quỹ
3.2.4.1. Nguyờn tắc quản lý quỹ
Từ ngày 1/1/1995, quỹ Bảo hiểm xó hội Việt nam đợc quản lý thống nhất, hạch toỏn độc lập và đợc Nhà nớc bảo hộ trong cỏc trờng hợp mất cõn đối thu-chi, quỹ khụng cú khả năng thanh toỏn để bảo vệ lợi ớch ngời lao động.
Việc hỡnh thành quỹ BHXH tập trung, thống nhất, hạch toỏn độc lập và giao cho BHXH Việt nam quản lý đỏnh dấu một bớc ngoặt trong cải cỏch BHXH n- ớc ta. Mặt khỏc, quỹ cũn đợc quản lý theo cơ chế tự quản 3 bờn (Nhà nớc, chủ sử dụng lao động, ngời lao động) mà đại diện là Hội đồng quản lý BHXH Việt nam là phự hợp với tỡnh hỡnh thực tế ở nớc ta.
Từ khi quỹ đợc quản lý thống nhất và hạch toỏn độc lập, số thu của quỹ ngày một tăng, năm sau cao hơn năm trớc, việc chi trả cho đối tợng đợc kịp thời, đảm bảo đỳng đối tợng, đủ số lợng và an toàn, hiệu quả.
Đỏnh giỏ chung mụ hỡnh tổ chức quản lý quỹ tập trung thống nhất vào một đầu mối là phự hợp với thực tế nớc ta và phự hợp với xu hớng của cỏc nớc trờn thế giới. Đõy là một thành cụng bớc đầu trong cụng cuộc cải cỏch Bảo hiểm xó hội ở nớc ta. Trong thời gian tới, quỹ Bảo hiểm xó hội Việt nam nhất thiết phải đợc quản lý tập trung thống nhất vào một đầu mối, khụng chia nhỏ quỹ cho cỏc Bộ, ngành quản lý.
Về vai trũ của Nhà nớc đối với quỹ BHXH Việt nam:
Theo Bộ Luật Lao động, Nghị định 12/CP ngày 26/1/1995, Quyết định số 606/TTg ngày 26/9/1995, Nghị định 19/CP ngày 16/2/1995, Quyết định số 20/1998/QĐ-TTg ngày 26/1/1998 của Thủ tớng Chớnh phủ đều thể hiện trỏch nhiệm của Nhà nớc đối với quỹ Bảo hiểm xó hội. ở cỏc mặt sau:
-Đối với cỏc đơn vị hành chớnh sự nghiệp thuộc khu vực Nhà nớc thỡ
hàng thỏng với t cỏch là ngời chủ sử dụng lao động, Bộ tài chớnh thay mặt cho Nhà nớc chuyển tiền về cỏc đơn vị để cỏc đơn vị đú đúng bảo hiểm xó hội theo
quy định.
-Nhà nớc hỗ trợ quỹ bảo hiểm xó hội trong cỏc trờng hợp mất cõn đối thu-chi quỹ, khụng cú khả năng chi trả cho cỏc đối tợng do cỏc yếu tố khỏch quan nh:
+Tăng lơng.
+Đổi tiền.
+Lạm phỏt tăng cao.
+Cỏc doanh nghiệp bị phỏ sản khụng cú khả năng đúng BHXH cho cụng nhõn, nợ tồn đọng kộo dài.
+Cỏc trờng hợp khỏch quan khỏc.
-Nhà nớc cú trỏch nhiệm hỗ trợ quỹ bảo hiểm xó hội đối với những ngời thuộc khu vực Nhà nớc cú thời gian cụng tỏc trớc ngày 1/1/1995 và về hu vỡ
những đối tợng này cơ bản cha đúng bảo hiểm xó hội.
-Nhà nớc bảo trợ cỏc hoạt động đầu t tăng trởng quỹ theo chỉ đạo của Chớnh phủ trong cỏc trờng hợp:
+Khi bị thất thoỏt vốn, khụng thu hồi đợc thỡ Nhà nớc bảo trợ toàn bộ số vốn bị thất thoỏt đú.
