Đối với Chính sách ứng phó với dịch bệnh, đây là chủ đề được báo chí, đặc biệt là BMĐT VN quan tâm, ưu tiên đăng tải nhiều nhất trong suốt thời gian 2 năm đại dịch (2020 & 2021). Nhóm bài ở chủ đề này thường tập trung vào:
(1) Các quyết định, quy định về phong toả, giãn cách từ trung ương đến địa phương khi đại dịch Covid-19 bùng phát cũng như trong những chuyển biến ở mỗi giai đoạn của đại dịch, ví dụ như chuỗi bài: “TP HCM giãn cách xã hội thêm 30 ngày” được trang VNExpress đăng vào 15/8/2021 (https://vnexpress.net/tp-hcm-gian-cach-xa-hoi-them- 30-ngay-4340892.html); “Từ 0 giờ ngày 8/7, giãn cách xã hội một số địa phương của tỉnh Quảng Ngãi” được đăng vào ngày 07/07/2021 (https://baodantoc.vn/tu-0-gio-ngay- 87-gian-cach-xa-hoi-mot-so-dia-phuong-cua-tinh-quang-ngai-1625654717362.htm);
“Giãn cách xã hội tỉnh Khánh Hòa”, đăng vào ngày 08/07/2021 trên trang Báo Điện tử Chính phủ (https://baochinhphu.vn/gian-cach-xa-hoi-tinh-khanh-hoa-102295698.htm);
“Nóng: Phong tỏa 3 khu phố phường An Lạc, Bình Tân để tăng cường phòng chống dịch COVID-19” đăng tải vào ngày 19/06/2021 trên trang Pháp luật Plus (https://www.phapluatplus.vn/phap-luat-24h/nong-phong-toa-3-khu-pho-phuong-an- lac-binh-tan-de-tang-cuong-phong-chong-dich-covid-19-d158635.html); “Bắc Ninh thành lập 2 chốt kiểm soát dịch bệnh COVID-19” đăng trên trang Tin tức vào ngày 15/05/2021 (https://baotintuc.vn/thoi-su/bac-ninh-thanh-lap-2-chot-kiem-soat-dich- benh-covid19-20210515191816324.htm).
(2) Chính sách, quy định liên quan về vắc xin Covid-19 và tiêm chủng. Ví dụ, bài báo
“Thủ tướng yêu cầu nỗ lực để có vaccine Covid-19 ngay trong tháng 2” được đăng vào
45
ngày 16/2/2021 trên trang báo Vĩnh Long (https://baovinhlong.com.vn/chinh- tri/202102/thu-tuong-yeu-cau-no-luc-de-co-vaccine-covid-19-ngay-trong-thang-2- 3043803/index.htm). Sau khi thông tin về những trường hợp đặc biệt nhiễm bệnh cũng như chỉ đạo phân công những nội dung liên qua, nội dung bài báo đề cập đến việc thủ tướng yêu cầu nhanh chóng nhập khẩu vắc xin để sớm phục vụ người dân…
Hình 8: Trang báo Vĩnh Long bài viết về Chính sách, quy định liên quan về vắc xin Covid-19 và tiêm chủng.
(3) Một số vấn đề liên quan khi thực hiện các quy định, chính sách ứng phó với dịch bệnh, ví dụ như chuỗi bài: “Khó bóc tách chi phí điều trị bệnh COVID-19 bằng bảo hiểm y tế”, được đăng vào ngày 22/10/2021 trên trang Vietnam Plus (https://www.vietnamplus.vn/kho-boc-tach-chi-phi-dieu-tri-benh-covid19-bang-bao- hiem-y-te/748397.vnp); “Giá xét nghiệm Covid-19 giảm gần một nửa” đăng tải trên trang VNExpress vào ngày 9/11/2021 (https://vnexpress.net/gia-xet-nghiem-covid-19- giam-gan-mot-nua-4383241.html). “Dịch bệnh do chủng mới virus Corona: Bảo đảm an toàn cho khách du lịch” được đăng tải vào ngày 01/2/2020 trên trang Báo ảnh Dân tộc và Miền núi (https://dantocmiennui.vn/dich-benh-do-chung-moi-virus-corona-bao- dam-an-toan-cho-khach-du-lich/283453.html).
