BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH PHẠM TRẦN HẠNH THỰC TRẠNG CHĂM SÓC SẢN PHỤ SAU ĐẺ THƯỜNG 24 GIỜ TẠI BỆNH VIỆN PHỤ SẢN THÁI BÌNH NĂM 2019 BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP NAM ĐỊNH - 2019 BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỀU DƯỠNG NAM ĐỊNH PHẠM TRẦN HẠNH THỰC TRẠNG CHĂM SÓC SẢN PHỤ SAU ĐẺ THƯỜNG 24 GIỜ TẠIBỆNHVIỆN PHỤ SẢN THÁI BÌNH NĂM 2019 BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Chuyên ngành: Điều dưỡng Sản phụ khoa GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: BSCKII TRẦN QUANG TUẤN NAM ĐỊNH – 2019 i LỜI CẢM ƠN Trước hết em xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, phòng đào tạo sau đại học, thầy giáo, cô giáo trường Đại học Điều dưỡng Nam Định, thầy giáo, cô giáo môn Sản cô môn tạo điều kiện, giúp đỡ, hướng dẫn em suốt trình học tập trường Em xin bày tỏ lịng kính trọng biết ơn sâu sắc đến BSCKII Trần Quang Tuấn - người thầy tận tình dạy dỗ, hướng dẫn em suốt trình học tập trường từ học sau đại học đặc biệt hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp CKI Em xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc bệnh viện Phụ sản Thái Bình tạo điều kiện tốt cho em trình thực tế tốt nghiệp làm chuyên đề tốt nghiệp Trong trình làm chuyên đề tốt nghiệp với kinh nghiệm thực tế lý luận cịn nhiều hạn chế nên khơng tránh khỏi sai sót, em mong nhận ý kiến đóng góp, góp ý thầy hội đồng để em có thêm kiến thức, thêm kinh nghiệm hồn thiện chun đề mình, góp phần nhỏ bé vào cơng tác chăm sóc sức khỏe nhân dân nói chung bà mẹ trẻ em nói riêng Cuối em xin kính chúc thầy giáo, cô giáo thật nhiều sức khỏe, hạnh phúc, thành công nghiệp trồng người Một lần em xin chân thành cảm ơn! Học viên Phạm Trần Hạnh ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan báo cáo chuyên đề riêng Nội dung báo cáo hoàn toàn trung thực, khách quan chưa áp dụng Báo cáo thân thực giúp đỡ Giáo viên hướng dẫn Nếu có điều sai trái tơi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm Người làm báo cáo Phạm Trần Hạnh iii MỤC LỤC Lời cảm ơn ………………………………………………………………………… i Lời cam đoan ……………………………………………………………………… ii Mục lục …………………………………………………………………………… iii Danh mục chữ viết tắt ………………………………………………………… iv Danh mục Bảng, Hình …………………………………………………………… v Đặt vấn đề ………………………………………………………………………… Chương Cơ sở lý luận thực tiễn ………… ……………………… ………3 1.1.Cơ sở lý luận …………………………………………………………… ……3 1.1.1.Khái niệm …………………………………………………………………….3 1.1.2.Sinh lý chuyển …………………………………………………………….3 1.1.3.Cơ chế đẻ thường ……………………………………………………… … 1.1.4.Các tai biến hay gặp chuyển sau đẻ …………………………… 1.2.Cơ sở thực tiễn ……………………………………………………………… 10 1.2.1.Chăm sóc sản phụ sau đẻ ……………………………………10 1.2.2.Quy trình chăm sóc thiết yếu bà mẹ trẻ sơ sinh sau đẻ … 15 1.2.3 Tình hình nghiên cứu ngồi nước …………………………………19 Chương Liên hệ thực tiễn ……………………………………………………….26 2.1 Thực trạng chăm sóc sản phụ sau sinh Bệnh Viện Phụ sản Thái Bình năm 2019 ……………………………………………………………………………….24 2.1.1.Thực trạng sở vật chất, cấu tô chức, điều trị khoa ……….………24 2.1.2.Thực trạng sản phụ viện ………….…………………………………… 25 2.1.3 Thực trạng chăm sóc sản phụ khoa……………….…………………… 26 2.2.Các ưu điểm, hạn chế …………………………………………………………30 Chương Đề xuấ giải pháp …………………………………………… .…… 31 KẾT LUẬN……………………………………………………… ………………32 TÀI LIỆU THAM KHẢO iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BYT Bộ Y tế CBYT Cán y tế DVCSCKSS Dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản FIGO Liên đồn Sản phụ khoa Quốc tế (International Federation of Gynaecologists and Obstetricians) HC Hành HDQG Hướng dẫn Quốc gia HS Hộ sinh ICM Liên đoàn Hộ sinh Quốc tế (International Confederation of Midwives) NĐĐCKN Người đỡ đẻ có kỹ UI Đơn vị XTTCGĐ3 Xử trí tích cực giai đoạn WHO Tổ chức Y tế giới (The World Health Organization) SKSS Sức khỏe sinh sản v DANH MỤC HÌNH, BẢNG Tên hình Trang Hình 1.1 Đường kính ngơi trùng vào mặt phăng eo (thì “lọt”) Hình 1.2 Ngơi di chuyển tử mặt phăng eo đến mặt phăng eo (thì “xuống”) Hình 1.3 Đầu thai nhi cúi chuyển Hình 1.4 Kéo dây rốn có kiểm sốt 12 Hình 1.5 Xoa đáy tử cung sau sô rau 13 Hình 1.6 Kẹp cắt dây rốn muộn 14 Hình 2.1 Điều dưỡng, hộ sinh thực y lệnh thuốc cho sản phụ 28 Hình 2.2 Hộ sinh hướng dẫn sản phụ cho bú 29 DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Tỷ lệ mổ lấy thai 26 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Những năm gần đây, sức khỏe sinh sản trở thành lĩnh vực quan trọng Đảng, nhà nước nhiều tổ chức quan tâm Chương trình sức khỏe sinh sản (SKSS) Liên Hiệp Quốc họp Cairo - Ai cập (1994) xác định SKSS gồm 10 nội dung bản, có chăm sóc sức khỏe bà mẹ trước, sau sinh; trẻ sơ sinh nội dung quan trọng [19] Tổ chức y tế giới (WHO) đưa khuyến nghị để có đứa trẻ khỏe mạnh, thơng minh bà mẹ phải chăm sóc sức khỏe liên tục từ trước, sau mang thai Sức khỏe, bệnh tật người mẹ thời kỳ mang thai, thời kỳ cho bú ảnh hưởng đến phát triển sức khỏe đứa trẻ Trên giới, năm có khoảng 530.000 phụ nữ bị tử vong trình sinh nở, triệu trẻ sơ sinh chết non, hàng triệu trẻ sơ sinh tử vong ngày đầu tuần đầu sau sinh, 640 triệu phụ nữ ốm yếu liên quan đến thai nghén, 64 triệu phụ nữ gặp biến chứng sinh [1],[11] Theo Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc nước phát triển, nguy tử vong biến chứng liên quan tới thai nghén sinh đẻ 1/76 so với 1/8000 nước công nghiệp [14] Tử vong nước phát triển xảy giai đoạn trước sinh chiếm 23,9%; giai đoạn sinh chiếm 15,5% giai đoạn sau sinh 60,6% [18] Tại Việt Nam, chương trình can thiệp cải thiện chăm sóc sức khỏe bà mẹ thời kỳ thai nghén chuyển có nhiều thành công đánh giá 10 nước đạt tiến độ thực mục tiêu phát triển thiên niên kỷ giảm tử vong mẹ giai đoạn 1990 - 2010 [12] Tuy nhiên, cần nỗ lực nhằm đạt mục tiêu thiên niên kỷ giảm 3/4 tỷ lệ tử vong mẹ, nghĩa cịn 58,3/100.000 ca đẻ sống [9] Vấn đề chăm sóc sau đẻ vấn đề quan trọng nhằm hạn chế tai biến, giảm tỷ lệ tử vong sau đẻ Trong nhiều biến chứng tượng chảy máu sau đẻ nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong mẹ nước thu nhập thấp nguyên nhân trực tiếp 1/4 số ca tử vong toàn cầu [22] Năm 2012, việt Nam có 289 ca tử vong mẹ nước, với tỷ lệ tử vong mẹ chuyển 24 đầu sau đẻ chiếm 45% tổng số Trong số bà mẹ tử vong chuyển 47% nguyên nhân chảy máu sau đẻ [7] 20 khơng có co [21] Để đảm bảo an tồn q trình đỡ đẻ, u cầu cần có hai người, thường HS bác sỹ sản để hỗ trợ sản phụ sinh Cần phải có người chăm sóc thứ hai để trì nghe tim thai hỗ trợ cho sản phụ HS bác sĩ đeo găng tay vô trùng để chuẩn bị đỡ đẻ, theo dõi thông số thai nhi thông số giai đoạn thứ hai chuyển [18] Điều bảo đảm hỗ trợ cho HS cần thiết, có biến chứng xảy ra, người thứ hai giúp đỡ bắt đầu chăm sóc khẩn cấp theo quy định cấp cứu sản khoa khơng làm chăm sóc liên tục người đỡ đẻ [17] Vì vậy, việc có HS chăm sóc đẻ điều cần thiết để đảm bảo an toàn cho mẹ [17] Mario R Festin cộng năm 2003 có khảo sát đa quốc gia thay đổi thực tế liên quan đến công tác quản lý giai đoạn chuyển Kết cho thấy, chứng khoa học đánh giá XTTCGĐ3 có hiệu chăm sóc chuyển quảng bá rộng rãi thực hành lâm sàng liệu việc áp dụng thực hành hạn chế Báo cáo việc đào tạo XTTCGĐ 15 bệnh viện đại học 10 quốc gia cho thấy tỷ lệ đào tạo khác nhau, từ 0% đến 98% sở nghiên cứu có tổ chức đào tạo (25% tính chung cho tất bệnh viện) Tỷ lệ đào tạo nhìn chung thấp dẫn đến thiếu hụt kiến thức XTTCGĐ3 CBYT lĩnh vực sản khoa nói chung nhóm HS nói riêng [16] Nghiên cứu cơng bố năm 2006 mạng lưới chu sinh sinh sản toàn cầu, dựa đánh giá 15 trung tâm sản khoa nước phát triển nhằm đánh giá hiệu XTTCGĐ3 chuyển (AMTSL - Active management of the third stage of labor) theo tiêu chí FIGO/ICM Nghiên cứu mơ tả việc XTTCGĐ3 chuyển cách tập trung vào: (1) tiêm thuốc co hồi tử cung; (2) thời gian liều lượng thuốc tăng co; (3) thực hành bước XTTCGĐ3; (4) phát biến chứng XTTCGĐ3 (5) xử trí chảy sau đẻ [20] Chỉ có 25,0% số ca quan sát có thực XTTCGĐ3 Sự thay đổi việc sử dụng dự phòng thuốc Oxytocin dao động từ 0% đến 100%; thực hành kiểm soát kéo dây rốn từ 13,0% đến 100% số lượng SP sử dụng liều Oxytocin XTTCGĐ3 dao động từ 5,0% đến 100% [20] Cũng nghiên cứu việc áp dụng XTTCGĐ3 chuyển dạ, Cynthia 21 Stanton cộng (2009) tiến hành điều tra Đánh giá chăm sóc giai đoạn chuyển nước phát triển Kết quả, cho thấy, CBYT thực hành XTTCGĐ3 chuyển Việc sử dụng thuốc tăng co giai đoạn chuyển gần phổ biến sử dụng quy trình XTTCGĐ3 tìm thấy 0,5% đến 32% đẻ quan sát có nhiều thiếu sót thực hành tất nước Chính vậy, nhóm tác giả kết luận nước phát triển khó đạt mục tiêu giảm chảy máu sau đẻ [15] Tại Việt Nam Theo báo cáo Đánh giá NĐĐCKN (2011) phần lớn đối tượng (bao gồm bác sỹ sản, y sỹ sản, điều dưỡng sản HS) tự tin đỡ đẻ thường thiếu tự tin gặp tai biến ca đẻ Kết nghiên cứu tỷ lệ cán y tế thơn bản, có HS y sỹ sản nhi học kỹ năng: xác định thời điểm bắt đầu chuyển (67%), xác định xử lý giai đoạn (48%), xử trí đẻ bình thường (71%) cịn thấp [5] Theo báo cáo Bộ Y tế qua đánh giá NĐĐCKN Việt Nam (2011) thực tỉnh, có 14% đối tượng CBYT chăm sóc thai sản (trong có nhóm HS) học XTTCGĐ3 [5] Qua quan sát XTTCGĐ3 Chỉ có 53% đối tượng điều tra cho biết thường xuyên thực XTTCGĐ3 chuyển Khơng có HS tổng số 69 đối tượng (bao gồm bác sĩ, y sĩ sản nhi) quan sát thực xác tất bước mơ hình Chỉ có HS tổng số 34 HS tham gia nghiên cứu (12,0%) thực đủ bước quan trọng theo yêu cầu Đây thực trạng đáng báo động HS nhóm CBYT chủ yếu cung cấp dịch vụ chăm sóc thai sản nên trình độ chun mơn họ có vai trị quan trọng việc chăm sóc an toàn cho đẻ [5] Năm 2008, quỹ dân số liên hiệp quốc Việt Nam công bố báo cáo đánh giá cuối kỳ chương trình Quốc gia thực mơ hình can thiệp cấp cứu sản khoa chăm sóc sơ sinh Hồ Bình Hà Giang Trong có mơ hình can thiệp sử dụng y tế thôn bản/cô đỡ dân tộc đào tạo việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu làm mẹ an toàn vùng dân tộc miền núi Kết đánh giá can thiệp cho thấy lực chuyên môn CBYT cải thiện thể qua việc học viên áp dụng nhiều kiến thức, kỹ vào công việc chăm 22 sóc, điều trị hàng ngày Một số kiến thức, kỹ CBYT áp dụng sau học quan trọng, có kỹ XTTCGĐ3 chuyển [11] Năm 2011, quỹ dân số liên hiệp quốc Việt Nam BYT báo cáo đánh giá cuối kỳ chương trình Quốc gia giai đoạn 2006 - 2010 làm mẹ an toàn, tập trung vào thực hành cấp cứu sản khoa Hồ Bình Hà Giang [6] Kết khóa đào tạo ngắn hạn nâng cao chất lượng làm mẹ an tồn, chăm sóc sản khoa, chăm sóc sơ sinh cho đối tượng bác sĩ sản khoa, HS, y sĩ sản nhi, nhân viên phòng xét nghiệm, nhà quản lý y tế cấp tỉnh, huyện, xã Về chuyên môn, đối tượng học về: (1) HDQG DVCSSKSS cho cán quản lý người cung cấp dịch vụ (đào tạo để nâng cao kiến thức kỹ chuẩn quốc gia); (2) cấp cứu sản khoa sơ sinh; (3) XTTCGĐ3 chuyển Ngồi ra, dự án cịn đào tạo cho HS làm việc bệnh viện tỉnh kỹ giảng dạy cầm tay việc cho HS CBYT tuyến huyện, xã Phương pháp đào tạo chủ yếu tập trung nhiều vào kỹ thực hành mơ hình CBYT đánh giá hiệu cao[6] Kết cụ thể sau: Với chương trình đào tạo đỡ thơn người dân tộc thiểu số 18 tháng tỉnh: Hà Giang, Ninh Thuận Kon Tum Sau đào tạo, học viên đảm nhiệm cơng việc (đỡ đẻ thường, xác định yếu tố nguy cơ, xử trí ban đầu biến chứng chuyển tuyến) [6] Về việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sản khoa thiết yếu bản, bệnh viện thực đa số dịch vụ kỹ thuật theo HDQG DVCSSKSS (2009) [4], theo Quyết định số 385/2001/QĐ-BYT ngày 13 tháng 02 năm 2001 Bộ trưởng Bộ Y tế (BYT) việc ban hành qui định nhiệm vụ kỹ thuật lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ sinh sản sở y tế, dịch vụ sản khoa cung cấp, có đỡ đẻ thường, XTTCGĐ3 chuyển [6], [22] Và đến ngày 10/11/2014 Bộ Y tế định Quy trình chăm sóc thiết yếu bà mẹ trẻ sơ sinh sau đẻ: (Ban hành kèm theo Quyết định số: 4673/QĐ-BYT) đượcáp dụng cho tất trường hợp đẻ đường âm đạo [8] Nhìn chung, sau can thiệp vào kiến thức đối tượng CBYT sản khoa tăng đồng thời với việc nâng cao nhận thức cơng việc thực hành chăm sóc thai sản tốt Do đó, việc nghiên cứu kiến thức thực hành CBYT 23 chăm sóc sản khoa nói chung HS nói riêng có ý nghĩa quan trọng để xây dựng chương trình đào tạo thích hợp, nâng cao chất lượng chăm sóc sản khoa, góp phần vào an tồn chuyển dạ, rộng làm giảm tỷ lệ tử vong mẹ tử vong sơ sinh, hướng tới mục tiêu thiên niên kỷ [9] 24 CHƯƠNG LIÊN HỆ THỰC TIỄN 2.1 Thực trạng chăm sóc sản phụ sau sinh Bệnh Viện Phụ sản Thái Bìnhnăm 2019 2.1.1 Thực trạng sở vật chất, cấu tổ chức, điều trị khoa Bệnh viện Phụ sản Thái Bình thành lập theo định số: 1727/2000/QĐ-UB ngày 18/12/2000 UBND tỉnh Thái Bình sở tách từ khoa sản Bệnh viện Đa khoa tỉnh Thái Bình Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn tổ chức máy bệnh viện quy định định số 292/2001/QĐ-UB ngày 24/4/2001 UBND tỉnh Thái Bình: “Bệnh viện Phụ sản Thái Bình đơn vị nghiệp trực thuộc Sở Y tế, chịu quản lý trực tiếp, toàn diện Sở Y tế chịu hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ ngành dọc cấp trên” Bệnh viện Phụ sản thực chức khám, chữa bệnh chuyên khoa phụ sản tuyến tỉnh hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ thuật chuyên khoa cho sở khám chữa bệnh địa bàn tỉnh Là sở thực hành Trường Đại học Y, Cao đẳng Y Thái bình Bệnh viện có quy mơ 400 giường bệnh nội trú; 06 phòng chức năng;12 khoa lâm sàng Bệnh viện Phụ sản Thái Bình khơng sở đầu ngành chuyên ngành phụ sản mà sở đào tạo đại học, sau đại học; nghiên cứu khoa học, đạo tuyến chuyển giao công nghệ chuyên ngành phụ sản tỉnh Bệnh viện có bề dày truyền thống lịch sử, có đội ngũ bác sĩ đào tạo nước học tập nâng cao tay nghề nước tiên tiến có ngành sản phụ khoa chăm sóc sức khỏe sinh sản phát triển, có tay nghề cao, rèn luyện thực tế, tâm huyết với nghề nghiệp Hệ thống trang thiết bị phục vụ khám bệnh, chữa bệnh bệnh viện đầu tư theo hướng đại, chuyên sâu Các khoa, phòng, trung tâm bệnh viện trang bị đầy đủ hệ thống máy xét nghiệm sinh hoá; huyết học; miễn dịch Tổ chức nhân Tổng số: 292 cán Trong đó: - Thạc sỹ, Bác sỹ CK II: 07 25 - Thạc sỹ, Bác sỹ: 33 - Hộ sinh điều dưỡng: 150 - Hộ lý: 14 Quy mô: 400 giường bệnh Chức nhiệm vụ - Khám chữa bệnh điều trị - Khám hội chẩn trường hợp có định mổ sản phụ khoa - Mổ phụ khoa - Mổ lấy thai trọn gói - Chăm sóc sơ sinh - Làm thủ thuật sản phụ khoa: khâu vòng cổ tử cung - Phá thai quý II - Điều trị chăm sóc sản phụ: đẻ thường, mổ lấy thai, giữ thai - Thực lấy bệnh phẩm khoa phục vụ dịch vụ cận lâm sàng - Nhận điều trị sản phụ người nước Định hướng phát triên: - Xây dựng số phòng điều trị VIP đạt tiêu chuẩn - Từng bước thực dịch vụ trọn gói như: mổ lấy thai trọn gói, đẻ thường trọn gói, mổ phụ khoa trọn gói, phá thai trọn gói - Giảm đau sau đẻ, sau mổ sản phụ khoa sau thủ thuật - Điều trị chăm sóc sản phụ người nước - Triển khai thủ thuật sản phụ khoa Phòng thủ thuật khoa (Khâu vòng cổ tử cung, làm lại tầng sinh mơn; Bóc nang nước thành âm đạo) - Triển khai phịng đẻ gia đình 2.1.2 Thực trạng sản phụ viện Theo thống kê hàng năm có khoảng 15000 sản phụ/người bệnh đến khám điều trị viện Trong hầu hết sản phụ sinh đẻvà sinh đẻ Theo thống kê số sinh năm 2018 14.375, số sinh tháng đầu năm 2019 6.920 đó: 26 Bảng 2.1 Tỷ lệ mổ lấy thai Đặc điểm sinh Số lượng Tỷ lệ (%) Đẻ thường 2.990 44% Đẻ mổ 3.930 56% Tổng số 6.920 100 * Tỷ lệ mổ lấy thai 56%; đẻ thường 44% * Một số kết khảo sát riêng nhóm mổ lấy thai cho thấy: Tuổi sản phụ giao động từ 25-35 tuổi Ngoài cán y tế, nhìn chung người gia đình chung tay chăm sóc bà mẹ trẻ sơ sinh sau sinh, có - người phối hợp chăm sóc bà mẹ trẻ sơ sinh Các vấn đề bất thường sau sinh bà mẹ; vấn đề tuyến vú chiếm đa số 2.1.3 Thực trạng chăm sóc sản phụ khoa 2.1.3.1 Chăm sóc sau đẻ đầu sau đẻ Lau khô ủ ấm cho trẻ tiếp xúc trực tiếp da kề da (trẻ đặt lên bụng mẹ sau sinh kéo dài 90 phút sau sinh thực phòng mổ phòng đẻ) Có thực chưa đầy đủ khơng đủ thời gian 90 phút Nguyên nhân; Trẻ cần hỗ trợ hô hấp nên phải cắt rốn chuyển bàn hồi sức sơ sinh Sản phụ mệt chưa muốn ôm chưa quen với động tác Sợ bẩn, sợ rơi con, CBYT lau khô mặc áo vệ sinh cho yên tâm Cần phải chuyển bà mẹ sang giường khác để có chỗ cho thai phụ khác Giải pháp; Tư vấn cho sản phụ việc cho trẻ tiếp xúc da kề với mẹ: giúp điều hòa thân nhiệt cho trẻ, làm tăng gắn kết tình cảm mẹ con, giúp cho trẻ bắt đầu bú sớm Tiếp xúc da kề da liên tục không gián đoạn giúp trẻ bú lần đầu thuận lợi Động viên hỗ trợ bà mẹ ôm 27 Cần thiết chuyển mẹ trẻ sang giường theo dõi sau đẻ Tiêm bắp 10UI oxytoxin - Thực thời điểm sau sổ thai thực 100% Xoa đáy tử cung 15ph/lần kéo dài 2h - Có thực 100%, chưa đủ thời gian Nguyên nhân: HS sản phụ hợp tác chưa tốt, HS phải chăm sóc, theo dõi sản phụ khác Nhiều sp sau sinh, mệt ngủ thiếp nên quên không xoa đáy tửcung Giải pháp: 10 Tư vấn, hỗ trợ, động viên sản phụ hợp tác với nhân viên y tế thực nội dung HS tư vấn yêu cầu 11 Có thể nhờ người nhà sản phụ phối hợp xoa đáy tử cung cho sản phụ Theo dõi dấu hiệu sinh tồn - 100% sản phụ theo dõi monitor sát sau đẻ để phát dấu hiệu bất thường, biến chứng sau mổ sau đẻ thường, số liệu ghi đầy đủ vào hồ sơ theo giờ, thời gian 2.1.3.2 Chăm sóc sản phụ sau đẻ 24h * Theo dõi dấu hiệu sinh tồn Sản phụ đẻ thường đưa khoa chăm sóc, Điều dưỡng, Nữ hộ sinh khoa chăm sóc theo dõi dấu hiệu sinh tồn theo giờ, cung theo dõi biến chứng sau đẻ Ngay 12 sau phẫu thuật sản phụ chuyển khoa theo dõi bác sĩ điều dưỡng phụ trách phịng chăm sóc cấp theo dõi l giờ/ lần /1 lần số sinh tồn: huyết áp, mạch, nhiệt độ, nhịp thở, số nước tiểu để sớm phát dấu hiệu bất thường thể sau gây mê gây tê phẫu thuật, tình trạng máu, rối loạn nước điện giải để kịp thời xử trí đồng thời hướng dẫn nằm bất động giường bệnh, đầu kê cao hạn chế tối đa ngồi dậy, lại hay thay đổi tư đột ngột (100% sản phụ theo dõi hướng dẫn) 100% sản phụ thực theo quy trình Tuy nhiên hồ sơ theo dõi điều dưỡng chưa ghi đầy đủ thông tin, ghi theo Trong tất sản phụ khảo sát khơng có sản phụ xảy biến chứng sau đẻ 28 Hình Điều dưỡng, hộ sinh thực y lệnh thuốc cho sản phụ * Theo dõi sản dịch Trong 24h đầu, sản dịch có màu đỏ thẫm, sau lượng máu bớt chuyển qua màu hồng, màu nâu tử cung co lại Điều dưỡng ghi chép, đánh giá số lượng, tính chất sản dịch sau mổ Tuy nhiên phần nhỏ điều dưỡng không quan sát không đánh hỏi qua sản phụ, kết đánh giá khơng xác * Dinh dưỡng cho người bệnh Với sản phụ 24h sau đẻ hướng dẫn ăn từ lỏng đến đặc, từ đến nhiều ăn đầy đủ dinh dưỡng phù hợp với dinh dưỡng cho sản phụ sau đẻ 100% điều dưỡng thực phần nhiên trình hướng dẫnchưa chi tiết cụ thể, số bệnh nhân chưa thực theo hướng dẫn * Chế độ luyện tập sau sinh Trước đó, mẹ cử động tay chân nhẹ nhàng ngồi dậy Lười vận động sau sinh làm cho nhu động ruột chậm hồi phục, từ dẫn đến chứng táo bón sản phụ sau đẻ Việc vận động ngắn giúp chức bình thường thể phục hồi nhanh hơn, giảm nguy mắc biến chứng sau phẫu 29 thuật dính ruột, viêm tắc tĩnh mạch Vận động sớm có tác dụng cho tử cung co dần bình thường nhanh hơn, qua đẩy sản dịch nhanh Điều dưỡng hướng dẫn sản phụ cần tập vận động theo giai đoạn để phù hợp với tình hình sức khỏe thể trạng sản phụ Tuy nhiên tình trạng tải nên điều dưỡng chưa thể hướng dẫn kỹ cho sản phụ * Chăm sóc cho bú Điều dưỡng thực masage vú ngày lần, hướng dẫn sản phụ cho bú sớm tốt sau mổ, bà mẹ thực cho bú cách sau sinh, đặc biệt sản phụ đẻ lần đầu Hình Hộ sinh hướng dẫn sản phụ cho bú * Chế độ vệ sinh Sản phụ chăm sóc vệ sinh phịng ngày lần (làm thuốc), điều dưỡng hướng dẫn điều cần thiết vệ sinh cho sản phụ Và đặc biệt ý điểm mấu chốt cần phải thực hiện, chăm sóc vùng mổ, vệ sinh phận sinh dục * Giáo dục sức khỏe, tư vấn sau đẻ Sản phụ sau đẻ 24h điều dưỡng, nữ hộ sinh tư vấn vấn đề cần ý giải thích tình trạng sức khỏe giải thích dấu hiệu sản dịch bình thường sau đẻ, dấu hiệu cần theo dõi, phát 30 dấu hiệu bất thường Thể sản phụ cảm thấy thoải mái không lo lắng sức khỏe 2.2 Các ưu điểm, hạn chế * Ưu điểm Điều dưỡng thực đầy đủ quy trình chăm sóc theo quy định cho sau mổ chủ động khoa đẻ thường, đảm bảo an toàn cho sản phụ Người bệnh chăm sóc theo quy trình chuẩn, phận liên kết chặt chẽ, phối hợp tốt bác sỹ điều dưỡng Người bệnh hướng dẫn chế độ tập luyện hợp lý theo thời gian tình trạng sức người bệnh Trang thiết bị sở hạ tầng bệnh viện đầy đủ, đảm bảo cho trình chăm sóc sản phụ *Hạn chế: Điều dưỡng, Nữ hộ sinh đơi cịn lơ việc chăm sóc sản phụ, dành thời gian chăm sóc cho người bệnh, đơi tư vấn cho người bệnh cịn sơ sài, chưa cụ thể, đơi sản phụ khó làm theo hướng dẫn Người bệnh chưa chăm sóc tồn diện chủ yếu sở hạ tầng, nhân lực cịn hạn chế Q trình chăm sóc sản phụ chủ yếu nhờ vào hỗ trợ người nhà Kỹ tư vấn giáo dục sức khỏe chưa tốt, chưa chuyên nghiệp, chung chung, nhiệm vụ chủ yếu dành cho bác sỹ điều trị Ghi chép hồ sơ đôi lúc chưa cập nhật quên *Nguyên nhân: Nguyên nhân khối lượng cơng việc q nhiều với tình trạng q tải khoa nói riêng bệnh viện nói chung Lực lượng điều dưỡng cịn ít, sản phụ lại đơng nên khơng có đủ thời gian theo dõi sát dấu hiệu sinh tồn chăm sóc tồn diện cho người bệnh Điều dưỡng chưa học khóa học đào tạo giáo dục sức khỏe cho người bệnh cách 31 CHƯƠNG ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP 1) Tăng cường chương tình đào tạo chuyên sâu chăm sóc sau sinh Xây dựng quy trình chăm sóc chuẩn, phù hợp 2) Nâng cao lực tư vấn sức khỏe cho điều dưỡng 3) Xây dựng sở vật chất, phối hợp với khoa dinh dưỡng cung cấp chế độ dinh dưỡng phù hợp cho sản phụ sau đẻ 4) Tăng cường sở vật chất, trang thiết bị, buồng bệnh để phục vụ cho nhu cầu chăm sóc lớn sản phụ, tránh tượng tải khoa 32 KẾT LUẬN Chất lượng dịch vụ chăm sóc sản phụ nói chung sản phụ sau đẻ chủ động nói riêng Khoa điều trị đảm bảo Sản phụ sau sinh chăm sóc theo quy trình mà khoa, bệnh viện quy định Sản phụ tư vấn chế độ vệ sinh, dinh dưỡng, chế độ vận động, tự phát dấu hiệu bất thường cho bú Cũng với kết đạt cịn vấn đề chăm sóc cần cải thiện, vấn đề tải sản phụ khoa, làm cho điều dưỡng phải làm việc q tải, khơng đảm bảo đủ thời gian chăm sóc theo quy định cho sản phụ sau đẻ Qua đơi điều dưỡng bỏ qua chăm sóc bản, theo dõi dấu hiệu tư vấn không chi tiết Cần tăng cường sở vật chất người để cung cấp chất lượng dịch vụ tốt cho sản phụ 24h sau đẻ 33 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng việt Bệnh viện Phụ Sản Hải Dương (2012), "Báo cáo tổng kết công tác năm 2012, phương hướng nhiệm vụ năm 2013 " Bộ Y tế (2001), Quyết định Bộ trưởng Bộ Y tế vê việc ban hành qui định nhiệm vụ kỹ thuật lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ sinh sản sở y tế, Bộ Y tế, Hà Nội Bộ Y tế (2008), Điều dưỡng Sản phụ khoa, Nhà xuất giáo dục Bộ Y tế (2009), Hướng dẫn Quốc gia dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản Bộ Y tế Quỹ dân số Liên Hợp Quốc (2011), Báo cáo rà soát thực can thiệp làm mẹ an toàn, tập trung vào cấp cứu sản khoa chăm sóc sơ sinh giai đoạn 2006 - 2010 Bộ Y tế (2012), Báo cáo thẩm định tử vong mẹ Bộ Y tế - Số 4637/QĐ-BYT-2014: Quyết định việc phê duyệt tài liệu hướng dẫn chun mơn chăm sóc thiết yếu bà mẹ, trẻ sơ sinh sau đẻ Chính phủ (2014), Nghị việc đẩy mạnh thực mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ Liên hợp quốc lĩnh vực y tế, Chính phủ, Hà Nội Phạm Văn Lình Cao Ngọc Thành (2007), Sản phụ khoa, Nhà xuất Y học, Hà Nội 10 Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc Việt Nam (2008), Báo cáo đánh giá kỳ: Thực mô hình can thiệp cấp cứu sản khoa chăm sóc sơ sinh (Bài học kinh nghiệm Hồ Bình Hà Giang) 11 Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (2009), Tình trạng trẻ em giới năm 2009: Sức khỏe bà mẹ trẻ sơ sinh 12 Vụ khoa học đào tạo (2005), Chăm sóc bà mẹ đẻ, Tài liệu đào tạo Hộ sinh trung học, 10 Tiếng Anh 13 Aasheim V1 et al (2011), Perineal techniques during the second stage of labour for reducing perineal trauma, JohnWiley & Sons Ltd 14 Cynthia Stanton et al (2009), "Use of active management of the third stage of labour in seven developing countries", Bull World Health Organ 2009 87, pg 207-215 34 15 Festin MR et al (2003), "International survey on variations in practice of the management of the third stage of labour", Bull World Health Organ 81, pg 286291 16 FIGO Safe Motherhood and Newborn Health (SMNH) Committee (2012), 17 Mayberry LJ et al (2000), Second-stage labor management: Promotion of evidence-based practice and a collaborative approach to patient care, Association of Women's Health Obstetric and Neonatal nurses (AWHONN), Washington, DC 18 MScN Ahrar M Rasheid and Rabea'a M Ali (2010), "Assessment of NurseMidwives' Knowledge and Practices toward Second Stage of Labor", Iraqi Sci J Nursing 23 (Special Issue) 19 USAID and POPPHI (2006), Active Management of the Third Stage of Labor 20 WHO and FIGO (2004), World Health OrganizationMaking pregnancy safer: the critical role of the skilled attendant A joint statement by WHO, ICM and FIGO, G 21 WHO (2012), WHO recommendations for the prevention and treatment ofpostpartum haemorrhage, WHO Press, Italy ... tiêu: Mơ tả thực trạng chăm sóc sản phụ sau đẻ thường 24 Bệnh viện Phụ sản Thái Bìnhnăm 2019 Đề xuất số giải pháp nâng cao công tác chăm sóc sản phụ sau đẻ thường 24 Bệnh viện Phụ sản Thái Bình... thể tình hình chăm sóc sản phụ sau đẻ nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc sau đẻ, tơi thực chun đề: ? ?Thực trạng chăm sóc sản phụ sau đẻ thường 24 Bệnh viện Phụ sản Thái Bìnhnăm 2019? ?? với mục... NAM ĐỊNH PHẠM TRẦN HẠNH THỰC TRẠNG CHĂM SÓC SẢN PHỤ SAU ĐẺ THƯỜNG 24 GIỜ TẠIBỆNHVIỆN PHỤ SẢN THÁI BÌNH NĂM 2019 BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP Chuyên ngành: Điều dưỡng Sản phụ khoa GIẢNG VIÊN HƯỚNG