HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM NGUYỄN QUỲNH HƯƠNG ĐÁNH GIÁ ẢNH HƯỞNG CỦA NƯỚC THẢI TẠI MỘT SỐ TRANG TRẠI CHĂN NUÔI LỢN ĐẾN MÔI TRƯỜNG NƯỚC MẶT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG Ngành : Khoa học môi trường Mã số : 60 44 03 01 Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS Hoàng Thái Đại NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP – 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng tơi, kết nghiên cứu trình bày luận văn trung thực, khách quan chưa dùng để bảo vệ lấy học vị Các trích dẫn sử dụng luận văn ghi rõ tên tài liệu trích dẫn, tác giả, nguồn gốc tài liệu có độ xác cao phạm vi hiểu biết Tôi xin chịu trách nhiệm kết nghiên cứu Hà Nội, ngày 18 tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Quỳnh Hương i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn thạc sĩ này, ngồi nỗ lực thân, tơi nhận nhiều hướng dẫn, giúp đỡ tận tình từ thầy giáo, gia đình bạn Với lịng kính trọng biết ơn sâu sắc, lời đầu tiên, xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Hoàng Thái Đại – người dành nhiều thời gian, tận tình bảo, hướng dẫn, động viên tạo điều kiện thuận lợi suốt q trình nghiên cứu để tơi hồn thành Luận văn Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới thầy cô giáo Khoa Môi trường truyền đạt cho kiến thức kinh nghiệm quý báu suốt trình học tập nghiên cứu giảng đường vừa qua Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Trung tâm Phát triển quỹ đất Cụm cơng nghiệp huyện Hiệp Hịa tồn thể đồng nghiệp tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ động viên tơi suốt q trình học tập công tác Tôi xin chân thành cảm ơn quyền địa phương, phịng Tài ngun Mơi trường huyện chủ sở chăn nuôi lợn huyện Hiệp Hịa nhiệt tình cộng tác giúp đỡ tơi q trình điều tra, khảo sát thu thập thông tin địa phương Cuối cùng, xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình bạn bè ln sát cánh, đồng hành, giúp đỡ, chia sẻ, động viên khích lệ suốt thời gian học tập thực đề tài nghiên cứu Trong trình thực đề tài, điều kiện thời gian, tài trình độ nghiên cứu thân cịn nhiều hạn chế nên thực đề tài khó tránh khỏi thiếu sót Vì vậy, tơi mong nhận quan tâm đóng góp ý kiến Quý thầy giáo để hồn thiện Luận văn thạc sĩ Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 18 tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Quỳnh Hương ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục hình viii Trích yếu luận văn .ix Thesis abstract xi Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục đích nghiên cứu 1.3 Yêu cầu đề tài Phần Tổng quan tài liệu 2.1 Tổng quan tình hình phát triển chăn ni lợn 2.1.1 Tình hình phát triển chăn ni giới 2.1.2 Tình hình phát triển chăn ni lợn Việt Nam 2.2 Các nguồn thải từ chăn nuôi 2.3 Hiện trạng ô nhiễm nước mặt hoạt động chăn nuôi 14 2.4 Phương pháp xử lý nước thải chăn nuôi 16 2.4.1 Một số thông số nghiên cứu nước thải chăn nuôi 16 2.4.2 Công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi 18 Phần Đối tượng, nội dung phương pháp nghiên cứu 25 3.1 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 25 3.1.1 Đối tượng nghiên cứu 25 3.1.2 Phạm vi nghiên cứu 25 3.2 Nội dung nghiên cứu 25 3.2.