Phân tích sự tác động của đại dịch COVID-19 đến kinh tế, xã hội là chủ đề được quan tâm thứ ba trong chuỗi các chủ đề được chúng tôi khảo sát, phân tích. Có 20/236 bài viết thuộc chủ đề này, chiếm 8.5%. Nhóm bài viết bày tập trung vào:
(1) Thực trạng, ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến nền kinh tế thế giới, quốc gia, khu vực hoặc địa phương. Ví dụ, bài báo “Gian nan con đường phục hồi nền kinh tế toàn cầu” được đăng vào ngày 29/1/2021 trên trang báo Tin tức (https://baotintuc.vn/the- gioi/gian-nan-con-duong-phuc-hoi-nen-kinh-te-toan-cau-20210129124008173.htm).
Trong nội dung bài viết có đề cập đến khó khăn, thách thức đối với nền kinh tế toàn cầu do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, suy thoái kinh tế và đặc biệt là ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Song song với việc dự báo tăng trưởng, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cũng cảnh báo triển vọng này đang bị đe dọa bởi sự không chắc chắn liên quan tới virus SARS-CoV-2 và các vấn đề hậu cần liên quan tới việc phân phối vaccine phòng COVID- 19. Kinh tế toàn cầu hy vọng sẽ phục hồi song tính khó đoán định lại khá cao do phụ thuộc vào diễn biến của đại dịch, biện pháp phòng chống và kiểm soát COVID-19 của chính phủ các nước cũng như tiến độ sản xuất, phân phối và tiếp nhận vaccine của người dân…
(2) Tác động của đại dịch đến việc làm và người lao động, ví dụ như chuỗi bài viết:
“Nhóm lao động bị cắt giảm việc làm nhiều nhất” đăng vào ngày 06/10/2021 trên trang Lao động (https://laodong.vn/cong-doan/nhom-lao-dong-bi-cat-giam-viec-lam-nhieu- nhat-960921.ldo); “Tác động của đại dịch COVID-19 đến lao động, việc làm và một số
38
giải pháp đề xuất” đăng vào ngày 02/10/2021 trên Tạp chí Tài chính Online (https://tapchitaichinh.vn/tac-dong-cua-dai-dich-covid-19-den-lao-dong-viec-lam-va- mot-so-giai-phap-de-xuat.html); “Chợ hút khách du lịch ở Đà Nẵng vắng chưa từng thấy vì virus corona” được đăng vào ngày 06/02/2020 trên trang Dân trí (https://dantri.com.vn/doi-song/cho-hut-khach-du-lich-o-da-nang-vang-chua-tung- thay-vi-virus-corona-20200206141559054.htm).
(3) Tác động của đại dịch lên một số ngành như tài chính, du lịch, công thương…và một số hướng giải quyết, ví dụ như chuỗi bài: “Sacombank đồng hành khách hàng khắc phục ảnh hưởng của Covid-19” được đăng vào ngày 14/7/2021 trên trang VNExpress (https://vnexpress.net/sacombank-dong-hanh-khach-hang-khac-phuc-anh-huong-cua- covid-19-4309351.html); “Hà Nội: Dịch bệnh cao ở KCN Bắc Thăng Long, hơn 100 doanh nghiệp có nguy cơ phải dừng sản xuất” đăng vào ngày 12/07/2021 trên trang Dân việt (https://danviet.vn/ha-noi-dich-benh-cao-o-kcn-bac-thang-long-hon-100-doanh- nghiep-co-nguy-co-phai-dung-san-xuat-20210712195805462.htm); “Chứng khoán đầu năm Canh Tý mất gần 32 điểm vì virus Corona” đăng vào ngày 31/1/2020 trên trang Nguòi lao động (https://nld.com.vn/kinh-te/chung-khoan-dau-nam-canh-ty-mat-32- diem-vi-virus-corona-20200130161837801.htm).
Cũng với số liệu ở các Bảng 2, 4, 6 và 8 cho thấy, chủ đề Phân tích sự tác động của đại dịch COVID-19 đến kinh tế, xã hội vẫn xuất hiện bài viết ở cả 4 giai đoạn. Theo đó, giai đoạn 2 có tần số bài viết về chủ đề này chiếm tỉ lệ cao nhất với 5/20 bài (25%).
