an và VKS.
Một số vụ án đã không đƣợc giải quyết đúng thời hạn, dẫn đến việc vi phạm tố tụng trong quá trình thụ lý các vụ án này. Việc để quá hạn giải quyết tin báo có thể tạo cơ hội cho tội phạm tiếp tục hành vi phạm pháp, gây khó khăn trong việc xử lý kịp thời các hành vi vi phạm.
- Thiếu sót trong công tác kiểm sát điều tra
Mặc dù VKSND Kiến An đã nỗ lực thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động điều tra, nhƣng vẫn có những vụ án bị trả lại hồ sơ để điều tra bổ sung do việc thu thập chứng cứ chƣa đầy đủ. Điều này phản ánh việc một số kiểm
53
sát viên chƣa theo sát quá trình điều tra ngay từ đầu hoặc thiếu chủ động trong việc đề ra các yêu cầu điều tra cần thiết.
Hơn nữa, đã có một số vụ án bị cấp phúc thẩm hủy án để điều tra lại, cho thấy việc kiểm soát chất lƣợng điều tra chƣa đƣợc thực hiện một cách triệt để. Nguyên nhân này chủ yếu đến từ việc chưa có sự trao đổi thường xuyên và chặt chẽ giữa kiểm sát viên và điều tra viên, dẫn đến việc xử lý chƣa thỏa đáng các tình tiết của vụ án.
- Hạn chế trong kiểm sát hoạt động truy tố
Công tác truy tố vẫn còn một số vụ án bị đình chỉ do thiếu chứng cứ hoặc không đúng người, đúng tội. Điều này cho thấy trong quá trình truy tố, kiểm sát viên có thể chƣa thực hiện đủ trách nhiệm trong việc kiểm sát chất lƣợng điều tra, dẫn đến việc phải đình chỉ vụ án hoặc trả hồ sơ để điều tra lại, kéo dài thời gian giải quyết vụ án và ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên liên quan.
Ngoài ra, một số vụ án truy tố vẫn gặp vấn đề về hồ sơ không đầy đủ hoặc không đúng quy trình pháp luật. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến sự công bằng và minh bạch trong xét xử, và có thể dẫn đến kết quả không mong muốn nhƣ kháng nghị phúc thẩm hoặc đình chỉ.
- Hạn chế trong kiểm sát xét xử
Về công tác kiểm sát xét xử, dù đã có sự phối hợp tốt với Tòa án trong nhiều trường hợp, nhưng vẫn xảy ra tình trạng tòa án trả hồ sơ do phát sinh tình tiết mới hoặc các quyết định chƣa đầy đủ, đúng thời hạn. Trong một số vụ án, VKSND Kiến An đã không đảm bảo đƣợc thời gian gửi bản án quyết định đến các cơ quan liên quan, gây chậm trễ trong việc thi hành án.
Việc chậm gửi bản án hoặc vi phạm quy trình tố tụng tại tòa là một trong những nguyên nhân làm kéo dài thời gian xét xử, ảnh hưởng đến hiệu
54
quả và uy tín của cơ quan tƣ pháp. Đây là một điểm hạn chế cần đƣợc khắc phục trong các năm tới.
- Vấn đề trong kiểm sát thi hành án
Công tác kiểm sát thi hành án hình sự và dân sự cũng gặp một số khó khăn trong việc thực hiện quyết định thi hành án. Đặc biệt, số lƣợng bản án không đƣợc thực hiện đúng thời hạn là một vấn đề tồn tại, do việc phối hợp giữa các cơ quan tƣ pháp chƣa đồng bộ và hiệu quả.
Việc thi hành án còn gặp khó khăn do sự phối hợp chƣa tốt giữa các cơ quan thi hành án và VKSND. Đã có những trường hợp thi hành án bị đình trệ hoặc vi phạm thời hạn, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của các đương sự, đặc biệt là trong các vụ án dân sự và kinh tế.
- Hạn chế về nguồn nhân lực và cơ sở vật chất
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến các hạn chế nêu trên là sự thiếu hụt nhân lực và cơ sở vật chất chƣa đƣợc đầu tƣ đúng mức. Báo cáo từ các năm đều nhấn mạnh rằng đội ngũ kiểm sát viên còn thiếu về số lƣợng và một số người còn hạn chế về kinh nghiệm, khiến cho quá trình xử lý các vụ án phức tạp gặp khó khăn.
Cơ sở vật chất, đặc biệt là các thiết bị hỗ trợ công nghệ và hệ thống lưu trữ thông tin, cũng chƣa đƣợc trang bị đầy đủ, gây khó khăn cho việc theo dõi, quản lý và xử lý các hồ sơ vụ án.
