4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
4.2 Đánh giá khả năng kháng bệnh bạc lá bằng lây nhiễm bệnh nhân tạo
Bảng 4.7a: Vết bệnh lây nhiễm nhân tạo vụ mùa 2008
STT
Giống
Chều dài vết bệnh trung bình(cm)/race
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 10055 6.16 6.74 14.6 9.22 14.12 18.06 21.28 14.08 10.4
2 10057 6 10.06 7.54 6.74 6.02 4.56 11.72 9.58 5.54
3 10068 6.2 11.06 10 18.32 10.18 7.88 19.56 11.08 20.38
4 10072 3.52 10.22 6.14 7.84 6.72 19.5 2.64 19.16 8.14
5 10090 7.94 15.34 8.96 12.02 11.1 10.96 27 29.16 10.62
6 10094 7 11.88 10.24 12.18 11.64 10.28 23.2 18.72 23.88
7 10095 6.34 22.82 10.2 9.72 10.76 10.88 28.34 24.14 25
8 10098 4.75 3.17 11.47 Chết 22 24.5 0.1 3.67 6.5
9 10100 4.9 3.6 18.35 23.9 27.43 19 9.1 20 12.23
10 10103 1.84 1.34 5 18.17 11.84 8.5 0.825 5.55 2.025
11 10105 6.3 14.2 9.82 12.52 6.1 Chết 21.98 24.62 10.44
12 10107 4.87 9 14.2 21.13 28.5 29.75 28.63 14.87 16.5
13 10108 7.28 15.3 12.52 10.64 10.14 20.86 28.08 20.02 17.54
14 10113 3.44 5.875 11.68 21.5 27.65 17.66 4.5 9.1 21.5
15 10124 3.2 7.5 12.66 18.25 17.08 17.4 16.56 20.02 8.22
16 10128 4.05 7.5 11.37 12.67 8.75 25.75 6.8 41 Chết
17 10137 6.4 4.32 3.92 7.78 6.54 20.26 8.72 5.74 5.34
18 10144 2.45 6.5 7 18.25 20.83 6 0.225 7.2 12.83
19 10153 4.5 8.6 7.5 20.03 13.66 15.5 * 10.33 5.75
20 10156 8.7 36.5 21.75 7.75 12.16 3.2 46 2.675 9.44
21 10163 8.5 4.33 16.75 4.5 18.475 12.66 1.57 14.33 3.2
22 10165 7 4 11.5 30.05 Chết 14.1 18.5 20.5 9
23 10167 2.2 3.3 5.825 13.4 11.83 4.43 0.5 3.75 6.8
24 10168 1.23 0.2 1.6 1.1 2.65 2.9 0.1 1 1.2
25 10169 2.78 3.8 13.93 24.88 10.76 23.36 7.94 8.26 8.58
26 10171 3.32 2.48 6.72 12.24 10.84 12.38 0.2 7.3 4.7
27 10173 0.9 1.32 2.88 5.87 6.84 5.37 0.93 4.6 4.22
28 10176 3.14 2.68 3.5 9.44 7.1 10.24 0.2 4.22 4.04
29 10179 4 4.36 10.9 21.5 10.96 23.77 0.38 15.1 12.94
30 10273 4.6 5.1 12.27 18.9 19.5 7.62 19.6 7 11.05
31 10279 2.42 2.33 9.7 7.6 10.7 10.04 2.26 6.17 #DIV/0!
