VUA HÙNG LẠC HẦU LẠC TƯỚNG
BÀI 17. VĂN MINH PHÙ NAM
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
2. Hoạt động hình thành kiến thức ( 30 phút )
a.Mục tiêu : Nêu được cơ sở hình thành nền Văn minh Phù Nam.
b. Tổ chức thực hiện :
Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV tổ chức cho hs thảo luận cặp đôi với nhiệm vụ : Đọc tư liệu SGK trang 101 và kết hợp quan sát lược đồ SGK trang 100, trả lời các câu hỏi sau :
1. Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thánh văn minh Phù Nam?
2. Hãy nêu những cơ sở hình thành văn minh Phù Nam về dân cư và xã hội.
(Gợi ý: Vẽ sơ đồ xã hội Phù Nam cổ đại, nêu vai trò và mối quan hệ giữa các tầng lớp. Em có nhận xét gì về xã hội và cư dân cổ Phù Nam ?)
HS trả lời các câu hỏi vào giấy trong thời gian 5 phút Bước 2: thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS thảo luận cặp đôi và trả lời các câu hỏi GV đưa ra.
- Giáo viên quan sát lớp và trợ giúp các cặp đôi lúc cần thiết.
Bước 3 : Báo cáo, thảo luận :
- GV chọn một số cặp đôi trình bày kết quả, cặp đôi khác bổ sung.
- GV yêu cầu một số cặp đôi khác trình bày sơ đồ xã hội Phù Nam.
Sản phẩm :
1- Phù Nam được thiên nhiên ưu đãi nhiều điều kiện cho phát triển kinh tế nông nghiệp và thương mại: mạng lưới sông ngòi dày đặc kết nối với nhau và đều đổ ra biển qua nhiều cửa sông lớn, trữ lượng nước ngọt dồi dào, nguồn lợi thuỷ sản phong phú, đa dạng; đất đai giàu phù sa, phần biển bao bọc ở phía đông và tây nam lãnh thổ với nhiều hải cảng, tiếp xúc trực tiếp với khu vực Đông Nam Á hải đảo và Ấn Độ, sớm kết nối Phù Nam vào nền thương mại biển quốc tế sôi động qua con đường Tơ lụa và con đường Hồ tiêu, thuận lợi cho phát triển kinh tế thương nghiệp và nông nghiệp. Đây cũng là nền văn hoá phát triển nhiều ngành nghé thủ công như nghề gốm, luyện đổng, sắt, thiếc, nghề kim hoàn, nghệ thuật tạc tượng điêu luyện,...
Phù Nam là một đế chế biển hùng mạnh của khu vực Đông Nam Á với một nền
văn minh rực rỡ và là cầu nối giữa văn minh Đông Nam Á và văn minh Ấn Độ thời cổ đại.
2- Tổ tiên người Phù Nam là các nhóm cư dân bản địa, có quá trình phát triển liên tục từ thời kì đồ đá, phân bố rộng trên địa bàn Nam Bộ Việt Nam ngày nay. Họ thuộc tiểu chủng Indonesiens, gồm nhóm ven biển nói ngữ hệ Nam Đảo và nhóm phía bắc nói ngữ hệ Môn Khmer, chủ nhân cua nền văn hoá tiền óc Eo. Tổ chức nhà nước và chế độ đẳng cấp. Xã hội Phù Nam cổ đại gồm nhiều tầng lớp, có sự phân hóa giàu nghèo rõ rệt dưới ảnh hưởng của Ấn Độ giáo. Giới quý tộc và tu sĩ thuộc táng lớp trên của xã hội, được trọng dụng, chi phối các quan hệ chính trị xã hội và ngoại giao. Giới thương nhân nắm quyền lực lớn trong nền kinh tế. Nông dân, thợ thủ công và một bộ phận nô lệ là lực lượng lao động, hợp thành tầng lớp bị trị trong xã hội.
Bước 4 : Kết luận, nhận định : Giáo viên nhận xét, đánh giá thái độ, quá trình làm việc, kết quả hoạt động của học sinh.
GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức như mục sản phẩm.
2.2. Tìm hiểu những thành tựu văn minh :
a. Mục tiêu : Nêu được những thành tựu tiêu biểu của văn minh Phù Nam về tổ chức xã hội, Nhà nước, về đời sống vật chất, đời sống tinh thần.
b. Tổ chức thực hiện :
Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ học tập : GV chia 4 tổ thành 4 nhóm hoạt động trong 7p. Các nhóm phân công nhiệm vụ đọc tư liệu SGK trang 101,102,103,104 và quan sát các hình 17.3, 17.4, 17.5 để tìm hiểu
+ Thành tựu tiêu biểu của văn minh Phù Nam về tổ chức nhà nước, đời sống vật chất, đời sống tinh thần.
+ Quan sát Hình 17.3, cho biết việc tìm thấy những đồng tiền La Mã trong di tích Óc Eo ở Nam Bộ chứng minh điều gì?
- GV phát phiếu học tập cho học sinh, yêu cầu các nhóm trả lời câu hỏi vào phiếu học tập.
PHIẾU HỌC TẬP
Lĩnh vực Thành tựu
Tổ chức nhà nước
Đời sống vật chất
Đời sống tinh
Nong dân Thợthủ công
thần
Quan sát Hình 17.3, cho biết việc tìm thấy những đồng tiền La Mã trong di tích Óc Eo ở Nam Bộ chứng minh điều gì?
