HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM LÊ TIẾN DŨNG ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TẠI MỘT SỐ DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ NINH BÌNH, TỈNH NINH BÌNH Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60 85 01 03 Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Văn Quân NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu riêng tôi, kết nghiên cứu trình bày luận văn trung thực, khách quan chưa dùng để bảo vệ lấy học vị Tôi xin cam đoan giúp đỡ cho việc thực luận văn cám ơn, thông tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Lê Tiến Dũng i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu hoàn thành luận văn, nhận hướng dẫn, bảo tận tình thầy cô giáo, giúp đỡ, động viên bạn bè, đồng nghiệp gia đình Nhân dịp hoàn thành luận văn, cho phép bày tỏ lòng kính trọng biết ơn sâu sắc đến TS Nguyễn Văn Quân tận tình hướng dẫn, dành nhiều công sức, thời gian tạo điều kiện cho suốt trình học tập thực đề tài Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo, Bộ môn Quản lý Đất đai, Khoa Quản lý Đất đai - Học viện Nông nghiệp Việt Nam tận tình giúp đỡ trình học tập, thực đề tài hoàn thành luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán viên chức phòng ban UBND thành phố Ninh Bình: phòng Tài nguyên Môi trường, ban GPMB TĐC thành phố, phòng Thống kê, phòng Tài – Kế hoạch; UBND phường Ninh Khánh, UBND phường Ninh Phong giúp đỡ tạo điều kiện cho suốt trình thực đề tài Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ mặt, động viên khuyến khích hoàn thành luận văn./ Hà Nội, ngày tháng năm 2016 Tác giả luận văn Lê Tiến Dũng ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt vi Danh mục bảng vii Danh mục đồ thị, sơ đồ viii Trích yếu luận văn ix Thesis abstract xi Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.3 Phạm vi nghiên cứu 1.4 Đóng góp mới, ý nghĩa khoa học thực tiễn 1.4.1 Đóng góp 1.4.2 Ý nghĩa khoa học 1.4.3 Ý nghĩa thực tiễn Phần Tổng quan tài liệu 2.1 Khái quát bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 2.1.1 Khái niệm giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất 2.1.2 Vai trò công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 2.1.3 Đặc điểm công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư 2.1.4 Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư 2.2 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư số nước tổ chức giới 10 2.2.1 Quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư số nước giới 10 2.2.2 Kinh nghiệm cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Việt Nam 14 iii 2.3 Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất việt nam qua giai đoạn 15 2.3.1 Giai đoạn trước Luật Đất đai 1987 có hiệu lực 15 2.3.2 Giai đoạn Luật Đất đai 1987 có hiệu lực 16 2.3.3 Giai đoạn Luật Đất đai 1993 có hiệu lực 17 2.3.4 Giai đoạn Luật Đất đai 2003 có hiệu lực 19 2.3.5 Giai đoạn Luật Đất đai 2013 có hiệu lực đến 22 2.4 Thực tiễn bồi thường, hỗ trợ, tái định cư số địa phương việt nam 28 2.4.1 Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn thành phố Hà Nội 28 2.4.2 Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn thành phố Đà Nẵng 29 2.4.3 Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 31 2.4.4 Bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn tỉnh Ninh Bình 32 2.5 Nhận xét, đánh giá 35 Phần Nội dung phương pháp nghiên cứu 37 3.1 Địa điểm nghiên cứu 37 3.2 Thời gian nghiên cứu 38 3.3 Đối tượng nghiên cứu 38 3.4 Nội dung nghiên cứu 38 3.4.1 Đặc điểm điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thành phố Ninh Bình 38 3.4.2 Tình hình quản lý sử dụng đất đai thành phố Ninh Bình 38 3.4.3 Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất để thực 02 dự án nghiên cứu 38 3.4.4 Đề xuất số giải pháp nhằm nâng cao hiệu công tác GPMB 38 3.5 Phương pháp nghiên cứu 39 3.5.1 Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp 39 3.5.2 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu 39 3.5.3 Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp 39 3.5.4 Phương pháp so sánh, phân tích, xử lý số liệu 40 Phần Kết thảo luận 42 4.1 Khái quát địa bàn nghiên cứu 42 4.1.1 Điều kiện tự nhiên 42 iv 4.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội thành phố Ninh Bình 44 4.1.3 Tình hình quản lý sử dụng đất địa bàn thành phố Ninh Bình 52 4.2 Tình hình thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất thành phố Ninh Bình 60 4.2.1 Khái quát công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn Thành phố Ninh Bình - tỉnh Ninh Bình 60 4.2.2 Các văn pháp lý có liên quan đến bồi thường hỗ trợ, tái định cư Thành phố Ninh Bình 61 4.3 Kết thực công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư nhà nước thu hồi đất dự án nghiên cứu 63 4.3.1 Giới thiệu khái quát hai dự án nghiên cứu 63 4.3.2 Kết bồi thường đất đai, tài sản, vật kiến trúc, trồng đất hai dự án 66 4.3.3 Kết thực sách hỗ trợ 77 4.3.4 Kết thực sách tái định cư 82 4.4 Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái đinh cư dự án nghiên cứu 84 4.4.1 Đánh giá kết thực công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư dự án nghiên cứu 84 4.4.2 Kết đánh giá thông qua điều tra 86 4.4.3 Khó khăn, tồn nguyên nhân 91 4.5 Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu công tác giải phóng mặt 93 4.5.1 Về chủ trương, sách 93 4.5.2 Cải cách thủ tục hành 93 4.5.3 Công tác thu hồi đất 94 4.5.4 Công tác cán 94 4.5.5 Công tác tái định cư giải việc làm 94 4.5.6 Đổi quan điểm công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư 95 Phần Kết luận kiến nghị 96 5.1 Kết luận 96 5.2 Kiến nghị 97 Tài liệu tham khảo 98 Phụ lục 102 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt CSHT Cơ sở hạ tầng GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất GPMB Giải phóng mặt HĐND Hội đồng nhân dân KT – XH Kinh tế - xã hội QSDĐ Quyền sử dụng đất SDĐ Sử dụng đất TĐC Tái định cư UBND Uỷ ban nhân dân XDCB Xây dựng vi DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1 Hiện trạng sử dụng đất nông nghiệp TP Ninh Bình năm 2015 56 Bảng 4.2 Hiện trạng sử dụng đất phi nông nghiệp TP Ninh Bình năm 2015 57 Bảng 4.3 Tổng hợp diện tích đất thu hồi giai đoạn 2010 đến 2015 61 Bảng 4.4 Tổng hợp diện tích đất thu hồi Dự án 63 Bảng 4.5 Tổng hợp diện tích đất thu hồi Dự án 65 Bảng 4.6 Xác định đối tượng bồi thường không bồi thường hai dự án 71 Bảng 4.7 Tổng hợp giá bồi thường đất 72 Bảng 4.8 Giá đất nông nghiệp năm 2014 73 Bảng 4.9 Tổng hợp kinh phí bồi thường đất Dự án 73 Bảng 4.10 Tổng hợp kinh phí bồi thường đất Dự án 74 Bảng 4.11 Tổng hợp kinh phí bồi thường tài sản dự án nghiên cứu 77 Bảng 4.12 Tổng hợp kinh phí hỗ trợ dự án 81 Bảng 4.13 Tổng hợp kinh phí hỗ trợ dự án 82 Bảng 4.14 Bảng tổng hợp tiêu chí điều tra đối tượng bị thu hồi 87 vii DANH MỤC ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ Hình 4.1 Dự án Quảng trường Tượng đài Đinh Tiên Hoàng 64 Đồ thị 4.1 Cơ cấu loại đất thành phố Ninh Bình năm 2015 56 Sơ đồ 3.1 Sơ đồ vị trí Dự án nghiên cứu địa bàn thành phố Ninh Bình .37 Sơ đồ 4.1 Dự án xây dựng Nhà máy xử lý nước thải thành phố Ninh Bình 65 viii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Lê Tiến Dũng Tên luận văn: "Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất số dự án địa bàn thành phố Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình” Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60 85 01 03 Tên sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Mục tiêu nghiên cứu Tìm hiểu, phân tích, đánh giá việc thực sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất số dự án địa bàn thành phố Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình, rút ưu, nhược điểm; Đề xuất giải pháp nhằm góp phần đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt cho dự án Giúp cho công tác quản lý hành Nhà nước đất đai ngày hiệu Phương pháp nghiên cứu Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp; phương pháp chọn điểm nghiên cứu; phương pháp thu thập số liệu sơ cấp; Phương pháp so sánh, phân tích, sử lý số liệu Kết nghiên cứu Đề tài nghiên cứu đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội thành phố Ninh Bình; tình hình sử dụng đất đai địa bàn thành phố Ninh Bình; kết thực 02 dự án nghiên cứu đánh giá kết thực hiện; đánh giá thông qua kết điều tra; đưa thuận lợi, khó khăn, tồn nguyên nhân; đề giải pháp để đẩy nhanh tiến độ thực công tác giải phóng mặt địa bàn nghiên cứu Kết luận Thành phố Ninh Bình trung tâm kinh tế, văn hóa, trị tỉnh Ninh Bình Gồm có 11 phường xã, với dân số 115.211 người, số người độ tuổi lao động chiếm khoảng 56,22% Theo thống kê đất đai năm 2015, tổng diện tích đất tự nhiên toàn thành phố 4.671,67 Trong diện tích đất nông nghiệp 1.891,46 chiếm 40,5% diện tích đất tự nhiên Trong năm qua thành phố Ninh Bình thực đầu tư xây dựng nhiều dự án trọng điểm thành phố, giai đoạn từ 2010 đến 2015 địa bàn thành thực 64 dự án, tổng diện tích đất thu hồi 309,62 ha, số hộ gia đình bị thu hồi đất 5.366 hộ Kết thực công tác GPMB hai dự án nghiên cứu cho thấy: công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhìn chung thực nghiêm túc theo quy định Nhà nước Việc xác định đối tượng điều kiện bồi thường công việc phức tạp, khó khăn nên cấp, ngành thành phố Ninh Bình thực ix - Điều tra điều kiện sở hạ tầng khu tái định cư 100% số hộ hỏi cho điều kiện sở hạ tầng khu tái định cư tốt nơi cũ, qua khảo sát thưc tế cho thấy khu vực thu hồi đất GPMB xóm trước xã Ninh Khánh, huyện Hoa Lư, điệu kiện sở hạ tầng thấp (không có hệ thống thoát nước, đường nhỏ hẹp ) khu Tái định cư quy hoạch xây dựng đồng có vị trí thuận lợi, 100% hộ cho điều kiện khu tái định cư tốt nơi cũ Như vậy, qua đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư 02 dự án nghiên cứu cho thấy: - Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành phố Ninh Bình áp dụng đầy đủ chế độ sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định Nhà nước địa phương Nhiều hệ thống văn pháp luật liên quan đến hai dự án ban hành vận dụng cách linh hoạt nhằm đem lại lợi ích tối đa cho người dân bị thu hồi đất góp phần nâng cao hiệu công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư - Ban GPMB TĐC có phối hợp tốt với UBND phường, phòng ban chuyên môn tổ dân phố để thực nghiêm túc việc phân loại xác định đảm bảo đối tượng bồi thường, hỗ trợ; vận dụng linh hoạt áp giá, áp mức bồi thường, hỗ trợ Quá trình chi trả tiền thực nghiêm túc theo quy định Tuy nhiên qua kết điều tra thực tế cho thấy số sách bồi thường, hỗ trợ chưa đáp ứng nguyện vọng người dân bị thu hồi đất, cụ thể: - Về sách hỗ trợ: Hỗ trợ tiền thuê nhà mức triệu đồng/tháng/hộ không phù hợp; hỗ trợ ổn định đời sống sản xuất hộ bị thu hồi đất kết hợp với kinh doanh mức 30kg gạo/khẩu/tháng tính 12 tháng chưa bù đắp thiệt hại thực tế phải di chuyển địa điểm sản xuất kinh doanh; hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề tìm việc làm hộ gia đinh bị thu hồi đất nông nghiệp mức hộ trợ tiền lần giá đất nông nghiệp chưa đảm bảo để người dân độ tuổi lao động học nghề tìm việc làm Thực tế địa phương cho thấy công tác hỗ trợ tiền, việc sử dụng lượng tiền nhận từ việc hỗ trợ quan tổ chức hướng dẫn người dân sử dụng có hiệu đem lại lợi ích bền vững lâu dài Việc phối hợp để đào tạo nghề nghiệp tính hình thức chưa thực quan tâm sâu sắc đến việc hỗ trợ tìm việc làm cho người dân 90 Giá đất bồi thường: Đối với đất qua khảo sát cho thấy mức giá bồi thường thấp đạt trung bình 50% so với giá thị trường, nhiên giá đất Tái định cư thấp 35% so với giá thị trường, tính tổng thể người dân có lợi, không đảm bảo quy định xác định giá đất Đối với đất nông nghiệp, địa bàn chuyển nhượng đất nông nghiệp chưa so sách với giá thị trường, người dân cho giá bồi thường đất nông nghiệp chưa phù hợp có nhiều ý kiến thắc mắc xung quanh vấn đề giá đất Bồi thường tài sản, cối, hoa màu, vật kiến trúc gắn liền với đất: Quá trình bồi thường loại công trình, loại trồng, vật nuôi thực theo quy định UBND tỉnh quy định đơn giá nhà cửa, vật kiến trúc, cối, hoa màu mức giá bồi thường, hỗ trợ quy định thống 02 dự án Cho dù có không hộ dân có ý kiến mức hỗ trợ công trình xây dựng đất không hợp pháp thấp, song với biện pháp tuyên truyền, vận động, phổ biến sách bồi thường, hỗ trợ cho người dân đa phần đồng tình, ủng hộ chấp thuận Về vấn đề tái định cư: Nhìn chung việc xác định bố trí tái định cư cho hộ gia đình bị thu hồi đất phải di chuyển đến nơi vận dụng theo hướng có lợi cho hộ gia đình bị thu hồi đất, sở hạ tầng xây dựng đồng bộ, đáp ứng kịp thời cho hộ dân bị thu hồi đất có nơi đảm bảo ổn định sống Việc giải khiếu nại, tố cáo người dân: Các đơn thư chủ yếu xoay quanh vấn đề sách bồi thường, hỗ trợ đất, giá bồi thường Sau nhận đơn thư thắc mắc hộ dân, Ban GPMB TĐC phối hợp với phòng ban thành phố UBND phường, xã sở quy định nhà nước văn pháp luật liên quan giải ý kiến đề nghị nhân dân 4.4.3 Khó khăn, tồn nguyên nhân 4.4.3.1 Những khó khăn, tồn a Khó khăn Một phận nhân dân chưa nhận thức, hiểu biết chế độ sách nên nhiều có hành vi gây rối, cản trở quan chức trình thực công tác bồi thường GPMB Nhiều hộ dân tự ý trồng cây, xây 91 dựng công trình, chuyển đổi mục đích sử dụng đất khu vực thực dự án nhằm trục lợi, gây khó khăn phức tạp cho công tác bồi thường, đền bù; - Công tác quản lý đất đai địa phương việc chấp hành sách pháp luật đất đai số hộ dân hạn chế việc xác định nguồn gốc đất, chủ sở hữu hợp pháp, diện tích, ranh giới khu đất thực địa hồ sơ giải nhiều thời gian để đối chiếu, xác minh; - Trong trình thực việc thay đổi đơn giá bồi thường tài sản, vật kiên trúc, trồng đất ảnh hưởng lớn công tác GPMB, hộ gia đình có so sánh không công hộ GPMB giai đoạn khác nhau; nguồn vốn để chi trả bồi thường không kịp thời dẫn đến công tác bồi thường kéo dài, ảnh hưởng lớn đến đời sống, sinh hoạt nhận dân b Tồn - Việc thông báo chủ trương thu hồi đất để GPMB thực dự án đến người dân tổ chức thực công tác GPMB chưa đầy đủ dẫn đến người dân hiểu không rõ ràng mục đích thu hồi đất - Tuy giá bồi thường đất so với giá đất tái định cư người dân chấp nhận không đảm bảo quy định xây dựng giá đất, chưa phù hợp với giá thị trường - Công tác lập hồ sơ kiểm đếm GPMB số hộ gia đình chưa xác dẫn đến sai sót lập phương án bồi thường, hỗ trợ gây công có so sánh hộ dân - Chưa có sách cụ thể để hỗ trợ đào tạo, tạo việc làm cho người dân bị thu hồi đất nông nghiệp chuyển đổi nghề, sách tính hỗ trợ tiền (bằng lần giá đất) - Công tác tuyên truyền vận động hộ chưa chấp hành hạn chế, thiếu kiến việc xử lý 12 hộ gia đình thuộc dự án cố tình chống đối không chấp hành, gây cản trở ảnh hưởng đến tiến độ dự án 4.4.3.2 Nguyên nhân tồn - Cơ quan thực công tác GPMB chưa việc thông báo chủ trương, sách tổ chức thực hiện, trình thực dự án có điều chỉnh không thông báo kịp thời đến người dân, có khiếu nại, thắc mắc thông báo gây xúc dư luận không tốt nhân dân - Việc xây dựng giá bồi thường theo quy định phải Sở Tài nguyên 92 Môi trường thực thuê đơn vị tư vấn, tỉnh Ninh Bình giao cho UBND cấp Huyện lập chưa đảm bảo quy định thống nhất; Việc vận dụng chế độ sách bồi thường, hỗ trợ đất đai chưa linh hoạt chuyển tiếp từ thực theo Luật Đất đai năm 2003 sang Luật Đất đai năm 2013 - Một số cán thực công tác GPMB thiếu trách nhiệm thực nhiệm vụ; Các hộ bị thu hồi đất có nguồn gốc sử dụng đất phức tạp khó khăn cho công tác phân loại lập phương án bồi thường - Công tác phối hợp Ban GPMB TĐC với ban ngành, đoàn thể UBND phường, xã việc vận động tuyên truyền vận động chưa chặt chẽ, hiệu thấp 4.5 ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC GIẢI PHÓNG MẶT BẰNG Để đẩy nhanh tiến độ bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế, năm tới cần thực số giải pháp sau: 4.5.1 Về chủ trương, sách Kết nghiên cứu cho thấy sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư hợp lý giúp đẩy nhanh công tác GPMB Vì vậy, phải có chủ trương sách đắn, hợp lòng dân Tuyên truyền để hệ thống trị người dân có nhận thức quan điểm đắn tiến trình công nghiệp hoá, đại hoá đất nước Qua làm cho nhân dân vùng dự án hiểu tính tất yếu việc thu hồi đất tự nguyện, tự giác chấp hành chủ trương, sách Đảng Nhà nước 4.5.2 Cải cách thủ tục hành - Quy định cụ thể hồ sơ, biểu mẫu, quy trình lập hồ sơ bồi thường, tái định cư, giải phóng mặt theo hướng đơn giản, dễ hiểu, dễ làm; công khai hồ sơ mẫu, quy trình cho hộ dân thuộc diện bồi thường niêm yết trụ sở xã, phường, thị trấn Trước phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư phải niêm yết phương án bồi thường trụ sở UBND xã, phường gửi thông báo nội dung bồi thường, hỗ trợ đến hộ dân thuộc diện bồi thường, hỗ trợ; sau thời gian niêm yết 15 ngày, tổ chức họp giải vướng mắc điều chỉnh, bổ sung ý kiến hợp lý hộ dân 93 - Xây dựng quy chế phối hợp quyền sở với Chủ đầu tư, Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường với quan chuyên môn việc kiểm tra, xác nhận nguồn gốc trình quản lý sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất Các trường hợp thực đầy đủ sách bồi thường, tái định cư theo quy định; nhiều lần vận động, tuyên truyền, cố tình không chấp hành kiên xử lý nhằm đảm bảo tính nghiêm minh pháp luật - Cần thực nghiêm túc việc niêm yết, công khai phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư; đặc biệt trình tự, thủ tục thu hồi đất giao đất đảm bảo theo quy định pháp luật để nhân dân tin tưởng, thực hiện; đó, phải xác định rõ trách nhiệm thực thi công vụ công chức, viên chức trình thực công tác bồi thường, giải phóng mặt 4.5.3 Công tác thu hồi đất Công tác thu hồi, bồi thường, hỗ trợ tái định cư phải thực cách công khai, minh bạch, cần tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc họp dân, thông báo cho dân biết, lấy ý kiến nguyên vọng dân, trả lời chất vấn dân Khi kiểm kê, áp giá phải có chủ hộ tham gia, bồi thường sòng phẳng, kịp thời xác cho người dân tất mà họ hưởng từ sách Đảng Nhà nước ban hành 4.5.4 Công tác cán Bố trí cán thực công tác bồi thường phải phù hợp, có trình độ chuyên môn; gắn với sách động viên khen thưởng kịp thời; trọng tổ chức sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm ngành, cấp, dự án; có sách ưu tiên cho người trực tiếp tham gia công tác UBND xã phải tập trung giải từ đầu vấn đề phát sinh theo thẩm quyền chấp hành tốt chế độ thông tin, báo cáo 4.5.5 Công tác tái định cư giải việc làm Việc xây dựng khu tái định cư phải tuân thủ nguyên tắc “nơi phải tốt nơi cũ” Quy hoạch xây dựng khu tái định cư phải gắn kết chặt chẽ với sở dịch vụ nhằm tạo việc làm giải việc làm cho người bị thu hồi đất sau dự án hoàn thành vào hoạt động Việc xây dựng khu tái định cư cần có sở hạ tầng đồng bộ, đại có đầy đủ tiện ích công cộng 94 4.5.6 Đổi quan điểm công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư Phải coi người bị thu hồi đất trung tâm trình, qua đánh giá, đưa sách nhằm đảm bảo lợi ích cho người bị thu hồi đất Thực công tác thu hồi đất phục vụ phát triển quan điểm tất bên tham gia điều có lợi Bám sát chế tạo lợi ích cho người bị thu hồi, nhà đầu tư nhà nước, nhà quản lý Minh bạch hoá thông tin sách đất đai, đặt biệt thu hồi đất: xem xét, công bố thông tin, minh bạch hoá thông tin từ khâu quy hoạch dự án, điều tra kiểm kê diện tích tài sản đất bị thu hồi, xem xét hội đào tạo nghề, chuyển đổi nghề, thông tin liên quan đến phương án bồi thường hỗ trợ cho đối tượng khác bị thu hồi đất Các sách thu hồi, bồi thường hỗ trợ cần thực dựa nguyên tắc: (1) giá trị tài sản người bị thu hồi đất không giảm; (2) thu nhập người bị thu hồi đất không giảm; (3) điều kiện sống người bị thu hồi đất tốt so với trước bị thu hồi đất Bảo vệ quyền lợi đảm bảo sinh kế cho nông dân bị thu hồi đất: xem xét đến thiệt hại vô hình hữu hình mà người bị thu hồi đất phải hứng chịu như: giá trị đất, tài sản gắn liền với đất,… chi phí thiệt hại mùa màng, chi phí thiệt hại thu nhập, chi phí thiệt hại trình di chuyển chỗ ở, chi phí thiệt hại việc chuyển đổi nghề nghiệp,… Tổ chức tái định cư cần đảm bảo nguyên tắc: (1) người bị ảnh hưởng dự án bồi thường khôi phục chỗ tốt nơi cũ; (2) đảm bảo tái định cư nhằm giảm thiểu tối đa ảnh hưởng đến thu nhập, xáo trộn sống gia đình phá vỡ mối quan hệ xã hội; (3) việc bố trí nơi tham khảo ý kiến người bị di dời sở xem xét điều kiện nơi cũ Huy động tham gia cộng đồng, tổ chức xã hội, đoàn thể toàn trình quy hoạch, thu hồi, bồi thường tái định cư 95 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN Thành phố Ninh Bình trung tâm kinh tế, văn hóa, trính trị tỉnh Ninh Bình Gồm có 11 phường xã, với dân số 115.211 người, số người độ tuổi lao động chiếm khoảng 56,22% Theo thống kê đất đai năm 2015, tổng diện tích đất tự nhiên toàn thành phố 4.671,67 Trong diện tích đất nông nghiệp 1.891,46ha chiếm 40,5% diện tích đất tự nhiên Là địa bàn kinh tế trọng điểm phía Đông - Bắc tỉnh Ninh Bình; có vị trí địa lý thuận lợi thành phố Ninh Bình có lợi quan trọng khu vực, thuận lợi giao lưu kinh tế với tỉnh Bắc Bộ, nước động lực để phát triển thành trung tâm kinh tế quan trọng vùng trọng điểm kinh tế Bắc Bộ Trong năm qua thành phố Ninh Bình thực đầu tư xây dựng nhiều dự án trọng điểm thành phố, giai đoạn từ 2010 đến 2015 địa bàn thành thực 64 dự án, tổng diện tích đất thu hồi là: 309,62 ha, số hộ gia đình bị thu hồi đất 5.366 hộ Kết thực công tác GPMB hai dự án nghiên cứu cho thấy: công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhìn chung thực nghiêm túc theo quy định Nhà nước Việc xác định đối tượng điều kiện bồi thường công việc phức tạp, khó khăn nên cấp, ngành thành phố Ninh Bình thực cách thận trọng, xét duyệt cho 174 hộ gia đình dự án 109 hộ gia đình dự án có đủ điều kiện bồi thường, hỗ trợ; tổng diện tích đất thu hồi dự án là: 146.393,6 m2; tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ là: 231.165.859.400 đồng; số hộ gia đình nhận tiền bồi thường, hỗ trợ 271 hộ/283 hộ, tồn 12 hộ gia đình dự án chưa nhận tiền bồi thường, hỗ trợ có kiến nghị giá đất thấp Để góp phần hoàn thiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cần thực đồng giải pháp như: nâng cao lực hiệu làm việc cán thực công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư; hoàn thiện quy định xác định giá đất, giá tài sản tính bồi thường, hỗ trợ; đảm bảo kinh phí thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; tăng cường tuyên truyền pháp luật bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tăng cường công tác quản lý đất đai 96 5.2 KIẾN NGHỊ UBND thành phố Ninh Bình cần phải tổ chức tiến hành việc đánh giá tác động xã hội dự án thực địa bàn thành phố nhằm dự báo, phân tích đề biện pháp xử lý hậu dự án trình đầu tư phát triển tác động người để hướng tới kết kinh tế - xã hội - môi trường hài hoà, bền vững Các kết đánh giá tác động xã hội cung cấp đầu vào cho thiết kế hỗ trợ cho cộng đồng bị ảnh hưởng nông nghiệp, người nghèo, người khả lao động, đặt biệt người dễ bị tổn thương người già, trẻ em, người tàn tật, đối tượng sách,… Chú trọng đến công tác tuyên truyền phố biến pháp luật đất đai, sách bồi thường GPMB, đặc biệt phối hợp ban ngành đoàn thể công tác tuyên truyền vận động / 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO Bộ Tài (2015) Thông tư số 74/2015/TT-BTC ngày 15/5/2015 hướng dẫn việc lập dự toán, sử dụng toán kinh phí tổ chức thực bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Bộ Tài (2004) Thông tư số 116/2004/TT-BTC ngày 07/12/2004 hướng dẫn thực Nghị định 197/2004/NĐ-CP Bộ Tài nguyên Môi trường (2007) Thông tư 06/2007/TT-BTNMT ngày 15/6/2007 Bộ TN&MT hướng dẫn thực số điều Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 Chính phủ Bộ Tài nguyên Môi trường (2009) Thông tư 14/2009/TT-BTNMT ngày 01/10/2009 Bộ TN&MT quy định chi tiết bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trình tự, thủ tục thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất Bộ Tài nguyên Môi trường (2014) Thông tư số 37/2014/TT-BTNMT ngày 30/6/2014 quy định chi tiết bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất Chính phủ (1994) Nghị định số 90/1994/NĐ-CP ngày 17/8/1994 Chính phủ việc đền bù thiệt hại Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng Chính phủ (1998) Nghị định số 22/1998/NĐ-CP ngày 24/4/1998 Chính phủ việc đền bù thiệt hại Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng Chính phủ (2004) Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 Chính phủ thi hành Luật đất đai Chính phủ (2004) Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 Chính phủ bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất 10 Chính phủ (2006) Nghị định số 17/2006/NĐ-CP ngày 27/01/2006 Chính phủ việc sửa đổi bổ sung số điều Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đất đai Nghị định 187/2004/NĐ-CP việc chuyển công ty Nhà nước thành công ty cổ phần 11 Chính phủ (2007) Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 Chính phủ quy định bổ sung cấp giấy chứng nhận quyền sử sụng đất, thu hồi đất, thực 98 quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất giải khiếu nại đất 12 Chính phủ (2009) Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009 Chính phủ quy định bổ sung quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư 13 Chính phủ (2014) Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 Chính phủ bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất 14 Đào Trung Chính (2010) Thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư – kinh nghiệm quốc tế học áp dụng vào Việt Nam Tổng hợp báo cáo khoa học Kỷ niệm 65 năm ngành quản lý đất đai Việt Nam (1945-2010) 15 Đào Trung Chính, Đặng Hùng Võ Nguyễn Thanh Trà (2013) Đánh giá thực tiễn triển khai công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định pháp luật, Tạp chí khoa học phát triển 2013, 11(3): 328-336 16 Hội đồng trưởng (1990) Quyết định số 186/HĐBT ngày 31/5/1990 Hội đồng trưởng đền bù thiệt hại đất nông nghiệp, đất có rừng chuyển sang sử dụng vào mục đích khác 17 Hee-Nam Jung (2010) Chính sách đất đai Hàn Quốc vấn đề quy hoạch, phát triển quỹ đất đền bù đất, Trung tâm Chính sách đất đai, Viện Nghiên cứu Định cư Hàn Quốc 18 Hoàng Thị Nga (2010) Pháp luật thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt Việt Nam nay: Thực trạng giải pháp, Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật Kinh tế, Khoa Luật, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội 19 Hoàng Phê (2000) Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng, Thành phố Đà Nẵng 20 Lê Du Phong (2007) Thu nhập, đời sống, việc làm người có đất bị thu hồi để xây dựng khu công nghiệp, khu đô thị, kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, công trình công cộng, phục vụ lợi ích quốc gia, Nxb Chính trị Quốc Gia, Thành phố Hà Nội 21 Phạm Phương Nam, Nguyễn Thanh Trà (2011) Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, Tạp chí Tài nguyên Môi trường 22 Quốc hội nước CHXHCHN Việt Nam (1992) Hiến pháp năm 1992 23 Quốc hội Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2003) Nghị số 13/2003/QH11ngày 26/ 11/2003 QH11 thông qua Luật Đất đai 24 Quốc hội nước CHXHCHN Việt Nam (2013) Hiến pháp năm 2013 25 Quốc hội Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2013) Nghị số 45/2013/QH13 ngày 29/11/2013 thông qua Luật Đất đai 99 26 Thủ tướng Chính phủ (1959) Nghị định số 151/TTg ngày 14/01/1959 quy định tạm thời trưng dụng ruộng đất 27 Thủ tướng Chính phủ (1970) Thông tư số 1792/TTg ngày 11/01/1970 Thủ tướng Chính phủ quy định số điểm tạm thời bồi thường nhà cửa, đất đai, lưu niên, hoa màu cho nhân dân vùng xây dựng kinh tế, mở rộng thành phố 28 Hồ Thị Lam Trà, Nguyễn Văn Quân (2006) Giáo trình Định Giá đất, Nxb Nông nghiệp Hà Nội, Thành phố Hà Nội 29 UBND thành phố Đà Nẵng (2006) Quyết định số 108/2006/QĐ-UBND ngày 20 tháng 12 năm 2006 UBND thành phố Đà Nẵng việc ban hành Quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Đà Nẵng 30 UBND thành phố Đà Nẵng (2009) Quyết định số 36/2009/QĐ-UBND ngày 24 tháng 12 năm 2009 việc ban hành Quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Đà Nẵng 31 UBND thành phố Đà Nẵng (2012) Quyết định số 63/2012/QĐ-UBND ngày 20/12/2012 việc ban hành quy định bồi thường, hỗ trợ, tái đinh cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Đà Nẵng 32 UBND thành phố Đà Nẵng (2015) Quyết định số 06/2015/QĐ-UB ngày 14/3/2015 việc ban hành quy định trình tự, thủ tục thu hồi đất bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn thành phố Đà Nẵng 33 UBND thành phố Hà Nội (2005) Quyết định số 26/2005/QĐ-UB ngày 18 tháng 02 năm 2005 UBND thành phố Hà Nội việc ban hành “Quy định bồi thường, hỗ trợ, TĐC Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Hà Nội 34 UBND thành phố Hà Nội (2009) Quyết định số 108/2009/QĐ-UBND ngày 29 tháng năm 2009 ban hành quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư địa bàn Thành phố Hà Nội 35 UBND thành phố Hà Nội (2009) Quyết định số 23/2014/QĐ-UBND Ban hành quy định nội dung thuộc thẩm quyền UBND thành phố Hà Nội Luật Đất đai 2013 Nghị định Chính phủ giao cho bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Hà Nội 36 UBND thành phố Hồ Chí Minh (2008) Quyết định số 17/2008/QĐ-UBND ngày 14 /3/2008 việc ban hành Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 37 UBND thành phố Hồ Chí Minh (2010) Quyết định số 35/2010/QĐ-UBND ngày 28/5/2010 ban hành Quy định bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 100 38 UBND thành phố Hồ Chí Minh (2015) Quyết định số 23/2015/QĐ-UBND ngày 15/5/2015 ban hành quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nhà nước thu hồi đất địa bàn thành phố Hồ Chí Minh 39 UBND tỉnh Ninh Bình (2009) Quyết định số 27/2009/QĐ-UBND ngày 16/10/2009 UBND tỉnh Ninh Bình việc ban hành quy định sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn tỉnh Ninh Bình 40 UBND tỉnh Ninh Bình (2010) Quyết định số 15/QĐ-UBND ngày 12/7/2010 UBND tỉnh Ninh Bình việc quy định đơn giá nhà cửa, vật kiến trúc, cấy cối hoa màu địa bàn tỉnh Ninh Bình 41 UBND tỉnh Ninh Bình (2011) Quyết định số 06/2011/QĐ-UBND ngày 21/07/2011 UBND tỉnh Ninh Bình việc điều chỉnh đơn giá nhà cửa, vật kiến trúc quy định bảng phụ lục số 01 Ban hành kèm theo định số 15/2010/QĐ-UBND ngày 12/07/2010 UBND tỉnh Ninh Bình việc ban hành đơn giá nhà cửa vật kiến trúc, trồng vật nuôi, địa bàn tỉnh Ninh Bình 42 UBND tỉnh Ninh Bình (2014) Quyết định số 26/2014/QĐ-UBND ngày 19/9/2014 UBND tỉnh Ninh Bình việc ban hành quy định sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư Nhà nước thu hồi đất địa bàn tỉnh Ninh Bình 43 UBND tỉnh Ninh Bình (2014) Quyết định số 31/QĐ-UBND ngày 18/11/2014 UBND tỉnh Ninh Bình Ban hành quy định thực trình tự, thủ tục thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất để thực dự án đầu tư địa bàn tỉnh Ninh Bình 44 UBND tỉnh Ninh Bình (2015) Quyết định số 02/QĐ-UBND ngày 30/01/2015 UBND tỉnh Ninh Bình việc ban hành đơn giá nhà cửa, vật kiến trúc, cấy cối hoa màu địa bàn tỉnh Ninh Bình 101 PHỤ LỤC 102 103 104