(4) Đóng góp nhân lực, vật lực của các cá nhân/tổ chức khi thực hiện các chính sách, quy định ứng phó với đại dịch. Ví dụ, trang báo Lao động có bài viết “An Phát Holdings hỗ trợ 10 tỉ đồng cho Hải Dương chống dịch COVID-19” được đăng tải vào
46
ngày18/2/2021 (https://laodong.vn/xa-hoi/an-phat-holdings-ho-tro-10-ti-dong-cho-hai- duong-chong-dich-covid-19-881150.ldo). Nội dung bài báo đề cập, vào đầu tháng 2/2021, khi Hải Dương phát hiện nhiều ca dương tính với SARS-CoV-2, An Phát Holdings cũng đã trao tặng 100 chiếc tivi cùng 40 tấn hàng hoá nhu yếu phẩm trị giá 1,35 tỉ đồng ủng hộ Ủy ban Phòng chống COVID- 19 tỉnh Hải Dương. Với 2 đợt hỗ trợ trị giá 11,35 tỉ đồng, An Phát Holdings hi vọng sẽ góp phần mạnh mẽ để chung tay cùng chính quyền và người dân tỉnh Hải Dương chống dịch COVID-19. Đồng thời, cùng với công tác hỗ trợ cộng đồng, An Phát Holdings cũng tích cực phối hợp với chính quyền địa phương thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng chống, đảm bảo an toàn cho người lao động quay trở lại làm việc, duy trì ổn định hoạt đông sản xuất kinh doanh của Tập đoàn.
Theo số liệu thống kê ở Bảng 2, 4, 6 và 8, kết quả cho thấy, chủ đề Chính sách ứng phó với dịch bệnh được xếp mức độ ưu tiên hàng đầu ở mỗi giai đoạn, chỉ riêng ở giai đoạn 1 thì xếp mức ưu tiên thứ hai nhưng tần số xuất hiện vẫn tương đối phổ biến.
Giai đoạn 4 được đánh giá có số lượng cũng như tần số xuất hiện nhiều nhất các bài viết về chủ đề này, với 75/131 bài (chiếm 57.3%). Đây cũng là giai đoạn có tần số xuất hiện các bài báo ở nhóm chủ đề Chính sách ứng phó với dịch bệnh nhiều hơn 50%, các giai đoạn còn lại đều dưới 50%. Đối với tổng số lượng mẫu khảo sát rút gọn trong thời gian 2 năm đại dịch, số lượng bài viết và tần số xuất hiện đối với chủ đề Chính sách ứng phó với dịch bệnh chiếm tỉ lệ gần bằng tất cả các chủ đề khác cộng lại, có 115/236 bài được xuất bản (chiếm tỉ lệ 48.7%). Có thể nhận thấy, chủ đề Chính sách ứng phó với dịch bệnh luôn được ưu tiên hàng đầu trong từng giai đoạn cũng như 2 năm đại dịch (2020
& 2021).
Thông qua kiểm định Fisher exact test để so sánh sự khác biệt giữa nhóm báo tổng hợp (ví dụ như Tuổi trẻ, Thanh niên, Vnexpress…) và nhóm báo có xu hướng tập trung vào lĩnh vực khoa học (ví dụ như Khoa học và phát triển, Sức khoẻ và đời sống, Tia sáng…), kết quả cho thấy không có sự khác biệt mang ý nghĩa thống kê giữa hai nhóm báo chí này (p>0.05 - Bảng 10) trong đối với những chính sách ứng phó với dịch bệnh. Cả hai nhóm báo chí đều có ưu tiên hàng đầu với chủ đề phổ biến, thông tin chính sách ứng phó với dịch bệnh đến công chúng.
