Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
3.6. Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường GPMB ở thành phố Lạng Sơn, tỉnh Lạng Sơn
3.6.3. Việc xác định giá bồi thường tài sản trên đất theo Nghị định 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 của Chính phủ
a. Bồi thường thiệt hại về đất.
Căn cứ Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 của Chính phủ[16], Về phương pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất UBND tỉnh, thành phô trực thuộc Trung ương quy định giá các loại đất.
Giá đất để tính bồi thường thiệt hại được xác định trên cơ sở khung giá đất của địa phương, Hội đồng xác định khung giá đất được thành lập theo quy định của Chính phủ, đảm bảo gía đất để tính bồi thường phù hợp với khả năng sinh lợi và giá trị chuyển nhượng QSD đất ở địa phương.
Bồi thường thiệt thiệt hại đối với đất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất làm muối, đất nuôi trồng thủy sản thì người bị thu hồi đất được bồi thường bằng đất theo diện tích và hạng đất của đất bị thu hồi có cùng mục đích sử dụng. Trong quá trình thực hiện nếu không có đất để bồi thường thì người bị thu hồi đất được bồi thường
bằng tiền theo giá quy định nêu trên.
Bồi thường thiệt hại đối với đất ở: Đất bị thu hồi là đất ở thì được bồi thường thiệt hại bằng tiền, nhà ở hoặc đất ở tại khu tái định cư (tùy thuộc vào điều kiện thực tế tại địa phương).
b. Bồi thường thiệt hại các tài sản trên đất:
* Nguyên tác bồi thường thiệt hại về tài sản:
- Chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi mà bị thiệt hại, thì được bồi thường. Tài sản gắn liền với đất bao gồm: nhà, công trình xây dựng đơn chiếc; nhà, công trình xây dựng theo hệ thống, cây trồng trên đất.
- Chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi mà đất đó không thuộc đối tượng được bồi thường thì tuỳ từng trường hợp cụ thể được bồi thường hoặc hỗ trợ tài sản.
-Nhà, công trình khác gắn liền với đất được xây dựng sau khi quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất công bố mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép xây dựng thì không được bồi thường.
- Nhà, công trình khác gắn liền với đất được xây dựng sau ngày 01/7/2004 mà tại thời điểm xây dựng đã trái với mục đích sử dụng của đất đã được xác định trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì không được bồi thường.
- Tài sản gắn liền với đất được tạo lập sau khi có quyết định thu hồi đất được công bố thì không được bồi thường.
- Hệ thống máy móc, dây truyền sản xuất có thể tháo rời và di chuyển được thì chỉ được bồi thường các chi phí tháo dỡ, vận chuyển, lắp đặt và thiệt hại khi tháo dỡ, vận chuyển, lắp đặt. Mức bồi thường do Uỷ ban nhân dân tỉnh quyết định đối với từng trường hợp cụ thể cho phù hợp với thực tế tại địa phương trên cơ sở đề nghị của cơ quan Tài chính..
* Bồi thường thiệt hại về nhà cửa và các công trình kiến trúc:
- Đối với nhà ở, công trình phục vụ sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân, được bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của nhà, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương do Bộ Xây dựng ban hành. Giá trị xây dựng mới của nhà, công trình được tính theo diện tích xây dựng của nhà, công trình nhân với đơn giá xây dựng mới của nhà, công trình do Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành theo quy định của Chính phủ.
- Đối với nhà, công trình xây dựng khác thì được bồi thường theo mức sau:
Mức bồi thường nhà, công trình =
Tổng giá trị hiện có của nhà, công trình bị thiệt hại
+
Một khoản tiền tính bằng tỷ lệ % theo giá trị thiệt hại hiện có của
nhà, công trình đó
- Giá trị hiện có của nhà, công trình bị thiệt hại được xác định bằng tỷ lệ (%) chất lượng còn lại của nhà, công trình đó nhân với giá trị xây dựng mới của nhà, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương do Bộ quản lý chuyên ngành ban hành.
- Khoản tiền tính bằng tỷ lệ phần trăm theo giá trị hiện có của nhà, công trình do Uỷ ban nhân dân tỉnh quy định, nhưng mức bồi thường tối đa không lớn hơn 100% giá trị xây dựng mới của nhà, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương với nhà, công trình bị thiệt hại.