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang 25 3.2.2 Tình hình chăn ni lợn thực quản lý môi trường xử lý chất thải trang trại chăn nuôi lợn địa bàn huyện 25 3.2.3 Nguồn áp lực từ số sở chăn nuôi lợn đến môi trường nước mặt địa bàn huyện Hiệp Hòa 25 iii 3.2.4 Hiện trạng chất lượng nước mặt khu vực tiếp nhận 25 3.2.5 Đề xuất số giải pháp nhằm cải thiện chất lượng nước mặt khu vực trang trại chăn ni lợn địa bàn huyện Hiệp Hịa 25 3.3 Phương pháp nghiên cứu 25 3.3.1 Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp 25 3.3.2 Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp 26 3.3.3 Phương pháp ước tính nguồn thải 26 3.3.4 Phương pháp khảo sát, lấy mẫu trường 27 3.3.5 Phương pháp lấy mẫu 29 3.3.6 Phương pháp phân tích 30 3.3.7 Phương pháp so sánh với Quy chuẩn 30 3.3.8 Phương pháp xử lý số liệu 30 Phần Kết nghiên cứu thảo luận 31 4.1 Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang 31 4.1.1 Điều kiện tự nhiên 31 4.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội 34 4.2 Chăn nuôi lợn quản lý môi trường địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang 38 4.2.1 Tình hình chăn ni lợn địa bàn huyện: 38 4.2.2 Tình hình thực quản lý mơi trường xử lý chất thải trang trại chăn nuôi lợn 42 4.3 Nguồn áp lực từ số sở chăn nuôi lợn đến môi trường nước mặt địa bàn huyện Hiệp Hòa 44 4.3.1 Ước tính lượng thải phát sinh từ trang trại chăn nuôi lợn 45 4.3.2 Đánh giá trạng chất lượng nước thải chăn nuôi lợn 47 4.4 Hiện trạng chất lượng nước mặt khu vực tiếp nhận 51 4.4.1 Đánh giá ảnh hưởng hoạt động chăn nuôi lợn tới chất lượng kênh 54 4.4.2 Đánh giá ảnh hưởng hoạt động chăn nuôi lợn tới chất lượng kênh N3-3 56 4.4.3 Đánh giá chung 58 iv 4.5 Đề xuất số giải pháp nhằm cải thiện chất lượng nước khu vực trang trại chăn nuôi lợn địa bàn huyện Hiệp Hòa 59 4.5.1 Giải pháp cụ thể 60 4.5.2 Giải pháp chung 62 Phần Kết luận kiến nghị 64 5.1 Kết luận 64 5.2 Kiến nghị 65 Tài liệu tham khảo 67 Phụ lục 69 v DANH MỤC VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt BOD5 Hàm lượng oxi hóa sinh học BTNMT Bộ tài nguyên môi trường BVMT Bảo vệ môi trường CNH – HĐH: Cơng nghiệp hóa - đại hóa COD Hàm lượng oxi hóa hóa học DO Hàm lượng oxi hịa tan ĐTM Đánh giá tác động mơi trường FAO Tổ chức Lương thực Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc NN&PTNT Nông nghiệp Phát triển nông thôn QCCP Quy chuẩn cho phép QCVN Quy chuẩn việt nam TNHH TM&SX Trách nhiệm hữu hạn thương mại sản xuất TNMT Tài nguyên môi trường TSS Tổng chất rắn lơ lửng UBND Ủy ban nhân dân vi DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Số lượng lợn phân theo địa phương năm 2009 Bảng 2.2 Đặc trưng nước thải số lồi vật ni 10 Bảng 2.3 Thành phần phân tươi số lồi vật ni 10 Bảng 2.4 Hệ số phát thải phân gia súc, gia cầm 11 Bảng 2.5 Hệ số thải phân loại lợn 11 Bảng 2.6 Ước tính lượng chất thải rắn chăn ni giai đoạn năm 2010 2012 13 Bảng 2.7 Ước tính lượng chất thải rắn chăn ni Hà Nội năm 2012 14 Bảng 2.8 Tải lượng ô nhiễm nước mặt miền 14 Bảng 2.9 Kết phân tích số tiêu hố học mẫu nước ngầm Văn Giang – Hưng Yên 16 Bảng 2.10 Một số chất men bổ sung 21 Bảng 3.1 Danh sách, đặc điểm sở tiến hành lấy mẫu nước thải 27 Bảng 4.1 Số lượng lợn trang trại chăn nuôi khu vực nghiên cứu 39 Bảng 4.2 Ước tính lượng phân thải nước thải phát sinh từ sở chăn nuôi lợn xã địa bàn huyện 47 Bảng 4.3 Kết phân tích mẫu nước thải số sở chăn ni lợn huyện Hiệp Hịa 48 Bảng 4.4 Kết phân tích mẫu nước mặt khu vực tiếp nhận nước thải 53 Bảng 4.5 Đề xuất số giải pháp BVMT cho trang trại lợn huyện Hiệp Hòa 60 vii DANH MỤC HÌNH Hình 2.1 Số lượng đàn gia súc gia cầm toàn giới năm 