NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG PHẠM THỊ VIỆT HÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP LỚN TẠI NGÂN HÀNG CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HÀ NỘI – 2010 NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN NGÂN HÀNG PHẠM THỊ VIỆT HÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP LỚN TẠI NGÂN HÀNG CƠNG THƯƠNG VIỆT NAM Chun ngành: Kinh tế tài – Ngân hàng Mã số: 60 31 12 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Quốc Việt HÀ NỘI – 2010 Lời cam đoan Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu nêu luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết luận văn trung thực chưa công bố cơng trình khác Phạm Thị Việt Hà BẢNG CHỮ VIẾT TẮT NHNN: Ngân hàng Nhà nước; NHTM: Ngân hàng thương mại; NHNNg: Ngân hàng nước ngoài; NHCT: Ngân hàng Thương mại cổ phần Công thương Việt Nam; TMCP: Thương mại cổ phần; KBNN: Kho bạc nhà nước; DNNN: Doanh nghiệp nhà nước; DNNQD: Doanh nghiệp quốc doanh; ĐTNN: Đầu tư nước ngoài; 10.VĐTNN: Vốn đầu tư nước ngoài; 11.TW: Trung ương; 12.KH: Khách hàng; 13.DN: Doanh nghiệp; 14 KHL: Khách hàng lớn; 15.DNL: Doanh nghiệp lớn; 16.TNHH: Trách nhiệm hữu hạn; 17.CP: Cổ phần; 18.TCT: Tổng công ty DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Kết huy động vốn NHCT; Bảng 2.2: Tỡnh hỡnh sử dụng vốn NHCT; Bảng 2.3: Cơ cấu tốc độ tăng trưởng dư nợ NHCT; Bảng 2.4: Doanh số bảo lónh NHCT; Bảng 2.5: Thu nhập, lợi nhuận NHCT; Bảng 2.6: Cơ cấu khỏch hàng theo loại hỡnh doanh nghiệp; Bảng 2.7: Cơ cấu khỏch hàng theo ngành kinh tế; Bảng 2.8: Doanh số toỏn tiền điện qua ATM; Bảng 2.9: Bảng sử dụng dịch vụ ODA; 10.Bảng 2.10: Bảng quan hệ tớn dụng khỏch hàng; 11.Bảng 2.11: Dư nợ khỏch hàng lớn theo loại hỡnh doanh nghiệp; 12.Bảng 2.12: Dư nợ khỏch hàng lớn theo nhúm ngành kinh tế; 13.Bảng 2.13: Dư nợ khỏch hàng lớn theo thời hạn loại tiền; 14.Bảng 2.14: Dư nợ khỏch hàng lớn theo biện phỏp bảo đảm MỤC LỤC Trang DANH MỤC CHỮ VIẾT TẲT DANH MỤC BẢNG BIỂU PHẦN MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP LỚN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 Ngân hàng thương mại hoạt động cho vay Ngân hàng thương mại 1.1.1 Khái niệm, nghiệp vụ NHTM 1.1.2 Tín dụng NHTM 1.2 Doanh nghiệp lớn kinh tế 1.2.1 Khái niệm, đặc điểm doanh nghiệp lớn 1.2.2 Ưu thế, hạn chế doanh nghiệp lớn 10 1.2.3 Vai trò doanh nghiệp lớn kinh tế 11 1.3 Tín dụng Ngân hàng thương mại khách hàng doanh nghiệp lớn 12 1.3.1 Các hình thức cấp tín dụng NHTM khách hàng DNL 12 1.3.2 Vai trị tín dụng ngân hàng khách hàng DNL 14 1.4 Nâng cao chất lượng tín dụng khách hàng doanh