Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO CHO HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN THỦY NGUYÊN, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm sáng tạo của các trường tiểu học huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý nhà trường, giáo viên, cha mẹ học sinh về hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường tiểu học
a) Mục đích, ý nghĩa
Giúp các nhà quản lý, GV, cha mẹ HS và các lực lượng giáo dục khác có những hiểu biết sâu sắc về HĐTNST (bao gồm hiểu biết về khái niệm, ý nghĩa, nội dung, phương thức tổ chức hoạt động...)
Nâng cao trách nhiệm của CBQL, GV, cha mẹ HS và các lực lượng giáo dục khác, tạo mối quan hệ giữa các lực lượng để họ hợp tác với nhau trong việc tổ chức các HĐTNST cho HS đạt được các mục tiêu mong đợi.
b) Nội dung và cách thức thực hiện
- Xây dựng nội dung tuyên truyền, phổ biến kiến thức cơ bản về lý thuyết HĐTNST cho HS tiểu học bao gồm: Khái niệm, mục đích ý nghĩa, nội dung,hình thức và phương pháp tổ chức, điều kiện triển khai, các lực lượng giáo dục tham gia và trách nhiệm của từng bên; yêu cầu đổi mới giáo dục, qui định về việc tổ chức HĐTNST trong trường tiểu học.
- Thông qua các buổi họp hội đồng giáo dục, họp phụ huynh HS đầu năm hoặc các buổi họp thường kỳ...triển khai học tập quán triệt đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước về giáo dục, các văn bản quy chế quy định của ngành về HĐTNST trong trường tiểu học để GV và phụ huynh hiểu rõ khái niệm, mục đích ý nghĩa, nội dung,hình thức và phương pháp tổ chức, điều kiện triển khai các HĐTNST.
- Chỉ đạo các TCM đưa nội dung HĐTNST vào sinh hoạt chuyên đề chuyên môn hàng tháng. Giao nhiệm vụ cho các khối lớp xây dựng kế hoạch hoạt động ngoài giờ lên lớp, có thể cho từng lớp hoặc cho cả khối. Thông qua các hoạt động đó tổ trưởng TCM chỉ đạo các GV trong tổ đánh giá ưu điểm của từng hoạt động và nội dung cần rút kinh nghiệm để GV căn cứ vào đó làm tốt các HĐTNST trong những giờ dạy hoặc các hoạt động ngoài giờ lên lớp tiếp theo.
- Cung cấp tài liệu về HĐTNST cho GV và các lực lượng khác thông qua xây dựng tủ sách dùng chung đặt tại văn phòng nhà trường để GV tham khảo hoặc tờ rơi, pa-nô tuyên truyền trong trường và cộng đồng.
- Tổ chức hội thảo chuyên đề về hoạt động TNST, thực trạng, biện pháp triển khai HĐTNST cho HS có sự tham gia của CBQL, GV, CMHS, đại diện các lực lượng giáo dục, các nhà khoa học... để giúp GV và các lực lượng giáo dục có
cơ hội trao đổi, chia sẻ nâng cao nhận thức và kinh nghiệm tổ chức HĐTNST cho HS tiểu học.
- Kết hợp với chính quyền địa phương, cơ quan truyền thông trên địa bàn tuyên truyền về đổi mới GDTH, về Nghị quyết 29-NQ/TW của Đảng để mọi lực lượng thấy rõ việc tổ chức HĐTNST trong trường tiểu học sẽ giúp HS phát triển năng lực và phẩm chất theo mục tiêu giáo dục.
- Khuyến khích GV nghiên cứu khoa học, đăng ký viết sáng kiến kinh nghiệm về HĐTNST trong trường tiểu học. Thành lập hội đồng thẩm định các đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường, phổ biến trong hội đồng GV các sản phẩm có chất lượng cao.
- Trao đổi kinh nghiệm tổ chức HĐTNST thông qua các môn học với các trường triển khai thành công mô hình VNEN trong nhiều năm như trường tiểu học Phục Lễ, tiểu học Dương Quan, tiểu học Thủy Sơn, tiểu học Hoa Động. Các trường triển khai thành công dạy học Mỹ thuật theo PP Đan Mạch như trường tiểu học Mỹ Đồng, tiểu học Núi Đèo. Tổ chức các tiết dạy minh họa trong đó có đưa ví dụ cụ thể về các HĐTNST cho GV trong trường, trong huyện tham dự để rút kinh nghiệm.
- Đối với những trường năm thứ nhất triển khai mô hình VNEN như trường tiểu học Thủy Đường, Hòa Bình, Lưu Kiếm, Liên Khê, Minh Tân, Ngũ Lão, Minh Đức, Thiên Hương, Mỹ Đồng... hiệu trưởng trên cơ sở hướng dẫn của Phòng GD&ĐT, chủ động phân công giáo viên tham gia lên lớp các chuyên đề chuyên môn theo yêu cầu của giáo viên để kịp thời giúp GV nắm được các nội dung theo yêu cầu.