* Bồi thường thiệt hại đối với tài sản khác:
- Đối với cây cối hoa màu: Mức bồi thường thiệt hại với cây trồng vật nuôi, đât có mặt nước được tính bằng giá trị sản lượng thu hoạch trong một năm thu năng suất bình quân của 3 năm trước đó với giá trị trung bình của nông sản thủy sản cùng loại tại địa phương.
c. Kết quả thực hiện bồi thường cụ thể tại 02 dự án:
Bồi thường thiệt hại về đất:
- Giá đất để tính bồi thường được thực hiện tại các quyết định số: Quyết định số 1394/QĐ-UB-XD ngày 10/9/2004 của UBND tỉnh Lạng Sơn; Phê duyệt giá bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi để thực hiện dự án Khu đô thị Phú Lộc IV, thành phố Lạng Sơn; Quyết định số 22/2009/QĐ-UBND ngày 23/12/2009;
* Dự án Khu đô thị Phú Lộc IV:
Tính đến thời điểm tháng 6 năm 2012 Dự án Khu đô thị Phú Lộc IV thành phố Lạng Sơn có tổng số 797 hộ bị ảnh hưởng. Hiện đã kiểm đếm xem xét bồi thường thiệt hại về đất, tài sản gắn liền với đất được 654/797 hộ gia đình cá nhân (319.328,88m2/331.856,01m2 (đạt 92%)). Đã ban hành quyết định phê duyệt cho 625 hộ với diện tích đất là 305.926,01m2, với tổng kinh phí bồi thường là 122.567.767.082 đồng. Đã chi trả bồi thường cho 437 hộ với số tiền là 79.482.532.77đồng
Dự án Khu đô thị Phú Lộc IV có 654 hộ được kiểm đếm, lên phương án bồi thường và có 406 hộ có đủ điều kiện xét bố trí tái định cư.
* Dự án Mở rộng khu đô thị Nam Hoàng Đồng I:
Tính đến thời điểm tháng 6 năm 2012 Diện tích bị thu hồi để mở rộng dự án Khu đô thị Nam Hoàng Đồng I là 79.114,3m2. Với tổng số hộ bị ảnh hưởng là 76 hộ, trong đó có 26 hộ bị thu hồi đất ở (ONT) và phải di chuyển chỗ ở, số còn lại chủ yếu là đât trồng lúa và cây ăn quả. Dự án có 46 hộ phải di dời. Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng đã hoàn tất việc bồi thường và hỗ trợ cho 46 hộ dân, các hộ đều thống nhất nhận đất tái định cư với tổng số 43 lô được giao tại Khu tái định cư .
* Nhận xét: Các hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi để thực hiện dự án (cả
đất ở và đất nông nghiệp), có đủ điều kiện để xem xét bồi thường được Hội đồng bồi thường và chính quyền địa phương xem xét tính toán bồi thường tiền đất, đơn giá bồi thường được áp theo đúng quy định.
- Giá đất để tính bồi thường:
+ Đối với đất ở: Được tính bồi thường theo loại đất ở tại vị trí thửa đất tính theo mặt đường thuận lợi nhất.
+ Đối với đất nông nghiệp: Được tính bồi thường theo hạng mức đất nông nghiệp cộng thêm 35% giá đất ở liền kề theo loại đất ở tại vị trí thửa đất tính theo mặt đường thuận lợi nhất
Bồi thường thiệt hại về tài sản đất:
- Giá để tính toán bồi thường thiệt hại tài sản là cây cối hoa màu, vật nuôi được áp dụng theo Quyết định số 16/2005/QĐ - UBND ngày 20/4/2005 của UBND tỉnh Lạng Sơn;
- Quyết định số 16/2008/QĐ-UBND ngày 17/7/2008 của UBND tỉnh Lạng Sơn v/v ban hành đơn giá cây trồng vật nuôi áp dụng trong công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn [35].
Nhận xét: Qua phân tích 02 dự án nêu trên cho thấy Hội đồng bồi thường thành phố Lạng Sơn đã áp dụng đúng các đơn giá bồi thường, hỗ trợ về đất, tài sản trên đất một cách chính xác theo đúng quy định của Hội đồng bồi thường thành phố và các quyết định phê duyệt đơn giá của UBND tỉnh Lạng Sơn. Ngoài ra còn vận dụng đơn giá cho từng khu vực của từng dự án cho phù hợp với điều kiện thực tế và được đa phần nhân dân ủng hộ.
- Khoảng 75% ý kiến cho rằng giá bồi thường về đất trong phương án bồi thường của dự án so với giá thị trường tại thời điểm thu hồi là tương đối hợp lý.
Khoảng 21% cho rằng là phù hợp, 4 % còn lại cho rằng không phù hợp.
- Thực tế điều tra giá đất trong các phương án bồi thường là khá sát so với giá thị trường thực tế tại địa phương tại thời điểm thu hồi, chỉ có ít các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất ở những vị trí thuận lợi (mặt đường) có điều kiện kinh doanh tốt hơn là không đồng ý so với giá bồi thường mà Hội đồng BT-GPMB đưa ra.
- Giá bồi thường tài sản trên đất: Khoảng 90% ý kiến cho rằng giá bồi thường tài sản trên đất tại 02 dự án là hợp lý. Tuy nhiên, vẫn có sự trênh lệch so với giá trị trường, đặc biệt là giá xây dựng các công trình vật kiến trúc chủ yếu là do biến động về giá nguyên vật liệu trong hai năm qua.