2010 Hình 2.2 Xu hướng tăng trưởng đàn gia súc gia cầm giới giai đoạn 2000 – 2010 Hình 2.3 Sản lượng thịt giới năm 2010 Hình 2.4 Bản đồ phân bố sản lượng sữa giới năm 2010 (đơn vị: tấn) Hình 2.5 Sản lượng trứng giới năm 2010 Hình 2.6 Đệm lót sinh học mùn cưa 22 Hình 2.7 Ủ phân hữa (Compost) 23 Hình 3.1 Sơ đồ vị trí lấy mẫu nước thải 28 Hình 3.2 Sơ đồ vị trí lấy mẫu nước mặt 28 Hình 4.1 Bản đồ hành huyện Hiệp Hồ 32 Hình 4.2 Sơ đồ phát tán chất thải phát sinh từ trang trại chăn nuôi lợn vào môi trường nước khu vực nghiên cứu 45 Hình 4.3 So sánh giá trị trung bình số thông số quan trắc chất lượng nước thải theo hình thức xử lý 51 Hình 4.3 So sánh giá trị trung bình số thơng số quan trắc chất lượng nước thải kênh 56 Hình 4.4 So sánh giá trị trung bình số thơng số quan trắc chất lượng nước thải kênh N3-3 58 Hình 4.5 Bố trí hệ thống trang trại chăn nuôi lợn sinh thái 62 viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Nguyễn Quỳnh Hương Tên Luận văn: Đánh giá ảnh hưởng nước thải số trang trại chăn nuôi lợn đến môi trường nước mặt địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang Ngành: Khoa học môi trường Mã số: 60 44 03 01 Tên sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu - Đánh giá thực trạng chăn nuôi, áp lực ảnh hưởng đến môi trường nước mặt từ sở chăn nuôi lợn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang - Đánh giá thực trạng áp dụng hiệu xử lý cơng trình xử lý chất thải chăn ni, từ đề xuất giải pháp giảm thiểu nhiễm môi trường sở chăn nuôi lợn điều kiện thực tế địa phương Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp - Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp - Phương pháp ước tính nguồn thải - Phương pháp khảo sát, lấy mẫu trường - Phương pháp lấy mẫu - Phương pháp phân tích - Phương pháp so sánh với Quy chuẩn - Phương pháp xử lý số liệu Kết kết luận Hoạt động chăn ni lợn địa bàn huyện Hiệp Hịa năm gần phát triển mạnh với khoảng 263.648 đầu lợn tổng khối lượng phân thải từ sở chăn nuôi lợn địa bàn huyện thải khoảng 212,6 tấn/ngày, lượng nước thải thải khoảng 42.300m3/ngày Như áp lực môi trường đặc biệt môi trường nước mặt lớn không xử lý cách triệt để Trên địa bàn huyện, sở chăn nuôi chủ yếu xử lý nước thải theo hình thức: xả thải trực tiếp, hệ thống Biogas, hệ thống Biogas kết hợp ao sinh học Phần lớn tiêu phân tích nước thải vượt quy chuẩn cho phép Hình thức xả trực tiếp thông số vượt QCVN từ đến 56 lần, có nồng độ Coliform ix - Hiện nay, tình hình thực quy định pháp lý BVMT trang trại chăn ni huyện Hiệp Hịa cịn nhiều bất cập, hầu hết trang trại, sở chăn nuôi lơn chưa thực tốt thủ tục quy định Luật Bảo vệ môi trường Mặc dù khoảng 90% sở chăn nuôi địa bàn huyện xây dựng hệ thống xử lý chất thải, nhiên việc xử lý chất thải chưa thực hiệu Còn 10% (chủ yếu hộ chăn ni có quy mổ nhỏ) chưa chấp hành quy định BVMT, khơng có hệ thống xử lý chất thải chăn nuôi mà trực tiếp xả thải vào mơi trường - Hình thức xử lý chất thải trang trại, sở chăn nuôi lợn chủ yếu biogas hồ sinh học, hình thức biogas phổ biến Theo bảng 4.3 Kết phân tích nước thải qua hình thức xử lý cho thấy: việc xử lý nước thải chăn nuôi bằng hệ thống biogas kết hợp ao sinh học làm giảm đáng kể nồng độ chất nhiễm nước thải, cịn xử lý hình thức biogas cho thấy nồng độ chất nhiễm tương đối cao chưa đạt yêu cầu - Môi trường nước mặt điểm chưa tốt, nồng độ chất ô nhiễm đề cận kề với ngưỡng cho phép Tại khu vực