- Hình thức tuyên truyền với HS có thể qua các hoạt động cụ thể, từ đó GV chỉ cho HS thấy mục đích ý nghĩa của HĐTNST có thể giúp các em phát triển năng lực như thế nào.
- Mời phụ huynh HS đến dự giờ tiết dạy minh họa trong đó có các HĐTNST, để phụ huynh hiểu và biết cách hỗ trợ HS và nhà trường, sẵn sàng
hợp tác với nhà trường trong việc giúp học sinh thực hiện các HĐTNST trong học tập,hoàn thành nhiệm vụ học tập và giải quyết các bài tập ứng dụng.
- Tổ chức cho phụ huynh xem các băng đĩa ghi lại các tiết dạy có HĐTNST hay hoạt động GD ngoài giờ lên lớp trong đó HS được tham gia HĐTNST để họ hình dung ra các hoạt động học tập, giáo dục của con diễn ra ở trường, từ đó xây dựng niềm tin với phụ huynh, cũng như huy động được sự phối hợp của CMHS trong tổ chức các hoạt động theo hình thức TNST.
- Tranh thủ trao đổi trong các kỳ họp Đảng ủy, hội đồng nhân dân xã đối với việc tổ chức HĐTNST thông qua môn học, thông qua các HĐNGLL, nêu rõ cách thức thực hiện, nhu cầu hỗ trợ tổ chức HĐTNST để chính quyền nắm được từ đó có kế hoạch hỗ trợ nhà trường.
c) Điều kiện thực hiện
- Hiệu trưởng phải hiểu rõ về HĐTNST và các văn bản chỉ đạo của các cấp về các HĐTNST, giải thích cho GV và các lực lượng giáo dục khác về các vấn đề liên quan đến HĐTNST;
- Phải xây dựng kế hoạch tổ chức các buổi họp, hội thảo khoa học về chủ đề HĐTNST khoa học;
- Nắm bắt được thực trạng nhận thức của GV và các lực lượng tham gia để lựa chọn được nội dung triển khai phù hợp và truyền đạt dễ hiểu.
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh đúng qui định và phù hợp với điều kiện thực tiễn của nhà trường
a) Mục đích, ý nghĩa
- Đưa mọi hoạt động của trường vào kế hoạch; nâng cao chất lượng xây dựng kế hoạch.
- Có được kế hoạch HĐTNST cho HS đúng quy định và phù hợp với điều kiện thực tiễn của nhà trường, có tính khả thi nhằm định hướng tốt cho việc thực hiện, tạo tính chủ động trong phân phối sử dụng nguồn lực, phối hợp triển khai và đánh giá việc thực hiện các HĐTNST cho HS.
b) Nội dung và cách thức thực hiện
- Tổ chức nghiên cứu, học tập các văn bản chỉ đạo cấp trên về HĐTNST, bám sát khung chương trình giáo dục của Bộ GD&ĐT để xác định các nội dung HĐTNST và phân phối nguồn lực cho từng hoạt động;
- Huy động sự tham gia của GV, tổ chức Đoàn thanh niên, Đội thiếu niên và đại diện CMHS tham gia xây dựng kế hoạch;
+ Chỉ đạo các TCM tập hợp ý kiến của các giáo viên trong tổ về thực trạng chất lượng đội ngũ và HS của các lớp trong khối rồi đưa ra các biện pháp tổ triển khai HĐTNST trong khối.
+ Chỉ đạo GV xác định các HĐTNST cho HS qua môn học và đưa vào kế hoạch dạy học phù hợp;
+ Yêu cầu giáo viên Tổng phụ trách Đội xây dựng các chuyên đề hoạt động ngoại khóa có các nội dung HĐTNST, cụ thể cho từng tháng, từng kỳ với từng đối tượng học sinh bám sát chủ đề, chủ điểm năm học, trong đó nêu rõ các lực lượng tham ra, địa điểm tổ chức, dự trù kinh phí tổ chức.
+ Tổ chức cuộc họp ban đại diện cha mẹ học sinh các lớp, nêu rõ thực trạng học sinh của nhà trường về năng lực, kiến thức và kỹ năng sau đó trình bày về ý tưởng tổ chức các HĐTNST trong trường, xin ý kiến của Ban đại diện cha mẹ học sinh về việc xây dựng kế hoạch chi tiết cho HĐTNST, nêu rõ nhu cầu nhà trường cần phụ huynh hộ trợ.
+ Xin ý kiến các đơn vị, nhà máy xí nghiệp, các di tích lịch sử... đóng trên địa bàn về kế hoạch tổ chức cho học sinh đi thăm quan thực tế, trình bày rõ nội dung thăm quan của từng đợt và nhu cầu cần hỗ trợ của từng đơn vị để các đơn vị có kế hoạch đón tiếp và các nhà trường chủ động xây dựng kế hoạch và thực hiện theo đúng thời gian đã định.