Nhìn chung, VKSND quận Kiến An đã đạt đƣợc nhiều thành công trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp từ năm 2014 đến 2023. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế và thiếu sót liên quan đến tiến độ xử lý tin báo tội phạm, chất lƣợng điều tra, truy tố và xét xử, cũng nhƣ việc thi hành án. Các vấn đề về nhân lực và cơ sở vật chất cũng là những yếu tố cần đƣợc cải thiện để nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan trong các năm tiếp theo.
55
2.3.2.2. Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập - Thiếu hụt nguồn nhân lực
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến những hạn chế là sự thiếu hụt về nguồn nhân lực. Đội ngũ kiểm sát viên còn mỏng, đặc biệt là các kiểm sát viên có kinh nghiệm giải quyết các vụ án phức tạp. Số lƣợng kiểm sát viên không đủ để xử lý khối lƣợng công việc lớn, dẫn đến tình trạng quá tải và không đảm bảo tiến độ. Điều này làm giảm hiệu quả công tác kiểm sát và thậm chí dẫn đến những sai sót trong xử lý vụ việc.
- Chất lượng kiểm sát chưa đồng đều
Mặc dù nhiều kiểm sát viên có trình độ cao, nhƣng vẫn còn tình trạng chênh lệch về năng lực giữa các kiểm sát viên. Một số vụ án bị đình chỉ hoặc trả hồ sơ điều tra lại do kiểm sát viên chƣa đề ra đầy đủ các yêu cầu điều tra hoặc chƣa theo dõi sát sao quá trình điều tra. Điều này cho thấy cần có sự nâng cao đồng đều về năng lực trong toàn đội ngũ kiểm sát viên.
- Sự phối hợp giữa các cơ quan chưa thực sự đồng bộ
Mặc dù có sự phối hợp tốt trong nhiều trường hợp, nhưng vẫn còn những vụ việc mà sự phối hợp giữa các cơ quan tƣ pháp chƣa thực sự chặt chẽ. Một số vụ án bị kéo dài do sự chậm trễ trong việc gửi hồ sơ hoặc quyết định từ Tòa án hay Cơ quan điều tra, gây ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng xét xử.
- Thiếu thốn về cơ sở vật chất và trang thiết bị
Một vấn đề hạn chế khác đến từ việc thiếu cơ sở vật chất và trang thiết bị hỗ trợ cho công tác điều tra, truy tố và kiểm sát. Báo cáo cho thấy việc trang bị cơ sở hạ tầng, công nghệ cho các phòng ban chƣa đƣợc đồng bộ, gây ảnh hưởng đến khả năng xử lý công việc. Thiếu trang thiết bị hiện đại cũng khiến việc lưu trữ, quản lý và theo dõi hồ sơ vụ án gặp khó khăn.
- Áp lực từ khối lượng công việc và vụ án phức tạp
56
Trong những năm gần đây, khối lƣợng công việc của VKSND quận Kiến An gia tăng đáng kể, đặc biệt là trong các vụ án liên quan đến ma túy, trật tự xã hội và tham nhũng. Sự gia tăng này, kết hợp với thiếu hụt nguồn lực, đã tạo ra áp lực lớn đối với đội ngũ kiểm sát viên, khiến cho một số vụ việc không đƣợc xử lý kịp thời hoặc xảy ra sai sót.
- Thay đổi quy định pháp luật
Việc thay đổi một số quy định pháp luật trong giai đoạn 2014 - 2023, nhƣ Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và các quy định liên quan đến thi hành án, đã gây ra những khó khăn cho đội ngũ kiểm sát viên trong việc áp dụng luật mới. Việc thích nghi với các quy định mới đòi hỏi thời gian và sự nắm bắt kịp thời, dẫn đến một số trường hợp áp dụng không chính xác quy định pháp luật.
57
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
Chương 2 đã đi sâu phân tích và trình bày toàn diện thực trạng tổ chức, hoạt động của Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) quận Kiến An. Qua đó, chúng ta có cái nhìn tổng quan về sự vận hành của một đơn vị tƣ pháp địa phương trong bối cảnh xã hội, chính trị và kinh tế không ngừng biến động, đồng thời cũng đánh giá đƣợc những thành tựu cũng nhƣ những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
VKSND quận Kiến An đã hoàn thành xuất sắc vai trò thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tƣ pháp. Đơn vị đã giám sát chặt chẽ các hoạt động tố tụng từ khâu tiếp nhận, xử lý tố giác tội phạm đến khởi tố, điều tra, truy tố và xét xử. Điều này đƣợc minh chứng qua việc tỷ lệ giải quyết tin báo tố giác tội phạm đạt yêu cầu đề ra, với số lƣợng vụ án đƣợc khởi tố và giải quyết ổn định qua các năm.