tiếp nhận chất thải từ trang trại, sở chăn nuôi lợn bị ô nhiễm nghiêm trọng hàm lượng chất hữu cơ, dinh dưỡng vi sinh vật gây bệnh có chất thải chăn nuôi vượt nhiều lần so với QCVN, đặc biệt nồng độ Coliform có điểm vượt đến 30 lần so với QCVN Hiện kênh kênh N3-3 vượt sức chịu tải hàng ngày tiếp tục phải tiếp nhận lượng chất thải từ hoạt động chăn nuôi thuộc xã Lương Phong, Đơng Lỗ, Đoan Bái dẫn tới tình trạng tích tụ gia tăng nhiễm Đây khu vực có số lượng chăn nuôi lợn nhiều chủ yếu hộ chăn ni tự phát nên khó kiểm sốt xả thải - Ngun nhân gây nhiễm môi trường nước từ hệ thống trang trại, sở lợn nguồn chất thải phát sinh lớn, chưa xử lý triệt để trước xả thải vào nguồn nước tiếp nhận, chí cịn bị xả thẳng trực tiếp vào mơi trường nước vượt khả chịu tải chúng 4.5 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM CẢI THIỆN CHẤT LƯỢNG NƯỚC TẠI CÁC KHU VỰC TRANG TRẠI CHĂN NUÔI LỢN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HIỆP HÒA Từ kết nghiên cứu số sở chăn nuôi lợn đại diện địa bàn huyện Hiệp Hòa, cần áp dụng thực đồng giải pháp chung trước mắt lâu dài nhằm cải thiện chất lượng nước sở chăn nuôi lợn 59 khu vực nghiên cứu nói riêng sở chăn ni lợn tồn tỉnh Bắc Giang nói chung, đảm bảo phát triển bền vững 4.5.1 Giải pháp cụ thể 4.5.1.1 Một số giải pháp nâng cao hiệu công tác quản lý nhà nước môi trường Bảng 4.5 Đề xuất số giải pháp BVMT cho trang trại lợn huyện Hiệp Hòa Stt Tồn chăn nuôi lợn Các trang trại chăn nuôi lợn phát triển tự phát chưa có quy hoạch cụ thể Hoạt động vai trò quản lý Nhà nước Phòng Tài ngun Mơi trường cịn hạn chế Các chủ trang trại thiếu vốn sản xuất, khơng có kinh phí đầu tư cho cơng trình quản lý chất thải bảo vệ môi trường Giải pháp người dân Xác định rõ tiêu chí lựa chọn vị trí phát triển trang trại lợn vùng chăn nuôi tập trung cách rõ ràng Chuyển di dời trang trại khu dân cư khu quy hoạch Các trang trại thành lập phải xây dựng theo tiêu chí quy định QCVN01/BNNPTNT trang trại an toàn sinh học Nâng cao vai trò quản lý Nhà nước Phòng Tài nguyên Môi trường, cách: Yêu cầu trang trại thiết lập cam kết bảo vệ môi trường; Yêu cầu chủ trang trại xây dựng hệ thống kiểm soát chất thải cách phù hợp; Yêu cầu trang trại tiến hành quan trắc, giám sát chất lượng môi trường báo cáo định kỳ với phịng Tài ngun Mơi trường Phịng cần tăng cường việc thanh, kiểm tra việc thực thủ tục pháp lý BVMT trang trại chăn ni lợn Triển khai hướng dẫn quy trình thực đăng ký thủ tục pháp lý BVMT cho chủ trang trại Tham mưu cho UBND huyện ban hành văn pháp luật quản lý BVMT lĩnh vực sản xuất chăn nuôi Thiết lập chế vay vốn trang trại để họ có đủ vốn đầu tư cho việc xây dựng cơng trình bảo vệ mơi trường Nên tập trung vào khoản vay trung dài hạn để trang trại có thời gian quay vịng vốn Huyện cần đạo thực tốt Nghị số 37/2011/NQHĐND tỉnh Bắc Giang quy định mức hỗ trợ đầu tư phát triển chăn nuôi – thú y địa bàn tỉnh Bắc Giang Tạo lập chế hỗ trợ chủ trang trại tiếp cận với nguồn vốn ưu đãi thuộc nguồn kinh phí bảo vệ mơi trường 60 4.5.1.2 Các biện pháp kỹ thuật quản lý chất thải chăn nuôi * Cải tiến hệ thống Biogas Hiện nay, tỷ lệ trang trại chăn nuôi lợn huyện Hiệp Hòa áp dụng hệ thống biogas để xử lý chất thải cao Biện pháp thực tế góp phần giảm thiểu đáng kể lượng chất nhiễm có chất thải chăn ni, mặt khác lại khí gas để phục vụ sản xuất cho trang trại Vấn đề nước thải sau biogas cịn có nồng độ chất ô nhiễm cao không bảo đảm để thải bỏ ngồi mơi trường Do đó, chúng tơi đề xuất cải tiến hệ thống biogas có trang trại lợn huyện Hiệp Hòa cách phối hợp biogas với hệ thống xử lý nước thải sau biogas như: Hồ sinh học bãi lọc sinh học Đối tượng áp dụng: Các trang trại có hệ thống biogas, có diện tích sản xuất đủ lớn để xây dựng hồ sinh học bãi lọc sinh học Về chất hồ sinh học bãi lọc sinh học sử dụng vi sinh thực vật tự nhiên để xử lý chất thải thân thiện với mơi trường, chi phí xử lý khơng cao Các trang trại tận dụng hệ thống để nuôi cá trồng tạo thêm thu nhập Một ví dụ kết hợp xử lý chất thải chăn nuôi hệ thống biogas Bãi lọc sinh học * Quản lý chất thải chăn nuôi theo quy trình khép kín Áp dụng ngun lý sinh thái vào quản lý chất thải chăn nuôi lợn Có thể bố trí trang trại theo mơ hình VAC thiết lập nhiều biện pháp xử lý chất thải đồng tạo nhiều chuỗi thức ăn trang trại Thông qua chuỗi thức ăn để tạo mạng lưới thức ăn Trong mạng lưới chất thải chăn nuôi sử dụng nguồn thức ăn Ví dụ hình 4.5 chất thải chuồng nuôi lợn xử lý chuồng công nghệ “Đệm lót sinh học”, nước thải, phân thải sau xử lý đệm lót dùng làm phân bón cho trơng trang trại đưa xuống Hồ sinh học (Ao nuôi cá) để làm thức ăn cho cá Các sản phầm từ vườn cây, ao cá sử dụng ngược lại để hỗ trợ hoạt động chăn ni lợn Biện pháp áp dụng với trang trại sử dụng hồ sinh học địa bàn huyện Hiệp Hòa cách thiết lập thêm hệ thống vườn đưa cơng nghệ xử lý “Đệm lót sinh học” vào chuồng ni Hoặc áp dụng cho trang trại thiết kế 61 Hình 4.5 Bố trí hệ thống trang trại chăn ni lợn sinh thái * Áp dụng số biện pháp kỹ thuật xử lý chất thải Sử dụng công nghệ Đệm lót sinh học xử lý chất thải chăn ni Công nghệ Học viện Nông nghiệp Việt Nam nghiên cứu, thử nghiệm áp dụng thành công số tỉnh như: Hà Nam, Thanh Hóa, Bắc Giang… Sử dụng chế phẩm EM, Biowish, Balasa-N01.để khử mùi chuồng trại chăn nuôi Thay đổi phần ăn lợn thiết kế bố trí chuồng trại cách hợp lý nhằm giảm thiểu phát sinh chất thải thuận tiện cho việc quản lý nguồn thải 4.5.2 Giải pháp chung 4.5.2.1 Giải pháp nghiên cứu khoa học Đẩy mạnh nghiên cứu xây dựng mơ hình chăn ni theo hướng sinh thái, tác động đến môi trường Nghiên cứu tiếp cận việc kiểm sốt chất thải chăn ni theo hướng tiếp cận chủ động thông qua biển pháp sản xuất sản xuất Chủ động giảm thiểu tránh phát sinh chất thải nguồn thay cho việc tập trung xử lý chất thải phát sinh Nghiên cứu áp dụng, triển khai tiến khoa học kỹ thuật lĩnh vực kiểm sốt chất thải chăn ni vào thực tiễn 62 4.5.2.2 Giải pháp tuyên truyền, giáo dục - Tổ chức lớp đào tạo, tập huấn nâng cao kiến thức hiểu biết vấn đề bảo vệ môi trường chăn nuôi cho cán khuyến nông, thú y viên để họ tư vấn, hỗ trợ trực tiếp nhanh chóng vấn đề bảo vệ mơi trường trang trại chăn nuôi lợn địa bàn quản lý - Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cho người dân chăn nuôi thông qua lớp tập huấn, đài phát địa phương, tài liệu, tờ rơi văn phát luật bảo vệ mơi trường chăn ni, sách hỗ trợ chăn nuôi bảo vệ môi trường - Tổ chức, phát động thi tìm hiểu kiến thức bảo vệ môi trường chăn nuôi với tham gia chủ sở chăn nuôi địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang 63 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN Qua trình nghiên cứu đề tài “Đánh giá ảnh hưởng nước thải số trang trại chăn nuôi lợn đến môi trường nước mặt địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang” rút số kết luận sau: Hoạt động chăn nuôi lợn