+Cỏc trờng hợp lói suất đầu t thấp hơn tỷ lệ trợt giỏ, khụng bảo
đảm đợc vốn thỡ Nhà nớc bảo trợ, cấp đủ số tiền thõm hụt đú.
3.2.4.2. Hoàn thiện cỏc biện phỏp đầu t tăng trởng quỹ
*Cỏc nguyờn tắc cơ bản trong hoạt động đầu t tăng trởng quỹ
Để đảm bảo cho cỏc hoạt động đầu t tăng trởng quỹ bảo hiểm xó hội cú hiệu quả, cần phải tuõn theo cỏc nguyờn tắc cơ bản sau:
-Phải đảm bảo yờu cầu của cỏc quy luật khỏch quan trờn thị trờng vốn.
Phải khẳng định cỏc hoạt động thu-chi bảo hiểm xó hội là cỏc hoạt động khụng
vỡ mục đớch lợi nhuận nhng cỏc hoạt động đầu t tăng trởng quỹ lại phải lấy lợi nhuận làm mục đớch. Phải tuõn theo yờu cầu của cỏc quy luật khỏch quan trong nền kinh tế thị trờng nh: quy luật hỡnh thành và vận động của lợi nhuận, quy luật cung cầu về vốn. Cỏc hoạt động đầu t tăng trởng quỹ là cỏc hoạt động mang tớnh thị trờng, gắn với thị trờng và phải tuõn theo cỏc yờu cầu khỏch quan của thị trờng, đi ngợc với điều này sẽ dẫn đến khụng cú hiệu quả trong hoạt động
đầu t.
-Phải đảm bảo an toàn tuyệt đối. Hiểu an toàn tuyệt đối là hiểu theo nghĩa quỹ bảo hiểm xó hội phải đợc bảo tồn. Tất cả cỏc hoạt động đầu t làm cho quỹ thõm hụt phải cú cỏc biện phỏp bổ sung đủ số thõm hụt đú. Hơn nữa, hoạt
động đầu t phải đợc tăng trởng, quỹ phải đợc lớn lờn do đầu t cú lói để đảm bảo lợi ớch của ngời lao động. Việc phõn cấp cho cỏc chủ thể cú trỏch nhiệm trong hoạt động đầu t là gắn trỏch nhiệm rừ ràng cho cỏc chủ thể đú nhằm bảo tồn và phỏt triển quỹ. Cụ thể:
+Cỏc hoạt động đầu t do Chớnh phủ chỉ định, bảo lónh thỡ Chớnh phủ phải cú trỏch nhiệm bảo toàn quỹ. Nếu bị thất thoỏt hoặc lói suất cho vay thấp hơn tỷ lệ trợt giỏ thỡ Chớnh phủ phải cấp bự ngay cho quỹ, chuyển tiền từ Ngõn sỏch Nhà nớc để cấp bự cho quỹ ớt nhất phải bằng số tiền thõm hụt đú.
Nếu lói suất đầu t của quỹ bảo hiểm xó hội thấp hơn lói suất cho vay trờn thị tr- ờng tiền tệ thỡ Chớnh phủ cũng phải cấp bự số chờnh lệch đú.
+Khi Chớnh phủ phõn cấp cho Hội đồng quản lý hoặc cho Tổng Giỏm đốc Bảo hiểm xó hội Việt nam đợc quyền đầu t cho cỏc dự ỏn cụ thể thỡ
Hội đồng quản lý hoặc Tổng Giỏm đốc Bảo hiểm xó hội Việt nam phải cú trỏch nhiệm bảo toàn và phỏt triển vốn. Nếu để thất thoỏt, thõm hụt hoặc lói suất thấp hơn lói suất thị trờng cũng đề phải chịu trỏch nhiệm đền bự cho quỹ.
-Đầu t cho quỹ phải cú lói. Lói suất đầu t của quỹ bảo hiểm xó hội phải
đảm bảo:
+Lói suất cho vay/tỷ lệ trợt giỏ (lạm phỏt) +Lói suất cho vay′lói suất vay.
