LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CÁC KHOẢN
VAY TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1 Khái quát chung về các khoản vay trong kiểm toán báo cáo tài chính
1.1.1 Khái niệm các khoản vay
Các khoản vay là mối quan hệ giữa doanh nghiệp và ngân hàng, cũng như các nhà tín dụng trên thị trường vốn, liên quan đến việc doanh nghiệp nhận một khoản tiền vốn nhất định Doanh nghiệp phải chi trả lãi suất cho số tiền vay từ các chủ nợ Những khoản vay này được bảo đảm bằng hợp đồng vay và tài sản thế chấp của doanh nghiệp.
Các khoản vay và trái phiếu đều là nguồn vốn cần thiết cho hoạt động của doanh nghiệp Tuy nhiên, trái phiếu là hình thức huy động vốn qua phát hành, trong khi khoản vay thường yêu cầu tài sản thế chấp và cam kết sử dụng vốn đúng mục đích Do đó, kiểm toán các khoản vay không chỉ tập trung vào mục tiêu tài chính mà còn cần đảm bảo tuân thủ các quy định về vay và sử dụng vốn vay.
Các khoản vay thường được giám sát chặt chẽ bởi ngân hàng cho vay trước và trong quá trình sử dụng Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn chịu trách nhiệm cuối cùng về tiền vay, bao gồm cả gốc, lãi và việc hoàn trả đúng hạn Việc sử dụng vốn vay đúng mục đích đã cam kết cũng rất quan trọng, do đó, doanh nghiệp cần chú trọng đến hệ thống kiểm soát nội bộ của mình.
Khi đơn vị vay vốn từ ngân hàng mà phải đảm bảo bằng tài sản, đơn vị có thể đảm bảo bằng các cách sau:
- Đơn vị cầm cố, thế chấp bằng tài sản của mình;
- Thế chấp, cầm cố bằng tài sản của bên thứ ba;
- Có thể đảm bảo bằng chính tài sản hình thành từ vốn vay.
SV: Nguyễn Thị Thu Hương MSV: 19A4020367
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN NGAN HÀNG
Có hai cách phân loại phổ biến đối với nguồn vốn vay: vay ngắn hạn và vay dài hạn Việc phân loại và quản lý các khoản vay này giúp các tổ chức và cá nhân dễ dàng kiểm soát tài chính và đưa ra quyết định hợp lý.
Vay ngắn hạn là khoản vay có thời hạn thanh toán gốc và lãi trong vòng một năm, thường liên quan đến mua hàng và thanh toán tiền hàng cho khách hàng Kiểm toán vốn vay ngắn hạn chủ yếu gắn liền với nghiệp vụ mua sắm và thanh toán, yêu cầu doanh nghiệp mở sổ phụ theo dõi các khoản phải trả cho từng khách hàng Doanh nghiệp chỉ thanh toán khi nhận đủ hàng hóa, vì vậy cần lập bảng theo dõi dựa trên hóa đơn và đơn đặt hàng Để nâng cao kiểm soát nội bộ, các nghiệp vụ như đặt hàng, nhận hàng, lập hồ sơ thanh toán và giải ngân cần được phân tách rõ ràng.
Việc thanh toán phải dựa trên hóa đơn bán hàng để tránh tình trạng thanh toán trùng lặp, không nên dựa vào bảng sao kê Doanh nghiệp cần đảm bảo thanh toán đúng hạn, điều này có liên quan trực tiếp đến việc tận dụng các khoản chiết khấu lớn hơn lãi suất vay ngân hàng.
Vay dài hạn là khoản vay có thời hạn hoàn trả gốc trên một năm, thường liên quan đến đầu tư phát triển quy mô lớn và thanh toán nhiều lần Do đó, kiểm soát nội bộ cần chú trọng từ phê duyệt đến kiểm tra định kỳ để đánh giá hiệu quả và sự cần thiết của vốn vay Trước khi kiểm toán, doanh nghiệp nên lập “Bảng kê vốn vay và lãi tính dồn” để quản lý các khoản vay với thời hạn và lãi suất khác nhau.
1.1.2 Nội dung kế toán các khoản vay trên báo cáo tài chính
❖Nguyên tắc quản lý vay và nợ thuê tài chính Điều 58, Thông tư 200/2014/TT-BTC quy định: “Tài khoản 341 - Vay và nợ thuê
SV: Nguyễn Thị Thu Hương MSV: 19A4020367
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN NGAN HÀNG có điều khoản bắt buộc bên phát hành phải mua lại tại một thời điểm nhất định trong tương lai.”
Tài khoản 341 - Vay và nợ thuê tài chính có hai tài khoản cấp 2: Tài khoản
3411 - Các khoản đi vay và Tài khoản 3412 - Nợ thuê tài chính. Điều 58 Thông tư 200/2014/TT-BTC cũng quy định:
Doanh nghiệp cần theo dõi kỳ hạn thanh toán của các khoản vay và nợ thuê tài chính, phân loại thành dài hạn (trên 12 tháng) và ngắn hạn (dưới 12 tháng) để lập kế hoạch chi trả Các chi phí liên quan đến vay, như thẩm định và kiểm toán, được ghi nhận vào chi phí tài chính, trong khi chi phí phát sinh từ khoản vay đầu tư được vốn hóa Đối với nợ thuê tài chính, tổng số nợ được phản ánh trên tài khoản 341 theo giá trị hiện tại của khoản thanh toán tối thiểu hoặc giá trị hợp lý của tài sản thuê Doanh nghiệp cũng phải hạch toán chi tiết từng đối tượng cho vay, khế ước vay nợ và tài sản vay nợ, đặc biệt là đối với các khoản vay bằng ngoại tệ, cần theo dõi nguyên tệ và tuân thủ nguyên tắc kế toán.
- Các khoản vay, nợ bằng ngoại tệ phải quy đổi ra đơn vị tiền tệ kế toán theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh;
SV: Nguyễn Thị Thu Hương MSV: 19A4020367
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN NGAN HÀNG
Các khoản chênh lệch tỷ giá phát sinh từ việc thanh toán và đánh giá lại cuối kỳ các khoản vay, nợ thuê tài chính bằng ngoại tệ sẽ được ghi nhận vào doanh thu hoặc chi phí hoạt động tài chính.
❖Tổ chức hạch toán Vay và nợ thuê tài chính
Ket cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 341 - Vay và nợ thuê tài chính:
Số tiền đã trả nợ của các khoản vay, nợ thuê tài chính;
- Số tiền vay, nợ được giảm do được bên cho vay, chủ nợ chấp thuận;
- Chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại số dư vay, nợ thuê tài chính bằng ngoại
- Số tiền vay, nợ thuê tài chính phát sinh trong kỳ;
- Chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại số dư vay, nợ thuê tài chính bằng ngoại tệ cuối kỳ (trường hợp tỷ giá ngoại tệ tăng
Số dư bên Có: Số dư vay, nợ thuê tài chính chưa đen hạn trả.
Vay đê thanh toán, ứng vốn cho người bán người nhận Ihau về XDCB
Dưới đây là tổng hợp sơ đồ hạch toán TK 341 - Vay và nợ thuê tài chính:
SV: Nguyễn Thị Thu Hương MSV: 19A4020367
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN NGAN HÀNG
KÉ TOÁN VAY VÀ NỌ THUÊ TÀI CHÍNH
Trà nợ vay bằng VND (gôc + lãi)
341 - Vay và nọ thuê tài chính
Vay băng tiền mặt TGNH
Trá nợ vay bằng ngoại tệ
Vay mua vật tư, c/cụ, d/cụ 5
Vay mua TSCĐ BĐSĐT Vay thanh toán XDCB
1 3 1 Trừ khoán phãi thu vào nợ vay ngân hàng
Đánh giá lại số dư nợ vay ngoại tệ tại thời điểm báo cáo là một bước quan trọng trong việc phân tích tài chính Việc này giúp xác định ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái đến giá trị nợ vay, từ đó đánh giá lỗ hoặc lãi do biến động tỷ giá Việc theo dõi và điều chỉnh số dư nợ vay ngoại tệ kịp thời sẽ hỗ trợ doanh nghiệp trong việc quản lý rủi ro tài chính hiệu quả.