địa bàn huyện Hiệp Hòa năm gần phát triển mạnh với khoảng 263.648 đầu lợn tổng khối lượng phân thải từ sở chăn nuôi lợn địa bàn huyện thải khoảng 212,6 tấn/ngày, lượng nước thải thải khoảng 42.300m3/ngày Như áp lực môi trường đặc biệt môi trường nước mặt lớn không xử lý cách triệt để Trên địa bàn huyện, sở chăn nuôi chủ yếu xử lý nước thải theo hình thức: xả thải trực tiếp, hệ thống Biogas, hệ thống Biogas kết hợp ao sinh học Phần lớn tiêu phân tích nước thải vượt quy chuẩn cho phép Hình thức xả trưc tiếp thơng số vượt QCVN từ đến 56 lần, có nồng độ Coliform vượt QCVN nhiều 56 lần Hình thức xử lý Biogas biogas kết hợp ao sinh học làm giảm thiểu đáng kể nồng độ chất ô nhiễm, nhiên chưa đạt quy chuẩn cho phép Hiện trạng môi trường nước mặt thủy vực tiếp nhận kênh kênh N3-3 cho thấy chất lượng nước có suy giảm đoạn tiếp nhận nước thải so với điểm cụ thể như: Ở kênh nồng độ chất hữu nước đo đạc vị trí có xu hướng gia tăng So với mẫu nền, nồng độ COD điểm sau nhận thải khu B khu D tăng lên 3-3,7 lần vượt giá trị cho phép QCVN 08 1,5-1,8 lần Tương tự vậy, nồng độ BOD5 vị trí sau nhận thải tăng so với mẫu vượt QC từ 2,3-2,8 lần, cho thấy có dấu hiệu nhiễm hữu Nồng độ chất rắn lơ lửng vị trí sau nhận thải khu B khu D tăng gấp 1,58 – 1,7 lần so với trước nhận thải, vượt 2,1-2,6 lần so với QCVN 08 So sánh vị trí lấy mẫu nhận thải cho thấy nồng độ COD, BOD5 TSS vị trí nhận thải khu vực D cao so với vị trí nhận thải khu vực B Ở kênh N3-3 nồng độ chất hữu điểm nhận thải khu A khu C tăng lên so với trước nhận thải, nồng độ BOD5 tăng so với QC cho phép từ 1,86- lần Nồng độ COD vượt 1,36-1,93 64 lần, TSS vượt 2,12-2,64 lần so với QCCP (cột B1), chất lượng nước không đảm bảo phục vụ cho mục đích tưới tiêu Chất lương nước kênh bị ô nhiễm nghiêm trọng hàm lượng chất hữu cơ, dinh dưỡng vi sinh vật gây bệnh có chất thải chăn nuôi vượt ngưỡng cho phép QCVN 08:2015 cột B1 Nguyên nhân chủ yếu lượng chất thải chăn nuôi chưa xử lý triệt để, bị xả thẳng trực tiếp vào môi trường nước vượt khả chịu tải chúng Từ kết nghiên cứu trên, nhóm giải pháp để xuất nhóm đối tượng nhằm mục đích tăng cường công tác bảo vệ môi trường chăn nuôi lợn bao gồm: - Đối với sở chăn ni cần có biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm nước thải gây ra, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng môi trường nước mặt - Đối với có quan quản lý, quan chun mơn cần tăng cường biện pháp quản lý chặt chẽ hơn, tuyên truyền giáo dục nhằm nâng cao nhận thức sở chăn nuôi trách nhiệm thực công tác bảo vệ môi trường hoạt động sản xuất - Và số giải pháp khác như: Giải pháp sách, quản lý; giải pháp kinh tế; tuyên truyền giáo dục 5.2 KIẾN NGHỊ Trong phạm vi nghiên cứu đề tài thời gian nghiên cứu có hạn nên đề tài tập trung nghiên cứu, đánh giá trạng môi trường nước mặt, nước thải Tần suất lấy mẫu, phân tích, chưa lặp lại nhiều, điểm lấy mẫu chưa đầy đủ hết sở chăn ni nên chưa thể có đánh giá đầy đủ, xác trạng mơi trường nước mặt địa bàn huyện Hiệp Hịa Để có nghiên cứu sâu, tổng thể, tồn diện trạng mơi trường nước mặt sở chăn nuôi thời gian tới cần có nghiên cứu mơ hình xử lý chất thải chăn ni lợn sở; lấy thêm mẫu phân tích tiêu nước thải, nước mặt tác động qua lại yếu tố môi trường với Các kết nghiên cứu đầy đủ, xác toàn diện cung cấp sở khoa học cho cấp quản lý nhà nước BVMT cộng đồng địa phương lựa chọn giải pháp phù hợp để BVMT hoạt động chăn nuôi lợn 65 Nhằm cải thiện trạng môi trường nước mặt địa huyện Hiệp Hịa, cần có quan tâm đạo thường xuyên cấp, ban, ngành với việc nghiêm túc thực công tác xử lý chất thải BVMT sở, đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ tiên tiến xử lý chất thải chăn nuôi 66 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt: Bộ Tài nguyên Môi trường (2008) QCVN 08:2008/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia chất lượng nước mặt, Hà Nội Bộ Tài nguyên Môi trường (2011) QCVN 40- 2011/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia nước thải công nghiệp, Hà Nội Bộ Tài nguyên Môi trường (2011) QCVN 62- 2016/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia nước thải chăn ni, Hà Nội Bùi Hữu Đồn (2011) Bài giảng Quản lý chất thải chăn nuôi NXB Nông nghiệp, Hà Nội Cao Trường Sơn, Lương Đức Anh, Vũ Đình Tôn Hồ Thị Lam Trà (2011) Đánh giá mức độ ô nhiễm nước mặt trang trại chăn ni lợn địa bàn tỉnh Hưng n Tạp chí Khoa học Phát triển 2011 tr 393-401 Đào Tiến Khuynh (2010) Đánh giá độ ô nhiễm nguồn nước số hệ thống chăn nuôi lợn trang trại huyện Văn Giang – Hưng Yên luận văn, Đại học Nông nghiệp Hà Nội, 102 tr Đánh giá thực trạng ô nhiễm môi trường rác thải, nước thải chăn nuôi, sản xuất kinh doanh địa bàn huyện năm 2016 Hồ Thị Lam Trà, Cao Trường Sơn Trần Thị Loan (2008) Ảnh hưởng chăn ni lợn hộ gia đình tới chất lượng nước mặt Tạp chí Nơng nghiệp Phát triển Nơng thơn tr 55-60 Nguyễn Quế Cơi, Hồng Thị Phi Phượng, Nguyễn Thị Bình, Đàm Tuấn Tú, Nguyễn Hữu Sa Lê Văn Sáng (2010) Thực trạng kiểu chuồng nuôi lợn theo phương thức chăn nuôi trang trại Báo cáo khoa học Viện Chăn nuôi năm 2010 10 Nguyễn Quỳnh Hoa Nguyễn Thanh Sơn (2011) Bảo vệ môi trường hoạt động chăn nuôi giai đoạn 2005 – 2010 định hướng đến năm 2020 Tạp chí Nơng nghiệp Phát triển nông thôn tr 12-15 11 Nguyễn Quang Khải (2003) Cơng nghệ khí sinh học Biogas mơn cơng nghệ môi trường 12 Niêm giám thống kê huyện Hiệp Hòa 2014 13 Niêm giám thống kê huyện Hiệp Hòa 2015 14 Phịng Nơng ngh ệp huyện H ệp Hịa (2015) Báo cáo kết công tác sản xuất nông nghiệp 2015 67 15 Phùng Đức Tiến, Nguyễn Duy Điều, Hoàng Văn Lộc Bạch Thị Thanh Dân (2009) Đánh giá thực trạng ô nhiễm môi trường chăn nuôi Tạp chí Chăn ni tr 10-16 16 Tổng cục Thống kê (2014) Thống kê chăn nuôi Việt Nam 01/10/2014 số lượng sản phẩm gia súc, gia cầm 17 Trương Thanh Cảnh ctv,1997;1998 Trích Bùi Hữu Đồn, 2011 18 UBND huyện Hiệp Hịa (2015) Kết cơng tác sản xuất nông nghiệp, dồn điền đổi thửa, xây dụng NTM năm 2015 19 Vincent Porphyre, Cirad, Nguyễn Quế Côi, NIAH (2006) Thâm canh chăn nuôi lợn, quản lý chất thải bảo vệ môi trường NXB Prise 20 Vũ Thị Khánh Vân, Lê Đình Phùng, Vũ Dương Quỳnh, Nguyễn Kiêm chiến, Vũ Chí Cương, Chu Mạnh Thắng Nguyễn Hữu Cường (2013) Hiện trạng quản lý chất thải ô nhiễm môi trường chăn nuôi lợn trang trại Việt Nam Tạp chí Nơng nghiệp Phát triển nơng thôn tr 67-73 21 Đào Lệ Hằng (2009) Công bố kết đánh giá thực trạng ô nhiễm môi trường chăn nuôi, Hội bảo vệ TN&MT Việt Nam, Truy cập ngày 10/11/2016 http://www.vacne.org.vn/tin-van-cong-bo-ket-qua-danh-gia-thuc-trang-o-nhiemmoi-truong-trong-chan-nuoi/2142.html 22 Mai Thế Hào (2016), Chất thải chăn nuôi số biện pháp xử lý Truy cập ngày 10/11/2016 http://channuoivietnam.com/chat-thai-trong-chan-nuoi-vamot-bien-phap-xu-ly/ Tiếng Anh: 23 FAO (2014) FAO stastical yearbook 2013 – World food and agriculture, Rome 68 PHỤ LỤC PHỤ LỤC MẪU