- Tiến hành xây dựng kế hoạch HĐTNST theo đúng qui trình:
+ Phân tích rõ bối cảnh nhà trường trong năm học, sử dụng công cụ phân tích SWOT để xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong việc tổ chức thực hiện các HĐTNST cho HS; phát triển các yếu tố cơ sở: Các yếu tố cơ sở cho việc lập kế hoạch là các dự báo, các chính sách cơ bản, các kế hoạch hiện
thực của cơ sở giáo dục. Phát triển các yếu tố cơ sở là xây dựng các điều kiện cần thiết phục vụ việc lập kế hoạch HĐTNST ở mỗi cấp, mỗi bộ phận đảm bảo tính kế thừa và phát triển giữa cấp trên và cấp liền kề, cân nhắc và đi đến thống nhất hệ thống các yếu tố cơ sở phục vụ quá trình thực thi kế hoạch giáo dục.
+ Xây dựng các mục tiêu: Xác định các mục tiêu đảm bảo nguyên tắc SMART (cụ thể rõ ràng, đo lường được, có tính thực tiễn, có thể thực hiện được và hạn định về thời gian); chú trọng và ưu tiên các nội dung, chương trình HĐTNST cho HS gắn với đặc trưng vùng miền, nhu cầu số đông.
+ Xác định các phương án để lựa chọn: Tìm ra tất cả các phương án có triển vọng nhất, phù hợp năng lực thực hiện HĐTNST của từng bộ phận, cá nhân, của mỗi trường để lựa chọn đưa vào thực hiện. Ví dụ đối với những trường nằm trên địa hình nhiều sông ngòi như : Tam Hưng, Minh Tân, Minh Đức, Trung Hà, Kênh Giang... triển khai việc dạy bơi cho học sinh trong các dịp hè. Đối với các trường nằm trên tuyến quốc lộ 10 như : Lưu Kiếm, Đông Sơn, Kiền Bái,... tổ chức nhiều các chuyên đề ngoại khóa về an toàn giao thông cho học sinh tham gia.
+ Đánh giá các phương án: Định lượng các phương án trên cơ sở quy chiếu với các yếu tố cơ sở và các mục tiêu, phân tích điểm yếu và điểm mạnh của từng phương án để thấy rõ giá trị tác động của nó đến hiệu quả HĐTNST mà kế hoạch đang hướng đến.
+ Lựa chọn phương án hợp lý: Ra quyết định lựa chọn các phương án khả thi và hiệu quả; Đảm bảo các kế hoạch dự phòng: Dự trù hướng giải quyết khi gặp phải các tình huống xảy ra trong quá trình tổ chức các HĐTNST có tác động đến việc thành bại của kế hoạch.
+ Lượng hóa các kế hoạch: Các yếu tố cơ sở và mục tiêu (nội dung, chương trình, tài lực, vật lực, thời lượng,...) của kế hoạch được định lượng cụ thể và rõ ràng, đảm bảo phù hợp với năng lực thực tế của nhà trường và từng bộ phận tổ chức thực hiện kế hoạch.
+ Thẩm định kế hoạch: Các kế hoạch được thông qua trong hội nghị công chức viên chức đầu năm học để hội nghị thảo luận trình tìm ra giải pháp tối ưu nhất rồi điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp với yêu cầu.
+ Ban hành quyết định về kế hoạch: Lãnh đạo trường ban hành quyết định về kế hoạch HĐTNST của toàn trường sau khi đã điều chỉnh; Phổ biến quán triệt kế hoạch đến các bên liên quan.
- Hiệu trưởng dự thảo kế hoạch chi tiết cho HĐTNST, xin ý kiến hội đồng sư phạm nhà trường sau đó xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai trong toàn trường.
- Chỉ đạo tổ chuyên môn và GV căn cứ vào kế hoạch của nhà trường xây dựng kế hoạch của tổ, của cá nhân; hiệu trưởng phê duyệt để đưa vào thực hiện và cung cấp cơ sở để kiểm tra, đánh giá việc thực hiện trong năm học.
c) Điều kiện thực hiện
- Hằng năm Sở GD&ĐT thành phố Hải Phòng, Phòng GD&ĐT huyện Thủy Nguyên phải hướng dẫn kịp thời về việc thực hiện các HĐTNST trong trường tiểu học.
- CBQL trường tiểu học phải nắm vững các văn bản chỉ đạo của các cấp.
Hiểu đúng các văn bản chỉ đạo các cấp về HĐ TNST; có khả năng giải thích cho GV và các lực lượng tham gia để có căn cứ xây dựng kế hoạch đúng.
- Hiệu trưởng phải có năng lực xây dựng kế hoạch, có khả năng tập hợp và huy động các lực lượng tham gia xây dựng kế hoạch.