Vas băng tiên (Tý giá
Vay dể góp vốn dầu tư vào công ty con. công ty liên doanh, liên kêt đâu tư khác
Vay bằng g ngoại tệ (Tý giá t.tế)
— L.l 7 17 J đâu tư vào Cty con CtyLD LK
(Tỹ giá ghi số Vay dế
Sơ đồ 1.1 Sơ đồ hạch toán TK 341 - Vay và nợ thuê tài chính
SV: Nguyễn Thị Thu Hương MSV: 19A4020367
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN NGAN HÀNG
1.1.2 Đặc điểm của các khoản vay ảnh hưởng đến công tác kiểm toán báo cáo tài chính
Các khoản vay là các khoản tín dụng có thời hạn ngắn, trung và dài hạn, và doanh nghiệp có thể lựa chọn nhiều nguồn vay như ngân hàng, cá nhân hoặc tổ chức tín dụng cho thuê tài chính Đặc điểm của các khoản vay phụ thuộc vào nhiều yếu tố, ảnh hưởng đến việc kiểm toán các khoản mục này Những đặc điểm cơ bản của khoản vay cần được lưu ý.
Vốn vay là khái niệm phản ánh quan hệ kinh tế trong đầu tư và kinh doanh, do đó, kiểm toán khoản vay cần kết hợp các phương pháp kiểm toán với việc xác minh thực tế Bên cạnh đó, vốn vay liên quan đến tài sản cụ thể và quy trình kinh doanh, nên khi kiểm toán, cần tham khảo mối quan hệ với các loại tài sản và quy trình kinh doanh, đặc biệt là chi phí lãi vay và biến động của các tài sản có giá trị lớn.
Quan hệ về vốn trong doanh nghiệp bao gồm các quan hệ pháp lý phức tạp, phụ thuộc vào loại hình doanh nghiệp như doanh nghiệp nhà nước, công ty tư nhân, công ty cổ phần hay công ty liên doanh Mỗi loại hình doanh nghiệp hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau như thương mại, sản xuất và xây lắp, dẫn đến sự khác biệt trong mục đích sử dụng và quản lý vốn, đặc biệt là vốn vay và nợ thuê tài chính.
Vì vậy, KTV cần bám sát vào lĩnh vực hoạt động, mục tiêu mà đơn vị được kiểm toán chọn khi thực hiện kiểm toán các khoản vay.
Hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) của nhiều doanh nghiệp hiện nay còn yếu kém, do một số doanh nghiệp chưa thiết kế được KSNB hoặc có thiết kế nhưng trình độ nhân viên còn hạn chế, gây khó khăn trong việc áp dụng Việc hệ thống kiểm soát không hoạt động chặt chẽ và còn nhiều lỗ hổng đã ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận thông tin và căn cứ kiểm toán Do đó, khi thực hiện kiểm toán các khoản vay, kiểm toán viên cần chú ý đến những vấn đề này.
SV: Nguyễn Thị Thu Hương MSV: 19A4020367
Khóa luận tốt nghiệp tại Học viện Ngân hàng yêu cầu mức độ tối thiểu về chất lượng Do tính chất quan trọng của khoản mục này, môi trường kiểm soát cần được đảm bảo đầy đủ để hỗ trợ KTV trong quá trình thực hiện công việc.
THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN CÁC KHOẢN VAY
Quá trình hình thành và phát triển của Công ty TNHH Hãng Kiểm toán
❖ Tổng quan chung về Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC
Tên công ty: Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC
Tên tiếng Anh: AASC Auditing Firm Company Limited
Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC được thành lập ngày 13/05/1991, xuất phát từ doanh nghiệp nhà nước có tên là Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán, trực thuộc Bộ Tài chính, theo Quyết định số 164 TC/TCCB của Bộ trưởng.