Các vụ án hình sự, đặc biệt là các vụ án nghiêm trọng liên quan đến ma túy, trộm cắp tài sản, cố ý gây thương tích... được Viện kiểm sát theo dõi sát sao, đảm bảo quá trình điều tra, truy tố diễn ra công khai, minh bạch và đúng pháp luật. Các kiểm sát viên luôn tham gia tích cực vào các phiên tòa xét xử, góp phần nâng cao chất lƣợng xét xử và đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.
Không chỉ hoàn thành tốt vai trò xử lý các vụ án hình sự, VKSND quận Kiến An còn tích cực tham gia vào công tác phòng ngừa tội phạm thông qua các hoạt động tuyên truyền pháp luật. Các phiên tòa lưu động, tổ chức tại các địa phương, đã trở thành kênh truyền thông hiệu quả giúp người dân nâng cao nhận thức về pháp luật, từ đó phòng ngừa các hành vi phạm tội.
Đối với các vụ việc dân sự, hôn nhân gia đình và án hành chính, Viện kiểm sát cũng thực hiện tốt chức năng giám sát, đảm bảo quá trình xét xử diễn
58
ra đúng luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân. Các vụ án dân sự thụ lý qua các năm có sự biến động, tuy nhiên, nhờ vào sự phối hợp chặt chẽ với Tòa án nhân dân, nhiều vụ việc đã đƣợc giải quyết qua hòa giải hoặc công nhận sự thỏa thuận của các bên. Điều này không chỉ giúp giảm tải áp lực công việc cho Tòa án mà còn góp phần duy trì sự ổn định trong cộng đồng.
Mặc dù đạt đƣợc nhiều thành tựu đáng kể, công tác kiểm sát của VKSND quận Kiến An vẫn còn tồn tại một số hạn chế cần khắc phục. Thứ nhất, việc giải quyết tố giác và tin báo tội phạm trong một số trường hợp còn kéo dài, chƣa đảm bảo thời hạn theo quy định, dẫn đến việc chậm trễ trong khởi tố và xử lý các vụ việc. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ sự thiếu hụt nhân lực và áp lực công việc quá tải.
Bên cạnh đó, việc kiểm sát hoạt động điều tra và truy tố cũng gặp phải những bất cập. Một số vụ án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung do quá trình thu thập chứng cứ chƣa đầy đủ hoặc chƣa đảm bảo đúng quy trình pháp luật.
Điều này cho thấy kiểm sát viên cần phải nắm chắc hơn quá trình điều tra, đặt ra các yêu cầu điều tra chính xác và đầy đủ ngay từ giai đoạn đầu.
Về tổ chức bộ máy, mặc dù VKSND quận Kiến An đã có sự ổn định trong đội ngũ cán bộ lãnh đạo và kiểm sát viên, song tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực, đặc biệt là những kiểm sát viên có kinh nghiệm trong xử lý các vụ án phức tạp, vẫn là một thách thức. Điều này đã ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết các vụ án và đôi khi dẫn đến sai sót trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Trong bối cảnh tình hình tội phạm ngày càng phức tạp và yêu cầu về cải cách tƣ pháp không ngừng tăng cao, VKSND quận Kiến An cần tiếp tục nỗ lực nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ, đồng thời cải thiện quy trình làm việc để nâng cao hiệu quả hoạt động. Việc đào tạo và bồi dƣỡng nghiệp vụ
59
cho các kiểm sát viên, đặc biệt là trong lĩnh vực hình sự và tố tụng dân sự, cần đƣợc chú trọng hơn nữa.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và xử lý vụ án cần đƣợc tiếp tục phát huy. Những tiến bộ về số hóa hồ sơ, quản lý dữ liệu điện tử không chỉ giúp giảm thiểu áp lực công việc mà còn nâng cao tính minh bạch và chính xác trong quá trình giải quyết các vụ việc. Đồng thời, cần cải thiện cơ sở vật chất, trang bị đầy đủ các phương tiện làm việc hiện đại để đảm bảo các kiểm sát viên có điều kiện làm việc tốt nhất.
Chương 2 đã cung cấp một cái nhìn tổng quan và chi tiết về tình hình tổ chức, hoạt động của VKSND quận Kiến An trong suốt giai đoạn 2014-2023.
Đơn vị đã đạt đƣợc nhiều thành tựu đáng khích lệ trong việc thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tƣ pháp, và phòng chống tội phạm. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức đòi hỏi VKSND quận Kiến An cần nỗ lực hơn nữa trong việc cải tiến, nâng cao năng lực cán bộ và ứng dụng công nghệ để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội và pháp luật.
60
CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN QUẬN QUA THỰC
TIỄN VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN QUẬN KIẾN AN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG