CHƯƠNG 2. ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN, PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 17
3.3. Ảnh hưởng của phát triển đô thị tới các chức năng của hệ sinh thái Hồ Tây
3.3.1. Phát triển đô thị ở quận Tây Hồ
a. Sự gia tăng dân số
Trong những năm gần đây, dân số tại quận đã tăng lên một cách nhanh chóng.
Tổng hợp số dân tại quận và tỷ lệ dân số đƣợc trình bày trong các bảng 3.8.
Bảng 3.8. Dân số trung bình quận Tây Hồ (nghìn người) Năm 1999 (*) 2002 (*) 2005 2007 2008 2009 2010 2011
Nam - - 55,7 60,3 62,5 64,2 67,6 69,0
Nữ - - 56,7 60,4 62,6 66,8 68,7 72,2
Tổng số 92 98 112,4 120,7 125,1 131,0 136,3 141,2
Nguồn: Niên giám thống kê Hà Nội 2011; (*):Báo cáo tổng hợp đề tài Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng đô thị hóa trên địa bàn quận Tây Hồ - 2003.
Nhƣ vậy, trong những năm gần đây, dân số quận Tây Hồ ngày càng tăng và so với năm 2005 thì số dân tại địa bàn quận Tây Hồ năm 2011 đã tăng 1,2 lần. Dự kiến dân số tại quận Tây Hồ trong năm 2012 sẽ tăng lên tới 145,517 nghìn người và tới
năm 2013 là 149,840 nghìn người (trích Báo cáo Tình hình thực hiện các chỉ tiêu Kinh tế - xã hội 9 tháng và nhiệm vụ trọng tâm 3 tháng cuối năm 2012 của UBND quận Tây Hồ). Dân số tăng nhanh sẽ tạo ra các sức ép về kinh tế, xã hội, các vấn đề về môi trường (lượng rác thải, nước thải sinh hoạt sẽ tăng theo).
b. Sự gia tăng các công trình xây dựng (nhà cửa, giao thông, kè bờ....) Xung quanh Hồ Tây, xưa kia là những làng cổ giờ đều đã thành các phường với nhiều công trình xây dựng phục vụ cho việc phát triển đô thị hóa cũng nhƣ các nhu cầu của con người. Ngoài ra, xung quanh Hồ Tây hiện giờ có rất nhiều biệt thự để cho thuê. Và khi tấc đất ở các làng Thụy Khuê, Nghi Tàm đều đã trở thành "tấc vàng" thì chuyện lấn chiếm bằng đổ đất lấp hồ cũng là điều bình thường. Có người đã ước tính từ năm 1987 tới nay, Hồ Tây đã bị lấn chiếm khoảng 50ha. Các công trình kè bờ, hệ thống lan can, vỉa hè quanh hồ (hình 3.3).
Hình 3.5. Công trình xây dựng ven hồ
c. Sự thay đổi việc sử dụng đất và các quy hoạch trong địa bàn quận
So với trước đây, tổng diện tích sử dụng đất tại khu vực quận Tây Hồ, hiện tại chỉ còn rất ít diện tích đất đƣợc sử dụng phục vụ cho mục đích nông nghiệp.
Biến đổi diện tích sử dụng đất là do sự tăng lên của các quy hoạch chiếm tỷ lệ đáng kể (Quy hoạch đô thị Tây Hồ Tây, quy hoạch khu đô thị nam Thăng Long…). Sự biến đổi sử đụng đất đƣợc trình bày trong bảng 3.9 sau:
Bảng 3.9. Thay đổi diện tích đất từ năm 2000 - 2011
TT Mục đích sử dụng Năm 2000 (*) Năm 2005 Năm 2011
1 Đất nông nghiệp 1.107,4 933,28 848,66
2 Đất phi nông nghiệp 684,6 1338,18 1.424
3 Đất chƣa sử dụng 608,8 129,34 128,15 Tổng diện tích đất tự nhiên 2.400,8 2.400,81 2.400,81
Nguồn: Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Tây Hồ, 2011 Diện tích đất nông nghiệp tại quận ngày càng bị thu hẹp lại. Chủ yếu diện tích đất nông nghiệp này đƣợc sử dụng vào mục đích trồng cây cảnh, cây lâu năm tại quận. Trong khi đó diện tích đất phi nông nghiệp đã tăng lên nhanh chóng.
Nguồn: Sở quy hoạch Hà Nội, 2012 Nhìn vào bản đồ Quy hoạch chi tiết quận Tây Hồ, có thể thấy rằng tới năm 2020, diện tích đất đô thị sẽ chiếm phần lớn và tập trung phát triển tại khu vực phía Tây Nam. Ngƣợc lại, đất cây xanh, đất dân cƣ nông thôn sẽ chiếm một diện tích rất nhỏ.
d. Sự gia tăng của các loại hình dịch vụ, du lịch tại khu vực Hồ Tây
Trong những năm gần đây, số lƣợng và quy mô của các loại hình dịch vụ và du lịch tại khu vực Hồ Tây đã tăng lên nhanh chóng. Tại tất cả các vị trí thuận lợi, người
Hình 3.6. Quy hoạch quận tới Tây Hồ năm 2020 Khu vực tập trung
các quy hoạch
dân và các doanh nghiệp đều tận dụng tối đa để bố trí các cơ sở kinh doanh dịch vụ.
Theo thống kê của quận Tây Hồ, hiện có 6 đơn vị hoạt động kinh doanh dịch vụ trên mặt nước Hồ Tây với các phương tiện nhà nổi, sàn nổi, tàu và cầu tàu. Do chƣa có quy chế quản lý Hồ Tây thống nhất, nên các công trình đang đƣợc khai thác, sử dụng không có sự đồng bộ về quy hoạch, cao thấp khác nhau, tập trung với số lượng lớn tại bờ hồ phía đường Thanh Niên. Các công ty chỉ quan tâm đầu tư mở rộng kinh doanh, ít lo tới việc đảm bảo vệ sinh môi trường. Một số công ty không có chức năng kinh doanh dịch vụ, địa điểm hoạt động chỉ là địa điểm tạm thời nhƣng vẫn ký kết khai thác kinh doanh dịch vụ ăn uống, gây phức tạp trong quản lý.
Các cơ sở, đơn vị kinh doanh khách sạn, dịch vụ, ngoại trừ một số rất ít đã cung cấp các tài liệu cần thiết trong lĩnh vực bảo vệ môi trường như: Giấy xác nhận đăng ký đề án Bảo vệ môi trường, Giấy phép xả nước thải vào nguồn nước, Hợp đồng phục vụ vệ sinh môi trường, Hợp đồng vận chuyển và xử lý rác thải sinh hoạt… cho cơ quan quản lý có trách nhiệm (Ban Quản lý Hồ Tây) nhƣ: Khu căn hộ cho thuê Lake View, Khách sạn Thắng Lợi, Cty TNHH Nhuận Mai, Câu lạc bộ Hà Nội. Còn lại hầu hết đều thiếu Bản cam kết Bảo vệ môi trường, Giấy phép xả thải vào nguồn nước. Có thể nói, tất cả các Đơn vị, Doanh nghiệp, Tổ chức kinh doanh… xung quanh Hồ Tây hoặc trực tiếp, hoặc gián tiếp đều gây ảnh hưởng không ít thì nhiều đến chất lượng đất, nước, không khí khu vực Hồ Tây.
Cùng với lƣợng dân định cƣ, do vùng xung quanh bờ Hồ Tây và trên Hồ Tây có gần 150 khách sạn và nhà hàng dịch vụ vui chơi, ăn uống (số liệu của Ban quản lý Hồ Tây kết hợp với số liệu điều tra năm 2011), cho nên số lƣợng khách vãng lai hàng ngày trên vùng lưu vực Hồ Tây là rất lớn. Ngoài số lượng các cá nhân, đơn vị kinh doanh ven Hồ Tây (ở trên bờ), còn có một số doanh nghiệp có tàu du lịch, xuồng, thuyền hoạt động trên Hồ Tây (trên mặt nước).
Hình 3.7. Một số hoạt động du lịch, dịch vụ, nhà hàng
Ngoài ra tại các khu vực này còn có một lƣợng khá lớn loại hình thuyền tự đạp để cho khách hàng có nhu cầu muốn tự đạp vịt trên hồ.
Hồ Tây, với vị trí và cảnh đẹp của cảnh quan đã trở thành nơi cung cấp các loại hình du lịch, dịch vụ và giải trí: khu vực, loại hình, số lƣợng lớn (nhà nghỉ, nhà hàng, khách sạn, câu cá, ….), nơi vui chơi thể thao, nghỉ dƣỡng…. Tổng cộng khu vực Hồ Tây có 10 Tàu, 06 Bến, 04 Nhà nổi, 115 xe đạp nước và 23 xuồng, thuyền máy.