Bộ Tài chính, được biết đến với tên giao dịch quốc tế là Accounting Service Company - ASC, là một trong hai tổ chức hợp pháp đầu tiên và lớn nhất tại Việt Nam AASC chuyên cung cấp dịch vụ kiểm toán, kế toán, tư vấn tài chính, thuế, thẩm định giá và xác định giá trị doanh nghiệp.
Sau khi chuyển đổi từ doanh nghiệp Nhà nước sang doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp, công ty AASC đã chính thức đăng ký kinh doanh vào ngày 02/07/2007 với số đăng ký 0102031353, do Tổng giám đốc Ngô Đức Đoàn làm người đại diện theo pháp luật Hiện nay, AASC có trụ sở chính tại Số 1 - Lê Phụng Hiểu, Hà Nội, cùng với các chi nhánh tại TP Hồ Chí Minh và Quảng Ninh.
Trụ sở chính: Địa chỉ: Số 01 - Lê Phụng Hiểu - Hà Nội - Việt Nam Điện thoại: 84-4-8241990/1
SV: Nguyễn Thị Thu Hương MSV: 19A4020367
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN NGAN HÀNG
Email: aasc-ndd@hn.vnn.vn
Chi nhánh TP Hồ Chí Minh: Địa chỉ: Số 29, Võ Thị Sáu, TP hồ Chí Minh Điện thoại: 84-8-8205942/3/4/7
Email: aasc@hcm.vnn.vn
Văn phòng đại diện Quảng Ninh: Địa chỉ: Cột 2, đường Nguyễn Văn Cừ, phườngHồng
Hải, TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Điện thoại: 84-033-627571
❖Lịch sử phát triển của Công ty TNHHHãngKiểm toánAASC
Giai đoạn 1: Từ 13/5/1991 đến tháng 8/1993
Ngày 13 tháng 5 năm 1991 theo Quyết Định số 164 TC/QĐ/TCCB của Bộ trưởng
Công ty ASC, được thành lập theo quyết định của Bộ Tài chính, chính thức hoạt động từ ngày 14 tháng 9 năm 1991 Trong bối cảnh nền kinh tế đất nước tăng trưởng nhanh chóng, công ty không ngừng nỗ lực tìm tòi, học hỏi để nâng cao trình độ và mở rộng quy mô hoạt động.
Tháng 3/1992, chi nhánh đầu tiên tại thành phố Hồ Chí Minh được thành lập, đặt trụ sở tại số 29 đường Võ Thị Sáu, Quận 1 Thành phố Hồ Chí Minh.
Tháng 4/1993, Công ty mở các chi nhánh tại Vũng Tàu và Đà Nằng.
Trong giai đoạn đầu của công cuộc đổi mới, công tác kế toán ở nước ta còn non yếu, vì vậy Công ty tập trung chủ yếu vào lĩnh vực kế toán.
Hướng dẫn doanh nghiệp áp dụng chế độ và chuẩn mực tài chính kế toán của nhà nước một cách phù hợp với hoạt động cụ thể của từng loại hình doanh nghiệp là rất quan trọng Việc này không chỉ giúp các doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp luật mà còn tối ưu hóa quy trình quản lý tài chính, nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh Do đó, các doanh nghiệp cần nắm rõ các quy định và điều chỉnh chúng sao cho phù hợp với đặc thù của mình.
SV: Nguyễn Thị Thu Hương MSV: 19A4020367
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN NGAN HÀNG
Chúng tôi hỗ trợ doanh nghiệp trong việc xây dựng và triển khai các mô hình tổ chức bộ máy kế toán, tổ chức công tác kế toán hiệu quả, đồng thời thực hiện các nghiệp vụ kế toán chuyên nghiệp.
