Tính cấp thiết của đề tài
Năm 2016, quá trình tái cơ cấu các tổ chức tín dụng được thực hiện theo kế hoạch, nhằm giảm số lượng tổ chức tín dụng yếu kém và cải thiện chất lượng, sức cạnh tranh của toàn hệ thống Sự phát triển không ngừng của nền kinh tế yêu cầu các ngân hàng phải mở rộng quy mô, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ và nâng cao năng lực hoạt động.
Phân tích báo cáo tài chính là hoạt động thiết yếu cho mọi doanh nghiệp, đặc biệt là ngân hàng Hoạt động này giúp nhà quản trị nhận diện điểm yếu để kịp thời khắc phục và phát hiện điểm mạnh để phát huy Ngoài ra, phân tích chính xác còn là nền tảng để xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp Vì vậy, phân tích báo cáo tài chính đóng vai trò quan trọng trong quản trị ngân hàng.
Sau thời gian thực tập tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank), tôi nhận thấy ngân hàng đang có những chuyển biến tích cực với sự tăng trưởng vượt bậc và lợi nhuận gia tăng VPBank đang triển khai chiến lược chuyển đổi toàn diện với sự hỗ trợ từ một trong những công ty tư vấn chiến lược hàng đầu thế giới, nhằm mục tiêu trở thành một trong những ngân hàng hàng đầu tại Việt Nam.
Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng, một trong năm ngân hàng hàng đầu tại Việt Nam và nằm trong top ba ngân hàng bán lẻ, đang trong giai đoạn cuối của chiến lược 5 năm vào năm 2016 Để đánh giá tình hình hoạt động và nâng cao hiệu quả kinh doanh, đề tài "Phân tích Báo Cáo tài chính" đã được lựa chọn Mục tiêu của nghiên cứu là đề xuất giải pháp nhằm giúp ngân hàng phát triển bền vững và có đủ năng lực cạnh tranh trên thị trường ngân hàng.
Tổng quan nghiên cứu
Trong phân tích báo cáo tài chính, mục tiêu chính là hỗ trợ ra quyết định hợp lý cho cổ đông, ngân hàng nội bộ và cơ quan quản lý nhà nước Do đó, việc phân tích báo cáo tài chính trở nên cần thiết và quan trọng trong quản trị ngân hàng Đề tài phân tích báo cáo tài chính ngân hàng thương mại luôn được chú trọng, với nhiều nghiên cứu chuyên sâu được thực hiện để làm rõ các khía cạnh của vấn đề này.
Trước tiên về giáo trình, sách tham khảo có thể kể đến:
- Peter S.Rose (2001), Quản trị ngân hàng thương mại, NXB tài chính
- Học viện ngân hàng (2001), Quản trị ngân hàng, NXB Thống Kê
- Học viện ngân hàng (2016), Lập và phân tích báo cáo tài chính ngân hàng thương mại
Mỗi tác giả có cách tiếp cận và phương pháp phân tích riêng phù hợp với điều kiện nghiên cứu cụ thể Các giáo trình và sách tham khảo cung cấp lý thuyết cơ bản để phân tích báo cáo tài chính ngân hàng, bao gồm đánh giá tình hình tài chính, phân tích cơ cấu tài sản và nguồn vốn, khả năng sinh lời, thanh khoản và các loại rủi ro thị trường Nghiên cứu có thể dựa trên kiến thức từ các tài liệu này để phân tích một ngân hàng cụ thể.
Thứ hai, về khóa luận các trường có thể kể đến:
Nguyễn Hữu Thân (2014) đã tiến hành phân tích báo cáo tài chính của Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam trong giai đoạn 2011-2013, nhằm đánh giá hiệu quả hoạt động tài chính và đưa ra các giải pháp nâng cao Nghiên cứu tập trung vào việc phân tích các chỉ số tài chính quan trọng, từ đó đề xuất các biện pháp cải thiện hiệu suất và tăng cường khả năng cạnh tranh của ngân hàng trong bối cảnh thị trường hiện nay.
- Bùi Xuân Lộc (2015), Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh ngân hàng
Kỹ thương Việt Nam thông qua phân tích báo cáo tài chính, Học viện ngân hàng.
Sau khi nghiên cứu một số đề tài, tôi nhận thấy rằng các nghiên cứu trước đã hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến phân tích báo cáo tài chính (BCTC) và áp dụng vào từng ngân hàng cụ thể Đồng thời, những nghiên cứu này cũng đã đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục và hoàn thiện các vấn đề tồn tại của ngân hàng Tuy nhiên, qua việc đánh giá tổng quan, tôi nhận thấy vẫn còn một số khoảng trống về lý thuyết và thực tiễn chưa được giải quyết.
Các nghiên cứu trước đây chủ yếu không sử dụng mô hình để phân tích báo cáo tài chính, dẫn đến việc không bao quát đầy đủ các chỉ tiêu quan trọng, như mô hình CAMELS.
- Nghiên cứu trong khoảng thời gian trước đây, các giải pháp đã không còn phù hợp để vận dụng vào hoạt động ngân hàng trong giai đoạn này.
Khóa luận “Phân tích Báo Cáo tài chính nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng” nhằm bổ sung và hoàn thiện các khoảng trống trong nghiên cứu trước đây Nghiên cứu sẽ áp dụng mô hình CAMELS để phân tích báo cáo tài chính, tránh lặp lại các phương pháp đã được sử dụng Qua đó, khóa luận sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình hoạt động của ngân hàng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tại Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng.
Mục tiêu nghiên cứu
- Hệ thống cơ sở lý thuyết về các nội dung trong việc phân tích báo cáo tài chính của các ngân hàng thương mại.
- Phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động của ngân hàng thương mại cổ phần
Phương pháp nghiên cứu
Đề tài áp dụng phương pháp nghiên cứu thống kê để thu thập thông tin từ báo cáo tài chính, từ đó phân tích và đánh giá các chỉ tiêu cũng như hoạt động kinh doanh, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại cổ phần.
Phương pháp thu thập số liệu.
Phương pháp xử lý số liệu và phân tích.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung khóa luận được chia làm 3 chương như sau:
Chương 1: Lý thuyết chung về phân tích báo cáo tài chính ngân hàng thương mại.
Chương 2: Phân tích báo cáo tài chính ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng giai đoạn 2014-2016
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 TỔNG QUAN VỀ PHÂN TÍCH BÁO CÁO TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
1.1.1 Khái niệm về phân tích BCTC
Phân tích báo cáo tài chính là yêu cầu thiết yếu trong quản lý hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại, phát triển từ nhu cầu thực tiễn của nền kinh tế Đây là công cụ quan trọng giúp các nhà quản lý kinh tế đưa ra quyết định khoa học và hiệu quả, đồng thời thể hiện chức năng tổ chức và quản lý của Nhà nước.
Phân tích báo cáo tài chính ngân hàng là quá trình sử dụng dữ liệu từ báo cáo tài chính để tính toán các tỷ số, từ đó đánh giá tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại Qua đó, các nhà quản lý có thể nhận diện điểm mạnh và điểm yếu hiện tại, làm cơ sở cho việc đưa ra quyết định điều chỉnh phù hợp.
1.1.2 Sự cần thiết phân tích báo cáo tài chính của ngân hàng thương mại
Phân tích báo cáo tài chính (BCTC) cho phép nhà quản trị ngân hàng thương mại (NHTM) đánh giá một cách khách quan và trung thực về các khía cạnh hoạt động của ngân hàng Điều này hỗ trợ cho việc quản lý và điều hành ngân hàng, nhằm đạt được các mục tiêu an toàn, lợi nhuận và phát triển bền vững.
Phân tích báo cáo tài chính (BCTC) giúp nhà quản trị nhận diện nguyên nhân biến động các chỉ tiêu và khoản mục, từ đó xác định các yếu tố ảnh hưởng để có biện pháp đối phó phù hợp Điều này không chỉ giúp hạn chế nhược điểm mà còn phát huy ưu điểm của ngân hàng thương mại (NHTM), nâng cao tính cạnh tranh Hơn nữa, phân tích BCTC còn hỗ trợ các nhà quản trị dự đoán tiềm năng và cơ hội trong tương lai.
Cơ quan quản lý nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát liên tục hoạt động của các tổ chức tín dụng (TCTD) Điều này giúp đảm bảo an toàn cho hệ thống tài chính và ngăn chặn sự lây lan của rủi ro trong hoạt động của hệ thống tài chính.
1.1.3 Mục đích của phân tích BCTC
1.1.3.1 Mục đích chung của phân tích báo cáo tài chính
Phân tích tài chính cung cấp những thông tin tài chính, giúp cho các nhà quản lý, giám đốc ngân hàng, người sử dụng báo cáo tài chính:
- Đánh giá tình hình tài chính và khả năng sinh lời của ngân hàng
- Xác định điểm mạnh, điểm yếu và đánh giá khả năng phát triển
- Xác định xu hướng phát triển dịch vụ, sản phẩm của ngân hàng
- Xác định những bộ phận kinh doanh, đơn vị hay giám đốc hoạt động không hiệu quả
1.1.3.2 Phân tích báo cáo tài chính nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh a Hiệu quả hoạt động kinh doanh
Trong bối cảnh cơ chế thị trường hiện nay, mục tiêu dài hạn của các doanh nghiệp là tối ưu hóa lợi nhuận và nâng cao hiệu quả kinh doanh Hiệu quả hoạt động kinh doanh không chỉ đơn thuần là kết quả tài chính mà còn cần được đánh giá từ nhiều khía cạnh khác nhau Để hiểu rõ hơn về hiệu quả này, cần xem xét đến các yếu tố kinh tế liên quan đến từng hiện tượng trong hoạt động doanh nghiệp.
Hiệu quả kinh tế của một hiện tượng hoặc quá trình kinh tế phản ánh mức độ sử dụng hiệu quả các nguồn lực như nhân lực, tài lực, vật lực và tiền vốn để đạt được các mục tiêu cụ thể.
Hiệu quả kinh doanh là khái niệm kinh tế phản ánh mức độ sử dụng nguồn lực để đạt được mục tiêu đề ra Nó thể hiện mối quan hệ giữa kết quả đạt được và chi phí bỏ ra để có được kết quả đó.
Trong thực tế, người ta sử dụng hiệu quả kinh doanh như một công cụ để đo lường khả năng đạt đến mực tiêu đặt ra.
Hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại là yếu tố quyết định đến sự tồn tại và phát triển của ngân hàng Khi ngân hàng hoạt động hiệu quả, uy tín của ngân hàng sẽ được nâng cao, tạo sự tin tưởng cho người gửi tiền, từ đó công tác huy động vốn sẽ thuận lợi hơn Để nâng cao hiệu quả kinh doanh, việc phân tích báo cáo tài chính là rất cần thiết.
Ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro do tính nhạy cảm của lĩnh vực kinh doanh Việc đánh giá hiệu quả hoạt động của ngân hàng là cần thiết để phát hiện rủi ro, xác định chính xác kết quả kinh doanh trong quá khứ và kịp thời nhận diện sai sót Hơn nữa, ngân hàng cần nhận biết và dự đoán các loại rủi ro có thể xảy ra để chủ động áp dụng biện pháp phòng ngừa Điều này cũng giúp định hướng các quyết định của ban lãnh đạo ngân hàng, nhằm duy trì sự cân bằng giữa lợi nhuận, rủi ro và an toàn.
Tầm quan trọng của việc nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh thông qua phân tích báo cáo tài chính được thể hiện ở việc:
Phân tích báo cáo tài chính là công cụ quan trọng giúp ngân hàng đánh giá chính xác kết quả hoạt động kinh doanh trong quá khứ Qua đó, ngân hàng có thể phát hiện kịp thời những thiếu sót và các yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả kinh doanh Việc này giúp nhà quản lý nhận diện được điểm mạnh và điểm yếu trong từng khâu hoạt động, từ đó tận dụng lợi thế và khắc phục nhược điểm, đưa ra các biện pháp chủ động nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh.
- Việc đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh giúp ngân hàng phát hiện và dự
7 định kinh doanh một cách linh hoạt để tận dụng được những cơ hội kinh doanh nhưng đồng thời ngăn ngừa được những rủi ro có thể xảy ra.
Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh thông qua phân tích báo cáo tài chính là cần thiết cho các ngân hàng, giúp ban lãnh đạo nắm bắt tình hình hoạt động, thành tích đạt được, và các hạn chế ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh Qua đó, ngân hàng có thể đề ra kế hoạch kinh doanh phù hợp với thực trạng và diễn biến thị trường, đảm bảo mối quan hệ hài hòa giữa lợi nhuận, rủi ro và an toàn Việc này không chỉ phát huy điểm mạnh mà còn hạn chế tồn tại, góp phần vào việc đạt được các mục tiêu đề ra.
Để phân tích báo cáo tài chính ngân hàng thương mại, việc chọn phương pháp phân tích là rất quan trọng Hiện nay, có nhiều phương pháp như so sánh, liên hệ đối chiếu, phân tích nhân tố, đồ thị, biểu đồ và toán tài chính Trong số đó, ba phương pháp phổ biến nhất là phương pháp tỷ lệ, phương pháp Dupont và phương pháp so sánh Việc kết hợp các phương pháp này giúp tối ưu hóa quá trình phân tích, tận dụng những ưu điểm và khắc phục nhược điểm của từng phương pháp, từ đó nâng cao hiệu quả và tính toàn diện của phân tích.
Phương pháp tỷ lệ là công cụ phân tích giúp phản ánh cấu trúc và mối quan hệ giữa các chỉ tiêu tài chính, đồng thời theo dõi sự biến đổi của lượng tài chính qua các tỷ lệ theo chuỗi thời gian liên tục và từng giai đoạn cụ thể Phân tích tỷ lệ cho phép đánh giá hiệu quả hoạt động tài chính một cách thực tiễn.