Đánh giá công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng khi nhà nước thu hồi đất ở một số dự án trên địa bàn thành phố việt trì tỉnh phú thọ

Rất Rất Hay !

QĐ-UBND Quyết định của uỷ ban nhân dân tỉnhTT- BTC Thông tư Bộ tài chính

BTNMT Bộ tài nguyên môi trường

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Bảng 1.1 Đơn giá bồi thường di chuyển mồ mả 24

Bảng 3.1 Hiện trạng sử dụng đất năm 2012 43

Bảng 3.2 Tổng hợp số lượng cán bộ địa chính cấp xã 48

Bảng 3.3 Tổng hợp kết quả thu hồi đất dự án Đường Nguyễn Tất thành 57

Bảng 3.4 Tổng hợp kinh phí bồi thường, hỗ trợ dự án đường Nguyễn Tất Thành 59

Bảng 3.5 Tổng hợp kết quả bồi thường, hỗ trợ của dự án đường Nguyễn Tất Thành 61

Bảng 3.6 Tổng hợp kết quả thu hồi đất dự án hạ tầng hai bên đường Nguyễn Tất Thành 65

Bảng 3.7 Tổng hợp kinh phí bồi thường, hỗ trợ dự án hạ tầng hai bên đường Nguyễn Tất Thành 66

Bảng 3.8 Tổng hợp kết quả bồi thường, hỗ trợ của dự án dự án hạ tầng hai bên Đường Nguyễn Tất Thành 68

Bảng 3.9 Hiện trạng đất đai, dân số và nhà ở dự án xây dựng Quảng Trường Hùng Vương và Trung Tâm Dịch vụ tổng hợp 72

Bảng 3.10 Tổng hợp hiện trạng sử dụng đất dự án xây dựng Quảng Trường Hùng Vương và Trung Tâm Dịch vụ tổng hợp 72

Bảng 3.11 Tổng hợp kết quả thu hồi đất dự án xây dựng Quảng Trường Hùng Vương và Trung Tâm Dịch vụ tổng hợp 73

Bảng 3.12 Điều tra ý kiến người dân và cán bộ, chuyên gia về đơn giá bồi thường đất và tài sản 82

DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ

Biểu đồ 3.1: Cơ cấu diện tích theo loại đất 58Biểu đồ 3.2: Cơ cấu diện tích theo loại đất 64Biểu đồ 3.3: Cơ cấu diện tích thu hồi theo loại đất 73

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1 Phối cảnh tổng thể dự án hạ tầng hai bên đường Nguyễn Tất

Thành 63Hình 2.2 Vị trí khu vực thiết kế trong tổng thể QH chung TP Việt Trì

70Hình 2.3 Phối cảnh minh họa cụm công trình hỗn hợp 71Hình 3.1 Thi công nền đường Nguyễn Tất Thành 60Hình 3.2 Hiện trạng hạ tầng và nhà ở của người dân trước khi thu

hồi đất 78Hình 3.3 Khu tái định cư dự án đường Nguyễn Tất Thành và hạ tầng

hai bên đường Nguyễn Tất Thành tốt hơn trước rất nhiều 78

MỞ ĐẦU

1.1 Tính cấp thiết của đề tài

Nước ta đang trong thời kỳ thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đấtnước, nhiều dự án như các khu công nghiệp, nhà máy, các khu đô thị mới,khu dân cư đang được triển khai xây dựng một cách mạnh mẽ Các dự ánnày được thực hiện sẽ làm thay đổi diện mạo và đem lại hiệu quả kinh tế, xãhội không nhỏ cho đất nước Tuy nhiên, Nó cũng tiềm ẩn nhiều thách thứclớn như: việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ở các dự ánkhông thống nhất, không đồng bộ, không công bằng Thực tế đã phản ánhrằng, chính sách bồi thường thiệt hại của nhà nước hiện nay đối với người dân

bị thu hồi đất là chưa thoả đáng, chưa đáp ứng được nguyện vọng và nhu cầuđược ổn định đời sống, sản xuất của họ sau khi phải di dời

Thành phố Việt Trì là một địa phương cũng đang đứng trước nhữngthách thức trên khi một số dự án được triển khai đã lấy đi quỹ đất không nhỏ

là tư liệu sản xuất của người dân Từ quỹ đất thu hồi này nhiều nhà máy, khu

đô thị, các công trình phúc lợi đã được xây dựng phục vụ đời sống nhândân, đổi mới bộ mặt đô thị, là cơ sở để thu hút lượng vốn đáng kể của các nhàđầu tư trong và ngoài nước Tuy nhiên ngoài những thành công của công tácthu hồi đất trên đã nảy sinh nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình thựchiện công tác bồi thường, hỗ trợ và Tái định cư Một số dự án đã không triểnkhai được theo tiến độ dự kiến ban đầu do không hoàn tất được công tác bồithường đúng kế hoạch Mặt khác cuộc sống và việc sản xuất của người dân bịthu hồi đất, phải di dời nơi ở đang có những xáo trộn mà các chính sách đã vàđang triển khai chưa xử lý được

Chính sách Pháp luật đất đai nói chung và chính sách bồi thường, hỗtrợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất nói riêng đang được Đảng, Nhà nước,

các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm và không ngừng đổi mới, hoàn thiệnnhằm khắc phục những bất cập, tháo gỡ những vướng mắc, cải thiện môitrường đầu tư, khai thác các nguồn lực từ đất đai cho đầu tư phát triển, đáp ứngyêu cầu đời sống xã hội và nguyện vọng của nhân dân Tuy nhiên, công tác bồithường giải phóng mặt bằng vẫn là vấn đề nan giải và mang tính thời sự; việcthực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất,vấn đề đời sống, việc làm của người dân có đất bị thu hồi vẫn đang là nhữngbức xúc trong xã hội Nhằm kịp thời có những giải pháp tích cực trong công tácbồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất góp phần giải quyếtnhững vấn đề xã hội bức xúc hiện nay, tôi chọn đề tài:

‘‘Đánh giá c«ng t¸c bồi thường và gi¶i phãng mÆt b»ng khi nhà nước thu hồi đất ở một số dự án trên địa bàn thành phố Việt Trì - tỉnh Phú Thọ’’ 1.2 Mục đích của đề tài

- Đánh giá việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ởmột số dự án trên địa bàn thành phố Việt Trì

- Xác định được những nguyên nhân ảnh hưởng đến bồi thường giảiphóng mặt bằng ở một số dự án trên địa bàn thành phố Việt Trì

- Đề xuất, các giải pháp hợp lý, trong chính sách bồi thường giải phóngmặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất để phục vụ cho mục đích an ninh, quốcphòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng

1.3 Yêu cầu của đề tài

-Tìm hiểu thực trạng việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và táiđịnh cư của một số dự án trên địa bàn thành phố Việt Trì

- Đánh giá việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư các

dự án trong phạm vi nghiên cứu

- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách Pháp luật, tháo

gỡ các khó khăn gặp phải nhằm đẩy nhanh tiến độ công tác GPMB của các dự

án trên địa bàn thành phố Việt Trì.

1.4 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

Đề tài: “‘‘Đánh giá c«ng t¸c bồi thường và gi¶i phãng mÆt b»ng

khi nhà nước thu hồi đất ở một số dự án trên địa bàn thành phố Việt Trì

- tỉnh Phú Thọ” góp phần phát hiện những tồn tại, đóng góp cho việc hoàn

thiện cơ sở lý luận và thực tiễn cho chính sách bồi thường GPMB và giúp choviệc thực hiện chính sách có hiệu quả, góp phần đẩy nhanh tiến độ các dự án

Chương 1 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1 Cơ sở lý luận về chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất

1.1.1 Bản chất của công tác Bồi thường giải phóng mặt bằng

Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích an ninhquốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, mục đích phát triển kinh tếđược quy định tại Nghị định 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 và các vănbản hướng dẫn như Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 củaChính phủ

Từ đó có thể hiểu bản chất của công tác bồi thường, GPMB trong tìnhhình hiện nay không đơn thuần là bồi thường về mặt vật chất mà còn phảiđảm bảo được lợi ích của người dân phải di chuyển Đó là họ phải có đượcchỗ ở ổn định, có điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ, được hỗ trợ ổnđịnh đời sống sản xuất, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp để tạo điềukiện cho người dân sống ổn định

1.1.2 Bồi thường thiệt hại khi nhà nước thu hồi đất

Bồi thường là trả lại tương xứng với giá trị hoặc công lao cho một chủthể nào đó bị thiệt hại vì hành vi của chủ thể khác

Bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trảlại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất bị thu hồi cho người bịthu hồi đất

1.1.3 Hỗ trợ

Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước giúp đỡ người bị thuhồi đất thông qua việc cấp kinh phí để di dời đến địa điểm mới, đào tạo nghềmới, bố trí việc làm mới…

1.1.4 Tái định cư

Tái định cư là việc di chuyển đến một nơi khác với nơi ở trước đây để sinhsống và làm ăn Tái định cư bắt buộc đó là sự di chuyển không thể tránh khỏi khiNhà nước thu hồi hoặc trưng thu đất đai để thực hiện các dự án phát triển

Tái định cư (TĐC) được hiểu là một quá trình từ bồi thường thiệt hại vềđất, tài sản; di chuyển đến nơi ở mới và các hoạt động hỗ trợ để xây dựng lạicuộc sống, thu nhập, cơ sở vật chất tinh thần tại đó

Như vậy, TĐC là hoạt động nhằm giảm nhẹ các tác động xấu về kinh tế

- xã hội đối với một bộ phận dân cư đã gánh chịu vì sự phát triển chung

Hiện nay ở nước ta, khi Nhà nước thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ởthì người sử dụng đất được bố trí TĐC bằng một trong các hình thức sau:

- Bồi thường bằng nhà ở;

- Bồi thường bằng giao đất ở mới;

- Bồi thường bằng tiền để người dân tự lo chỗ ở

Tái định cư là một bộ phận không thể tách rời và giữ vị trí rất quantrọng trong chính sách GPMB

1.2 Chính sách bồi thường hỗ trợ và TĐC ở các tổ chức quốc tế và một

số nước

1.2.1 Ngân hàng thế giới (WB) và Ngân hàng phát triển châu Á (ADB)

Mục tiêu chính sách bồi thường tái định cư của Ngân hàng thế giới(WB) và Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) là việc bồi thường tái định cư sẽđược giảm thiểu càng nhiều càng tốt và đưa ra những biện pháp khôi phục đểgiúp người bị ảnh hưởng cải thiện hoặc ít ra vẫn giữ được mức sống, khả năngthu nhập và mức độ sản xuất như trước khi có dự án, phải đảm bảo cho các hộ

di chuyển được bồi thường và hỗ trợ sao cho tương lai, kinh tế và xã hội của

họ được thuận lợi tương tự như trong trường hợp không có dự án

Các biện pháp thu hồi được cung cấp là bồi thường theo giá thay thếnhà cửa và các kết cấu khác, bồi thường đất nông nghiệp là lấy đất có cùnghiệu suất và phải thật gần với đất đã bị thu hồi, bồi thường đất thổ cư có cùngdiện tích được người bị ảnh hưởng chấp thuận, giao đất tái định cư với thờihạn ngắn nhất.

Đối với đất đai và tài sản được bồi thường chính sách của WB và ADB

là phải bồi thường theo giá xây dựng mới đối với tất cả các công trình xâydựng và quy định thời hạn bồi thường tái định cư hoàn thành trước một thángkhi dự án triển khai thực hiện

Khôi phục thu nhập là một yếu tố quan trọng của tái định cư khi nhữngngười bị ảnh hưởng bị mất cơ sở sản xuất, công việc kinh doanh, việc làmthay thế những nguồn thu nhập khác, bất kể là họ có mất nơi ở hay không

WB và ADB quy định các thông tin về dự án cũng như chính sách bồithường tái định cư của dự án phải được thông báo đầy đủ, công khai để thamkhảo ý kiến, hợp tác và tìm mọi cách thoả mãn nhu cầu chính đáng của người

bị thu hồi trong suốt quá trình lập kế hoạch bồi thường tái định cư cho tới khithực hiện công tác lập kế hoạch

Việc lập kế hoạch cho công tác bồi thường tái định cư được WB và ADBcoi là điều bắt buộc trong quá trình thẩm định dự án Mức độ chi tiết của kế hoạchphụ thuộc vào số lượng người bị ảnh hưởng và mức độ tác động của dự án Kếhoạch bồi thường tái định cư phải được coi là một phần của chương trình pháttriển cụ thể, cung cấp đầy đủ nguồn vốn và cơ hội cho các hộ bị ảnh hưởng Ngoài

ra còn phải áp dụng các biện pháp sao cho người bị di chuyển hào nhập được vớicộng đồng mới Để thực hiện các biện pháp này, nguồn tài chính và vật chất choviệc di dân luôn được chuẩn bị sẵn [3]

1.2.2 Chính sách bồi thường, hỗ trợ và TĐC ở một số nước

Phát triển công nghiệp và đô thị là một tiến trình tất yếu trên toàn thếgiới Và thu hồi đất là cách thức thường được thực hiện để xây khu công

nghiệp và đô thị Quá trình thu hồi đất đặt ra rất nhiều vấn đề kinh tế - xã hội cầnđược giải quyết kịp thời và thỏa đáng Để có thể hài hòa được lợi ích của xã hội,tập thể và cá nhân, mỗi quốc gia có cách làm riêng của mình Chúng ta có thểhọc hỏi kinh nghiệm của ngay các nước láng giềng như Trung Quốc, Thái Lan

1.2.2.1 Trung Quốc

Ở Trung Quốc chủ trương xuyên suốt trong việc bồi thường GPMB làhạn chế đến mức tối đa việc thu hồi đất, giải tỏa mặt bằng, cũng như số lượngngười bị ảnh hưởng để thực hiện các dự án đầu tư Do việc thu hồi đất làkhông thể tránh khỏi nên phương án đền bù phải đảm bảo tối đa các lợi íchcho những người bị thu hồi đất để họ có thể cải thiện mức sống, đảm bảo cuộcsống so với trước khi bị thu hồi đất

Theo quy định của pháp luật Trung Quốc, khi Nhà nước thu hồi đất thìngười nào sử dụng đất sau đó sẽ có trách nhiệm bồi thường Người bị thu hồiđất được thanh toán tiền bồi thường đất đai, tiền trợ cấp về tái định cư và tiềnbồi thường hoa màu trên đất Cách tính tiền bồi thường đất đai và tiền trợ cấptái định cư căn cứ theo tổng giá trị tổng sản lượng của đất đai những nămtrước đây rồi nhân với hệ số Tiền bồi thường cho hoa màu, cho các loại tàisản trên đất được tính theo giá cả hiện tại

Cũng như ở Việt Nam, mức bồi thường cho giải phóng mặt bằng đượcthực hiện theo nguyên tắc đảm bảo cho người dân có cuộc sống bằng hoặccao hơn nơi ở cũ Việc quản lý giải phóng mặt bằng được giao cho các cụcquản lý tài nguyên đất đai ở địa phương

Để giải quyết nhà ở cho người dân khi giải phóng mặt bằng, phươngthức chủ yếu của Trung Quốc là trả tiền và hỗ trợ bằng cách tính ba khoảnsau: Một là, giá cả xây dựng lại, chênh lệch giữa giá xây dựng lại nhà mới vànhà cũ; Hai là, giá đất tiêu chuẩn; Ba là, trợ cấp về giá cả Ba khoản này cộnglại là tiền bồi thường về nhà ở

Việc bồi thường nhà ở cho dân ở thành phố khác với việc bồi thườngcho dân ở nông thôn, bởi có sự khác nhau về hình thức sở hữu đất đai ở thànhthị và nông thôn Đối với nhà ở của người dân thành phố, nhà nước bồithường bằng tiền là chính, với mức giá do thị trường bất động sản quyết địnhqua các tổ chức trung gian để đánh giá, xác định giá Với người dân nôngthôn, nhà nước thực hiện theo những cách thức rất linh hoạt, theo đó, mỗi đốitượng khác nhau sẽ có cách bồi thường khác nhau: tiền bồi thường về sử dụngđất đai; tiền bồi thường về hoa màu; bồi thường tài sản tập thể.

Theo đánh giá của một số chuyên gia tái định cư, sở dĩ Trung Quốc cónhững thành công nhất định trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là

do thứ nhất, đã xây dựng các chính sách và thủ tục rất chi tiết, ràng buộc đốivới các hoạt động tái định cư, đảm bảo mục tiêu tạo cơ hội phát triển chongười dân tái định cư, tạo các nguồn lực sản xuất cho những người tái định

cư Thứ hai, năng lực thể chế của các chính quyền địa phương khá mạnh.Chính quyền cấp tỉnh chịu trách nhiệm hoàn toàn trong việc thực hiện chươngtrình bồi thường hỗ trợ tái định cư Thứ ba, quyền sở hữu đất tập thể làm choviệc thực hiện bồi thường hỗ trợ tái định cư có nhiều thuận lợi, đặc biệt là ởnông thôn Tiền đền bù cho đất đai bị mất không trả cho từng hộ gia đình màđược cộng đồng sử dụng để tìm kiếm, phát triển đất mới hoặc mua của cáccộng đồng sở tại hay dùng để phát triển kết cấu hạ tầng Chính quyền thôn, xãchịu trách nhiệm phân chia cho các hộ bị ảnh hưởng

Bên cạnh những thành công như vậy, chính sách bồi thường, hỗ trợ, táiđịnh cư của Trung Quốc cũng bộc lộ những tồn tại nhất định mà chủ yếu làvấn đề việc làm; tốc độ tái định cư chậm, thiếu đồng bộ, thực hiện giải phóngmặt bằng trước khi xây xong nhà tái định cư

