BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO - BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG DƯƠNG THỊ ÁNH NGỌC H P THỰC TRẠNG STRESS CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ PHÚ YÊN NĂM 2018 VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN U H LUẬN VĂN THẠC SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG MÃ SỐ CHUYÊN NGÀNH: 60.72.03.01 HÀ NỘI, 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO - BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG DƯƠNG THỊ ÁNH NGỌC H P THỰC TRẠNG STRESS CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ PHÚ YÊN NĂM 2018 VÀ MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN U LUẬN VĂN THẠC SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG H MÃ SỐ CHUYÊN NGÀNH: 60.72.03.01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS Đinh Thị Phương Hòa TS Trương Quang Tiến HÀ NỘI, 2018 i MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT iii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU iv TÓM TẮT NGHIÊN CỨU v ĐẶT VẤN ĐỀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CHƯƠNG TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Khái niệm stress 1.2 Những biểu stress 1.3 Nguyên nhân stress H P 1.3.1 Nguyên nhân khách quan cụ thể gây stress 1.3.2 Nguyên nhân chủ quan – cá nhân 1.4 Ảnh hưởng stress 1.5 Thực trạng stress sinh viên Y khoa giới Việt Nam 11 1.5.1 Thực trạng stress sinh viên Y khoa giới 11 1.5.2 Thực trạng stress sinh viên Y, Dược Việt Nam 11 1.6 Một số yếu tố liên quan đến stress sinh viên 12 U 1.6.1 Yếu tố đặc điểm cá nhân 12 1.6.2 Yếu tố gia đình 13 1.6.3 Yếu tố trường học 14 1.6.4 Yếu tố xã hội 15 1.6.5 Yếu tố lối sống hành vi 16 H 1.7 Công cụ sử dụng nghiên cứu stress học sinh - sinh viên 16 1.8 Giới thiệu địa bàn nghiên cứu 18 CHƯƠNG ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 21 2.1 Đối tượng nghiên cứu 21 2.2 Thời gian địa điểm nghiên cứu 21 2.3 Thiết kế nghiên cứu 21 2.4 Cỡ mẫu 21 2.5 Phương pháp chọn mẫu 22 2.6 Các biến số nghiên cứu, thước đo tiêu chuẩn đánh giá 22 2.6.1 Các biến số nghiên cứu (phụ lục 3) 22 2.6.2 Bộ công cụ: 22 2.6.3 Tiêu chuẩn đánh giá Stress 23 2.7 Phương pháp thu thập số liệu 24 2.7.1 Thu thập số liệu: 24 ii 2.7.2 Tổ chức thu thập thông tin 24 2.8 Xử lý phân tích số liệu 26 2.9 Đạo đức nghiên cứu 26 2.10 Sai số biện pháp khắc phục 26 2.10.1 Sai số 26 2.10.2 Biện pháp khắc phục 27 CHƯƠNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 28 3.1 Thông tin chung đối tượng nghiên cứu 28 3.2 Thực trạng stress sinh viên 33 3.3 Một số yếu tố liên quan đến thực trạng stress sinh viên 36 CHƯƠNG BÀN LUẬN 46 H P 4.1 Thực trạng stress sinh viên hệ cao đẳng 46 4.2 Một số yếu tố liên quan đến tình trạng stress sinh viên hệ cao đẳng Trường Cao đẳng Y Tế Phú Yên 48 4.2.1 Các yếu tố cá nhân 48 4.2.2 Các yếu tố gia đình 49 4.2.3 Các yếu tố xã hội 50 4.2.4 Các yếu tố lối sống hành vi 50 U 4.3 Bàn luận công cụ 51 4.4 Ưu điểm hạn chế nghiên cứu 51 4.4.1 Ưu điểm nghiên cứu 51 4.4.2 Hạn chế nghiên cứu 52 H KẾT LUẬN 53 Thực trạng stress sinh viên 53 Một số