32 10282 1.65 2.1 10.25 13.875 3.833333 2.5 4.2 5 4.9
33 10285 5.62 23.58 6.64 6.24 14.6 16.22 5.84 15.06 14.02
34 10292 1.6 1.7 9.5 21.85 16.95 12.93 32.6 15 7.775
35 10590 1.92 1.1 4.06 4.32 6.02 1.44 3.82 2.24 1.46
36 10618 6.42 5.22 11.06 24.62 12.27 26.6 6.14 12.4 10.3
37 10640 0.76 0.94 2.02 2.02 1.26 3.72 0.14 1.42 0.66
38 10641 0.98 0.8 3.2 3.64 5 5.94 0.1 2 1.8
39 10646 1.42 1.06 5.9 9.36 7.74 7.1 8.38 5.3 Chết
40 10654 1.28 3.9 6.125 14.75 10.42 11.1 0.1 4.22 5.8
41 10668 0.82 0.92 2.58 2.34 1.94 4.16 0.08 1.52 1.3
42 10675 1.15 1.57 1.75 1.5 4.3 1.53 5.75 3.17 2.4
43 10678 4.45 5.6 10.85 21.3 13.2 16.5 1.63 4.95 7.3
44 10681 1.02 0.82 4.64 2.42 1.325 0.9 0.44 2.76 1.64
45 10685 1.18 1.74 4.66 6.12 8.96 3.5 5.28 3.18 2.08
46 10698 5.92 7.64 4.88 5.96 5.66 5.18 8.7 5.06 4.68
47 10699 0.72 0.76 19.33 15.5 2.4 7.88 0.16 4.54 2
48 10158-1 4.35 5 15.25 13 4.875 10 13.675 10.32 18.4
49 10280-2 6.16 13.9 7.46 5.82 7.1 5.18 23.28 9.68 5.92
50 IR 24 2.2 4.275 15.92 24.075 24.7 15.78 16.98 18.9 13.1
Bảng 4.7b: Vết bệnh lây nhiễm nhân tạo vụ xuân 2009
STT Giống Chều dài vết bệnh trung bình(cm)/race
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 10055 3.04 3.36 3.27 20.76 14.82 10.82 14.88 11.72 11.1
2 10057 1.82 1.36 8.4 9.94 6.28 7.1 10.34 3.32 3.56
3 10068 3.96 4.12 7.68 15.76 8.36 9 12.88 19.1 13.5
4 10072 2.42 3.38 8.36 22.46 5.84 17.88 8.82 10.3 12.32 5 10090 2.58 3.68 11.26 28.3 4.68 26.42 10.08 9.06 13.76 6 10094 2.86 5.1 11.4 23.98 11.18 15.23 11.42 13.04 12.86 7 10095 3.6 5.22 15.08 23.82 9.34 18.74 8.84 14.04 14.78 8 10098 2.8 2.44 Chết 16.675 15.06 17.22 6.1 9.825 9.95
9 10100 1.45 2.33 10.38 18.94 14.66 11.36 6.4 5.66 8
10 10103 1.6 1.82 6.3 10.38 8.38 8.02 4.68 6.26 4.58
11 10105 3.425 2.75 17.825 22.3 9.64 5.75 10.6 11.38 20.15 12 10107 4.12 3.28 17.94 13.72 21.83 22.32 14.27 16 17.4 13 10108 2.58 2.32 15.54 28.94 10.1 16.6 8.28 14.32 14.32 14 10113 3.18 3.725 4.94 13.56 13.48 15.98 9.95 10.6 23.725 15 10124 0.32 11.56 15.4 16.74 9.475 14.76 8 8.38 12.175
16 10128 2.84 2.42 Chết 24.5 8.24 20.97 6 14.06 12.425
17 10137 0.12 0.425 1.46 6.14 1.64 Chết 4.16 2.64 1.56
18 10144 1.76 2.08 11.56 18.74 14.6 11.92 4.24 Chết 4.22 19 10153 23.6 3.72 16.2 14.42 23.86 16.4 24.175 9.64 14.66 20 10156 3.1 2.33 13.24 22.14 28.55 8.43 8.96 10.95 14.68
21 10163 3.98 4 10.8 15.14 8.5 9.76 12.93 Chết 6.84
22 10165 3.28 3.92 14.18 18.1 9.32 13.68 10.66 12.48 10.62
23 10167 3.36 2.46 Chết 16.8 7.88 16.94 5.68 6.36 7.82
24 10168 0.12 0.14 2.44 2.26 1.28 0.12 0.16 0.14 0.24
25 10169 1.52 1.28 5.76 14.56 8.56 4.32 7.42 7.54 3.92
26 10171 8.22 5.95 9.8 9.66 8.77 4.3 8.54 7.3 Chết
27 10173 0.12 0.12 5.14 3.92 2.22 Chết 0.58 0.66 Chết
28 10176 0.34 0.96 3.32 3.2 0.72 2.48 2.16 3 3.02
