6. CẤU TRÖC CỦA LUẬN VĂN
1.2.2 Quan điểm sáng tác củ aY Ban
Y Ban là một trong những nhà văn nữ luôn có ý thức bộc lộ một cách thẳng thắn những quan điểm sáng tác của mình
Là nhà văn ai cũng mong có đƣợc những tác phẩm nổi tiếng và lƣu lại với thời gian. Nhà văn Y Ban cũng vậy song để có đƣợc một tác phẩm hay, chị rất có ý thức về sự kiên trì, chuyên tâm của mình: “Tôi gieo chữ nhƣ cầm một nắm thóc trên tay rồi tung ra. Quan điểm sáng tác của tôi là trăm bó đuốc bắt đƣợc một con ếch chứ không mơ con gà đẻ trứng vàng” [68]. Thẳng thắn trong quan niệm sáng tác nên chị cũng rất mạnh mẽ khi bảo vệ những đứa con tinh thần của mình: “Nhiều ngƣời phê văn tôi vụn vặt, yêu đƣơng với dƣa cà mắm muối chẳng có ý tƣởng cao siêu gì, tôi nghĩ ý tƣởng cao siêu bằng giời mà không ai muốn đọc thì trắng tay. Tôi viết văn cho độc giả, không viết văn cho nhà phê bình, tôi không thích loại văn chƣơng cầu kỳ hình thức” [68]. Có lẽ đó là lý do mà văn chị rất dễ đọc, dễ nhớ và không kén độc giả song không vì thế mà dễ dãi đơn điệu, ngƣợc lại nó rất gần gũi, thân quen mà vẫn rất thấm thía và sâu sắc.
Là phụ nữ, thế mạnh của Y Ban là viết về nỗi đau, thân phận của ngƣời đàn bà và ký ức. Nhƣng viết về mảng nào, lĩnh vực nào, thì với chị điều quan trong nhất vẫn là sự nhân ái, tính nhân bản đọng lại sau mỗi tác phẩm: “Cách hành văn, các
chi tiết nhiều khi rất bạo liệt, nhƣng cái đọng lại là sự nhân ái. Tôi viết về cái xấu, cái ác là để ngƣời ta căm ghét nó và muốn sống đẹp hơn, viết về sự đổ vỡ là để gợi lại niềm tin yêu cuộc sống” [68]
Là nhà văn đồng thời là nhà báo, phải đi nhiều nên Y Ban hiểu giá trị của những lần đi ấy không chỉ là lấy tin viết bài mà nó còn có nhiều ý nghĩa đối với tác phẩm của chị. Chính vì thế, chị luôn nhấn mạnh là nhà văn cần chấp nhận dấn thân để sáng tạo. Dấn thân để có thực tế, để đƣợc tận mắt thấy “tôi cũng rúc vào những quán vƣờn và mở to mắt ra để nhìn” [69]. Dấn thân cũng có nghĩa là “đặt mình vào nhân vật và đẩy đến tận cùng những tình huống của nhân vật” [69]. Không chỉ biết dấn thân mà còn phải biết chấp nhận. Là nhà văn nữ thì sẽ phải chấp nhận nhiều hơn bình thƣởng bởi lẽ “bên cạnh ngƣời phụ nữ là một gia đình mà văn chƣơng thƣờng đỏng đảnh nhƣ một ông chồng khó tính. Nó đòi hỏi sự dâng hiến hết mình” [7]. Nghĩa là đến với văn chƣơng chị cũng phải chấp nhận đứng trên bờ chênh vênh giữa một bên là gia đình và một bên là đam mê nghệ thuật. Khâu sáng tạo đã nhƣ thế, đến khi sản phẩm đến tay độc giả rồi thì lại phải biết chấp nhận mọi sự phán xét của độc giả dù đó là khen hay chê.
Trong quá trình sáng tạo, Y Ban đề cao những yếu tố hƣ cấu. Điều đó đánh giá phần “trời cho” nhà văn. Tức là đánh giá độ tài năng của ngƣời viết. Chị nói: “Văn chƣơng cũng cần phải thông tin nhƣng cái hay của nhà văn chính là ở sự hƣ cấu” [69] Với những tác phẩm cần cái nhìn tỉnh táo khách quan, Y Ban hay kể ở ngôi thứ ba, còn những truyện ngắn có cốt truyện nghiêng về tâm lý, Y Ban thƣờng hay kể ở ngôi thứ nhất để đặt mình vào vị trí của nhân vật, để có thể khai thác nội tâm nhân vật một cách triệt để và biểu hiện nó một cách sâu sắc: “Tôi thích những cốt truyện lozic, những hành động có thể lý giải đƣợc một cách biện chứng. Chính vì vậy tôi hay đặt mình vào nhân vật để dự đoán xem nhân vật sẽ suy nghĩ ra sao, sẽ làm điều gì trong từng hoàn cảnh nhất định. Bởi vậy các nhân vật của tôi đƣợc đánh giá là rất thực, có thể bắt gặp đâu đó trong cuộc sống” [53].
Viết về sex chị quan niệm: Đây là phƣơng tiện giải trí và văn hóa. “Văn chƣơng cần tôn trọng sex ở khía cạnh đó”. Viết sex cũng là cách gắn kết bạn đọc
với con chữ. Nhƣng viết sex không dễ. Nó có tục hay không tục là do câu chữ “nếu mình viết trực tiếp, thẳng tuột về nó nhƣ một thứ nhu cầu bản năng kích động ở ngƣời đọc những ý nghĩ không lành mạnh, không trong sáng thì tác phẩm sẽ trở nên phản cảm. Nhƣng nếu tác giả khéo léo, thay thế những khái niệm về các bộ phận, các hành vi của con ngƣời bằng nhiều cách diễn đạt văn chƣơng hơn, phủ lên chi tiết tục những ý nghĩa rất Ngƣời, đƣa trí tƣởng tƣợng của độc giả đến các vấn đề nhân văn thì ngƣời đọc sẽ không lăn tăn đến chuyện đề tài nữa [53]. Không cần phải nói thêm, quan niệm này của Y Ban đã quá rõ ràng và thực tế sáng tác của chị đã là những minh chứng đầy thuyết phục.