*Cỏc định hớng cần hoàn thiện trong hoạt động đầu t tăng trởng quỹ Về phõn cấp đầu t
Mục 2, Điều 17 Quyết định số 20/1998/QĐ-TTg ngày 26/1/1998 của Thủ tớng Chớnh phủ cú quy định rừ:
Bảo hiểm xó hội Việt nam đợc thực hiện cỏc biện phỏp đầu t để bảo tồn và tăng trởng quỹ bảo hiểm xó hội nh:
+Mua trỏi phiếu, tớn phiếu của Kho bạc Nhà nớc và cỏc ngõn hàng thơng mại của Nhà nớc.
+Cho vay đối với Ngõn sỏch Nhà nớc, quỹ hỗ trợ đầu t quốc gia, cỏc ngõn hàng thơng mại của Nhà nớc.
+Đầu t vốn vào một số dự ỏn và doanh nghiệp lớn của Nhà nớc cú nhu cầu về vốn đợc Thủ tớng Chớnh phủ cho phộp và bảo trợ.
Nh vậy, trong 3 nội dung phõn cấp đầu t thỡ chỉ cú nội dung thứ 3 là phải cú sự chỉ định của Chớnh phủ và đợc Chớnh phủ bảo lónh cũn 2 nội dung đầu Nhà nớc phõn cấp cho Bảo hiểm xó hội Việt nam đợc quyền quyết định đầu t, Chớnh phủ khụng phải chỉ định và cũng khụng bảo trợ. Tuy nhiờn sự phõn cấp
đú cha thật sự phự hợp, cha bảo đảm cho việc bảo tồn và tăng trởng quỹ, cha phõn cấp rừ trỏch nhiệm của Bảo hiểm xó hội Việt nam và của Chớnh phủ đối với việc tăng trởng quỹ. Trờn thực tế việc cho vay theo nội dung thứ 2 vẫn do Chớnh phủ chỉ định, kể cả việc chỉ định thời hạn cho vay, mức cho vay, lói suất cho vay... nhng lại khụng đợc bảo trợ. Vỡ vậy nờn bổ sung nội dung phõn cấp nh sau:
+Mua trỏi phiếu, tớn phiếu của Kho bạc Nhà nớc và cỏc ngõn hàng thơng mại của Nhà nớc, mua cụng trỏi xõy dựng Tổ quốc.
+Cho vay đối với Ngõn sỏch Nhà nớc, quỹ hỗ trợ đầu t quốc gia, cỏc ngõn hàng thơng mại của Nhà nớc đợc Thủ tớng cho phộp và bảo trợ.
+Đầu t vốn vào một số dự ỏn và doanh nghiệp lớn của Nhà nớc cú nhu cầu về vốn đợc Thủ tớng Chớnh phủ cho phộp và bảo trợ, phải núi rừ danh mục cỏc dự ỏn và doanh nghiệp lớn đợc phộp đầu t.
Cú nh vậy mới làm rừ đợc trỏch nhiệm, quyền hạn của bảo hiểm xó hội
đến đõu cũn lại là phải cú sự chỉ định của Chớnh phủ.
Về hỡnh thức đầu t:
Ngoài cỏc hỡnh thức đầu t nh hiện nay, đề nghị Chớnh phủ cho phộp mở rộng cỏc hỡnh thức đầu t nh: Cho phộp quỹ đợc đầu t dới hỡnh thức liờn doanh, gúp vốn cổ phần vào cỏc ngành sản xuất kinh doanh đang cú lói cao và thu hồi vốn nhanh nh: điện tử viễn thụng, cỏc khu cụng nghiệp kỹ thuật cao, chế biến dầu khớ, sự nghiệp xó hội (xõy nhà, trờng học...)
3.3. Điều kiện để thực hiện việc hoàn thiện chớnh sỏch tài chớnh Bảo hiểm xó hội
Để thực hiện việchoàn thiện cơ chế quản lý tài chớnh bảo hiểm xó hội và
đa chớnh sỏch đú vào thực tế cần phải cú cỏc điều kiện sau: