HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM NGUYỄN KIM TÚ ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT THỰC HIỆN DỰ ÁN: XÂY DỰNG, CẢI TẠO, NÂNG CẤP ĐƯỜNG TL 295B TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TIÊN DU, TỈNH BẮC NINH Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60 85 01 03 Người hướng dẫn khoa học : TS Phạm Phương Nam NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng tôi, kết nghiên cứu trình bày luận văn trung thực, khách quan chưa dùng để bảo vệ lấy học vị Tôi xin cam đoan giúp đỡ cho việc thực luận văn cám ơn, thông tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Kim Tú i LỜI CẢM ƠN Trong trình thực đề tài, nhận giúp đỡ nhiệt tình, đóng góp quý báu nhiều cá nhân tập thể tạo điều kiện cho hoàn thành Luận văn Trước hết, xin chân thành cảm ơn thầy giáo TS.Phạm Phương Nam - Giảng viên Bộ môn Quản lý Đất đai, Khoa Quản lý Đất đai, Học viện Nông nghiệp Việt Nam tận tình hướng dẫn, bảo suốt thời gian thực Đề tài Tôi xin chân thành cảm ơn góp ý chân thành thầy, cô giáo Khoa Quản lý Đất đai, Học viện Nông nghiệp Việt Nam để hoàn thiện Luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Bắc Ninh, Trung tâm phát triển quỹ đất tỉnh Bắc Ninh, Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Tiên Du, Ban Quản lý dự án - Sở Giao thông vận tải Bắc Ninh, Hội đồng bồi thường, GPMB huyện Tiên Du, UBND thị trấn Lim, UBND xã Nội Duệ trưởng thôn người dân tham gia trả lời vấn giúp đỡ thời gian nghiên cứu thực luận văn địa phương Tôi xin cảm ơn tới gia đình, người thân bạn bè tạo điều kiện mặt cho trình thực đề tài Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Kim Tú ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục hình, sơ đồ viii Trích yếu luận văn ix Thesis extract xi Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Giả thiết khoa học 1.3 Mục tiêu nghiên cứu 1.4 Phạm vi nghiên cứu 1.5 Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học thực tiễn Phần Tổng quan tài liệu 2.1 Cơ sở lý luận bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 2.1.1 Khái niệm bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 2.1.2 Vai trò công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 2.1.3 Đặc điểm công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 2.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư .7 2.2 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư số nước tổ chức giới 2.2.1 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư số nước giới 2.2.2 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Ngân hàng Thế giới Ngân hàng phát triển Châu Á 12 2.2.3 Bài học kinh nghiệm cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Việt Nam .12 2.3 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư việt nam công tác bồi thường, hỗ trợ, tài định cư số địa phương 13 2.3.1 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Việt Nam 13 2.3.2 Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư số địa phương 19 iii Phần Nội dung phương pháp nghiên cứu 28 3.1 Địa điểm nghiên cứu 28 3.2 Thời gian nghiên cứu .28 3.3 Đối tượng nghiên cứu 28 3.4 Nội dung nghiên cứu 29 3.4.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội huyện Tiên Du .29 3.4 Thực trạng quản lý, sử dụng đất công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư huyện Tiên Du 29 3.4.3 Kết thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Dự án nghiên cứu .29 3.4.4 Đánh giá chung việc thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Dự án nghiên cứu 29 3.4.5 Giải pháp góp phần hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh 29 3.5 Phương pháp nghiên cứu .29 3.5.1 Phương pháp điều tra số liệu thứ cấp 29 3.5.2 Phương pháp điều tra số liệu sơ cấp .29 3.5.3 Phương pháp xử lý, tổng hợp số liệu 30 3.5.4 Phương pháp phân tích so sánh số liệu 30 3.5.5 Phương pháp đánh giá số liệu 30 Phần Kết thảo luận 31 4.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Tiên Du 31 4.1.1 Điều kiện tự nhiên 31 4.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội 33 4.1.3 Đánh giá chung điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội huyện Tiên Du 38 4.2 Thực trạng quản lý, sử dụng đất công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư huyện Tiên Du .38 4.2.1 Thực trạng quản lý đất đai huyện Tiên Du .38 4.2.2 Hiện trạng sử dụng đất huyện Tiên Du năm 2015 42 4.2.3 Biến động đất đai giai đoạn 2011 - 2015 46 4.2.4 Đánh giá chung 48 4.2.5 Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn huyện Tiên Du tính đến năm 2015 50 iv 4.3 Kết thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường tl295b địa bàn huyện Tiên Du 52 4.3.1 Khái quát dự án 52 4.3.2 Căn thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 53 4.3.3 Trình tự bước thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 54 4.3.4 Đối tượng điều kiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 60 4.3.5 Bồi thường đất, tài sản, vật kiến trúc cối hoa màu 64 4.3.6 Thực hỗ trợ 70 4.3.7 Thực tái định cư .70 4.3.8 Ý kiến hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi Dự án nghiên cứu 71 4.4 Đánh giá chung việc thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án nghiên cứu .82 4.4.1 Ưu điểm 82 4.4.2 Tồn nguyên nhân 83 4.5 Giải pháp góp phần hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện Tiên Du, tỉnh bắc ninh 84 Phần Kết luận kiến nghị 86 5.1 Kết luận 86 5.2 Kiến nghị .87 Tài liệu tham khảo .88 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa tiếng Việt BT, HT, TĐC Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư BTNMT Bộ tài nguyên Môi trường CN-TTCN Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp CP Chính phủ ĐBSH Đồng Sông Hồng GDP Tổng sản phẩm GPMB Giải phóng mặt NĐ Nghị định NN&PTNT Nông nghiệp Phát triển nông thôn QĐ Quyết định QL Quốc lộ QSDĐ Quyền sử dụng đất SDĐ Sử dụng đất TĐC Tái định cư THCS Trung học sở THPT Trung học phổ thông TL Tỉnh lộ TTg Thủ tướng UBND Ủy ban nhân dân WB Ngân hàng giới vi DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1 Một số tiêu phát triển kinh tế huyện Tiên Du 33 Bảng 4.2 Dân số, lao động huyện Tiên Du giai đoạn 2010-2015 35 Bảng 4.3 Hiện trạng sử dụng đất huyện Tiên Du năm 2015 43 Bảng 4.4 Tổng hợp loại đất, diện tích thu hồi Dự án nghiên cứu 52 Bảng 4.5 Tổng hợp kết bồi thường dự án xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường TL295B địa bàn huyện Tiên Du 66 Bảng 4.6 Tổng hợp kết bồi thường dự án xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường TL295B địa bàn huyện Tiên Du Thị trấn Lim 67 Bảng 4.7 Tổng hợp kết bồi thường dự án xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường TL295B địa bàn huyện Tiên Du xã Nội Duệ 68 Bảng 4.8 Bảng tổng hợp tiêu chí vấn đối tượng bị thu hồi đất 72 vii DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ Hình 3.1 Vị trí dự án nghiên cứu (tỉnh lộ 295B) 28 Hình 4.1 Vị trí địa lý huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh 31 Biểu đồ 4.1 Hiện trạng sử dụng đất huyện Tiên Du năm 2015 44 Biểu đồ 4.2 Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp huyện Tiên Du năm 2015 44 Biểu đồ 4.3 Hiện trạng sử dụng đất phi nông nghiệp huyện Tiên Du năm 2015 45 Biểu đồ 4.4 Biến động diện tích loại đất giai đoạn 2011 – 2015 46 Biểu đồ 4.5 Biểu đồ biến động diện tích đất phi nông nghiệp giai đoạn 2011 – 2015 47 Hình 4.2 Sơ đồ trình tự bước thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 55 viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Nguyễn Kim Tú Tên luận văn: “Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất thực Dự án: Xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường TL 295B địa bàn huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh” Ngành: Quản lý Đất đai Mã số: 60 85 01 03 Cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu - Đánh giá kết thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Dự án nghiên cứu; - Xác định vấn đề vướng mắc nguyên nhân trình thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, sở đề xuất giải pháp khắc phục nhằm thực tốt công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh thời gian tới - Đề tài phân tích đặc điểm, yếu tố ảnh hưởng đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất sở pháp lý bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất; tài liệu tham khảo cho sinh viên, cán đơn vị quan tâm đến công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Phương pháp nghiên cứu * Nội dung nghiên cứu luận văn tập chung vấn đề: Nghiên cứu điều kiện tự nhiên, kinh tế – xã hội; thực trạng quản lý, sử dụng đất, kết thực bồi thường, hỗ trợ, tái định đánh giá chung việc thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án để đưa giải pháp góp phần hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh * Các phương pháp nghiên cứu sử dụng luận văn: Phương pháp điều tra số liệu thứ cấp; Phương pháp điều tra số liệu sơ cấp; Phương pháp xử lý, tổng hợp số liệu; Phương pháp phân tích so sánh số liệu; Phương pháp đánh giá số liệu Kết kết luận Về công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư dự án: Xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường TL 295B địa bàn huyện Tiên Du với tổng diện tích thu hồi 164.588,9 m2 Tổng kinh phí bồi thường, hỗ trợ là: 44.088.194.409 đồng có 688 hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất, bố trí tái định cư cho 07 hộ gia đình ix 4.3.5.3 Bồi thường cối, hoa màu đất UBND tỉnh ban hành Quyết định số 155/2011/QĐ-UBND ngày 22/12/2011 UBND tỉnh việc quy định đơn giá bồi thường trồng, vật nuôi Nhà nước thu hồi đất địa bàn tỉnh Bắc Ninh Đối với dự án xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường TL 295B đoạn qua huyện Tiên Du đơn giá bồi thường hàng năm (cây lương thực, rau màu, màu) đất nông nghiệp 9.000 đồng/m2, tổng kinh phí bồi thường cối, hoa màu đất 634.240.800 đồng 4.3.6 Thực hỗ trợ Để giúp cho người dân ổn định sản xuất đời sống, sau thu hồi đất Hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư huyện áp dụng loạt sách hỗ trợ Tuỳ trường hợp, điều kiện cụ thể để áp dụng sách khác nhằm đảm bảo công xã hội - Hỗ trợ ổn định đời sống ổn định sản xuất hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp, Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp giao ổn định lâu dài (hoặc đất nông nghiệp hộ cá thể) hỗ trợ 10.000 đồng/m2 - Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp tạo việc làm hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp, Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp giao ổn định lâu dài (hoặc đất nông nghiệp hộ cá thể) hỗ trợ 350.000 đồng/m2 (Hỗ trợ tiền với mức lần giá đất nông nghiệp tương ứng) - Hỗ trợ gia đình Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp tạm giao (bằng 30%) hỗ trợ 30%*70.000=21.000 đồng/m2 - Bồi thường đất sản xuất kinh doanh (Đơn giá tính 70% giá bồi thường đất VT1 đường Hai Bà Trưng đoạn từ cổng Lim đến địa phận ) 7.500.000*70%/ m2 - Giá đất VT1 quy định Quyết định 155/QĐ-UBND ngày 22/12/2011 UBND tỉnh Bắc Ninh việc phê duyệt giá đất trung bình hỗ trợ đất nông nghiệp thuộc địa giới hành xã, thị trấn địa bàn huyện Tiên Du năm 2012 7.500.000 đồng/m2 4.3.7 Thực tái định cư Trong dự án xây dựng cải tạo, nâng cấp đường TL295B địa bàn huyện Tiên Du có 07 hộ (03 hộ thôn Duệ Đông 04 hộ thôn Lũng Giang) bị thu hồi 70 toàn diện tích đất hợp pháp, tổng diện tích 349,2 m2 phải thực sách tái định cư cho người bị đất, sách tái định cư áp dụng theo quy định Điều 18 thông tư 14/2009/TT-BTNMT ngày 01/10/2009 quy định chi tiết bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trình tự thủ tục, giao đất, cho thuê đất Vị trí khu đất bố trí tái định cư cho hộ khu đất quy hoạch huyện đầu tư đầy đủ sở hạ tầng điện, đường, trường, trạm môi trường sống lành, đảm bảo tốt sống người dân Tuy nhiên, số hộ bố trí đất tái định cư dự án có băn khoan, lo lắng khu đất hộ sinh sống vị trí đường Hai Bà Trưng thuận lợi cho việc kinh doanh buôn bán, chuyển vào khu đất TĐC không thuận lợi cho việc kinh doanh, buôn bán nên dẫn đến khó khăn việc chuyển đổi nghề nghiệp đảm bảo sống, sinh hoạt gia đình 4.3.8 Ý kiến hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi Dự án nghiên cứu 4.3.8.1 Điều tra mức giá bồi thường đất, tài sản gắn liền với đất Dự án xây dựng, cải tạo, nâng cấp tỉnh lộ 295B địa bàn huyện Tiên Du có kết điều tra sau: Tỷ lệ số phiếu mức độ phù hợp giá đất bồi thường Nhà nước thu hồi đất chiếm tỉ lệ tương đối cao, với 70 phiếu đồng ý 90 phiếu chiếm 77,78 % diện tích thu hồi dự án chủ yếu thu hồi đất nông nghiêp đất ở, diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi thực tế cho suất sản xuất tương đối cao, diện tích đất bị thu hồi chủ yếu hộ nằm sát ven đường Quốc lộ số người dân có tâm lý cho giá bồi thường chưa phù phù hợp với hiệu diện tích đất bị thu hồi mang lại, tỷ lệ cho chưa phù hợp chiếm 22,22% (20 phiếu) 4.3.8.2 Điều tra minh bạch việc BT, HT Nhà Nước Số phiếu đồng ý tính công khai, công bằng, dân chủ Nhà nước bồi thường, hỗ trợ 83 phiếu tổng số 90 phiếu chiếm tỉ lệ 92,22% Đạt kết Hội đồng bồi thường, hỗ trợ tăng cường công tác tuyên truyền qua loa truyền xã, thị trấn, thực buổi họp dân xóm, thôn có hộ gia đình cá nhân bị thu hồi đất, Hội đồng thành lập xã, thị trấn nên cán gần dân dễ truyền đạt Số phiếu không đồng ý phiếu chiếm 7,78%, nguyên nhân chủ yếu số hộ chưa đồng tình với mức giá phương án bồi thường 71 Bảng 4.8 Bảng tổng hợp tiêu chí vấn đối tượng bị thu hồi đất STT Tiêu chí Trả lời Số phiếu Tỷ lệ (%) Việc bồi thường, hỗ trợ Nhà nước minh bạch chưa Minh bạch 83 92,22 Chưa minh bạch 7,78 Đơn giá bồi thường đất, tài sản gắn liền với đất phù hợp chưa Phù hợp 70 77,78 Chưa phù hợp 20 22,22 Có 85 94,44 Không 5,56 Tiến độ thực công tác bồi thường, hỗ trợ Đúng tiến độ 84 93,33 Không tiến độ 6,67 Mục đích sử dụng tiền bồi thường, hỗ trợ tái định cư Gửi tiết kiệm 50 55,56 Đầu tư sản xuất NN 11 12,22 Đầu tư sản xuất KD 11 12,22 Sửa chữa nhà, Mua sắm 17 18,89 Chuyển đổi nghề nghiệp 0,00 Mục đích khác 1,11 Thiếu đất đai để sản xuất 66 73,33 Khó khăn chuyển đổi nghề nghiệp 09 10,00 Khó khăn khác 15 16,67 Tốt 4,44 Không thay đổi 49 54,45 Khó khăn 37 41,11 Rất tốt 00,00 Tốt 90 100,0 Kém 00,00 Rất 00,00 Tự nguyện giao đất cho Nhà nước theo tiến độ không Khó khăn gia đình sau bị Nhà nước thu hồi đất Đời sống sau bị thu hồi đất Tinh thần, thái độ cán thực công tác BT, HT, TĐC 72 4.3.8.3 Điều tra đời sống người dân sau bị thu hồi đất Kết điều tra Dự án xây dựng, cải tạo, nâng cấp tỉnh lộ 295B địa bàn huyện Tiên Du sau: Số phiếu hộ gia đình cá nhân có đời sống tốt 90 phiếu chiếm tỉ lệ 4,44% nhận tiền bồi thường hộ đầu tư kinh doanh lĩnh vực khác mang lại hiệu kinh tế cao so với việc canh tác sản xuất nông nghiệp; số phiếu hộ gia đình có sống không thay đổi bị thu hồi đất 49 phiếu 90 phiếu chiếm 54,45%, đa phần hộ có diện tích đất thu hồi không lớn kinh tế gia đình không phụ thuộc sản xuất nông nghiệp nên đời sống không bị ảnh hưởng bị thu hồi đất; số hộ có đời sống khó khăn 37 phiếu 90 phiếu chiếm tỷ lệ 41,11% nguyên nhân hộ gia đình có diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi lớn nguồn kinh tế chủ yếu dựa vào sản xuất nông nghiệp, mặt khắc số hộ gia đình ven đường Quốc lộ bị thu hồi phần diện tích đất nên sau bị thu hồi phải tiến hành sửa chữa nhà lại nên gặp khó khăn sống 4.3.8.4 Điều tra mục đích sử dụng tiền bồi thường, hỗ trợ người dân Dự án nghiên cứu Trong tổng số 90 phiếu điều tra có 50 phiếu chiếm 55,56% số hộ sử dụng tiền vào gửi tiết kiệm; đầu tư sản xuất nông nghiệp 11 phiếu, chiếm 11,22%; đầu tư vào sản xuất kinh doanh 11 phiếu, chiếm tỉ lệ 12,22%; đầu tư sửa chữa nhà mua sắn tài sản 17 phiếu, chiếm tỉ lệ 18,89%; đầu tư chuyển đổi nghề nghiệp đầu tư khác có kết 01 phiếu, chiếm 1,11% Nguyên nhân do, hộ gia đình chủ yếu vừa sản xuất nông nghiệp vừa tiểu thương buôn bán nên số tiền bồi thường, hỗ trợ sử dụng vào gửi tiết kiệm, đầu tư quay trở lại vào diện tích nông nghiệp lại đầu tư kinh doanh số mặt hàng số hộ sửa chữa lại nhà, mua vật dụng gia đình Nhìn chung tâm lý người dân thích ổn định chắn nên tỷ lệ số hộ gửi tiền vào tiết kiện chiếm phần lớn 4.4 ĐÁNH GIÁ CHUNG VIỆC THỰC HIỆN BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ TẠI DỰ ÁN NGHIÊN CỨU 4.4.1 Ưu điểm Qua khảo sát công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án nghiên cứu thông qua phiếu điều tra nhận thấy công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án nghiên cứu có số ưu điểm, cụ thể sau: 82 Thứ nhất, qua khảo sát 90 phiếu hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi dự án có tới 83/90 phiếu đạt 92,22 % hộ gia đình, cá nhân cho việc thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước minh bạch Đạt điều công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cấp có thẩm quyền quan tâm cách mức thực trình tự, thủ tục, thời gian theo quy định Pháp luật văn hướng dẫn tỉnh Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư công khai, minh bạch theo quy định Thứ hai, có 85/90 phiếu điều tra đạt 94,44% hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi dự án sẵn sàng tự nguyện giao đất cho Nhà nước tiến độ Điều chứng tỏ mức kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư phù hợp, đáp ứng với mức người có đất bị thu hồi mong muốn Thứ ba, có 84/90 phiếu đạt 93,33 % hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi dự án cho việc thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án nghiên cứu thực tiến độ sách Nhà nước công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư hoàn thiện, UBND tỉnh Bắc Ninh ban hành kịp thời văn hướng dẫn cụ thể bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn tỉnh phù hợp với quy định Pháp luật Bên cạnh ban, ngành liên quan UBND xã, thị trấn có đất bị thu hồi thực tốt việc phối hợp công tác, hiểu rõ tầm quan trọng quan tâm mức đến công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Thứ tư, có 90/90 phiếu đạt 100% hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi nhận xét tinh thần, thái độ cán thực dự án tốt Như vậy, tinh thần, thái độ, chuyên môn, nghiệp vụ cán trực tiếp thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đáp ứng nhu cầu công việc 4.4.2 Tồn nguyên nhân Bên cạnh kết đạt công tác giải phóng, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất dự án nghiên cứu số tồn tại, hạn chế sau: Thứ nhất, qua khảo sát 90 phiếu hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi dự án có 07/90 phiếu đạt 7,78 % hộ gia đình, cá nhân cho việc thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước chưa minh bạch nguyên nhân thứ hộ chưa am hiểu, nắm rõ quy định Pháp luật 83 công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; thứ hai công tác tuyên truyền, phổ biến sách Pháp luật nói chung sách Pháp luật Đất đai nói riêng chưa quan tâm mức Thứ hai, có 05/90 phiếu tương đương 5,56% hộ gia đình, cá nhân không tự nguyện giao đất cho Nhà nước tiến độ, có 20/90 phiếu điều tra đạt 22,22% hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi dự án cho đơn giá bồi thường đất, tài sản gắn liền với đất chưa phù hợp nguyên nhân diện tích thu hồi dự án chủ yếu thu hồi đất nông nghiêp đất ở, diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi thực tế cho suất sản xuất tương đối cao, diện tích đất bị thu hồi chủ yếu hộ nằm sát ven đường Quốc lộ số người dân có tâm lý cho giá bồi thường chưa phù phù hợp với hiệu diện tích đất bị thu hồi mang lại Hơn giá đất để tính bồi thường giá đất theo mục đích sử dụng UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quy định công bố; Trường hợp thời điểm có định thu hồi đất mà giá đất chưa sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế thị trường điều kiện bình thường UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương định giá đất cho phù hợp Tuy nhiên, việc xác định đất thực tế điều kiện bình thường chưa quy định cụ thể, khó thực thực tế Thứ ba, có 66/90 phiếu đạt 73,33 % hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi dự án có ý kiến việc thu hồi đất gia đình để thực dự án dẫn đến thiếu đất đai để sản xuất, 09/90 phiếu đạt 10,00 %, có ý kiến gặp khó khăn chuyển đổi nghề nghiệp, có 37/90 phiếu tương đương 41,11% hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi phản ánh đời sống sau thu hồi đất gặp khó khăn nguyên nhân chủ yếu diện tích đất nông nghiệp hộ bị thu hồi lớn, diện tích lại hộ gia đình, cá nhân hộ nông, sống dựa vào sản xuất nông nghiệp nên việc thu hồi hết diện tích đất nông nghiệp hay phần lớn diện tích đất nông nghiệp dẫn đến việc, khó khăn chuyển đổi nghề nghiệp thiếu đất đai để sản xuất 4.5 GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN HƠN CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TIÊN DU, TỈNH BẮC NINH Thứ nhất, ý kiến hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi cho rằng việc thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước chưa 84 minh bạch nguyên nhân họ chưa đồng tình với giá bồi thường Để giải vấn đề này, cần thường xuyên tuyên truyền, phổ biến sách Pháp luật nói chung, sách Pháp luật Đất đai nói riêng người có đất bị thu hồi nắm bắt, hiểu rõ mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa phương theo quy định hành Bên cạnh cần quan tâm đến việc tổ chức lớp bồi dưỡng, đào tạo chuyên môn nghiệp vụ cho cán thực công tác BT, HT để thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư giải thấu đáo ý kiến phản hồi người có đất bị thu hồi Thứ hai, 22,22% hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi dự án cho đơn giá bồi thường đất, tài sản gắn liền với đất chưa phù hợp nguyên nhân chủ yếu việc xác định đất thực tế điều kiện bình thường chưa quy định cụ thể, khó thực thực tế, bên cạnh việc tuyên truyền, phổ biến sách pháp luật sâu rộng đến người dân, quan quản lý cần nghiên cứu, ban hành văn hướng dẫn cụ thể cách xác định giá đất sát giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế thị trường điều kiện bình thường nhằm hạn chế khiếu nại, khiếu kiện không cần thiết Thứ ba, có 66/90 phiếu đạt 73,33 % hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi dự án có ý kiến việc thu hồi đất gia đình để thực dự án dẫn đến thiếu đất đai để sản xuất, 09/90 phiếu đạt 10,00 %, có ý kiến gặp khó khăn chuyển đổi nghề nghiệp, có 37/90 phiếu tương đương 41,11% hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi phản ánh đời sống sau thu hồi đất gặp khó khăn nguyên nhân diện tích đất nông nghiệp hộ bị thu hồi lớn, diện tích lại hộ gia đình, cá nhân hộ nông, sống dựa vào sản xuất nông nghiệp nên việc thu hồi hết diện tích đất nông nghiệp hay phần lớn diện tích đất nông nghiệp dẫn đến việc, khó khăn chuyển đổi nghề nghiệp thiếu đất đai để sản xuất Đối với vấn đề Chính quyền địa phương đơn vị chủ đầu tư dự án cần tiến hành điều tra, khảo sát tình hình lao động qua có sách chuyển đổi nghề nghiệp hợp lý phù hợp với tình hình thực tế nhằm giải việc làm cho người lao động vùng giải phóng mặt tạo đồng thuận, trí cao nhân dân, có biện pháp linh hoạt khâu hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp tạo việc làm cho người lao động họ bị thiếu đất đai sản xuất để họ có điều kiện đảm bảo sống sau bị thu hồi đất 85 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN Với vị trí địa lý thuận lợi nằm vùng tam giác kinh tế Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh, cách Hà Nội 25km phía Bắc tạo điều kiện thuận lợi cho huyện Tiên Du phát triển mặt, đặc biệt Công nghiệp – Thương mại dịch vụ, thu hút nhiều dự án đầu tư vào Khu công nghiệp Cụm công nghiệp Trong năm qua kinh tế địa bàn huyện có nhiều khởi sắc, với dân số khoảng 132.356 người (tổng số lao động 58.966 người) tổng diện tích tự nhiên 9.560,2 (đất nông nghiệp: 5.606,8 ha, đất phi nông nghiệp: 3.941,3 ha, đất chưa sử dụng: 12,1 ha) tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế – xã hội huyện Tiên Du lĩnh vực Công tác quản lý đất đai huyện Tiên Du thực theo văn quy phạm pháp luật Tính từ năm 2010 đến hết năm 2015, để đáp ứng nhu cầu sử dụng đất phục vụ vào phát triển kinh tế, huyện Tiên Du thực thu hồi đất 54 dự án bao gồm: Nhóm dự án giao thông (07 dự án), Nhóm dự án khu dân cư huyện (28 dự án), Nhóm dự án xây dựng sở hạ tầng (19 dự án) Về công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư dự án “Xây dựng, cải tạo, nâng cấp đường tỉnh lộ 295B địa bàn huyện Tiên Du”, thu hồi đất 688 hộ gia đình, cá nhân xã Nội Duệ thị trấn Lim với tổng diện tích thu hồi 164.588,9 m2, bao gồm diện tích xã Nội Duệ thị trấn Lim, cụ thể: xã Nội Duệ thu hồi đất 295 hộ với tổng diện tích thu hồi 73.452,5 m2, thu hồi đất 393 hộ địa bàn thị trấn Lim với tổng diện tích đất thu hồi 91136,4 m2 Tổng kinh phí bồi thường, hỗ trợ là: 44.088.194.409 đồng (diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi 72.658,6 m2, diện tích đất phi nông nghiệp bị thu hồi 91.930,3 m2) tái định cư cho 07 hộ gia đình, cá nhân Đánh giá chung việc thực công tác BT, HT, TĐC hộ gia đình có đất bị thu hồi đồng tình, ủng hộ với chủ trương thu hồi đất dự án Trong trình thu hồi đất có 85 phiếu 90 phiếu hộ điều tra tự nguyện giao đất chiếm 94,44%, hộ gia đình tự nguyện giao đất cho Nhà nước theo tiến độ dự án đảm bảo cho dự án thực tiến độ Mức giá để tính bồi thường, hỗ trợ dự án đại đa số người bị thu hồi đất cho 86 phù hợp, với 70 phiếu 90 phiếu Tuy nhiên, số phận người dân chưa thỏa mãn với mức giá bồi thường, hỗ trợ, chiếm 20 phiếu 90 phiếu Nguyên nhân giá đất nông nghiệp để tính bồi thường, hỗ trợ UBND tỉnh ban hành hàng năm thấp giá thị trường Về đời sống, thu nhập đối tượng bị thu hồi đất, hầu hết đời sống sau bị thu hồi đất thay đổi với 49 phiếu 90 phiếu chiếm 54,45%, hộ gia đình có diện tích sản xuất đất nông nghiệp bị thu hồi thấp kinh tế hộ không phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp mà có nghề phụ nên việc thu hồi đất nông nghiệp không làm thay đổi thu nhập, số hộ gia đình có đời sống tốt chiếm 4,44%; số hộ dân có đời sống sau bị thu hồi đất chiếm tỉ lệ 41,11% nguyên nhân hộ gia đình cá nhân bị thu hồi đất hộ sản xuất nông khó khăn việc chuyển đồi nghề nghiệp số hộ gia đình phải sữa chữa lại nhà sau bị thu hồi phần diện tích Để góp phần hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất cần thực đồng giải pháp như: tăng cường tuyên truyền phổ biến sách Pháp luật đất đai bên cạnh việc đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; hoàn thiện quy định xác định giá đất, giá tài sản để tính bồi thường, hỗ trợ; hoàn thiện sách tạo việc làm, chuyển đổi nghề nghiệp 5.2 KIẾN NGHỊ Do điều kiện nghiên cứu không cho phép nên đề tài chưa nghiên cứu công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án khác Do vậy, để đánh giá cách toàn diện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư huyện Tiên Du cần có nghiên cứu thêm công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư số dự án khác giảm sai số tiêu chuẩn 5% nhằm đưa đánh giá xác giải pháp đầy đủ công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Công trình nghiên cứu để cấp quyền huyện Tiên Du tham khảo nhằm giúp công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa phương thực cách chuyên nghiệp, nhanh chóng, pháp luật, tiến độ đề thời gian tới 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO Lê Huy Bá, Nguyễn Trọng Hùng, Thái Lê Nguyên, Huỳnh Lưu Trùng Phùng, Nguyễn Thị Trốn, Lê Đức Tuấn Nguyễn Đinh Tuấn (2006) Phương pháp nghiên cứu khoa học, Nhà xuất Đại học Quốc gia TPHCM Bộ Tài (2007) Thông tư 145/2007/TT-BTC ngày 06/12/2007 việc hướng dẫn thực Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 Chính phủ phương pháp xác định giá đất khung giá loại đất Nghị định số 123/2007/NĐ-CP ngày 27/7/2007 Chính phủ sửa đổi, bổ sung số điều Nghị định số 188/2004/NĐ-CP Đào Trung Chính (2014) Nghiên cứu thực trạng đề xuất đổi pháp luật thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Luận án Tiến sĩ, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội Chính phủ (2007) Nghị định số 123/2007/NĐ-CP ngày 27 tháng năm 2007 sửa đổi, bổ sung số điều Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm 2004 phương pháp xác định giá đất khung giá loại đất Chính phủ (2009) Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13 tháng năm 2009 Quy định bổ sung quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư Trần Quang Huy (Chủ biên) (2013) Giáo trình Luật Đất đai, Nhà xuất Công an nhân dân Hà Nội Nguyễn Thị Thu Hương, Nguyễn Thanh Trà, Phạm Phương Nam, Ngô Thị Hà (2011) Ảnh hưởng sách bồi thường, hỗ trợ thu hồi đất nông nghiệp đến việc làm thu nhập phường Vân Dương, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh, Tạp chí Khoa học đất số 37 Nguyễn Thắng Lợi (2008) Kinh nghiệm Hàn Quốc hoạt động thu hồi đất nông nghiệp Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 22/11 Nguyễn Minh (2005) Những điều cần biết giá đất, bồi thường, hỗ trợ thu hồi đất, nhà xuất Tư pháp 10 Phạm Phương Nam, Nguyễn Thanh Trà, Phan Thị Thanh Huyền (2013) Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, Tạp chí Tài nguyên & Môi trường, số 10, tr 23 - 25 88 11 Phạm Phương Nam (2013) Góp ý kiến sửa đổi, bổ sung số quy định Nghị định 69/2009/NĐ-CP Tạp chí Tài nguyên & Môi trường số 7, tr 20 - 22 12 Phạm Phương Nam Nguyễn Thanh Trà (2012) Đánh giá công tác bồi thường giải phóng mặt thực số dự án huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình, Tạp chí Khoa học phát triển, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội, số 2, tập 10, tr 33 - 40 13 Phòng Tài nguyên Môi trường huyện Tiên Du (2016) Báo cáo công tác năm 2015 14 Nguyễn Thị Nga (2011) Những tồn tại, vướng mắc phát sinh trình áp dụng phương thức bồi thường Nhà nước thu hồi đất, Tạp chí Luật học số 5/2011, tr 35 – 39 15 Ngân hàng Thế giới (2011) Cơ chế nhà nước thu hồi đất chuyển dịch đất đai tự nguyện Việt Nam Hà Nội 16 Ngân hàng Phát triển châu Á (2002) Cẩm nang tái định cư 17 Nguyễn Thị Kim Ngân (2002) Tổng kết sách đất đai, kiến nghị chủ trương sửa đổi Luật Đất đai (Phần tài đất đai đền bù thu hồi đất) Hội thảo lần thứ đánh giá tình hình kiến nghị bổ sung, sửa đổi sách pháp luật đất đai, Ban Kinh tế Trung ương tổ chức Hà Nội 18 Hoàng Phê (Chủ biên) (2000) Từ điển tiếng Việt, nhà xuất Đà Nẵng 19 Anh Phương (2008) Một số kiến nghị công tác thu hồi đất, giải tỏa, giải phóng mặt đạt hiệu quả, Tạp chí Cộng sản điện tử, ngày 17/11 20 Quốc hội (1980) Hiến pháp 1980, nhà xuất Chính trị quốc gia 21 Quốc hội (1991) Hiến pháp 1992, nhà xuất Chính trị quốc gia 22 Quốc hội (1993) Hiến pháp 1993, nhà xuất Chính trị quốc gia 23 Quốc hội (2003) Hiến pháp 2003, nhà xuất Chính trị quốc gia 24 Quốc hội (2013) Hiến pháp 2013, nhà xuất Chính trị quốc gia 25 Sở Tài nguyên Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh (2013) Báo cáo kết bồi thường, hỗ trợ tái định cư năm 2013 26 UBND huyện Tiên Du (2016) Báo cáo kết công tác bồi thường, giải phóng mặt giai đoạn 2012 – 2015 27 UBND thành phố Đà Nẵng (2014) Báo cáo kết bồi thường, hỗ trợ tái định cư năm 2014 28 UBND thành phố Đà Nẵng (2015) Quyết định số 06/2015/QĐ-UBND ngày 14 tháng 03 năm 2015 ban hành Quy định Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Đà Nẵng 89 29 UBND thành phố Hà Nội (2014) Quyết định số 23/2014/QĐ-UBND ngày 20 tháng năm 2014 ban hành Quy định nội dung thuộc thẩm quyền UBND thành phố Hà Nội Luật Đất đai năm 2013 Nghị định Chính phủ giao cho bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Hà Nội 30 UBND thành phố Hà Nội (2015) Báo cáo kết bồi thường, hỗ trợ tái định cư năm 2014 31 UBND tỉnh Bắc Ninh (2011a) Quyết định số 155/2011/QĐ-UBND ngày 22/12/2011, quy định giá loại đất địa bàn tỉnh năm 2012 32 UBND tỉnh Bắc Ninh (2011b) Quyết định 157/QĐ-UBND ngày 27/12/2011, việc quy định loại giá đất trung bình địa bàn huyện Tiên Du năm 2012 33 UBND tỉnh Bắc Ninh (2012a) Quyết định số 652/2012/QĐ-UBND ngày 28/5/2012, việc ban hành đơn giá nhà cửa, vật kiến trúc áp dụng cho công tác bồi thường giải phóng mặt địa bàn tỉnh Bắc Ninh 34 UBND tỉnh Bắc Ninh (2012b) Hướng dẫn số 02/2012/HD-TNMT ngày 04 tháng 04 năm 2012 ban hành hướng dẫn trình tự, thủ tục, giao đất, cho thuê đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 90 PHỤ LỤC 91 92 93