29 10179 2.56 1.84 8 16.98 6.06 7.1 4.24 5.68 Chết
30 10273 0.9 1.38 6.22 7.96 3.58 5.16 14.62 5.62 3.2
31 10279 1.48 1.68 9.22 12.24 9.08 16.76 4.67 9.86 Chết
32 10282 * 1.78 3.4 0.86 1.42 1.78 1.68 1.38 1.34
33 10285 2.46 3.84 21.94 5.3 13.7 14.88 5.72 11.18 11
34 10292 1.32 1.64 17.1 8.82 13.28 18.74 12.34 13.5 3.46
35 10590 0.12 0.1 1.58 1.16 0.12 0.8 1.3 1.02 0.58
36 10618 2.58 2.44 13.42 22.38 13.32 15.68 7.64 13.8 13
37 10640 0.12 0.28 2.9 4.2 0.14 0.68 1.6 0.62 0.9
38 10641 0.22 0.36 1.52 2.82 1.12 0.6 0.72 2.78 1.14
39 10646 0.12 0.14 2.36 1.4 0.46 0.86 1 3.32 0.6
40 10654 0.12 0.54 2.48 0.12 0.12 0.22 1.22 3.62 0.12
41 10668 0.1 0.14 0.28 0.14 0.1 0.22 0.14 0.2 0.1
42 10675 0.14 0.18 1.74 1.44 0.88 0.98 1 0.24 0.74
43 10678 1.3 1.42 28.2 23.28 8.14 5.66 7.32 11.23 9.48
44 10681 0.14 0.14 0.22 0.16 0.12 0.1 0.28 0.14 0.22
45 10685 0.9 0.12 1.06 5.62 0.3 3.48 0.92 1.88 1
46 10698 0.12 0.14 2.16 0.52 1.62 0.44 1.26 0.2 0.64
47 10699 0.14 0.24 1.3 1.76 2.08 0.28 0.16 0.24 0.18
48 10158-1 0.12 0.14 0.14 0.12 0.12 0.12 0.12 0.12 0.12 49 10280-2 1.66 2.38 14.06 19.44 5.96 10.98 4.5 7.42 14.96 50 IR24 2.2 4.275 17.08 16.18 15.6 18.04 15.68 19.64 20.54
Bảng 4.8a: Đánh giá khả năng kháng bệnh bạc lá ở vụ mùa – 2008
STT
Chủng Giống
Race1 Race2 Race3 Race4 Race5 Race6 Race7 Race8 Race9
Tỷ lệ R/M/S của từng
giống
1 10055 R R S M S S S S M 2/2/5
2 10057 R R R R R R M M R 6/3/0
3 10068 R R M S M R S M S 3/3/3
4 10072 R R R R R S R S M 6/1/2
5 10090 R R M S R M S S M 3/3/3
6 10094 R R M S M M S S S 2/3/4
7 10095 R R M M M M S S S 2/5/2
8 10098 R R M * S S R R R 6/1/1
9 10100 R R S S S S M S S 2/1/6
10 10103 R R R S M M R R R 6/1/2
11 10105 R R M S R * S S M 3/2/3
12 10107 R M S S S S S S S 1/1/7
13 10108 R R S M M S S S S 2/2/5
14 10113 R R M S S S R M S 3/2/4
15 10124 R R S S S S S S M 2/1/6
16 10128 R R M S M S R S * 3/2/3
17 10137 R R R R R S M R R 7/1/1
18 10144 R R R S S R R R S 6/0/3
19 10153 R M R S S S M M R 3/3/3
20 10156 M S S R S R S R M 3/2/4
21 10163 M R S R S S R S R 4/1/4
22 10165 R R M S * S S S M 2/2/4
23 10167 R R R S M R R R R 7/2/0
24 10168 R R R R R R R R R 9/0/0
25 10169 R R S S M R R M M 4/4/1
26 10171 R R R S M S R R R 6/1/2
27 10173 R R R R R R R R R 9/0/0
28 10176 R R R M R M R R R 7/2/0
29 10179 R R M S M S R S S 3/2/4
30 10273 R R S S S R S R M 4/1/4
31 10279 R R M R S M R R * 5/2/1
32 10282 R R M S R R R R R 7/1/1
33 10285 R S R R S S R S S 4/0/5
34 10292 R R M S S S S S R 3/1/5
35 10590 R R R R R R R R R 9/0/0
36 10618 R R M S S S R S M 3/2/4
37 10640 R R R R R R R R R 9/0/0
38 10641 R R R R R R R R R 9/0/0
39 10646 R R R M R R M R * 6/2/0
40 10654 R R R S M M R R R 6/2/1
41 10668 R R R R R R R R R 9/0/0