Bước 2 : Thực hiện nhiệm vụ học tập
- Học sinh nhận phiếu học tập, tập hợp theo nhóm, cử đại diện trả lời, cử thư kí viết phiếu. Sau đó làm việc : Đọc kĩ câu hỏi, đọc tư liệu và quan sát hình ảnh SGK. Tiến hành thảo luận và đưa ra câu trả lời phù hợp vào phiếu học tập.
- GV tiến hành quan sát, ghi nhận các vấn đề. Hỗ trợ các nhóm kịp thời nếu thấy cần thiết.
Bước 3 : Báo cáo, thảo luận
GV tổ chức cho 04 nhóm trưng bày sản phẩm trước lớp, tổ chức cho cả lớp quan sát, nhận xét về sản phẩm, bình chọn sản phẩm có tính thẩm mĩ và nội dung đầy đủ nhất.
Tiếp theo, GV mời đại diện 01 nhóm có sản phẩm tốt nhất theo sự bình chọn của cả lớp lên bảng thuyết trình, các nhóm còn lại lắng nghe, bổ sung.
Sau khi nhóm thuyết trình, phản hồi các ý kiến, GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức.
GV mở rộng thêm với câu hỏi :
Bước 4 : Kết luận, nhận định : Giáo viên nhận xét, đánh giá thái độ, quá trình làm việc, kết quả hoạt động của học sinh.
GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức
PHIẾU HỌC TẬP
Lĩnh vực Thành tựu
Tổ chức nhà nước
Sự ra đời Nhà nước (Thẽ kỉ 1 - VII): nhà nước Phú Nam mang tính chât chuyên chế cổ đại phương Đông, đứng đẩu là vua nắm vương quyển và thần quyển. Giúp việc cho vua là các quan lại trong hệ thống chính.
Đời sống vật chất
- Kinh tế: là một đế chế biển, có thương cảng óc Eo - một trong những trung tâm thương mại quan trọng bậc nhất thời bấy giờ, thu hút thương nhân Ấn Độ, Trung Quốc, Ba Tư, Hy Lạp, La Mã đến buôn bán nhộn nhịp.
- Ẩm thực: thức ăn chính là cơm và sản phẩm từ nông nghiệp.
-Trang phục của người Phù Nam khá đơn giản, đàn ông mặc khố dài tới gối, ởtrẩn; phụ nữ dùng một tấm vải quấn lại thành váy và đeo trang sức.
- Cư trú: họ sống trong những ngôi nhà sàn làm bằng gỗ, lợp lá.
Phương tiện đi lại chủ yếu là thuyền, phù hợp với môi trường sông, rạch và ven biên.
Đời sống tinh thần
- Có nhiều tín ngưỡng bản địa Đông Nam Á nhưtín ngưỡng vạn vật hữu linh, tin ngưỡng phồn thực, tín ngưỡng thờthẩn MặtTrời.
Người Phù Nam tiếp biến một cách sáng tạo các mô thức và triết lí của các tôn giáo Ấn Độ vào tín ngưỡng bản địa, tạo nên các tôn giáo cua chính họ.
- Kĩ thuật tạc tượng, điêu khắc trên gỗ, gốm, kim loại rất tinh xảo, chịu ảnh hưởng phong cách Ấn Độ.
Âm nhạc, nghệ thuật ca múa rất phát triển.
- Tục chôn cất người chết bằng nhiểu hình thức: thuỷ táng, hoả táng, địa táng, điểu táng.
- Thích đeo trang sức, bùa chú.
Biết dùng một loại cây giống thạch lựu để chế biến ra rượu uống.
Quan sát Hình 17.3, cho biết việc tìm thấy những đồng tiền La Mã trong di tích Óc Eo ở Nam Bộ chứng minh điều gì?
Đồng vàng La Mã được giữ tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam (TP.HCM) là minh chứng cho những ngày rực rỡ của thương cảng Óc Eo.
Hai đồng tiền bằng vàng, có chạm hình của các hoàng đế La Mã Antoninus Pius và Marcus Aurelius. Đồng tiền có đường kính chỉ chừng 2 cm, do đó khi trưng bày, bảo tàng đã chụp cận cảnh đồng tiền rồi phóng lớn lên để người xem dễ dàng thấy các hình chạm, hoa văn trên đó. Hai đồng tiền còn nguyên vẹn được bày trong hộp nhung đặt vào tủ kính.
Ngoài sự quý hiếm của chính những đồng tiền này, chúng còn
trở nên quý giá hơn nhiều với giá trị chứng cứ lịch sử mà mình đem lại. Chúng chứng minh sự giàu có, tấp nập của thương cảng Óc Eo, sự rực rỡ của nền văn minh Óc Eo. Chính sự giàu có, rực rỡ đó là nền tảng, đồng thời là sự phát triển sớm nhất, tiêu biểu nhất của văn hóa Phù Nam và Vương quốc Phù Nam.
Với sự xuất hiện của đồng tiền vàng La Mã tại Việt Nam, hoàn toàn có thể suy luận rằng chúng ta chính là một điểm của con đường giao thương trực tiếp với La Mã hùng mạnh ấy.