Văn hóa doanh nghiệp là tập hợp các giá trị, niềm tin và thái độ, tập quán, quy định, cá tính, những nhân vật điển hình, nhưng nét đặc trưng riêng của một doanh nghiệp. Văn hóa là khía cạnh con người, hình thành nên sự đoàn kết và sự hợp tác để thực hiện mục đích của doanh nghiệp đặt ra, tạo ra sự tận tụy và tính hiệu quả trong doanh nghiệp khi có những thay đổi trong kinh doanh.
Văn hóa doanh nghiệp có tác động nhiều mặt tới hoạt động của doanh nghiệp, nó định hướng cho phần lớn công việc trong doanh nghiệp, nó ảnh hưởng đến quyết định của nhà quản trị và quan điểm của họ trong việc điều chỉnh các hoạt động cho phù hợp với điều kiện môi trường của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp có thể là động lực thúc đẩy cho việc hoạch định và thực hiện mọi hoạt động của doanh nghiệp, nhưng cũng có thể là yếu tố gây cản trở các hoạt động đó. Các doanh nghiệp có văn hóa lành mạnh, tích cực có nhiều cơ hội để thành công hơn so với các công ty có nếp văn hóa không lành mạnh. Bởi vì mỗi con người đều có nhu cầu cơ bản là làm cho thế giới của họ có ý nghĩa và cảm thấy được kiểm soát, thiết lập mục đích của mình. Khi các biến cố xảy ra đe dọa mục đích của mình thì các cá nhân đều phản ứng để bảo vệ. Các nhà quản trị và nhân viên cũng có thể phá vỡ mối quan hệ, những ràng buộc về trách nhiệm đối với công việc trong doanh nghiệp và từ đó ảnh hưởng không nhỏ đến doanh nghiệp.
Thật ích lợi nếu nhìn hoạt động quản trị doanh nghiệp từ triển vọng văn hóa vì sự thành công thường phụ thuộc vào mức độ hỗ trợ của khía cạnh văn hóa doanh nghiệp trong
Chương 4 – Hành vi tổ chức
126 nhiều lĩnh vực. Nếu các hoạt động của công ty được hỗ trợ bằng những sản phẩm văn hóa như giá trị, niềm tin, lễ nghi, thủ tục, lễ lạc, chuyện kể, biểu tượng, ngôn ngữ và các nhân vật điển hình thì các nhà quản trị doanh nghiệp có thể tạo ra sự đồng tâm nhất trí trong doanh nghiệp, có thể huy động được tối đa sự sáng tạo và tâm huyết của mọi người trong doanh nghiệp, có thể thường xuyên thực hiện những đổi mới một cách mau lẹ và dễ dàng. Tuy nhiên, sự hỗ trợ của văn hóa không tồn tại và không được vun đắp thì những đổi mới trong quản trị doanh nghiệp có thể không hiệu quả hay thậm chí còn bị nhiều lực cản trở và sự phản ứng từ chính những cá nhân trong doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp có thể trở nên đối nghịch với các ý tưởng mới, chiến lược mới, và sự đối nghịch này có khi lại dẫn đến sự lẫn lộn và mất phương hướng hoạt động của doanh nghiệp.
Một văn hóa lành mạnh làm cho nhân viên nhận thức tốt hơn những việc mà họ làm và vì vậy dẫn dắt họ làm việc tích cực hơn nhằm đạt được các mục đích của doanh nghiệp. Nó cũng bao gồm các tiêu chí về hành vi đạo đức hoặc một hệ thống các quy tắc giao tiếp thân mật nhắc nhở nhân viên phải cư xử như thế nào. Ngược lại, với một văn hóa không lành mạnh, nhân viên lãng phí thời giờ chỉ để cố tìm hiểu những việc của người khác cần làm và làm như thế nào, tìm cách xét nét nhau làm cho nguồn lực nhân sự bị phân tán, khó hợp tác và tạo ra các phản ứng trong công ty.
Đối với doanh nghiệp, điều hết sức quan trọng là làm sao xây dựng được một văn hóa lành mạnh, một nề nếp tốt nhằm khuyến khích nhân viên tiếp thu được các chuẩn mực đạo đức và thái độ tích cực. Nếu văn hóa doanh nghiệp tạo ra được tính linh hoạt và khuyến khích việc tập trung chú ý đến các điều kiện bên ngoài thì nó sẽ tăng cường khả năng của công ty, thích nghi được với các biến đổi môi trường. Một trong các bổn phận chính của các nhà quản trị là phải hình thành được các giá trị phẩm chất của công ty bằng cách hướng sự lưu tâm chú ý của nhân viên vào công việc, trách nhiệm của mình và những vấn đề quan trọng của doanh nghiệp.
Tóm lại, hành vi tổ chức là một lĩnh vực nghiên cứu bao gồm ba cấp độ trong một tổ chức thống nhất: cá nhân, nhóm và doanh nghiệp.Hành vi tổ chức nghiên cứu cách mà con người cư xử và hành động trong tổ chức và ảnh hưởng của nó tới việc thực hiện nhiệm vụ của doanh nghiệp, đóng góp hiệu quả hơn cho sự phát triển của doanh nghiệp.
CÂU HỎI ÔN TẬP
1. Nêu các loại hành vi trong tổ chức? Những loại hành vi thường xuất hiện trong các doanh nghiệp vừa được sáp nhập và giải thích vì sao, lấy ví dụ minh họa ?
2. Phân tích những tác động của hành vi xung đột thường xảy ra trong doanh nghiệp? Các doanh nghiệp thường phải làm gì để kiểm soát hành vi trong doanh nghiệp.
3. Phân tích vai trò và ý nghĩa của văn hóa doanh nghiệp? Văn hóa doanh nghiệp có tác động như thế nào đến hành vi tổ chức?
Chương 4 – Hành vi tổ chức
127
4. Phân tích mối quan hệ của hành vi xung đột với năng suất lao động của doanh nghiệp? Nêu những xung đột thường xảy ra và hướng giải quyết xung đột trong doanh nghiệp, lấy ví dụ minh họa?
5. Hành vi cạnh tranh và hợp tác trong doanh nghiệp, lấy ví dụ minh họa? Doanh nghiệp cần làm gì đe kiểm soát hai loại hành vi này có hiệu quả?
6. Những mâu thuẫn và xung đột thường xảy ra trong doanh nghiệp và làm thế nào để hạn chế xung đột trong doanh nghiệp? lấy ví dụ minh họa
7. Những hành vi phổ biến trong các doanh nghiệp bị sáp nhập hoặc thôn tính, phân tích ảnh hưởng của nó tới doanh nghiệp? Nếu hướng kiểm soát và giải quyết những vấn đề nảy sinh?
8. Người ta nói: “Văn hóa doanh nghiệp là biện pháp hữu hiệu để kiểm soát hành vi tổ chức”. Hãy bình luận và giải thích?
9. Hãy bình luận quan điểm cho rằng để xảy ra những mâu thuẫn và xung đột trong doanh nghiệp là không tốt?
Chương 5 – Quản trị nhóm trong doanh nghiệp
128
Chương 5- QUẢN TRỊ NHÓM TRONG DOANH NGHIỆP