Chúng tôi cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên sâu về Pháp lệnh Kế toán và Thống kê, bao gồm việc hướng dẫn, giải thích và cung cấp các văn bản pháp quy liên quan đến tổ chức kế toán Ngoài ra, chúng tôi cũng cung cấp các tài liệu hướng dẫn về nghiệp vụ tài chính, kế toán và thống kê theo yêu cầu cụ thể của khách hàng.
- Cung cấp các thông tin về kinh tế, tài chính, các mẫu biểu in sẵn về tài chính kế toán theo qui định của nhà nước
Giai đoạn 2: Từ 14/9/1993 đến tháng 7/2007
Sau hơn hai năm hoạt động, nhận thấy nhu cầu kiểm toán độc lập tại Việt Nam và sự phát triển đội ngũ nhân viên, vào ngày 14/9/1993, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 639/TC/QĐ/TCCB, cho phép Công ty mở rộng dịch vụ kiểm toán và đổi tên thành Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính.
Kế toán và Kiểm toán, có tên giao dịch quốc tế là Auditing and Accounting Financial Consultancy Service Company (gọi tắt là AASC).
Kể từ đó, bên cạnh dịch vụ kế toán truyền thống, Công ty đã mở rộng cung cấp nhiều dịch vụ mới bao gồm kiểm toán, tư vấn tài chính, kế toán và thuế, xác định giá trị doanh nghiệp, tư vấn cổ phần hóa, dịch vụ công nghệ thông tin, cùng với dịch vụ đào tạo và hỗ trợ tuyển dụng.
Vào tháng 3/1995, Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh đã tách khỏi Công ty để thành lập Công ty Kiểm toán Sài Gòn (AFC) sau khi nhận thấy đủ khả năng hoạt động độc lập và được Bộ Tài chính cho phép Đồng thời, chi nhánh tại Đà Nẵng đã kết hợp với chi nhánh Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO) tại Đà Nẵng để thành lập Công ty Tư vấn và Kiểm toán (A&C) nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển.
Việc chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh tách ra kinh doanh độc lập đã tạo ra thách thức cho Công ty trong bối cảnh nhu cầu kiểm toán tăng cao Để khắc phục khó khăn này và đáp ứng nhu cầu cấp thiết của thị trường, Công ty đã triển khai các biện pháp cần thiết.
SV: Nguyễn Thị Thu Hương MSV: 19A4020367
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP HỌC VIỆN NGAN HÀNG
Ngày 14/04/1995, AASC mở thêm chi nhánh tại Thanh Hóa đặt tại số 25A, đường Phan Chu Trinh, thành phố Thanh Hóa.
Văn phòng đại diện tại Hải Phòng được thành lập vào ngày 02/02/1995 và đã được nâng cấp thành chi nhánh vào ngày 01/01/2003 Tuy nhiên, chi nhánh này ngừng hoạt động từ ngày 31/12/2004.
Vào ngày 13/03/1997, công ty đã thành lập chi nhánh mới tại 29 đường Võ Thị Sáu, Quận I, thành phố Hồ Chí Minh Đến tháng 05/1998, văn phòng đại diện này đã được nâng cấp trở thành chi nhánh lớn nhất của công ty.
Cũng trong năm 1997, Công ty thành lập thêm chi nhánh tại số 237 Lê Lợi, phường
6, thành phố Vũng Tàu và chi nhánh Quảng Ninh đặt tại Cột 2, đường Nguyễn Văn Cừ, phường Hồng Hà, Thành phố Hạ Long, Quảng Ninh.
Tháng 4 năm 2005, AASC chính thức trở thành hội viên Hội KTV hành nghề Việt Nam.
Tháng 7 năm 2005, AASC chính thức gia nhập tổ chức kế toán và kiểm toán quốc tế INPACT và trở thành đại diện cho INPACT quốc tế tại Việt Nam Sự tham gia này là biểu hiện về mặt hình thức cho quá trình hội nhập với quốc tế mà AASC đã nung nấu từ lâu Đây cũng là điểm đánh dấu cho quá trình hội nhập của AASC với văn hóa, kiến thức kiểm toán mang tầm cỡ quốc tế.