47
Tiếp tục sử dụng kiểm định Fisher exact test để so sánh sự khác biệt giữa các tác phẩm báo chí được các nhà báo tự viết và bài báo được dịch, chúng tôi nhận thấy có sự khác biệt mang ý nghĩa thống kê (p < 0.05 – Bảng 11) giữa hai nhóm tác phẩm dịch và tác phẩm tự viết khi đưa tin về chủ đề Chính sách ứng phó với dịch bệnh. Cụ thể, đối với nhóm tác phẩm tự viết từ các phóng viên/nhà báo trong nước, tần số xuất hiện chiếm 55% trên tổng số bài tự viết, với 104/189 bài. Nhóm bài tự viết thuộc chủ đề này cũng chiếm 1/3 tổng số bài được sử dụng để khảo sát, phân tích sâu (236 bài).
Ví dụ chuỗi bài tự viết về chủ đề Chính sách ứng phó với dịch bệnh: “14 ca COVID-19 nhập cảnh nhiễm biến chủng Omicron, Bộ Y tế yêu cầu mở rộng điều tra dịch tễ, truy vết thần tốc” được đăng tải vào ngày 31/12/2021 trên trang Sức khoẻ &
Đời sống (https://suckhoedoisong.vn/14-ca-covid-19-nhap-canh-nhiem-bien-chung- omicron-bo-y-te-yeu-cau-mo-rong-dieu-tra-dich-te-truy-vet-than-toc-
169211231102340.htm); “New Zealand dự kiến bắt đầu tiêm vaccine trong tuần tới”
đăng tải vào ngày 12/02/2021 trên trang Tin tức (https://baotintuc.vn/the-gioi/new- zealand-du-kien-bat-dau-tiem-vaccine-trong-tuan-toi-20210212090033039.htm); “Cà Mau lập Ban chỉ đạo phòng, chống virus Corona” đăng tải vào ngày 31/01/2020 trên trang Giao thông (https://www.baogiaothong.vn/ca-mau-lap-ban-chi-dao-phong- chong-virus-corona-d450919.html); “Bộ Y tế kiểm tra công tác phòng, chống dịch bệnh tại Bệnh viện Quân y 175” được đăng tải trên trang Quân đội nhân dân vào ngày 06/02/2021 (https://www.qdnd.vn/xa-hoi/tin-tuc/bo-y-te-kiem-tra-cong-tac-phong- chong-dich-benh-tai-benh-vien-quan-y-175-651205); “Phòng dịch Covid-19, Quảng Ninh từ chối siêu du thuyền chở hơn 1.000 khách châu Âu” đăng tải vào ngày 13/2/2020 trên trang Người lao động (https://nld.com.vn/thoi-su/phong-dich-covid-19-quang- ninh-tu-choi-sieu-du-thuyen-cho-hon-1000-khach-chau-au-20200213142304804.htm).
Còn đối với nhóm bài được dịch từ các cơ quan thông tấn quốc tế, chúng tôi nhận thấy có sự ưu tiên thứ hai dành cho chủ đề này về lượng tin/bài và tần số xuất hiện, với 11/47 bài (chiếm tỉ lệ 23.4%).
Như vậy, có thể khẳng định giai đoạn 4 là giai đoạn có lượng tin/bài và tần số xuất hiện nhiều nhất ở hầu hết các chủ đề, trong đó chủ đề Chính sách ứng phó với dịch bệnh luôn được ưu tiên quan tâm ở mỗi giai đoạn, riêng giai đoạn 4 có số lượng và tần số xuất hiện nhiều nhất. Đối với những bài được dịch từ các hẵng thông tấn nước ngoài
48
thì có mức độ ưu tiên ít hơn một ít so với nhóm bài tự viết bởi các phóng viên/nhà báo trong nước.
49
Chương 3