nghiệp lớn 17 1.4.1 Khái niệm chất lượng tín dụng ngân hàng 17 1.4.2 Các tiêu đánh giá chất lượng tín dụng Ngân hàng 18 1.4.3 Các nhân tố ảnh hưởng chất lượng tín dụng Ngân hàng 19 1.5 Kinh nghiệm ngân hàng nước ngồi tín dụng khách hàng DNL bải học kinh nghiệm với NHTM Việt Nam 25 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP LỚN TẠI NH TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM 31 2.1 Khái quát Ngân hàng Cơng thương 31 2.1.1 Q trình hình thành phát triển NHCT 31 2.1.2 Tổng quan tình hình hoạt động kinh doanh NHCT 35 2.2 Thực trạng tín dụng khách hàng DNL Ngân hàng Công thương 39 2.2.1 Công tác tổ chức, quản lý sách khách hàng DNL 39 2.2.2 Tình hình tín dụng với khách hàng DNL 46 2.3 Đánh giá chất lượng tín dụng khách hàng DNL NHCT 53 2.3.1 Tình hình thực số biện pháp nâng cao chất lượng tín dụng DNL kết đạt 57 2.3.2 Một số hạn chế nguyên nhân 60 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG DNL TẠI NGÂN HÀNG CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM 65 3.1 Xu hướng phát triển DNL Việt Nam 65 3.1.1 Triển vọng kinh tế Việt Nam 66 3.1.2 Triển vọng ngành ngân hàng 66 3.1.3 Xu hướng phát triển DNL Việt Nam 67 3.2 Định hướng nâng cao chất lượng tín dụng NHCT 69 3.2.1 Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh NH CTVN 69 3.2.2 Định hướng nâng cao chất lượng tín dụng khách hàng DNL 72 3.3 Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng khách hàng DNL NHCT 73 3.3.1 Xây dựng quy trình cấp tín dụng khách hàng lớn chiến lược, có uy tín 73 3.3.2 Giải pháp sách huy động vốn để tăng cường nguồn vốn phục vụ nâng cao chất lượng tín dụng 74 3.3.3 Tiếp tục trọng phát triển khách hàng đa dạng hóa hoạt động tín dụng 75 3.3.4 Tiếp tục đổi tổ chức quản lý tín dụng; Xây dựng hồn thiện chể chế, sách tín dụng DNL 76 3.3.5 Nâng cao lực cán tín dụng 78 3.3.6 Tăng cường biện pháp hỗ trợ 79 3.4 Một số kiến nghị 80 3.4.1 Kiến nghị với Nhà nước 80 3.4.2 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước 81 KẾT LUẬN 82 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Tín dụng hoạt động quan trọng NHTM Ý nghĩa to lớn hoạt động khơng cung ứng nguồn vốn lớn cho kinh tế mà thể ở: tồn phát triển khách hàng, đặc biệt công ty, doanh nghiệp lớn Bởi đối tượng cấp tín dụng, doanh nghiệp lớn đối tượng Ngân hàng thương mại đặc biệt trọng nhu cầu vốn khối lượng vay lớn, lực sử dụng vốn tương đối tốt so với đối tượng khách hàng khác Một thực tế diễn xuất ngày nhiều Ngân hàng thương mại cổ phần, Ngân hàng nước ngoài…trong gia tăng số lượng khách hàng lớn không nhiều dẫn đến việc Ngân hàng thương mại cạnh tranh khốc liệt để dành giật thị trường tín dụng giàu tiềm Trong kể đến việc đua lãi suất ngân hàng với thời gian qua Ngoài cạnh tranh phương diện lãi suất, Ngân hàng thương mại đưa hàng loạt chiến lược thu hút khách hàng như: Chương trình hậu mãi, chăm sóc khách hàng, ưu đãi với khách hàng thân thiết, nâng cao chất lượng phục vụ, đa dạng hóa sản phẩm hình thức hoạt động, mở rộng thêm chi nhánh điểm giao dịch… Áp lực cạnh tranh ngân hàng với đòi hỏi ngân hàng phải có phương án hiệu để giữ chân khách hàng truyền thống đồng thời thu hút thêm khách hàng mới, mà phương án hiệu nâng cao chất lượng tín dụng phục vụ khách hàng Nhận thức tầm quan trọng vấn đề này, Ngân hàng Công thương Việt Nam (nay Ngân hàng thương mại Cổ phần Công thương Việt Nam) đưa nhiều biện pháp để nâng cao mở rộng tín dụng ngân hàng doanh nghiệp lớn Ngân hàng Công thương Việt Nam thành lập riêng phận tín dụng theo dõi quản lý tín dụng; xây dựng bước hồn chỉnh biện pháp, quy trình nghiệp vụ tín dụng doanh nghiệp lớn… để đáp ứng nhu cầu vốn cho doanh nghiệp Điều đem lại kết đáng kể năm qua là: tín dụng doanh nghiệp chiếm tỷ trọng chủ yếu dư nợ Ngân hàng Công thương Việt Nam chiếm thị phần đáng kể so với Ngân hàng thương mại khác nước Tuy nhiên, bên cạnh kết đạt được, hoạt động tín dụng nói chung tín dụng khách hàng doanh nghiệp lớn nói chung tồn nhiều hạn chế, nhược điểm thủ tục phức tạp, quy trình chưa hồn thiện, lực cán hạn chế….phần làm giảm số lượng khách hàng cũ khách hàng e ngại tiếp cận… Trong bối cảnh tình hình kinh tế giới nhiều diễn biến phức tạp qua đại khủng hoảng từ năm 2008, kinh tế nước bị tác động mạnh, Ngân hàng Công thương Việt Nam đứng trước nhiều hội không tránh khỏi khó khăn, thách thức hoạt động tín dụng Vì vậy, để tồn tại, phát triển nâng cao lực cạnh tranh nước tiến tới có vị khu vực giới, đòi hỏi Ngân hàng Cơng thương Việt Nam phải tìm biện pháp để nâng cao chất lượng tín dụng đối tượng Nhằm góp phần giải yêu cầu nói trên, tác giả chọn đề tài “Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng khách hàng doanh nghiệp lớn Ngân hàng Công thương Việt Nam” làm đề tài luận văn Mục đích nghiên cứu đề tài Mục đích nghiên cứu đề tài sở làm rõ vấn đề lý luận đánh giá thực trạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp lớn Ngân hàng Công thương Việt Nam để đưa giải pháp, kiến nghị nâng cao chất lượng tín dụng đối tượng khách hàng Ngân hàng Công thương Việt Nam Đối tượng phạm vi nghiên cứu đề tài  Đối tượng nghiên cứu: chất lượng tín dụng khách hàng doanh nghiệp lớn Ngân hàng Công thương Việt Nam  Phạm vi nghiên cứu: đề tài nghiên cứu chất lượng tín dụng khách hàng doanh nghiệp lớn Ngân hàng Công thương Việt Nam từ năm 2006 đến Phương pháp nghiên cứu Đề tài thực dựa sở phương pháp: Phương pháp logíc; Phương pháp thống kê; Phương pháp so sánh Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, đề tài kết cấu thành chương: Chương 1: Một số vấn đề tín dụng khách hàng doanh nghiệp lớn ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng tín dụng khách hàng doanh nghiệp lớn Ngân hàng Công thương Việt Nam Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng khách hàng doanh nghiệp lớn Ngân hàng Cơng thương Việt Nam PHỤ LỤC Tiêu chí phân loại doanh nghiệp lớn số quốc gia Quốc gia Nhật Bản Mỹ Ngành Vốn Chế tác >300 >300 triệu yên Bán buôn >100 >100 triệu yên Tất ngành >500 EU Dịch vụ Thái Lan Bán buôn Singapore Tất ngành Canada >200 >60 triệu bath >200 >15 triệu đô la Singapore >500 Khai thác XD >300 Indonexia Đài loan Doanh thu >27 triệu EUR >250 Australia Hàn Quốc Số lao động >20.000 CAD >15 triệu USD >100.000 USD Công nghiệp, XD >50 Nguồn: Bộ kế hoạch đầu tư 85 >15 triệu USD >500.000 USD PHỤ LỤC Mạng lưới hoạt động NHCT qua năm Đơn vị: địa điểm Chỉ tiêu 2006 2007 2008 2009 Số chi nhánh NHCT 136 137 140 149 Số phòng giao dịch 143 151 175 689 Số ngân hàng đại lý NHCT 733 740 850 850 Nguồn: Báo cáo NHCT 86 Bảng 2.1 Kết huy động vốn NHCT Đơn vị: tỷ đồng Chỉ tiêu 2005 2006 2007 2008 2009 108.605 126.624 146.240 174.905 183.650 Tiền gửi doanh nghiệp 38.667 44.879 73.149 87.452 92.188 Nội tệ 36.544 41.368 63.803 76.083 78.360 2.123 3.511 9.346 11.369 13.828 Tiền gửi dân cư 44.428 52.773 55.091 67.670 75.213 Nội tệ 27.492 32.172 31.654 40.602 56.410 Ngoại tệ 16.936 20.601 23.437 27.068 18.803 Huy động khác 25.510 28.972 18.000 19.783 16.249 Nguồn vốn huy động Ngoại tệ Nguồn: Báo cáo thường niên NHCT qua năm Bảng 2.2 Tình hình sử dụng vốn NHCT Ðơn vị: tỷ đồng Chỉ tiêu Tổng tài sản có 2005 2006 2007 2008 2009 116.373 135.363 172.000 193.590 203.421 75.886 80.152 101.282 120.752 163.140 + Cho vay ngắn hạn 44.641 47.329 63.808 70.124 93.342 + Cho vay trung dài hạn 31.245 31.388 37.474 50.628 67.798 13.607 17.394 37.404 40.959 38.978 310 445 684 907 1.303 - Dư nợ cho vay - Đầu tư vào chứng khốn - Góp vốn, mua cổ phần Trong nợ xấu 3.582 3.006 1.039 2.186 2.192 - Tỷ lệ cho vay/tổng tài sản có (%) 65,2 59,2 58,0 62,3 80,19 - Tỷ lệ nợ xấu/dư nợ cho vay (%) 4,0 3,7 1,0 1,8 1,3 28,3 16,3 27,0 12,5 13,7 Tăng trưởng tổng tài sản NHCT (%) Nguồn: Báo cáo thường niên NHCT qua năm 87 Bảng 2.3 Cơ cấu tốc độ tăng trưởng dư nợ NHCT Đơn vị: tỷ đồng 2006 Chỉ tiêu Số tiền 2007 Tỷ trọng Số tiền % Tổng dư nợ 91.786 2008 Tỷ trọng Số tiền 2009 Tỷ trọng % 101.282 Số tiền % 120.752 Tỷ trọng % 163.140 Dư nợ theo thời hạn cho vay 91.786 100 101.282 100 120.752 100 163.140 100 - Cho vay ngắn hạn 53.235 57,9 51.778 51,1 70.124 58,1 91.158 55,9 - Cho vay trung dài hạn 29.486 40,1 34.420 37,5 40.707 40,1 69.516 42,6 - Chiết khấu CTCG 1.010 1,1 1.468 1,4 293 0,24 563 0,4 - Cho thuê tài 1.377 1,5 1.673 1,6 736 0,60 821 0,5 - Cho vay khác 2.754 3,0 1.746 5,8 1.057 0,86 1.082 0,6 Dư nợ theo khu vực kinh tế 91.786 100 101.282 100 120.752 100 163.140 100 - Khu vực nhà nước 31.207 34,0 21.888 21,6 42.960 35,58 54.535 33,43 - Khu vực phi nhà nước 60.579 66,0 79,394 78,4 77.792 64,42 108.605 66,57 Dư nợ theo loại tiền 91.786 100 101.282 100 120.752 100 163.140 100 - VND 74.346 81,0 83.509 82,4 100.224 83 130.512 80 - Ngoại tệ qui đổi 17.440 19,0 17.773 17,6 20.528 17 32.628 20 Nguồn: Báo cáo thường niên NHCT qua năm 88 Bảng 2.4 Doanh số bảo lónh Ngõn hà ng Cụng thương Việt nam Đơn vị: triệu USD Doanh số bảo lãnh 2007 2008 Nhập 768,4 115,26 121 Trong nước 10,05 11,8 11,8 Tái bảo lãnh 5,12 6,3 5,72 783,57 133,36 138,52 Tổng cộng 2009 Nguồn: Báo cáo thường niên NHCT qua năm 89 Bảng 2.5: Thu nhập, lợi nhuận NHCT Đơn vị: tỷ đồng Chỉ tiêu Thu từ phí dịch vụ Thu nhập từ lãi Thu khác Tổng thu nhập Lợi nhuận 2005 2006 2007 2008 Ước 2009 170 375 421 438 544 3.526 4.835 11.022 12.769 9.951 446 429 4.898 664 501 4.142 5.639 16.342 8.684 5.465 514 617 850 1.804 2.403 Nguồn: Báo cáo thường niên NHCT qua năm 90 Bảng 2.6: Cơ cấu khách hàng theo loại hình doanh nghiệp: TT Thành phần kinh tế Khách hàng tiền gửi Khách hàng tiền vay Số KH Tỷ trọng Số KH Tỷ trọng DNNN Trung Ương 513 8,4% 209 12,8% DNNN Địa phương 615 10,0% 104 6,4% Cty TNHH Nhà nước 287 4,7% 91 5,6% Cty cổ phần Nhà nước (chi phối) 725 11,8% 306 18,8% Cty TNHH (tư nhân) 1.343 21,9% 369 22,7% Cty cổ phần khác 1.483 24,2% 434 26,6% DN tư nhân 32 0,5% 0,2% Cty hợp danh 190 3,1% 29 1,8% DN có vốn đầu tư nước 363 5,9% 68 4,2% 10 Kinh tế tập thể 67 1,1% 0,4% 11 Kinh tế cá thể 78 1,3% 0 12 Đối tượng khác 433 7,1% 0,6% 6.129 100% 1.629 100% Tổng Nguồn: Báo cáo thường niên NHCT qua năm 91 Bảng 2.7: Cơ cấu khách hàng theo ngành kinh tế: TT Ngành kinh tế Khách hàng tiền gửi Khách hàng tiền vay Số KH Tỷ trọng Số KH Tỷ trọng 1.173 19,1% 334 20,5% 325 5,3% 152 9,3% 1.399 22,8% 601 36,9% Xây dựng SX PP điện, khí đốt nước CN chế biến CN khai thác mỏ Thương mại, dịch vụ 646 10,5% 219 13,4% Vận tải, kho bãi TT liên lạc 467 7,6% 111 6,8% Các ngành kinh tế khác 2.119 34,6% 212 13,0% 6.129 100% 1.629 100% Tổng Nguồn: Báo cáo Phịng KHDNL-NHCT 92 Bảng 2.8: Doanh số tốn tiền điện qua ATM Đơn vị: đồng TT Địa bàn triển khai Số giao dịch Giá trị giao dịch 2007 2008 2009 2007 2008 2009 Hà Nội 106 123 1.589.198 54.237.480 59.490.336 Đà Nẵng 29 281 415 6.081.977 57.609.805 120.170.100 Bình Thuận 21 120 143 8.493.903 30.559.683 40.902.556 TP HCM 100 4.874 6.727 42.752.545 Đồng Nai 216 584 87.197.176 291.455.254 Gia Lai 93 195 15.980.151 44.432.416 Lâm Đồng 0 0 768.322 Bình Dương 0 0 31.641.749 156 5.690 8.194 58.917.623 Tổng 1.776.372.138 2.800.306.922 2.021.956.433 3.389.167.655 Nguồn: Báo cáo Phòng KHDNL-NHCT 93 Bảng 2.9: Bảng sử dụng dịch vụ ODA Đơn vị: triệu USD TT Tên dự án Dự án xây dựng đường cao tốc TP Hồ Chí Minh, Long Thành, Dầu Giây Khoản vay hỗ trợ thực chương trình giảm nghèo V (cụm chương trình), Tiểu chương trình Khu vực hỗ trợ chương trình giảm nghèo V (tiểu chương trình 2) đồng tài trợ PRSC Dự án xây dựng hệ thống thoát nước xử lý nước thải TP.Long Xuyên Dự án xây dựng hệ thống thoát nước xử lý nước thải Thị xã Châu Đốc Dự án bâng cao chất lượng, an tồn sản phẩm nơng nghiệp phát triển chương trình khí sinh học Cơ quan quản lý dự án Đơn vị tài trợ Công ty VEC ADB 410,2 ADB 25,0 ADB 100,0 Hàn Quốc 46,0 Na Uy 8,58 Bộ NN & PTNT ADB 95,0 Công ty Điện nước AG Công ty Điện nước AG Số tiền tài trợ Dự án đầu tư phát triển địa phương Bộ Tài Chính WB 190,0 Dự án phát triển lượng tái tạo Bộ Công Thương WB 5,0 Nguồn: Phòng KHDNL-NHCT Việt Nam 94 Bảng 2.10: Bảng quan hệ tín dụng khách hàng Đơn vị: tỷ đồng TT Nhóm khách hàng Năm 2008 Tăng/giảm (+/-) 31/10/2009 Số tuyệt đối % DN lớn 54.406 78.949 24.543 45,1% DN VVN 38.720 46.266 7.546 16,3% Cá nhân 26.834 35.614 8.780 32,7% 119.960 160.829 40.869 +31,1% Tổng Nguồn: Báo cáo Phòng KHDNL-NHCT 95 Bảng 2.14: Dư nợ khách hàng lớn theo biện pháp bảo đảm Đơn vị: tỷ đồng Chỉ tiêu Bảo đảm phần Bảo đảm tồn Khơng có bảo đảm Tổng 2008 31/10/09 2008 31/10/09 2008 31/10/09 2008 31/10/09 Ngắn hạn 7.871 13.021 5.671 10.585 10.219 12.432 23.761 36.038 Trung hạn 2.062 1.456 3.909 5.520 487 901 6.459 7.878 Dài hạn 5.218 9.169 9.760 19.100 9.208 6.764 24.186 35.033 Tổng 15.152 23.646 19.340 35.206 19.914 20.097 54.406 78.949 Tỷ trọng/Tổng DN 27,8% 30% 35,5% 44,6% 36,6% 25,4% 100% 100% Nguồn: Báo cáo Phòng KHDNL-NHCT 96 PHỤ LỤC Quy mô doanh thu, lợi nhuận Khách hàng DNL Năm 2007 Doanh thu Năm 2008 Số KH Tỷ lệ Số KH Tỷ lệ Dưới 100 tỷ đồng 273 33% 218 26% Từ 100 - 1.000 tỷ đồng 423 51% 456 55% Từ 1.000 - 5.000 tỷ đồng 109 13% 119 14% Từ 5.000 - 10.000 tỷ đồng 1% 17 2% Trên 10.000 tỷ đồng 14 2% 17 2% Tổng 100% Lợi nhuận sau thuế 100% Năm 2007 Năm 2008 Số KH Tỷ lệ Số KH Tỷ lệ