ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH THÁI NGUYÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ BÙI THỊ BÍCH HẢI THỰC TRẠNG SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRONG ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN NĂM 2017 KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG NGÀNH DƯỢC THÁI NGUYÊN - 2018 ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH THÁI NGUYÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG NGÀNH DƯỢC THỰC TRẠNG SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRONG ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN NĂM 2017 Sinh viên thực hiện: BÙI THỊ BÍCH HẢI Khóa học: 2015 - 2018 Mã sinh viên: CD5N151070264 Giảng viên hướng dẫn: Th.S LÊ THANH NGHỊ THÁI NGUYÊN - 2018 LỜI CAM ĐOAN “Tơi cam đoan: Khóa luận tốt nghiệp kết nghiên cứu riêng tôi, thực hướng dẫn khoa học Th.S Lê Thanh Nghị, đảm bảo tính trung thực tuân thủ quy định trích dẫn, thích tài liệu tham khảo Tơi xin chịu hồn tồn trách nhiệm lời cam đoan này” Thái Nguyên, ngày tháng năm 2018 Sinh viên Bùi Thị Bích Hải LỜI CẢM ƠN Trước hết, với lịng kính trọng biết ơn sâu sắc, em xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Th.s Lê Thanh Nghị- Giảng viên Bộ môn Dược lâm sàng, người thầy hướng dẫn, bảo em tận tình suốt trình học tập hồn thiện khóa luận Em xin cảm ơn thầy cô giáo Bộ môn Dược, Trường Cao đẳng y tế Thái Nguyên truyền đạt cho em phương pháp nghiên cứu khoa học kiến thức chuyên ngành quý báu Em xin gửi lời cảm ơn đến Ban giám đốc, Phòng Kế hoạch Tổng hợp, bác sỹ, dược sỹ, bạn anh chị đồng nghiệp Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên tạo điều kiện cho em trình thu thập liệu hồn thành khóa luận Em xin gửi lời cảm ơn đến thầy cô Ban giám hiệu, Phòng đào tạo trường Cao đẳng y tế Thái Nguyên tạo điều kiện cho em suốt trình học tập nghiên cứu Sau em xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới gia đình bạn bè bên cạnh cổ vũ, động viện giúp đỡ em thời gian qua Em xin chân thành cảm ơn! ĐẶT VẤN ĐỀ CHƯƠNG I: TỔNG QUAN .3 1.1 Kháng sinh số sử dụng kháng sinh 1.1.1 Định nghĩa, phân loại, nguyên tắc sử dụng kháng sinh … 1.1.2 Các số sử dụng kháng sinh 1.2 Thực trạng sử dụng kháng sinh giới Việt Nam 1.2.1 Thực trạng sử dụng thuốc kháng sinh giới 1.2.2 Thực trạng sử dụng thuốc kháng sinh Việt Nam 1.3 Vài nét Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên CHƯƠNG II: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 10 2.1 Đối tượng nghiên cứu 10 2.1.1 Đối tượng nghiên cứu .10 2.1.2 Thời gian – địa điểm nghiên cứu 10 2.2 Phương pháp nghiên cứu 10 2.2.1 Mơ hình thiết kế nghiên cứu 10 2.2.2 Mẫu nghiên cứu 10 2.2.3 Chỉ tiêu nghiên cứu 11 2.3 Phương pháp thu thập liệu 11 2.3.1 Phương pháp thu thập liệu 11 2.3.2 Phương pháp xử lý liệu .11 CHƯƠNG III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 14 3.1 Phân tích cấu thuốc kháng sinh sử dụng bệnh án nội trú .14 3.1.1 Một số số tổng quát 14 3.1.2 Phân tích thuốc kháng sinh định bệnh án nội trú 16 3.2 Phân tích số số sử dụng kháng sinh 20 3.2.1 Số kháng sinh trung bình bệnh án nội trú 20 3.2.2 Về phác đồ kháng sinh sử dụng 21 3.2.3 Sử dụng kháng sinh dựa chứng 24 3.2.4 Sử dụng kháng sinh bệnh án phẫu thuật 25 3.2.5 Về ADR kháng sinh 26 BÀN LUẬN 27 Về cấu thuốc kháng sinh sử dụng bệnh án nội trú bệnh viện Trung ương Thái Nguyên năm 2017 27 Về thực trạng định kháng sinh điều trị nội trú 29 KẾT LUẬN 32 Về cấu thuốc kháng sinh sử dụng bệnh án nội trú bệnh viện Trung ương Thái Nguyên năm 2017 32 Về số số sử dụng kháng sinh bệnh viện 32 KHUYẾN NGHỊ 33 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT KS KSĐ DPPT BA DMT DMTTY TMH KSDP BV KM VK ADR DDD WHO NỘI DUNG ĐƯỢC VIẾT TẮT Kháng sinh Kháng sinh đồ Dự phòng phẫu thuật Bệnh án Danh mục thuốc Danh mục thuốc thiết yếu lần thứ Khoa tai mũi họng Kháng sinh dự phòng Bệnh viện Khoản mục Vi khuẩn Phản ứng có hại thuốc Liều trung bình trì hàng ngày với định thuốc Tổ chức y tế giới DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1Phân loại kháng sinh theo cấu trúc hóa học [3] Bảng 1.2Tóm tắt số nghiên cứu tình tình tiêu thụ kháng sinh giới…6 Bảng 1.3Tóm tắt số nghiên cứu định kháng sinh điều trị nội trú Bảng 2.4 Số bệnh án cần lấy theo khoa phòng .10 Bảng 2.5 Các số nghiên cứu .12 Bảng 3.6 Phân loại bệnh án có phẫu thuật khơng phẫu thuật 14 Bảng 3.7 Cơ cấu thuốc theo nhóm tác dụng dược lý 14 Bảng 3.8 Thời gian nằm viện theo khoa phòng 14 Bảng 3.9 Thời gian điều trị kháng sinh theo khoa phòng 15 Bảng 3.10 Tỷ lệ thời gian điều trị kháng sinh so với thời gian nằm viện 15 Bảng 3.11 Chí phí sử dụng kháng sinh 16 Bảng 3.12 Tỷ lệ thuốc kháng sinh DMT bệnh viện 16 Bảng 3.13 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo DMT thiết yếu 16 Bảng 3.14 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo cấu trúc 17 Bảng 3.15 Cơ cấu thuốc kháng sinh cephalosporin hệ 2,3 17 Bảng 3.16 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo nguồn gốc xuất xứ 18 Bảng 3.17 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo đường dùng 18 Bảng 3.18 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo tên biệt dược gốc generic 19 Bảng 3.19 Cơ cấu thuốc kháng sinh theo tên INN tên thương mại 19 Bảng 3.20 DDD/100 ngày nằm viện nhóm kháng sinh 20 Bảng 3.21 DDD/100 ngày nằm viện KS cephalosporin hệ 2, 20 Bảng 3.22 Số kháng sinh trung bình bệnh án theo khoa phòng 21 Bảng 3.23 Phân loại bệnh án theo số phác đồ kháng sinh 21 Bảng 3.24 Chẩn đoán phác đồ bệnh án sử dụng phác đồ kháng sinh 21 Bảng 3.35 Số kháng sinh phác đồ 22 Bảng 3.36 Các kiểu phối hợp kháng sinh gặp nghiên cứu 22 Bảng 3.37 Các chẩn đoán bệnh án điều trị kháng sinh phối hợp 23 Bảng 3.38 Tỷ lệ bệnh nhân điều trị kháng sinh xuống thang 24 Bảng 3.39 Các kiểu xuống thang kháng sinh nghiên cứu 24 Bảng 3.41 Tỷ lệ bệnh án làm xét nghiệm vi sinh kháng sinh đồ 24 Bảng 3.42 Phân bố xét nghiệm vi sinh kháng sinh đồ theo khoa phòng 25 Bảng 3.43 Đánh giá phù hợp định kháng sinh với kết kháng sinh đồ………………………………………………………………… 25 Bảng 3.44 Tỷ lệ bệnh án sử dụng kháng sinh DPPT thời điểm .26 Bảng 3.45 Tỷ lệ bệnh án PT sử dụng KS 24 26 Bảng 3.46 ADR nghi ngờ kháng sinh 26 ĐẶT VẤN ĐỀ Từ phát kháng sinh Penicilline đến hàng trăm loại kháng sinh thuốc tương tự phát minh đưa vào sử dụng Sự đời kháng sinh đánh dấu kỷ nguyên y học điều trị bệnh nhiễm khuẩn, cứu sống hàng triệu triệu người khỏi bệnh nhiễm khuẩn nguy hiểm Kháng sinh nhóm thuốc có tỷ lệ sử dụng cao bệnh viện (chiếm khoảng 20 – 40% tổng giá trị sử dụng thuốc) Trong năm gần đây, tỷ lệ có giảm mơ hình bệnh tật Việt Nam có thay đổi với xu hướng gia tăng bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, ung thư… Tuy nhiên, nhóm bệnh liên quan đến nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ lớn kháng sinh nhóm thuốc kê đơn sử dụng rộng rãi Việc sử dụng kháng sinh rộng rãi, kéo dài, lạm dụng dẫn đến nhiều vi khuẩn trở nên đề kháng với thuốc, kháng sinh bị hiệu lực số bệnh Một số vi khuẩn chí kháng với tất loại kháng sinh Các chủng vi khuẩn kháng thuốc lan rộng toàn cầu Kỷ nguyên hậu kháng sinh mà nhiễm khuẩn thông thường vết thương nhẹ giết chết người, hữu thách thức người Rất nhiều nghiên cứu kháng kháng sinh hệ tất yếu việc sử dụng kháng sinh, hợp lý hay không hợp lý Để khắc phục tình trạng này, Bộ Y tế ban hành Thông tư số 21/2013/TT-BYT ngày 08/8/2013 qui định tổ chức hoạt động hội đồng thuốc điều trị bệnh viện; Quyết định số 708/QĐ-BYT ngày 02/3/2015 việc ban hành tài liệu chuyên môn "Hướng dẫn sử dụng kháng sinh" áp dụng sở khám, chữa bệnh; Quyết định số 772/QĐBYT ngày 04/3/2016 việc ban hành tài liệu Hướng dẫn thực quản lý sử dụng kháng sinh bệnh viện,nhằm tăng cường sử dụng kháng sinh hợp lý, giảm tác dụng không mong muốn kháng sinh, giảm chi phí chữa bệnh giảm tình trạng vi khuẩn kháng thuốc Vì việc nghiên cứu, phân tích hoạt động sử dụng thuốc hợp lý, an toàn, hiệu bệnh viện vấn đề cần đặt để phản ánh thực trạng góp phần hồn thiện sách quản lý, nâng cao chất lượng sử dụng thuốc bệnh viện Trải qua 60 năm xây dựng trưởng thành, Bệnh viện trung ương Thái Nguyên trở thành bệnh viện đa khoa đầu ngành địa bàn tỉnh Thái Nguyên có bước phát triển lớn mạnh đội ngũ chuyên môn, trang bị kỹ thuật sở vật chất, đạt nhiều thành tích chăm sóc sức khỏe nhân dân.Tại đây, kháng sinh nhóm thuốc quan trọng, sử dụng hầu hết tất khoa phịng có phẫu thuật khơng phẫu thuật Tình hình sử dụng kháng sinh bệnh viện ban giám đốc quan tâm Tuy nhiên nay, chưa có nghiên cứu đưa nhìn tổng quát sử dụng kháng sinh bệnh viện theo tiêu chí WHO Bộ Y tế Việt Nam đưa Để góp phần nâng cao chất lượng quản lý sử dụng thuốc nói chung sử dụng kháng sinh nói riêng Bệnh viện trung ương Thái Nguyên, tiến hành nghiên cứu đề tài: “Thực trạng sử dụng kháng sinh điều trị nội trú Bệnh viện trung ương Thái Nguyên năm 2017.”với hai mục tiêu: Phân tích cấu thuốc kháng sinh sử dụng bệnh án nội trú Bệnh viện Trung Ương Thái Nguyên năm 2017 Phân tích số số sử dụng kháng sinh điều trị nội trú Bệnh viện Trung Ương Thái Nguyên năm 2017 Từ đưa kiến nghị, đề xuất với cấp quản lý bệnh viện nhằm góp phần việc sử dụng kháng sinh hợp lý, an toàn, hiệu CHƯƠNG TỔNG QUAN 1.1.Kháng sinh số sử dụng kháng sinh Năm 2015, Bộ Y tế Việt Nam ban hành Quyết định 708/2015/QĐ-BYT “Hướng dẫn sử dụng kháng sinh”, năm 2016, ban hành Quyết định 772/2016/QĐ-BYT “ Hướng dẫn thực quản lý sử dụng kháng sinh bệnh viện” Hai tài liệu trở thành tài liệu chính, hướng dẫn sử dụng kháng sinh thực hành quản lý sử dụng kháng sinh bệnh viện 1.1.1 Định nghĩa, phân loại, nguyên tắc sử dụng kháng sinh 1.1.1.1 Định nghĩa kháng sinh Theo Hướng dẫn sử dụng kháng sinh Bộ y tế ban hành năm 2015 Kháng sinh (antibiotics) chất kháng khuẩn (anti bacterial (substantces) tạo chủng vi sinh vật (vi khuẩn, nấm, Actinomyceste) có tác dụng ức chế phát triển vi sinh vật khác [2] Hiện từ kháng sinh mở rộng đến chất kháng khuẩn nguồn gốc tổng hợp sulfonamide quinolon 1.1.1.2 Phân loại kháng sinh Dựa vào cấu trúc hóa học, kháng sinh chia thành nhóm sau: [2] Bảng 1.1 Phân loại kháng sinh theo cấu trúc hóa học ST Tên nhóm Phân nhóm T Beta - lactam Các Peniciclin Các Cephalosporin Carbapenem Monobactam Các chất ức chế beta – lactamase Aminoglycosid Macrolid Lincosamid Phenicol Tetracylin Thế hệ Thế hệ Peptid Glycopeptid Polypeptid Lipopeptid Quinolon Thế hệ Các Fluoroquinolon : Thế hệ 2, 3,4 Các nhóm kháng sinh khác Sulfonamid Oxazolidinon - Nitroimidazol Theo báo cáo Cục quản lý dược, kháng sinh nhóm thuốc có hoạt chất đăng ký lưu hành Việt Nam nhiều tính đến tháng 10 năm 2015 Cụ thể, hoạt chất có nhiều số đăng ký có đến hoạt chất kháng sinh ... ? ?Thực trạng sử dụng kháng sinh điều trị nội trú Bệnh viện trung ương Thái Nguyên năm 2017. ”với hai mục tiêu: Phân tích cấu thuốc kháng sinh sử dụng bệnh án nội trú Bệnh viện Trung Ương Thái Nguyên. .. TỈNH THÁI NGUYÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG NGÀNH DƯỢC THỰC TRẠNG SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRONG ĐIỀU TRỊ NỘI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN TRUNG ƯƠNG THÁI NGUYÊN NĂM 2017 Sinh. .. ADR kháng sinh 26 BÀN LUẬN 27 Về cấu thuốc kháng sinh sử dụng bệnh án nội trú bệnh viện Trung ương Thái Nguyên năm 2017 27 Về thực trạng định kháng sinh điều trị nội