42 10675 R R R R R R R R R 9/0/0
43 10678 R R M S S R R R R 6/1/2
44 10681 R R R R R R R R R 9/0/0
45 10685 R R R R M R R R R 8/1/0
46 10698 R R R R R R M R R 8/1/0
47 10699 R R S R R R R R R 8/0/1
48 10158-1 R R S S R M S M S 3/3/3
49 10280-2 R S R R R R S M R 6/1/2
50 IR 24 R R S S S S S S S 2/0/8
Tỷ lệ R/M/S của
từng chủng 47/2/
1
44/3/
3
23/17 /10
19/6/
24
20/12 /17
21/9/
20
28/6/
16
25/7/
18
24/11 /12
Bảng 4.8b: Đánh giá khả năng kháng bệnh bạc lá ở vụ xuân – 2009
STT Chủng
Giống Race1 Race2 Race3 Race4 Race5 Race6 Race7 Race8 Race9 Tỷ lệ R/M/S
1 10055 R R R S S M S M M 3/3/3/
2 10057 R R M M R R M R R 6/3/0
3 10068 R R R S M M S S S 3/2/4
4 10072 R R M S R S M M S 3/3/3
5 10090 R R M S R S M M S 3/3/3
6 10094 R R M S M S M S S 2/3/4
7 10095 R R S S M S M S S 2/2/5
8 10098 R R * S S S R M M 3/2/3
9 10100 R R M S S M R R M 4/3/2
10 10103 R R R M M M R R R 6/3/0
11 10105 R R S S M R M M S 3/3/3
12 10107 R R S S S S S S S 2/0/7
13 10108 R R S S M S M S S 2/2/5
14 10113 R R R S S S M M S 3/2/4
15 10124 R M S S M S M M S 1/4/4
16 10128 R R * S M S R S S 3/1/4
17 10137 R R R R R * R R R 8/0/0
18 10144 R R M S S M R * R 4/2/2
19 10153 S R S S S S S M S 1/1/7
20 10156 R R S S S M M M S 2/3/4
21 10163 R R M S M M S * R 3/3/2
22 10165 R R S S M S M S M 2/3/4
23 10167 R R * S R S R R R 6/0/2
24 10168 R R R R R R R R R 9/0/0
25 10169 R R R S M R R R R 7/1/1
26 10171 M R M M M R M R * 3/5/0
27 10173 R R R R R * R R * 7/0/0
28 10176 R R R R R R R R R 9/0/0
29 10179 R R M S R R R R * 6/1/1
30 10273 R R R R R R S R R 8/0/1
31 10279 R R M S M S R M * 3/3/2
32 10282 * R R R R R R R R 8/0/0
33 10285 R R S R S S R M M 4/2/3
34 10292 R R S M S S S S R 3/1/5
35 10590 R R R R R R R R R 9/0/0
36 10618 R R S S S S R S S 3/0/5
37 10640 R R R R R R R R R 9/0/0
38 10641 R R R R R R R R R 9/0/0
39 10646 R R R R R R R R R 9/0/0
40 10654 R R R R R R R R R 9/0/0
41 10668 R R R R R R R R R 9/0/0
42 10675 R R R R R R R R R 9/0/0
43 10678 R R S S M R R M M 4/3/2
44 10681 R R R R R R R R R 9/0/0
45 10685 R R R R S R R R R 8/0/1
46 10698 R R R R R R R R R 9/0/0
47 10699 R R R R R R R R R 9/0/0
48 10158-1 R R R R R R R R R 9/0/0
49 10280-2 R R S S R M S R R 5/1/3
50 IR24 R R S S S S S S S 2/0/7
Tỷ lệ R/M/S của
từng chủng 47/1/1 49/1/
0
23/10 /14
19/4/
27
23/14 /13
22/8/
18
29/12 /9
26/12 /10
26/6/1 5
Theo số liệu bảng 4.8a và 4.8b cho thấy:
Ở vụ mùa 2008, khi đem 9 chủng lây nhiễm nhân tạo, do IR24 là giống nhiễm chuẩn nên có phải bị nhiễm hoàn toàn với 9 chủng trên. Nhưng kết quả đo chiều dài vết bệnh cho thấy: IR24 đều biểu hiện kháng được 2 chủng 1 và 2, chứng tỏ 2 chủng này đã mất hoạt tính. Nguyên nhân làm mất hoạt tính của các chủng vi khuẩn có thể xảy ra trong quá trình nuôi cấy.
Cũng qua số liệu bảng 4.8a cho thấy:
Ở vụ mùa 2008, có 9 giống chiếm 16 % kháng hoàn toàn với cả 7 chủng (trừ 2 chủng mất hoạt tính) đem lây nhiễm là các giống: 10168, 10173, 10590, 10640, 10641, 10675, 10668, 10681,10699. Có 2 giống kháng được 6 chủng đó là 10685, 10698. Nhóm giống chống được 5 chủng gồm 4 giống chiếm 8% đó là 10137, 10167, 10176, 10282. Nhóm giống chống được 4 chủng gồm 11 giống chiếm 22% là 10057, 10072, 10098, 10103, 10144, 10171, 10282, 10646, 10654, 10678, 10280-2.
Nếu gộp chung mức nhiễm vừa (M) và nhiễm (S) vào mức nhiễm bệnh thì phát hiện thấy có 9 giống chiếm khoảng 18% nhiễm hoàn toàn với 7 chủng vi khuẩn đem lây nhiễm là 10055, 10094, 10095, 10100, 10107, 10108, 10124, 10165, 10292. Có 7 giống (chiếm 14%) có phản ứng nhiễm với 6 chủng đó là 10090, 10113, 10153, 10165, 10179, 10158-1, 10618. Có 4 giống (chiếm 8%) phản ứng nhiễm với 5 chủng đó là 10105, 10128, 10169, 10273.
Còn lại các giống chống được từ 1 – 3 chủng.
Ở vụ xuân 2009, đem 9 chủng đi lây nhiễm nhân tạo và tiến hành đo chiều dài vết bệnh cho thấy: IR24 cũng có phản ứng kháng được 2 chủng 1 và 2, chứng tỏ 2 chủng này đã mất hoạt tính. Nguyên nhân làm mất hoạt tính của hai chủng vi khuần này ở cả 2 vụ có thể là do các chủng vi khuẩn gốc đã bị mất hoạt tính trước khi đưa đi nuôi cấy.
Theo số liệu bảng 4.8b cho thấy: Có 15 giống chiếm 30% thể hiện kháng hoàn toàn với cả 7 chủng (trừ 2 chủng mất hoạt tính) đem lây nhiễm là các
giống 10173, 10176, 10282, 10590, 10640, 10641, 10646, 10654, 10668, 10675, 10681, 10698, 10699, 10580 - 1. Có 2 giống kháng được 6 chủng đó là 10137, 10273. Có 2 giống kháng được 5 chủng đó là 10169, 10685. Nhóm giống chống được 4 chủng gồm 4 giống kháng đó là 10057, 10103, 10167, 10179.
Cũng gộp chung mức nhiễm vừa (M) và nhiễm (S) vào mức nhiễm bệnh thì phát hiện thấy có 9 giống chiếm khoảng 18% nhiễm hoàn toàn với 7chủng vi khuẩn đem lây nhiễm là 10094, 10095, 10105, 10107, 10108, 10124, 10153, 10156, 10165. Có 7 giống (chiếm 14%) phản ứng nhiễm với 6 chủng là 10055, 10068, 10072, 10090, 10105, 10113, 10292 . Nhóm giống chống được 5 chủng gồm 7 giống là 10098, 10100, 10128, 10163, 10279, 10285, 10618. Có 2 giống phản ứng nhiễm với 4 chủng là 10144, 10280-2.
Còn lại các giống chống được từ 1 – 3 chủng.
Các giống kháng hoàn toàn và kháng mạnh đối với các chủng vi khuẩn lây nhiễm, phân bố dải rác ở các vùng sinh thái khác nhau. Điều đó chứng tỏ khả năng kháng của các giống không phụ thuộc vào điều kiện sinh thái mà phụ thuộc vào kiểu gen của từng giống. Tuy nhiên, trong quá trình lây nhiễm khả năng xâm nhập của vi khuẩn vào cây lúa chịu ảnh hưởng rất lớn của điều kiện thời tiết. Do đó, kết quả đo chiều dài vết bệnh ở vụ mùa 2008 và vụ xuân 2009 có sự biến động nhưng sự biến động đó là không lớn.