yếu tố liên quan đến stress sinh viên 53 KHUYẾN NGHỊ 54 Đối với sinh viên 54 Đối với nhà trường 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO 55 PHỤ LỤC 60 KẾ HOẠCH THỰC HIỆN 81 BẢNG DỰ TRÙ KINH PHÍ 85 iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ĐTNC : Đối tượng nghiên cứu ĐTV : Điều tra viên HSSV : Học sinh, sinh viên SKTT : Sức khỏe tinh thần THCS : Trung học sở THPT : Trung học phổ thông TP HCM : Thành phố Hồ Chí Minh H U H P iv DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 3.1 Một số đặc điểm nhân học lối sống ĐTNC 31 Bảng 3.2 Đặc điểm ngành học, năm học, kết học tập ĐTNC 32 Bảng 3.3 Đặc điểm gia đình ĐTNC 33 Bảng 3.4 Quan hệ xã hội ĐTNC 34 Bảng 3.5 Đặc điểm hành vi lối sống ĐTNC 35 Bảng 3.6 Mức độ stress sinh viên 37 Bảng 3.7 Tỷ lệ stress sinh viên theo ngành năm học 37 H P Bảng 3.8 Mức độ stress theo ngành năm học 38 Bảng 3.9 Mức độ stress nam nữ 39 Bảng 3.10 Mối liên quan stress đặc điểm nhân sinh viên 41 Bảng 3.11 Mối liên quan stress ngành học, năm học, kết học tập sinh viên 42 U Bảng 3.12 Mối liên quan stress với nghề nghiệp học vấn cha mẹ 43 Bảng 3.13 Mối liên quan stress với đặc điểm gia đình 44 H Bảng 3.14 Mối liên quan stress với thời gian học áp lực thi cử sinh viên 45 Bảng 3.15 Mối liên quan stress môi trường học tập 46 Bảng 3.16 Mối liên quan stress áp lực tiếp xúc với bệnh nhân dịch tiết bệnh nhân 47 Bảng 3.17 Mối liên quan stress mối quan hệ với Thầy, Cô, bạn bè 48 Bảng 3.18 Mối liên quan stress với đặc điểm xã hội 48 Bảng 3.19 Mối liên quan stress với lối sống hành vi sức khỏe 49 v TÓM TẮT NGHIÊN CỨU Stress có xu hướng tăng học sinh, sinh viên, đặc biệt với sinh viên trường Y khoa với chương trình học căng thẳng lý thuyết thực tập bệnh viện Nghiên cứu “Thực trạng stress sinh viên Trường Cao đẳng Y tế Phú Yên năm 2018 số yếu tố liên quan” thực nhằm mô tả thực trạng stress xác định yếu tố liên quan sinh viên trường Cao đẳng Y tế Phú Yên Sử dụng phương pháp nghiên cứu cắt ngang có phân tích định lượng với công cụ phiếu điều tra thiết kế bao gồm thang đo DASS 21 đánh giá thực trạng stress bảng tìm hiểu yếu tố liên quan đến nguy mắc stress Đối tượng nghiên cứu H P 355 sinh viên thuộc ngành điều dưỡng dược, thời gian nghiên cứu từ tháng 01/2018 đến tháng 6/2018 Kết cho thấy tỷ lệ mắc stress sinh viên cao đẳng trường 50,1% (nữ: 52,5% nam: 37%) Tỷ lệ cao sinh viên năm thứ (65,1%); sinh viên năm thứ thứ 42,3% 41,7% Sinh viên ngành Điều dưỡng có tỷ lệ mắc cao U ngành Dược (54,4% so với 48,9%) Các yếu tố liên quan có ý nghĩa thống kê với stress gồm: Sinh viên nữ, sinh viên có sức khỏe khơng tốt sinh viên có mức sinh hoạt phí thấp có nguy bị stress cao (OR là: 1,9; 2,1 3,1) Sinh viên năm thứ H có nguy stress cao gấp 2,6 so với năm thứ Chơi thể thao đặn giảm nguy stress (OR = 0,38) Khơng có người thân chia sẻ gặp khó khăn có nguy stress cao từ 1,5-1,7 lần Dựa vào kết nghiên cứu, khuyến nghị sinh viên cần xây dựng kế hoạch học tập hợp lý, cân đối học tập với hoạt động thể dục, thể thao Trang bị kiến thức, kỹ giao tiếp thực tập sở y tế Chia sẻ, tâm với bạn bè người