CHƯƠNG 2: THIẾT KẾ MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO TRONG DẠY HỌC (SINH HỌC 10)
2.3. Phân tích nội dung chương trình phần Sinh học vi sinh vật
Mục tiêu chung của phần Sinh học vi sinh vật – THPT được thể hiện như sau:
+ Về kiến thức:
Nhằm hình thành những khái niệm Sinh học đại cương; những kiến thức cơ bản, phổ thông về hình dạng, kích thước tế bào vi sinh vật; hiểu biết về một số quá trình Sinh học cơ bản ở mức độ cơ thể đơn bào; các hình thức trao đổi chất, chuyển hoá vật chất đa dạng ở vi sinh vật. Những hiểu biết trên sẽ làm cơ sở để ứng dụng công nghệ vi sinh vật trong sản xuất các sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu của đời sống con người; đồng thời góp phần giải thích một số biện pháp kĩ thuật được sử dụng trong trồng trọt, chăn nuôi và trong bảo vệ môi trường sống.
+ Về kĩ năng:
- Kĩ năng thực hành: HS tiếp tục phát triển kĩ năng quan sát và thí nghiệm, như biết làm tiêu bản; biết quan sát bằng kính lúp, kính hiển vi; biết bố trí một số thí nghiệm đơn giản để tìm hiểu nguyên nhân của một số hiện tượng, một số quá trình Sinh học ở cấp cơ thể đơn bào như lên men…
- Kĩ năng tư duy: HS tiếp tục phát triển được kĩ năng tư duy thực nghiệm, chú trọng phát triển tư duy lí luận: phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hoá..;
cũng như kĩ năng nhận dạng; biết đặt ra và giải quyết các vấn đề gặp phải trong học tập và thực tiễn đời sống.
- Kĩ năng học tập: HS tiếp tục phát triển được kĩ năng học tập, đặc biệt là tự học:
biết thu thập, xử lí thông tin; lập bảng biểu, sơ đồ, đồ thị; làm việc cá nhân và làm việc theo nhóm; làm các báo cáo nhỏ; trình bày trước tổ, lớp…
+ Về thái độ:
Sau khi học xong phần Sinh học vi sinh vật, HS có niềm tin tưởng vững chắc hơn vào khả năng nhận thức của con người về bản chất của sự sống; có thái độ đúng nhằm bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ sức khoẻ, giữ gìn vốn gen quí, tham gia tích cực trong các phong trào phòng chống các tệ nạn xã hội...
Nội dung phần Sinh học vi sinh vật có thể được tóm tắt trong bảng 2.1.
Bảng 2.1. Tóm tắt nội dung phần Sinh học vi sinh vật Chương Kiến thức khái niệm Kiến thức cơ
chế, quá trình
Kiến thức ứng dụng thực tiễn Chương 1:
Chuyển hoá vật chất và năng lượng ở VSV
VSV; môi trường; kiểu dinh dưỡng; quang tự dưỡng; hoá tự dưỡng;
quang dị dưỡng; hoá dị dưỡng; hô hấp hiếu
Quá trình chuyển hoá vật chất và năng lượng ở vi sinh vật; quá trình hô hấp; lên men;
Nuôi cấy các VSV khác nhau để tạo ra các sản phẩm, nhằm phục vụ đời sống con người
khí; hô hấp kị khí; lên men,
len men lactic; lên men etylic; quá trình phân giải các chất.
như: sản xuất sinh khối; thu protein đơn bào; thu aa hay các sản phẩm có hoạt tính Sinh học cao…
Chương 2:
Sinh trưởng và sinh sản của VSV
Sinh trưởng; nuôi cấy không liên tục; nuôi cấy liên tục; pha sinh trưởng.
Quá trình sinh trưởng của quần thể VSV.
Sử dụng nhiệt độ;
ẩm độ; độ pH; tia bức xạ hay các hoá chất…thích hợp để nuôi cấy vi sinh vật có ích hay tạo ra điều kiện bất lợi về các yếu tố trên nhằm kìm hãm sự sinh trưởng của vi sinh vật hoặc tiêu diệt chúng.
Chương 3:
Virut và bệnh truyền nhiễm
Virut; capsome; capsit;
nucleocapsit; virut ôn hoà; virut độc; AIDS;
HIV; bệnh cơ hội; vi sinh vật cơ hội; kí sinh;
bệnh truyền nhiễm;
miễn dịch; miễn dịch đặc hiệu; miễn dịch không đặc hiệu; miễn
Chu trình nhân lên của virut; cơ chế tác động của các loại miễn dịch không đặc hiệu, miễn dịch đặc hiệu.
Sử dụng virut để sản xuất ra các sản phẩm phục vụ đời sống con người:
vacxin; insulin; sử dụng trong công nghệ gen…
Nhận biết và biết
dịch dịch thể; miễn dịch tế bào; interferon.
cách phòng tránh các bệnh truyền nhiễm.