* Kết quả đánh giá mức độ tính độc của các chủng vi khuẩn
Tính độc của một chủng vi khuẩn nhất định được xác định thông qua tỷ lệ phản ứng kháng/nhiễm của chúng đối với toàn bộ các giống đem lây nhiễm , tỷ lệ này càng cao chủng đó ít độc và ngược lại.
Bảng 4.9: Biểu hiện tỷ lệ kháng/nhiễm của từng chủng cho thấy:
- Chủng HAU 020191: có độc tính mạnh nhất biểu hiện:
Ở vụ mùa có 24 giống trong số 49 giống (chiếm 48,97%) có phản ứng nhiễm, 6 giống nhiễm vừa và 20 giống khác.
Ở vụ xuân 2009, có 27 giống nhiễm, 4 giống nhiễm vừa và 19 giống
biểu hiện kháng.
Qua theo dõi thấy: đa số giống nào kháng được chủng này thì cũng chống được những chủng còn lại.
- Chủng HAU 020081: có độc tính mạnh thông qua tỷ lệ kháng/nhiễm ở cả 2 vụ cho thấy:
Ở vụ mùa 2008, có 20 giống phản ứng nhiễm, 9 giống nhiễm vừa, 21 giống kháng
Ở vụ xuân 2009, có 18 giống có phản ứng nhiễm, 8 giống nhiễm vừa và 22 giống biểu hiện kháng.
- Chủng HAU 020371: có độc tính khá mạnh.
Ở vụ mùa 2008, có 17 giống biểu hiện nhiễm, 12 giống nhiễm vừa và 20 giống có khả năng kháng.
Ở vụ xuân 2009, có 13 giống nhiễm, 14 giống nhiễm vừa và 23 giống kháng.
- Chủng HAU 020131: có độc tính vừa
Ở vụ mùa 2008, có 10 giống biểu hiện nhiễm, 17 giống nhiễm vừa và 23 giống có khả năng kháng.
Ở vụ xuân 2009, có 14 giống nhiễm, 10 giống nhiễm vừa và 23 giống kháng.
- Chủng HAU 020364: có độc tính nhẹ, qua tỷ lệ kháng/ nhiễm cho thấy Ở vụ mùa 2008, có 18 giống biểu hiện nhiễm, 7 giống nhiễm vừa và 25 giống kháng.
Ở vụ xuân 2009, có 10 giống nhiễm, 12 giống nhiễm vừa và 26 giống kháng.
- Chủng HAU 020201: có độc tính gây bệnh tương đối nhẹ, qua tỷ lệ kháng/nhiễm cho thấy:
Ở vụ mùa 2008, có 12 giống biểu hiện nhiễm, 11 giống nhiễm vừa và 24 giống kháng.
Ở vụ xuân 2009, có 15 giống nhiễm, 16 giống nhiễm vừa và 25 giống kháng.
- Chủng HAU 010081: có độc tính gây bệnh nhẹ nhất đối với tập đoàn các giống lúa nếp địa phương của Việt Nam. Qua tỷ lệ kháng/ nhiễm cho thấy:
Ở vụ mùa 2008, Kết quả lây nhiễm chủng này thu được 16 giống biểu hiện nhiễm, 6 giống nhiễm vừa và 28 giống kháng.
Ở vụ xuân 2009, có 9 giống nhiễm, 12 giống nhiễm vừa và 29 giống kháng.
Dựa vào độc tính của từng Isolate đối với 49 giống đánh giá, chúng tôi xắp xếp các Isolate theo độc tính tăng dần như sau:
HAU 020191 > HAU 020081 > HAU020371 > HAU 020131 > HAU 020346 > HAU 020201 > HAU 010081.
Một số hình ảnh đánh giá khả năng lây nhiễm nhân tạo
Chủng 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Hình 4.1: Lá bị bệnh của giống 10618 ở vụ mùa 2008
Chủng 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Hình 4.2: Lá bị bệnh của giống 10618 ở vụ Xuân 2009
Chủng 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Hình 4.3: Lá bị bệnh của giống 10668 ở vụ mùa 2008
Chủng 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Hình 4.4: Lá bị bệnh của giống 10668 ở vụ xuân 2009