1.2.2.2 Inđônêxia

Vấn đề di dân tái định cư, bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất

vì mục đích phát triển của xã hội tại Inđônêxia từ trước đến nay vẫn được coi

là sự “hy sinh” mà một số người phải chấp nhận vì lợi ích của cộng đồng Cácchương trình bồi thường, tái định cư chỉ giới hạn trong phạm vi bồi thườngtheo luật cho đất bị dự án chiếm dụng hoặc một số ít trường hợp bị thu hồi đất

để xây dựng khu tái định cư;

Tái định cư được thực hiện theo ba tiêu chí:

+ Bồi thường tài sản bị thiệt hại, nghề nghiệp và thu nhập bị mất;

+ Hỗ trợ di chuyển, bố trí nơi ở mới với các dịch vụ và phương tiệnphù hợp;

+ Trợ cấp khôi phục để ít nhất người bị ảnh hưởng có được mức sốngđạt hoặc gần đạt so với mức sống trước khi có dự án;

Việc lập kế hoạch, thiết kế nội dung là yếu tố không thể thiếu của việc lập

dự án đầu tư có di dân tái định cư và những nguyên tắc chính gồm:

* Nghiên cứu kỹ phương án khả thi của các dự án để giảm thiểu việc didân bắt buộc, nếu không thể tránh được khi triển khai dự án;

* Người bị ảnh hưởng phải được bồi thường và hỗ trợ để triển vọngkinh tế, xã hội của họ nói chung ít nhất cũng thuận lợi như trong trường hợpkhông có dự án;

* Các dự án về tái định cư phải đạt hiệu quả ở mức càng cao càng tốt;

* Người bị ảnh hưởng được thông báo đầy đủ, được tham khảo ý kiếnchi tiết về các phương án bồi thường tái định cư

* Các chủ đầu tư đặc biệt chú ý đến tầng lớp những người nghèo nhất,trong đó có những người không hoặc chưa có quyền lợi hợp pháp về đất đai,tài sản, những hộ gia đình do phụ nữ làm chủ;

1.2.2.3 Thái Lan

Ở Thái Lan, cũng giống như ở nhiều nước khác trong khu vực châu Á,quá trình đô thị hoá diễn ra nhanh chóng, mọi giao dịch về đất đai đều do cơchế thị trường điều tiết Tuy nhiên, với những dự án do Chính phủ quản lý,

việc đền bù được tiến hành theo trình tự: tổ chức nghe ý kiến người dân; địnhgiá đền bù Giá đền bù phụ thuộc vào từng khu vực, từng dự án Nếu một dự

án mang tính chiến lược quốc gia thì nhà nước đền bù với giá rất cao so vớigiá thị trường Nhìn chung, khi tiến hành lấy đất của dân, nhà nước hoặc cánhân đầu tư đều đền bù với mức cao hơn giá thị trường

1.3 Một số bài học về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của một số nước và tổ chức quốc tế

- Chính sách bồi thường hỗ trợ tái định cư đối với những người bị ảnhhưởng bởi các dự án thu hồi đất của nhiều quốc gia, nhiều tổ chức quốc tế tuy

có những điểm khác biệt nhưng nhìn chung đều phải hướng tới mục tiêu là đền

bù thoả đáng, đảm bảo cho người bị thu hồi đất có cuộc sống bằng hoặc tốt hơntrước khi bị thu hồi đất (về chỗ ở, việc làm, thu nhập, môi trường, hạ tầng kỹthuật và hạ tầng xã hội)

- Phạm vi đối tượng được bồi thường, hỗ trợ trong các dự án không chỉgiới hạn trong số người bị thu hồi đất mà phải mở rộng cho cho tới tất cả nhữngngười không bị thu hồi đất nhưng bị tác động tiêu cực bởi các dự án thu hồi đất

- Sự minh bạch hóa và sự tham gia của những người bị ảnh hưởng bởi

dự án bị thu hồi đất vào việc thực hiện chính sách, xây dựng phương án, thựchiện phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư là việc hết sức cần thiết bảođảm được lựa chọn được những chính sách, giải pháp, phương án tốt nhất,nhân văn nhất và có tính khả thi cao

- Chính sách của nhiều nước và tổ chức quốc tế hướng tới việc tránh cácphương án thu hồi đất phải di dân, tái định cư Trong trường hợp không tránhkhỏi thì phải hạn chế tới mức thấp nhất dân số phải di dời, đồng thời đảm bảocho người tái định cư không những ổn định về kinh tế mà còn phải đảm bảocho họ hòa nhập nhanh chóng vào cộng đồng dân cư mới về mọi mặt

* Nhận xét, đánh giá

Để phục vụ lợi ích Quốc gia, lợi ích công cộng, mục đích phát triểnkinh tế, mục đích an ninh, quốc phòng, các nước đều phải sử dụng quyền lựcNhà nước thông qua các chính sách Pháp luật khác nhau để thu hồi đất hoặctrưng thu đất của người đang sở hữu hoặc sử dụng đất đai và được thể hiện ởcác nội dung sau:

Trách nhiệm bồi thường: Có thể do Nhà nước hoặc người được sử dụngđất thu hồi;

Đối tượng được bồi thường: Tất cả những người có đất bị ảnh hưởngbởi dự án đều có quyền được bồi thường;

Phương thức bồi thường: Việc thực hiện bồi thường được thực hiệnbằng tiền hoặc hiện vật do thiệt hại về đất đai;

Giá trị đất bị thu hồi hoặc trưng thu: Được tính trên cơ sở giá trị thựccủa đất trên nguyên tắc là giá thị trường hoặc giá thay thế;

Chính sách hỗ trợ: Các khoản hỗ trợ cho người bị thu hồi đất hoặctrưng thu đất nhằm tạo điều kiện chuyển đổi nghề nghiệp, ổn định sản xuất,thu nhập và cải thiện đời sống;

Thông qua việc ban hành và thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, táiđịnh cư khi nhà nước thu hồi đất của các nước và một số tổ chức ngân hàngquốc tế, rút ra các kinh nghiệp mà Việt nam cần quan tâm được thể hiện ởmột số điểm sau:

- Hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật về đất đai nói chung vàchính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất nói riêngđảm bảo tính ổn định, thống nhất và phù hợp Tập trung quan tâm vấn đề giáđất và định giá đất; vấn đề tuyên truyền và phổ biến chính sách bồi thườnggiải phóng mặt bằng tới mọi tầng lớp nhân dân trong xã hội;

- Rà soát, bổ sung chính sách hỗ trợ người bị thu hồi đất ổn định sản xuất,đời sống, cải thiện thu nhập Đặc biệt, đối với thu hồi đất sản xuất nông nghiệp,đối tượng bị ảnh hưởng là hộ nghèo, chưa đến tuổi và quá tuổi lao động;

1.4 Chính sách bồi thường khi nhà nước thu hồi đất ở Việt Nam

1.4.1 Thời kỳ trước khi có Luật Đất đai 1988

Trong thời kỳ các triều đại phong kiến trị vì đất nước, chính sách bồithường cho người bị thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất đã được xác lập và chủyếu tập trung vào bồi thường ruộng đất canh tác Hình thức bồi thường chủ yếubằng tiền, mức bồi thường này được quy định chặt chẽ, tương xứng với thiệthại của người bị thu hồi đất

Giai đoạn thực dân Pháp xâm lược nước ta, ngoài một số hiệp ước bấtbình đẳng để chiếm hữu đất, Nghị định của Toàn quyền Đông Dương ngày 17tháng chạp năm 1913 là văn bản chính thức định ra những nguyên tắc nhượngđịa, núp dưới hình thức mua bán để chiếm đoạt đất đai

Sau khi Cách mạng tháng tám thành công, năm 1946 nước Việt NamDân chủ cộng hòa đã ban hành Hiến pháp đầu tiên, trong đó chỉ rõ:” Nhiệm vụcủa dân tộc ta trong giai đoạn này là phải bảo toàn lãnh thổ, giành độc lập hoàntoàn và kiến thiết quốc gia trên nền tảng dân chủ” Ngày 14/12/1953, Luật Cảicách ruộng đất ra đời đã thủ tiêu quyền chiếm hữu ruộng đất của thực dân Pháp

và tay sai ở Việt Nam, xóa bỏ chế độ phong kiến, chiếm hữu ruộng đất của giaicấp địa chủ, thực hiện chế độ sở hữu ruộng đất của nông dân

Ngày 14/4/1959, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định 151/TTgquy định thể lệ tạm thời về trưng dụng ruộng đất Đây có thể coi là văn bảnpháp quy đầu tiên liên quan đến việc bồi thường và tái định cư bắt buộc ở ViệtNam Ngày 06/7/1959, Liên bộ Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước và Bộ nội vụ banhành Thông tư liên tịch số 1424/TTLB hướng dẫn thi hành Nghị định 151/TTgvới các nguyên tắc cơ bản như những người có ruộng đất bị trưng dụng được

bồi thường và trong trường hợp cần thiết được giúp giải quyết công ăn việclàm; chỉ được trưng dụng số ruộng đất thật cần thiết, hết sức tiết kiệm ruộngđất cày cấy, trồng trọt; hết sức tránh những nơi dân cư đông đúc, nghĩa trangliệt sỹ, nhà thờ, chùa, đền Cách bồi thường tốt nhất là vận động nông dân điềuchỉnh hoặc nhượng ruộng đất cho người bị trưng dụng để họ tiếp tục sản xuất.Trường hợp không thực hiện được như vậy, về đất sẽ được bồi thường bằngtiền từ 1 đến 4 năm sản lượng thường liên của ruộng đất bị trưng dụng Mứcbồi thường căn cứ thực tế ở từng nơi, đời sống nhân dân cao hay thấp, ruộng íthay nhiều, tốt hay xấu mà định Đối với ruộng đất bị đào để tu bổ đường sá,làm đập thì tuỳ theo đất bị đào sâu hay nông, sản lượng bị giảm nhiều hay ít màđịnh mức bồi thường không quá 2 năm sản lượng thường niên

Ngày 11/01/1970 Thủ tướng Chính phủ ban hành Thông tư 1792/TTgquy định một số điểm tạm thời về bồi thường thiệt hại nhà cửa, đất đai, câycối hoa màu cho nhân dân ở những vùng xây dựng kinh tế, mở rộng thànhphố trên nguyên tắc “Phải đảm bảo thoả đáng quyền lợi kinh tế của hợp tác xã

và của nhân dân”

Về mức bồi thường, Thông tư 1792/TTg quy định:

+ Đối với nhà cửa thì căn cứ vào giá trị sử dụng, diện tích mà định giábồi thường

+ Đối với đất đai, vùng đồng bằng chia làm 4 loại, vùng trung du đồi núichia làm 5 loại, mỗi loại có giá tối thiểu và giá tối đa

+ Đối với các loại cây lưu niên, việc bồi thường các cây ăn quả dài ngày

và ngắn ngày phải căn cứ vào sản lượng thu hoạch hàng niên và thời hạn trồng,hoa lợi của mỗi loại cây để quy định giá bồi thường

Về thể thức bồi thường: trước hết là các ngành cơ quan xây dựng phảiliên hệ với chính quyền các cấp để tiến hành công khai chính sách bồi thườngvới nhân dân, rồi căn cứ vào tài sản hiện có (nhà cửa, sản lượng thu hoạch

thường niên và thời hạn hưởng lợi hoa màu) công sức bỏ ra khai phá và phânloại đất đai của địa phương mà định giá bồi thường cho phù hợp.

Sau khi thống nhất đất nước 1975, Hiến pháp 1980 ra đời, tại Điều 19quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân, Pháp luật không quy định đất đai cógiá, tại Quyết định số 201/CP ngày 01/7/1980 của Hội đồng Chính phủ quyđịnh “ không được phát canh thu tô, cho thuê, cầm cố hoặc bán nhượng đấtdưới bất kỳ hình thức nào, không được dùng đất để thu những khoản lợikhông do lao động mà có ” Nhà nước cấp đất không thu tiền sử dụng đất,quan hệ đất đai là quan hệ đơn thuần

1.4.2 Thời kỳ từ năm 1988 đến năm 1993

Luật đất đai năm 1988 ra đời dựa trên quy định đất đai thuộc sở hữutoàn dân do Nhà nước thống nhất quản lý Tại Khoản 4 Điều 48 quy định:

“Đền bù thiệt hại thực tế cho người đang sử dụng đất bị thu hồi để giao chomình, bồi hoàn thành quả lao động và kết quả đầu tư đã làm tăng giá trị củađất đó theo quy định của pháp luật.”

Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định 186-HĐBT ngày 31/5/1990,

về bồi thường thiệt hại đất nông nghiệp, đất có rừng để sử dụng vào mục đíchkhác Căn cứ để tính mức bồi thường thiệt hại về đất nông nghiệp và đất córừng tại Quyết định này là diện tích, chất lượng và vị trí đất Toàn bộ tiền bồithường phải nộp vào ngân sách Nhà nước và được điều tiết theo phân cấpngân sách Trung ương 30%, Địa phương 70% để sử dụng vào mục đích khaihoang, phục hoá và định canh, định cư cho nhân dân vùng bị thu hồi đất

Hiến pháp 1992 ra đời là bước ngoặt quan trọng trong việc xây dựngchính sách pháp luật đất đai nói chung và chính sách bồi thường, GPMB nóiriêng, đó là:

+ Tại Điều 17 quy định “Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nướcthống nhất quản lý theo quy hoạch và pháp luật”

+ Tại Điều 18 quy định “Các tổ chức và cá nhân được Nhà nước giaođất sử dụng lâu dài và được chuyển nhượng quyền sử dụng đất theo quy địnhcủa pháp luật”

+ Tại Điều 23 quy định “Tài sản hợp pháp của cá nhân, tổ chức không

bị quốc hữu hoá Trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh

và vì lợi ích của quốc gia, Nhà nước trưng mua hoặc trưng dụng có bồithường tài sản của cá nhân hoặc tổ chức theo thời giá thị trường Thể thứctrưng mua, trưng dụng do luật định”

1.4.3 Thời kỳ từ năm 1993 đến năm 2003

Luật Đất đai 1993 ra đời và có hiệu lực thi hành từ ngày 15/10/1993.Với các quy định tại Luật này thì “đất có giá” và người sử dụng đất có quyền

và nghĩa vụ cụ thể

+ Tại Điều 12 quy định “Nhà nước xác định giá các loại đất để tínhthuế chuyển quyền sử dụng đất, thu tiền khi giao đất hoặc cho thuê đất.Tính giá trị tài sản khi giao đất, bồi thường thiệt hại khi thu hồi đất Chínhphủ quy định khung giá các loại đất đối với từng vùng theo thời gian”

+ Điều 27 quy định “Trong từng trường hợp thật cần thiết, Nhà nước

thu hồi đất đang sử dụng của người sử dụng đất để sử dụng vào mục đíchquốc phòng, an ninh và vì lợi ích của quốc gia, lợi ích công cộng thì người bịthu hồi đất được đền bù thiệt hại”

Căn cứ Luật Đất đai 1993, Chính phủ đã ban hành Nghị định 90/CPngày 17/8/1994 quy định về việc bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất

sử dụng vào mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng

Để đáp ứng yêu cầu của xã hội và sự chuyển biến mạnh mẽ của nền kinh

tế, Quốc hội đã liên tục sửa đổi Luật đất đai vào các năm 1998 và 2001 Theo

đó, Chính phủ và các bộ ngành đã ban hành các văn bản quy định về chínhsách bồi thường GPMB

+ Nghị định 22/1998/NĐ-CP ngày 24/4/1998 của Chính phủ về việcbồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích anninh quốc phòng, lợi ích quốc gia và lợi ích công cộng.

+ Thông tư 145/1998/TT-BTC ngày 04/11/1998 của Bộ Tài chính hướngdẫn thực hiện Nghị định 22/1998/NĐ-CP ngày 24/4/1998 của Chính phủ

Chính sách bồi thường GPMB theo quy định tại Nghị định22/1998/NĐ-CP và thông tư 145/1998/TT-BTC:

Đối tượng được đền bù thiệt hại: người bị thu hồi đất có quyền sử dụng đất,quyền sở hữu tài sản hợp pháp phù hợp với quy định của pháp luật

Đối tượng phải đền bù thiệt hại: người sử dụng đất được Nhà nước giaođất, cho thuê đất

Phạm vi áp dụng: đền bù thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất để sử dụngvào mục đích quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng

Phạm vi đền bù thiệt hại:

+ Đền bù thiệt hại về đất cho toàn bộ diện tích đất thu hồi

+ Đền bù về tài sản hiện có

+ Trợ cấp đời sống và sản xuất cho những người phải di chuyển chỗ ở,

di chuyển địa điểm sản xuất kinh doanh

+ Trả chi phí chuyển đổi nghề nghiệp cho người có đất bị thu hồi màphải chuyển nghề nghiệp

+ Trả các chi phí phục vụ trực tiếp cho việc tổ chức thực hiện đền bù,

Chính sách hỗ trợ:

+ Hỗ trợ ổn định sản xuất và đời sống, chi phí đào tạo chuyển đổi nghềnghiệp, trợ cấp ngừng việc cho cán bộ công nhân viên của doanh nghiệp trongthời gian ngừng sản xuất

+ Chi phí di chuyển đối với các cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị-xãhội, đợ vị sự nghiệp, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân phải di chuyển cơ sởđến địa điểm mới

+ Hỗ trợ đối với người sử dụng nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước nằm trongphạm vi thu hồi đất phải phá dỡ nếu không tiếp tục thuê nhà của Nhà nước

+ Hỗ trợ các đối tượng chính sách và tiền thưởng đối với trường hợp thựchiện đúng kế hoạch

Tái định cư: Được quy định cụ thể, chi tiết tại Chương V như: Quy địnhthẩm quyền lập, trình duyệt khu tái định cư; điều kiện bắt buộc phải có của khutái định cư và việc bố trí đất ở cho các hộ gia đình tại khu tái định cư, nguồn vốnxây dựng khu tái định cư

Tổ chức thực hiện: Nghị định quy định rõ trình tự thực hiện đền bù thiệthại và trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, việc thành lập và nhiệm vụ của Hộiđồng đền bù GPMB

Hiện nay, các quy định của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ngàycàng phù hợp hơn với yêu cầu của thực tế cũng như yêu cầu của các quy luậtkinh tế, quan tâm hơn tới lợi ích của những người bị thu hồi đất:

1.4.4 Thời kỳ từ năm 2003 tới nay

Luật Đất đai năm 2003 được Quốc hội thông qua ngày 26/11/2003 và

có hiệu lực từ ngày 01/7/2004 Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khiNhà nước thu hồi đất được quy định rất chi tiết và kèm theo nhiều văn bảndưới luật được ban hành để hướng dẫn thực hiện:

- Nghị định 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về thihành Luật đất đai

- Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 về phương pháp xácđịnh giá đất và khung giá các loại đất.

- Nghị định số 123/2007/NĐ-CP ngày 27/7/2007 sửa đổi, bổ sung một

số điều của Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 của Chính phủ;

- Thông tư số 114/2004/TT-BTC ngày 26/11/2004 của Bộ Tài chính vềhướng dẫn thực hiện Nghị định số 188/2004/NĐ-CP

- Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 của Chính phủ vềbồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất

- Thông tư số 116/2004/TT-BTC ngày 07/12/2004 của Bộ Tài chính vềhướng dẫn thực hiện Nghị định số 197/2004/NĐ-CP

- Nghị định 17/2006/NĐ-CP ngày 27/01/2006 của Chính phủ về sửađổi bổ sung một số Điều của các Nghị định hướng dẫn thi hành Luật đất đai

và Nghị định 187/2004/NĐ-CP về việc chuyển công ty Nhà nước thành công

ty cổ phần

- Thông tư số 145/2007/TT-BTC ngày 06/12/2007 của Bộ Tài chínhHướng dẫn thực hiện Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 củaChính phủ và Nghị định số 123/2007/NĐ-CP ngày 27/7/2007 sửa đổi, bổsung một số điều của Nghị định số 188/2004/NĐ-CP

- Nghị định số 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 của Chính phủ quyđịnh bổ sung về việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất,thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cưkhi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai

- Thông tư liên tịch số 14/2008/BTC-BTNMT ngày 31/01/2008 của BộTài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn thực hiện một số Điềucủa Nghị định 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 của Chính phủ

- Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009 của Chính phủ quyđịnh bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường hỗ trợ

và tái định cư đã thể hiện được tính khả thi và vai trò tích cực của các văn bảnpháp luật

1.5 Thực tiễn việc bồi thường GPMB ở Việt Nam

Vai trò của đất đai đối với quá trình phát triển xã hội ngày càng đượcnhìn nhận đầy đủ, toàn diện và khoa học, đặc biệt là trong thời kỳ CNH-HĐHđất nước Với những đổi mới tích cực như đã nghiên cứu ở trên, trong nhữngnăm qua, việc thực hiện chính sách bồi thường GPMB ở Việt Nam đã và đangđạt được những hiệu quả nhất định

1.5.1 Về chính sách bồi thường, hỗ trợ

Bồi thường, hỗ trợ cho người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đấtđược quy định như sau:

- Bồi thường hoặc hỗ trợ đối với toàn bộ diện tích đất Nhà nước thu hồi

- Bồi thường hoặc hỗ trợ về tài sản hiện có gắn liền với đất và các chiphí đầu tư vào đất bị Nhà nước thu hồi

- Hỗ trợ di chuyển, hỗ trợ ổn định đời sống, hỗ trợ đào tạo chuyển đổinghề và hỗ trợ khác cho người bị thu hồi đất

- Hỗ trợ để ổn định sản xuất và đời sống tại khu tái định cư[10][13]

a Chính sách bồi thường:

* Nguyên tắc bồi thường đất:

- Người bị Nhà nước thu hồi đất có đủ điều kiện theo quy định của phápluật đất đai thì được bồi thường; trường hợp không đủ điều kiện được bồithường thì được xem xét để hỗ trợ

- Người bị thu hồi đất đang sử dụng vào mục đích nào thì được bồithường bằng việc giao đất mới có cùng mục đích sử dụng, nếu không có đất đểbồi thường thì được bồi thường bằng giá trị quyền sử dụng đất tại thời điểm cóquyết định thu hồi; trường hợp bồi thường bằng việc giao đất mới hoặc bằng

nhà, nếu có chênh lệch về giá trị thì phần chênh lệch đó được thực hiện thanhtoán bằng tiền.

- Trường hợp người sử dụng đất được bồi thường khi Nhà nước thu hồiđất mà chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai đối với Nhà nước theoquy định của pháp luật thì phải trừ đi khoản tiền phải thực hiện nghĩa vụ tàichính vào số tiền được bồi thường, hỗ trợ để hoàn trả ngân sách nhà nước

* Điều kiện để được bồi thường đất:

Người bị Nhà nước thu hồi đất, có một trong các điều kiện sau đây thìđược bồi thường:

- Có GCNQSDĐ theo quy định của pháp luật về đất đai

- Có quyết định giao đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quyđịnh của pháp luật về đất đai

- Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ổn định được UBND cấp xãxác nhận không có tranh chấp mà có một trong các loại giấy tờ sau đây:

+ Những giấy tờ về quyền được sử dụng đất trước ngày 15/10/1993 do

cơ quan có thẩm quyền cấp trong quá trình thực hiện chính sách đất đai

+ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời được cơ quan nhà nước

có thẩm quyền cấp hoặc có tên trong sổ đăng ký ruộng đất, sổ địa chính;

+ Giấy tờ hợp pháp về thừa kế, tặng, cho quyền sử dụng đất hoặc tài sảngắn liền với đất; giấy tờ giao nhà tình nghĩa gắn liền với đất;

+ Giấy tờ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, mua bán nhà ở gắn liềnvới đất ở trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 được UBND cấp xã xác nhận;+ Giấy tờ về thanh lý, hoá giá nhà ở, mua nhà ở gắn liền với đất ở theoquy định của pháp luật;

+ Giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền thuộc chế độ cũ cấp cho người sửdụng đất

- Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có một trong các loại giấy tờquy định trên mà trên giấy tờ đó ghi tên người khác, kèm theo giấy tờ về việcchuyển nhượng quyền sử dụng đất có chữ ký của các bên có liên quan, được

Uỷ ban nhân dân cấp xã xác nhận là đất không có tranh chấp

- Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có hộ khẩu thường trú tại địaphương và trực tiếp sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản,làm muối được Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi có đất xác nhận sử dụng ổn định,không có tranh chấp

- Hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất mà trước đây Nhà nước đã cóquyết định quản lý trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhànước, nhưng trong thực tế Nhà nước chưa quản lý, mà hộ gia đình, cá nhân

đó vẫn sử dụng

- Tổ chức sử dụng đất trong các trường hợp sau đây:

+ Đất được Nhà nước giao có thu tiền sử dụng đất mà tiền sử dụng đất

đã nộp không có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước;

+ Đất nhận chuyển nhượng của người sử dụng đất hợp pháp mà tiền trảcho việc chuyển nhượng không có nguồn từ ngân sách nhà nước;

- Đất sử dụng trước ngày 15/10/1993 nhưng không có Giấy chứng nhậnhoặc một trong các loại giấy tờ quy định tại khoản 1 Điều 50 của Luật Đất đai

2003 và được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận đất đó không có tranh chấpthì việc bồi thường, hỗ trợ về đất thực hiện theo quy định sau:

+ Trường hợp đất đang sử dụng là đất có nhà ở và không thuộc mộttrong các trường hợp: Vi phạm hành lang, có văn bản ngăn chặn của cơ quannhà nước có thẩm quyền… Diện tích được bồi thường không vượt quá hạnmức giao đất ở theo quy định của Luật Đất đai Đối với phần diện tích vượthạn mức giao đất ở và phần diện tích đất vườn, ao trên cùng thửa đất có nhà ởnhưng không được công nhận là đất ở (nếu có) thì được bồi thường, hỗ trợ vềđất theo quy định đối với đất nông nghiệp xen kẽ trong khu dân cư;

+ Trường hợp đất đang sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp (khôngphải đất ở) và không thuộc các trường hợp: Vi phạm hành lang, có văn bảnngăn chặn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền…

+ Trường hợp đất đang sử dụng vào mục đích nông nghiệp mà ngườiđang sử dụng đất là hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp Diệntích được bồi thường, hỗ trợ không vượt quá hạn mức giao đất nông nghiệpcủa Luật Đất đai;

- Đất đã sử dụng trong khoảng thời gian từ ngày 15/10/1993 đến trướcngày 01/7/1993 nhưng không có Giấy chứng nhận hoặc một trong các loạigiấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại khoản 1 Điều 50 của Luật Đất đai

2003 và được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận đất đó không có tranh chấpthì việc bồi thường, hỗ trợ về đất thực hiện theo quy định:

+ Trường hợp đất đang sử dụng là đất có nhà ở và không thuộc cáctrường hợp: Vi phạm hành lang, có văn bản ngăn chặn của cơ quan nhà nước

có thẩm quyền… thì người đang sử dụng đất được bồi thường về đất theodiện tích đất thực tế đang sử dụng nhưng diện tích được bồi thường khôngvượt quá hạn mức giao đất ở của Luật Đất đai tại thời điểm có quyết định thuhồi đất và giá trị bồi thường phải trừ đi tiền sử dụng đất phải nộp theo quyđịnh tại Nghị định số 198/2004/NĐ-CP

+ Trường hợp đất đang sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp (khôngphải là đất ở) và không thuộc các trường hợp: Vi phạm hành lang, có văn bảnngăn chặn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền… thì người đang sử dụng đấtđược bồi thường về đất đối với diện tích đất thực tế đang sử dụng nhưng phảitrừ đi tiền sử dụng đất theo quy định tại Nghị định số 198/2004/NĐ-CP + Trường hợp đất đang sử dụng thuộc nhóm đất nông nghiệp mà ngườiđang sử dụng đất là hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp thìđược bồi thường, nhưng diện tích được bồi thường, hỗ trợ không vượt quá hạnmức giao đất nông nghiệp của Luật Đất đai;

- Đất được giao không đúng thẩm quyền trước ngày 01/7/2004 nhưng

người đang sử dụng đất đã nộp tiền để được sử dụng đất mà chưa được cấpGCNQSDĐ thì việc bồi thường, hỗ trợ về đất được thực hiện theo quy định:Trường hợp sử dụng đất trước ngày 15/10/1993 thì người đang sử dụng đất đượcbồi thường về đất đối với diện tích và loại đất được giao; Trường hợp sử dụngđất trong khoảng thời gian từ ngày 15/10/1993 đến trước ngày 01/7/2004 thìngười đang sử dụng đất được bồi thường, hỗ trợ về đất như sau:

+ Được bồi thường, hỗ trợ về đất đối với diện tích đất được giao là đấtnông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải là đất ở; đối với diện tích đất ởtrong hạn mức giao đất của Luật Đất đai;

+ Được bồi thường về đất đối với diện tích đất được giao là đất ở ngoàihạn mức giao đất quy định của Luật Đất đai nhưng phải trừ đi tiền sử dụngđất phải nộp theo quy định tại Nghị định số 198/2004/NĐ-CP [10][12][13]

* Bồi thường tài sản:

Về nguyên tắc: Chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất khi Nhà nước thuhồi đất mà bị thiệt hại, thì được bồi thường; trường hợp thuộc đối tượngkhông được bồi thường thì tuỳ từng trường hợp cụ thể được bồi thường hoặc

hỗ trợ tài sản

- Đối với công trình xây dựng của hộ gia đình, cá nhân được bồi thườngbằng giá trị xây dựng mới theo đơn giá xây dựng do Uỷ ban nhân dân cấp tỉnhban hành Trường hợp bị phá dỡ một phần, mà phần còn lại không còn sử dụngđược thì được bồi thường cho toàn bộ nhà, công trình; trường hợp bị phá dỡmột phần, nhưng vẫn tồn tại và sử dụng được phần còn lại thì được bồi thườngphần giá trị công trình bị phá dỡ và chi phí để sửa chữa, hoàn thiện phần còn lạitheo tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương của nhà, công trình trước khi bị phá dỡ

- Bồi thường về di chuyển mồ mả: Người có mồ mả tự tổ chức dichuyển, mức bồi thường gồm có chi phí đào, đắp, vận chuyển tiểu sành bình

thường, khối lượng xây cụ thể, lệ phí nghĩa trang và một số chi phí tín ngưỡngkhác cho cả hai nơi (cũ và mới).

Mồ mả chưa có người nhận thì giao cho chủ dự án chủ trì phối hợp vớichính quyền địa phương thực hiện việc di chuyển

Mức bồi thường di chuyển được xác định như sau:

Bảng 1.1 Đơn giá bồi thường di chuyển mồ mả ST

II Mồ mả chưa có người nhận Ngôi

- Đối với cây trồng, vật nuôi:

+ Mức bồi thường đối với cây hàng năm được tính bằng giá trị sản lượng

của vụ thu hoạch và được tính theo năng suất của vụ cao nhất trong 3 năm trướcliền kề của cây trồng chính và giá trung bình tại thời điểm thu hồi đất.

+ Mức bồi thường đối với cây lâu năm, được tính bằng giá trị hiện cócủa vườn cây (không bao hàm giá trị quyền sử dụng đất) theo giá ở địaphương tại thời điểm thu hồi đất [10][12][13]

b Giá đất để tính bồi thường:

Giá đất để tính bồi thường là giá đất theo mục đích đang sử dụng đãđược UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quy định và công bố hàngnăm tại thời điểm thu hồi đất; trường hợp tại thời điểm có quyết định thu hồiđất mà giá này chưa sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất thực tế trênthị trường trong điều kiện bình thường thì UBND tỉnh, thành phố trực thuộcTrung ương căn cứ vào giá đất thực tế trên thị trường để xác định lại giá đấtcho phù hợp

Trường hợp thực hiện bồi thường chậm do cơ quan, tổ chức có tráchnhiệm bồi thường gây ra mà giá đất tại thời điểm bồi thường do Uỷ ban nhândân cấp tỉnh công bố cao hơn giá đất tại thời điểm có quyết định thu hồi thìbồi thường theo giá đất tại thời điểm trả tiền bồi thường; nếu giá đất tại thờiđiểm bồi thường thấp hơn giá đất tại thời điểm có quyết định thu hồi thì bồithường theo giá đất tại thời điểm có quyết định thu hồi;

Trường hợp do người bị thu hồi đất gây ra, nếu giá đất tại thời điểm bồithường thấp hơn giá đất tại thời điểm có quyết định thu hồi thì bồi thườngtheo giá đất tại thời điểm bồi thường; nếu giá đất tại thời điểm bồi thường caohơn giá đất tại thời điểm có quyết định thu hồi thì bồi thường theo giá đất tạithời điểm có Quyết định thu hồi [10][12][13]

c Chính sách hỗ trợ: Các khoản hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất bao gồm:

- Hỗ trợ di chuyển: Theo quy định tại Quyết định số UBND của UBND tỉnh Phú Thọ ban hành Quy định, đơn giá bồi thường, hỗ

1467/2011/QĐ-trợ, tái định cư và trình tự,thủ tục thực hiện khi Nhà nước thu hồi đất trên địabàn tỉnh quy định như sau:

+ Hộ gia đình cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ

ở thì được hỗ trợ như sau:

Hỗ trợ 2.500.000 đồng/hộ, nếu khoảng cách di chuyển dưới 10km;

Hỗ trợ 4.000.000 đồng/hộ nếu khoảng cách di chuyển từ 10 đến dưới50km;

Hỗ trợ 7.000.000 đồng/hộ nếu khoảng cách di chuyển từ 50 km trở lên.+ Người bị thu hồi đất ở mà không còn chỗ ở khác thì được hỗ trợ tiềnthuê nhà ở trong thời gian 4 tháng, kể từ khi phải di dời khỏi chỗ ở cũ Việc

hỗ trợ tính theo số nhân khẩu có tên trong sổ hộ khẩu tại thời điểm thu hồi đấtcủa hộ đó, mức hỗ trợ như sau:

Đối với đất ở tại nông thôn: 150.000 đồng/khẩu/tháng;

Đối với đất ở tại đô thị: 170.000 đồng/khẩu/tháng

Trường hợp đặc thù cần có hỗ trợ thời gian thuê nhà ở trên mức quyđịnh này, Chủ tịch UBND tỉnh sẽ xem xét quyết định cụ thể theo đề nghị củaHội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

+ Tổ chức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất hoặc đang sử dụng đấthợp pháp khi Nhà nước thu hồi đất mà phải di chuyển cơ sở sản xuất, kinhdoanh thì được hỗ trợ 100% chi phí thực tế tháo dỡ, di chuyển, lắp đặt; trườnghợp di dời sớm so với thời gian thông báo tháo dỡ, di chuyển thì được tăngthêm 20%

- Hỗ trợ tái định cư đối với trường hợp thu hồi đất ở Nếu hộ gia đình,

cá nhân khi Nhà nước thu hồi đất ở phải di chuyển chỗ ở mà tự lo chỗ ở thìđược hỗ trợ một khoản tiền như sau:

+ Đối với các phường, thị trấn: 60.000.000 đồng/hộ;

+ Đối với các xã: 56.000.000 đồng/hộ

- Hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất: Hộ gia đình, cá nhân trực tiếpsản xuất nông nghiệp khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp từ 30% diện tíchđất nông nghiệp đang sử dụng trở lên thì được hỗ trợ 30kg gạo/tháng Thờigian hỗ trợ từ 6-36 tháng

- Hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm đối với trườnghợp thu hồi đất nông nghiệp: Mức hỗ trợ từ 1,5 đến 5 lần giá đất nông nghiệphoặc hỗ trợ một lần bằng một suất đất ở hoặc một căn hộ chung cư hoặc mộtsuất đất sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp

- Hỗ trợ khi thu hồi đất nông nghiệp trong khu dân cư bằng 20%-50%

giá đất ở trung bình của khu vực; đất vườn, ao không được công nhận là đất ởđược hỗ trợ từ 30%-70% giá đất ở của thửa đất đó Diện tích hỗ trợ không quá

5 lần hạn mức đất ở của địa phương

- Hỗ trợ khác: Ngoài việc hỗ trợ trên, căn cứ tình hình thực tế Chủ tịch Ủyban nhân dân cấp tỉnh quyết định biện pháp hỗ trợ khác để bảo đảm có chỗ ở,

ổn định đời sống và sản xuất cho người bị thu hồi đất

- Hỗ trợ khi thu hồi đất công ích của xã, phường, thị trấn: Mức hỗ trợ caonhất bằng mức bồi thường và giao UBND cấp tỉnh quy định [10][12][13];

d Chính sách tái định cư:

Người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất mà phải di chuyển chỗ ởthì được bố trí tái định cư bằng một trong các hình thức sau:

- Bồi thường bằng nhà ở

- Bồi thường bằng giao đất ở mới

- Bồi thường bằng tiền để tự lo chỗ ở mới

- Điều kiện bắt buộc đối với khu tái định cư

+ Khu tái định cư phải xây dựng phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sửdụng đất quy hoạch xây dựng, tiêu chuẩn và quy chuẩn xây dựng

+ Khu tái định cư phải được sử dụng chung cho nhiều dự án

+ Trước khi bố trí đất ở cho các hộ gia đình, cá nhân, khu tái định cư

phải được xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ đảm bảo đủ điều kiện cho người sửdụng tốt hơn hoặc bằng nơi ở cũ [10].

1.5.2 Những kết quả đạt được trong quá trình GPMB

Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong thời gian qua đã đạt đượccác kết quả khá khả quan:

- Đối tượng được bồi thường, hỗ trợ, tái định cư ngày càng được xác

định đầy đủ chính xác, phù hợp với tình hình thực tế của đất nước, giúp chocông tác quản lý đất đai của Nhà nước được nâng cao, người nhận đền bùcũng thấy thỏa đáng

- Mức bồi thường hỗ trợ ngày càng cao tạo điều kiện cho người dân bị

thu hồi đất có thể khôi phục lại tài sản bị mất Một số biện pháp hỗ trợ đãđược bổ sung và quy định rất rõ ràng, thể hiện được tinh thần đổi mới củaĐảng và Nhà nước nhằm giúp cho người dân ổn định về đời sống và sản xuất

- Việc bổ sung quy định về quyền tự thỏa thuận của các nhà đầu tư cần

đất với người sử dụng đất đã góp phần giảm sức ép cho các cơ quan hànhchính trong việc thu hồi đất

- Trình tự thủ tục tiến hành bồi thường hỗ trợ tái định cư đã giải quyếtđược nhiều khúc mắc trong thời gian qua, giúp cho các cơ quan nhà nước cóthẩm quyền thực hiện công tác bồi thường, tái định cư đạt hiệu quả

- Các địa phương bên cạnh việc thực hiện các quy định Luật đất đainăm 2003, các Nghị định hướng dẫn thi hành, đã dựa trên sự định hướngchính sách của Đảng và Nhà nước, tình hình thực tế tại địa phương để banhành các văn bản pháp luật áp dụng cho địa phương mình, làm cho công tácbồi thường, hỗ trợ, tái định cư được thực hiện hợp lý và đạt hiệu quả cao hơn.Chẳng hạn như: Quyết định 143/QĐ-UB sửa đổi bổ sung một số vấn đề vềbồi thường, hỗ trợ, tái định cư của UBND Thành phố Hồ Chí Minh ngày15/08/2007; Quyết định số 80/2005/QĐ-UB của UBND thành phố Hà Nội…

Do đã vận dụng các chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thỏa đáng nên

việc thu hồi đất tiến hành bình thường, mặc dù vẫn còn những khiếu nạinhưng con số này ít và không gây trở ngại đáng kể trong quá trình thực hiện.

- Nhận thức về tầm quan trọng, ý nghĩa nhân văn cũng như tính chấtphức tạp của vấn đề thu hồi đất, tái định cư của các nhà quản lý, hoạch địnhchính sách, của chính quyền địa phương được nâng lên Chính phủ đã cónhiều nỗ lực để tạo điều kiện vật chất và kỹ thuật trong việc bồi thường, hỗtrợ, tái định cư

Đội ngũ cán bộ làm công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có năng lực

và có nhiều kinh nghiệm ngày càng đông đảo; sự chia sẻ kinh nghiệm thựctiễn của công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư giữa các bộ, ban, ngành cócác dự án đầu tư ngày càng được mở rộng và có hiệu quả

Nhờ những cải thiện về quy định pháp luật về phương pháp tổ chức, vềnăng lực cán bộ thực thi giải phóng mặt bằng, tiến độ giải phóng mặt bằngtrong các dự án đầu tư gần đây đã được rút ngắn hơn so với các dự án cũ, gópphần giảm bớt tác động tiêu cực đối với người dân cũng như đối với dự án.Việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã giúp cho đất nước

ta xây dựng cơ sở vật chất, phát triển kết cấu hạ tầng, xây dựng khu chế xuất,khu công nghiệp, khu công nghệ cao, các dự án trọng điểm của Nhà nước,cũng như góp phần chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế, ổn định đời sống sản xuấtcho người có đất bị thu hồi

1.5.3 Về những tồn tại trong quá trình bồi thường hỗ trợ và tái định cư

Việc thu hồi đất để thực hiện các dự án đã góp phần rất quan trọng đểphát triển kinh tế - xã hội nhưng đây cũng là một trong những vấn đề phức tạp

và nổi cộm nhất trong công tác quản lý đất đai Mặc dù đã đổi mới nhiều vềchính sách để có thể đảm bảo lợi ích cho người bị mất đất cũng như cho cácđơn vị thu hồi đất để thực hiện dự án đầu tư nhưng hiện nay công tác GPMBvẫn còn tồn tại rất nhiều vấn đề mà chúng ta phải giải quyết:

- Đối với các dự án đầu tư sản xuất kinh doanh do không đáp ứng

được tiến độ đầu tư đặt ra vì vậy nhiều dự án đã mất cơ hội kinh doanh dẫnđến lãng phí nguồn vốn không nhỏ

- Đối với các dự án đầu tư không kinh doanh thời gian thi công kéo dàitiến độ thi công bị ngắt quãng đã gây ra sự lãng phí lớn và ảnh hưởng đếnchất lượng công trình

- Nhiều nơi mặc dù việc bồi thường GPMB được thực hiện chủ yếubằng các biện pháp hành chính đã dẫn tới sự khiếu kiện của nhân dân kéo dàikhông thể giải quyết được Nguyên nhân chính của những khiếu kiện đó vẫn

là người dân không thoả mãn với sự bồi thường của các chủ dự án hoặc sựđịnh giá bồi thường thiếu công bằng, không sát với thời điểm thực tế

- Việc tái định cư cho người bị mất đất và các hoạt động nhằm hỗ trợ

về ổn định đời sống cho những người bị ảnh hưởng do việc thực hiện dự ángây ra, khôi phục và cải thiện mức sống tạo điều kiện phát triển những cơ sởkinh tế và văn hoá - xã hội của họ và cộng đồng cũng đã được quan tâm Tuynhiên, trên thực tế những vấn đề này vẫn chưa được phản ánh đầy đủ và thoảđáng trong triển khai dự án xây dựng khu tái định cư để di dân giải phóng mặtbằng nhiều vấn đề đang đặt ra cần được xem xét như:

+ Một số khu tái định cư không đảm bảo điều kiện cơ sở hạ tầng tốithiểu như: hệ thống điện, nước, đường giao thông, trường, trạm xá… Từ đóảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của những người TĐC

+ Việc bố trí TĐC chưa quan tâm tới các yếu tố cộng đồng dân cư, cácnhóm họ, tập quán sinh hoạt sản xuất

- Mặc dù trong quá trình thực hiện công tác GPMB các chủ đầu tư đãtrú trọng tới việc hỗ trợ việc làm và ổn định đời sống nhưng đa số người dân

bị mất đất thường phải sống bằng nghề buôn bán nhỏ và sản xuất nôngnghiệp, trình độ dân trí thấp, không có khả năng tìm nghề nghiệp có thu nhập