PHIẾU ĐIỀU TRA TẠI CÁC TRANG TRẠI CHĂN NUÔI LỢN PHIẾU ĐIỀU TRA Tìm hiểu trạng vấn đề ô nhiễm môi trường chất thải chăn nuôi lợn Phiếu điều tra số : Người vấn: Nguyễn Quỳnh Hương Thời gian vấn: Ngày .tháng năm 2016 ( Hãy trả lời đánh dấu( X) vào câu trả lời phù hợp với ý kiến Ông/Bà) PHẦN I THÔNG TIN CHUNG VỀ NGƯỜI ĐƯỢC PHỎNG VẤN Họ tên người cung cấp thông tin:……………………… Tuổi…………………Giới tính…………………… Địa chỉ: ………………………………………………… PHẦN II: NỘI DUNG PHỎNG VẤN Trang trại nhà Ông (Bà) có đầu lợn, gồm loại nào? Số đầu lợn: … Gồm:  Lợn nái :………  Lợn thịt:…………….con  Lợn con:………  Lợn đực giống:………con Phương thức chăn nuôi lợn trang trại?  Nuôi chuồng  Nuôi cũi sắt  Nuôi chuồng sàn Gia đình Ơng( Bà) chăn ni lợn theo mơ hình nào?  VAC  VC  AC  C Diện tích mặt sử dụng chăn ni trang trại? Tổng diện tích:………m2 Gồm:  Nhà ở:……… m2  Chuồng nuôi:………… m2  Ao:……… m2  Vườn:…………….m2  Khu xử lý chất thải:…………… m2 69 Gia đình Ông( Bà) sử dụng loại thức ăn chăn nuôi lợn?  Hỗn hợp ăn thẳng  Sử dụng kết hợp  Thức ăn tận dụng ủ men Nguồn nước trang trại cung cấp cho gia súc uống tắm rửa từ đâu?  Nước giếng khoan  Nước giếng khơi Gia đình Ơng (Bà) sử dụng m3 nước cho uống, vệ sinh chuồng trại/ngày đêm? .m3 Gia đình Ơng( Bà) có xử lý chất thải lỏng chăn ni lợn khơng?  Có  Khơng a) Nếu có xử lý theo phương pháp nào?  Biogas  Bể lắng  Cách khác b) Nếu khơng xử lý nước thải thải bỏ đâu?  Ao cá  Môi trường  Cách khác Phương pháp xử lý chất thải rắn chăn nuôi áp dụng trang trại?  Biogas  Ủ phân  Bể lắng  Phương pháp khác 11 Nước thải sau xử lý gia đình Ơng (Bà) sử dụng vào mục đích gì?  hồ điều hịa  Tưới  Thải môi trường  Ý kiến khác  Thải ao cá 12 Hàng ngày trang trại thải khoảng kg chất thải rắn? kg; 13 Hàng ngày trang trại thải khoảng m3 chất thải lỏng? m3 14 Khoảng cách từ gia đình tới khu trang trại lợn là? .m 15 Theo Ơng( Bà) mức độ việc xử lý chất thải chăn nuôi lợn nào?  Rất cần thiết  Cần thiết  Không cần thiết 16 Hoạt động chăn ni trang trại có ảnh hưởng tới môi trường xung quanh không? Tác động mạnh Bình thường Lượng phân thải phát sinh lớn  Tiếng ồn 70 Không 17 Mong muốn chủ trang trại hỗ trợ quản lý chất thải chăn nuôi? Vốn Kỹ thuật Khác: ………………… Xin chân thành cảm ơn ! Người vấn Người vấn Nguyễn Quỳnh Hương 71 PHỤ LỤC MỘT SỐ HÌNH ẢNH LIÊN QUAN ĐẾN QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI Hình 1: nước kênh xung quanh trang trại chăn ni lợn (thơn Khánh-Lương Phong) Hình 2: nước kênh xung quanh trang trại chăn nuôi lợn (Vân An –Lương Phong Hình 3: nước kênh N3-3 xung quanh trang trại chăn ni lợn (Đoan Bái) Hình 4: nước kênh N3-3 xung quanh trang trại chăn nuôi lợn (Đông Lỗ) 72 Hình 6: Hình ảnh chuồng trại Hình 5: Hình ảnh trang trại VAC Hình 7: Hình ảnh ao sinh học Hình 8: Nước thải sau biogas dẫn kênh 73 ... giá ảnh hưởng nước thải số trang trại chăn nuôi lợn đến môi trường nước mặt địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang? ?? nhằm thấy tranh tổng thể chất lượng nước khu vực trang trại chăn nuôi lợn, ... trại chăn nuôi lợn địa bàn huyện 3.2.3 Nguồn áp lực từ số sở chăn nuôi lợn đến môi trường nước mặt địa bàn huyện Hiệp Hòa - Các nguồn phát sinh chất thải từ trang trại chăn nuôi lợn - Đánh giá. .. hội huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang 25 3.2.2 Tình hình chăn ni lợn thực quản lý môi trường xử lý chất thải trang trại chăn nuôi lợn địa bàn huyện 25 3.2.3 Nguồn áp lực từ số sở chăn nuôi lợn