thân, thầy cô gặp vấn đề khó khăn Nhà trường cần quan tâm sinh viên nữ, sinh viên năm điều kiện học tập sinh hoạt, đồng thời phối hợp với sở y tế để xây dựng chương trình thực tập, phân cơng lịch trực lịch học phù hợp cho sinh viên Có tổ chức kiểm tra sức khỏe định kỳ có giải pháp hỗ trợ phù hợp sinh viên có dấu hiệu stress ĐẶT VẤN ĐỀ Stress trạng thái thể ứng phó với hoàn cảnh, điều kiện mới, đối mặt với tình hậu tác động không mong muốn mối nguy từ môi trường bên [4] Stress tượng phổ biến xảy hầu hết người nhiều giai đoạn đời Tuy nhiên, stress kéo dài liên tục ảnh hưởng tới sức khỏe sống người Vì vậy, nhận biết dấu hiệu stress, xác định nguyên nhân mức độ stress giúp người cải thiện sức khỏe cách hiệu sức khỏe tâm thần thể lực [16] Sinh viên đối tượng có tỷ lệ mắc stress cao Theo nghiên cứu H P Mỹ, Thổ Nhĩ Kỳ cho thấy có tới 38% - 48% số sinh viên báo cáo có stress, có khoảng 11% số sinh viên mức stress nặng nặng [30] Đặc biệt sinh viên trường Y với chương trình học lý thuyết lớp thực tập sở y tế, trực bệnh viện với mức độ làm việc căng thẳng Vì tỷ lệ stress sinh viên trường Y cao so với sinh viên ngành khác Nghiên cứu cắt ngang sinh viên U trường Y trường Đại học Sauud, A Rập cho kết 63% sinh viên bị stress có 25% sinh viên bị stress nặng [27] Ở Việt Nam, theo kết từ số nghiên cứu cho thấy tình trạng stress sinh viên đáng lo ngại Tỉ lệ stress sinh viên H trường Cao Đẳng Y Tế Thái Nguyên năm 2016 55,6% [26]; sinh viên năm thứ 2, trường Đại học Y dược TP HCM năm 2012 71,4% [20] Stress sinh viên ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe tiếp tục theo vòng xoắn stress - sức khỏe - stress [19] Sức khỏe yếu dẫn đến tâm lý mệt mỏi hiệu học tập sinh viên thấp Hiện trạng lại yếu tố tạo thêm áp lực cho học tập thế, tiếp tục dẫn đến đến vòng xoắn áp lực đối tượng khơng có kiến thức kỹ ứng phó Vì vậy, can thiệp giảm nhẹ stress hoạt động quan trọng sinh viên cho cộng đồng nói chung Trường cao đẳng Y tế Phú Yên thành lập từ năm 2014 với chức đào tạo hệ cao đẳng cho ngành Dược Điều dưỡng Mỗi năm trường tuyển sinh khoảng 1000 sinh viên cao đẳng quy liên thơng Kết đánh giá hết môn học sinh viên năm 2017 cho thấy lịch học dày, cường độ học tập cao, lịch thực tập bệnh viện nhiều tạo áp lực học tập sinh viên Trong số 355 sinh viên đánh giá có đến 178 sinh viên cảm thấy áp lực với lịch học lý thuyết, 176 sinh viên áp lực với lịch trực bệnh viện, 82 sinh viên căng thẳng với năm học thứ hai Những điều tạo yếu tố gây stress trình hình tập sinh viên Vì câu hỏi đặt thực trạng stress sinh viên Trường nào? Những yếu tố liên quan đến stress sinh viên Để trả lời câu hỏi nghiên cứu “Thực trạng stress sinh viên Trường Cao đẳng Y tế Phú Yên năm 2018 số yếu tố liên quan” tiến hành để có H P sở nhằm đề xuất số giải pháp góp phần giảm tình trạng stress, nâng cao hiệu học tập sinh viên H U MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Mô tả tình trạng stress sinh viên Trường Cao đẳng Y tế Phú Yên năm 2018 Xác định số yếu tố liên quan đến thực trạng stress sinh viên Trường Cao đẳng Y tế Phú Yên năm 2018 H P H U