ổn định do đó đời sống khó khăn, nhiều rủi ro

Vì vậy, trong bồi thường GPMB việc chuyển đổi nghề nghiệp phảiđược đặt ra như là trách nhiệm của Nhà nước và các chủ thể sử dụng đất saubồi thường đối với người dân bị mất đất Vì vậy, vấn đề tạo công ăn việc làm

cụ thể có thu nhập ổn định phải là mục tiêu của mọi dự án bồi thường GPMB,tạo điều kiện ổn định cuộc sống gia đình, ổn định xã hội từ đó tạo điều kiệnthúc đẩy nền kinh tế xã hội phát triển

Ngoài ra công tác phổ biến pháp luật đất đai và chính sách bồi thường,GPMB và TĐC của Hội đồng bồi thường cho người bị thu hồi đất tại các địaphương tính theo mặt bằng chung là chưa sát thực tế Phần lớn người dân rấtquan tâm đến chính sách bồi thường GPMB nhưng công tác tuyên truyền ởcác địa phương còn nhiều hạn chế, ở những vùng có trình độ dân trí cao thìkiến thức hiểu biết pháp luật, việc chấp hành các quy định của luật nghiêmminh và công tác GPMB đạt tiến độ và hiệu quả so với kế hoạch Trái lại, đốivới những vùng nông thôn, miền núi, vùng xa, hải đảo, do không có điều kiệntuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật, mặt bằng dân trí thấp dẫn đếnviệc GPMB gặp khó khăn

Chương 2 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 Địa điểm nghiên cứu

Đề tài được tiến hành trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ

2.2 Đối tượng nghiên cứu

Nghiên cứu công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng để thực hiện 3 dự

án trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ:

Chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng được áp dụng trên địa bànnghiên cứu

- Dự án đường Nguyễn Tất Thành đoạn C10-QL2

- Dự án hạ tầng hai bên đường Nguyễn Tất Thành

- Dự án xây dựng Quảng trường Hùng Vương và Trung tâm thương mạidịch vụ tổng hợp thành phố Việt Trì

3.2 Nội dung nghiên cứu

3.2.1 Nghiên cứu điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội của thành phố ViệtTrì ảnh hưởng tới công tác quản lý đất đai và công tác GPMB tại nơi nghiên cứu

3.2.2 Nghiên cứu tình hình sử dụng đất và chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất3.2.3 Nghiên cứu Luật đất đai, các văn bản chính sách có liên quan đếnviệc thu hồi đất, bồi thường GPMB ở trong nước (Trung ương, địa phương)

và ngoài nước

3.2.4 Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường GPMB khiNhà nước thu hồi và tác động của việc thu hồi tại một số dự án trên địabàn nghiên cứu

3.2.5 Đề xuất các giải pháp cần thực hiện trong thời gian tới nhằm ổn định

và nâng cao đời sống của người dân có đất bị thu hồi cả trong hiện tại và tươnglai

3.3 Phương pháp nghiên cứu

Để thực hiện được đề tài nghiên cứu chúng tôi sử dụng các phương

pháp nghiên cứu chủ yếu sau:

3.3.1 Phương pháp điều tra

- Thu thập số liệu thứ cấp:

Thu thập tài liệu, số liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế- xã hội củathành phố Việt Trì từ các cơ quan nhà nước và các sở, ngành: TN&MT, Nôngnghiệp và Phát triển nông thôn, Cục thống kê, Tài chính, Kế hoạch và đầu tư,các phòng, ban của thành phố Việt Trì,

- Điều tra phỏng vấn:

- Điều tra, khảo sát thực địa về tình hình thu hồi đất của thành phố + Điều tra, phỏng vấn trực tiếp lãnh đạo Ban bồi thường GPMB vàphát triển quỹ đất thành phố và Chủ tịch UBND và cán bộ địa chính xã,phường thuộc địa bàn nghiên cứu

+ Điều tra hộ gia đình, cá nhân có đất bị thu hồi: Để thu thập các thôngtin liên quan tới tình hình đời sống, lao động, việc làm, thu nhập của người dân

có đất bị thu hồi thuộc phạm vi nghiên cứu chúng tôi sử dụng phiếu điều tra(tiến hành điều tra ngẫu nhiên các đối tượng bị thu hồi vàcán bộ tại 03 Dự án)

+ Tổng số phiếu điều tra: 150 phiếu.

3.3.2 Phương pháp thống kê, phân tích, xử lý số liệu

Trên cơ sở các số liệu thu thập được, chúng tôi tiến hành thống kê,phân loại theo các nhóm, nhập dữ liệu và xử lý số liệu để từ đó mô tả, sosánh, phân tích và dự báo, đánh giá cho các kết quả nghiên cứu, các số liệuthống kê xử lý bằng phần mềm EXCEL

3.3.3 Phương pháp chuyên gia

Tham khảo ý kiến các chuyên gia, các cán bộ lãnh đạo các cấp, các nôngdân sản xuất và tổ chức đời sống có hiệu quả cao sau khi bị thu hồi đất quaphỏng vấn trực tiếp theo các chủ đề nghiên cứu, xin ý kiến về các giải pháp vàmong muốn, nguyện vọng của người dân để nắm bắt tình hình rộng hơn so với

nội dung các phiếu điều tra;

Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 3.1 Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ

3.1.1 Khái quát về điều kiện tự nhiên của thành phố Việt Trì

3.1.1.1 Vị trí địa lý

Thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ nằm ở Vĩ độ Bắc từ 21016'21" đến

21024'28", Kinh độ Đông từ 105017'24" đến 105027'28" cách thủ đô Hà Nội80km về phía Tây Bắc, là nơi hợp lưu của 3 con sông lớn (Sông Lô, sôngHồng, sông Đà) Địa giới hành chính gồm có:

- Phía Bắc giáp huyện Phù Ninh

- Phía Đông giáp huyện Lập Thạch tỉnh Vĩnh Phúc (qua sông Lô)

- Phía Nam giáp huyện Vĩnh Tường tỉnh Vĩnh Phúc

- Phía Tây giáp huyện Lâm Thao và huyện Ba Vì tỉnh Hà Tây

Thành phố Việt Trì là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá, khoa học kỹthuật của tỉnh Phú Thọ và là Thành phố trung tâm vùng Tây Đông Bắc cótuyến Quốc lộ II (Hà Nội - Hà Giang sang Vân Nam - Trung Quốc), Quốc lộ32C (Hà Nội - Yên Bái), có tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai, đường sông

Hà Nội ngược Hà Giang theo sông Lô và Lào Cai theo sông Hồng…

Tóm lại Việt Trì năm ở địa thế thuận lợi cho phát triển kinh tế xã hội và

an ninh Quốc phòng tạo sự thúc đẩy kinh tế xã hội không chỉ của tỉnh PhúThọ mà còn có tác động lớn đến cả vùng Tây Đông Bắc và nhất là đối với cáchuyện phía Tây của tỉnh Phú Thọ

3.1.1.2 Địa hình, địa mạo

Việt Trì thành phố ngã ba sông, là vùng chuyển tiếp giữa đồng bằng lêntrung du miền núi thấp nên địa hình khá đa dạng, gồm có cả vùng núi, vùng đồithấp, đồng bằng và các chân ruộng trũng, địa hình được chia làm 4 loại chính:

- Vùng núi cao: Nằm ở phía Tây Bắc thuộc xã Hy Cương (khu vực

Đền Hùng)

- Vùng đồi thấp: Địa hình này khá phổ biến nằm rải rác ở khắp thành

phố Việt Trì, độ cao trung bình của các đồi này từ 50-70m, độ dốc sườn đồi từ

80-150

- Vùng Đồng bằng: Được trải dài theo hai triền sông Hồng và sông Lô

thuộc các xã Thuỵ Vân, Minh Nông, Minh Phương, Sông Lô, Phượng Lâu,Dữu Lâu, Bạch Hạc, Bến Gót…

- Vùng thấp trũng: Được hình thành xen kẽ giữa các quả đồi thấp và

phân bố không đồng đều, cao độ khu vực này thường < 10m, như đầm Cả,đầm Mai (Tiên Cát), đầm Nước (Chu Hoá), Hồ Láng Bồng (Thuỵ Vân)…

Như vậy địa hình của thành phố Việt Trì khá đa dạng có sự kết hợpgiữa nhiều kiểu địa hình khác nhau đó vừa là những khó khăn nhưng cũngđem đến những thuận lợi không nhỏ trong việc đầu tư phát triển kinh tế xã hộiđặc biệt là xây dựng thành phố Việt Trì trở thành thành phố lễ hội

3.1.1.3 Các nguồn tài nguyên

- Tài nguyên đất.

Thành phố Việt Trì có tổng diện tích tự nhiên là 10644,75ha, chiếm3,02% diện tích tự nhiên của tỉnh Phú Thọ Đất đai của Việt Trì theo nguồngốc phát sinh được chia làm 6 loại chính sau:

1 Đất phù sa của sông Hồng, sông Lô 2974,20 27,94

3 Đất Feralit phát triển trên đá Gnai xen Fecmatit 2024,80 19,02

4 Đất Feralit phát triển trên phù sa cổ 1013,00 9,52