Mặt khác, con số này lại giảm đáng kể ở giai đoạn 4, chỉ có 5/131 bài với tỉ lệ gần như thấp nhất so với các chủ đề khác là 3.8 và thấp nhất trong 4 giai đoạn. Như vậy, có thể nhận thấy trong thời gian đại dịch, chủ đề Phân tích sự tác động của đại dịch COVID- 19 đến kinh tế, xã hội được quan tâm ở vị trí thứ ba. Tuy nhiên, tần số này lại giảm dần ở giai đoạn sau và ngay tại giai đoạn cao trào của đại dịch (giai đoạn 4) cùng với khối lượng tin/bài khổng lồ được đăng tải trên các trang BMĐT VN trong giai đoạn này thì chủ đề Phân tích sự tác động của đại dịch COVID-19 đến kinh tế, xã hội hầu như ít được đề cập dần.
Cũng tương tự bằng việc sử dụng kiểm định Fisher exact test để so sánh sự khác biệt giữa nhóm báo tổng hợp (ví dụ như Tuổi trẻ, Thanh niên, Vnexpress…) và nhóm báo có xu hướng tập trung vào lĩnh vực khoa học (ví dụ như Khoa học và phát triển, Sức
39
khoẻ và đời sống, Tia sáng…), kết quả cho thấy không có sự khác biệt mang ý nghĩa thống kê giữa hai nhóm báo chí này (p>0.05 - Bảng 10) trong việc Phân tích sự tác động của đại dịch COVID-19 đến kinh tế, xã hội. Cả hai nhóm báo chí ở chủ đề này đều xếp mức quan tâm thứ ba đối với việc đưa ra những phân tích, đánh giá sự tác động của đại dịch COVID-19 đến kinh tế, xã hội.
Tiếp đến, chúng tôi vẫn sử dụng kiểm định Fisher exact test để so sánh sự khác biệt giữa các tác phẩm báo chí được các nhà báo tự viết và bài báo được dịch, chúng tôi nhận thấy có sự khác biệt mang ý nghĩa thống kê (p < 0.05) giữa hai nhóm tác phẩm dịch và tác phẩm tự viết khi đưa tin về chủ đề Phân tích sự tác động của đại dịch COVID- 19 đến kinh tế, xã hội. Cụ thể, tại Bảng 11 chỉ ra rằng, mặc dù tần số xuất hiện các bài báo được dịch có tần số xuất hiện nhiều hơn các bài báo tự viết, nhưng đối với các bài dịch thì chủ đề này chỉ xếp vị trí thứ tư với 6/47 bài (chiếm tỉ lệ 12.8%), với các bài báo tự viết thì chủ đề này lại xếp vị trí thứ ba trong mức độ quan tâm, với 14/189 bài (chiếm 7.4%).
Ví dụ, “Chứng khoán đầu năm Canh Tý mất gần 32 điểm vì virus Corona” là bài báo được đăng trên trang Người lao động vào ngày 30/1/2020 (https://nld.com.vn/kinh- te/chung-khoan-dau-nam-canh-ty-mat-32-diem-vi-virus-corona-
20200130161837801.htm). Nội dung bài báo được tác giả tổng hợp từ việc theo dõi thị trường chứng khoán trong và ngoài nước, cùng với đó là phỏng vấn ý kiến từ các chuyên gia để có nội dung mà biên tập thành một bài viết hoàn chỉnh, không lấy thông tin từ các trang báo khác.
40
Hình 8: Trang báo Người lao động với bài viết về ảnh hưởng của đại dịch đến thị trường chứng khoán.
Phân tích sự tác động của đại dịch COVID-19 đến kinh tế, xã hội là chủ đề có được nhắc đến trong cả 4 giai đoạn của đại dịch, song các tin/bài vẫn chưa phổ biến.
Đáng chú ý nhất là việc tần số xuất hiện các tin/bài về chủ đề này có thiên hướng giảm dần ở những giai đoạn về sau, đặc biệt ở giai đoạn 4 có tần số xuất hiện giảm đáng kể.
Mặc dủ những bài tự viết về chủ đề này có số lượng nhiều hơn và ưu tiên hơn so với những bào được dịch, tuy nhiên tần số xuất hiện ở những bài báo được dịch vẫn nhiều hơn so với các bài tự viết. Qua đó cho thấy, báo chí trong thời gian đại dịch chưa có sự quân tâm đến chủ đề Phân tích sự tác động của đại dịch COVID-19 đến kinh tế, xã hội.