Tính cấp thiết và lý do chọn đề tài
Thuế ra đời và phát triển song hành với sự hình thành của Nhà nước, là yếu tố quan trọng cho sự tồn tại và phát triển của đất nước Qua hơn nửa thế kỷ, công tác thuế tại Việt Nam đã không ngừng được cải tiến và hoàn thiện, phù hợp với sự phát triển của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chính phủ Ngành thuế đã nghiên cứu và áp dụng các chính sách thu thuế phù hợp với từng giai đoạn cách mạng, góp phần thúc đẩy sản xuất, khơi dậy năng lực nội sinh, và thu hút vốn đầu tư nước ngoài Thuế không chỉ là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc chống lạm phát, ổn định và phát triển kinh tế - xã hội, hướng tới mục tiêu “dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”.
Quản lý thuế trong bối cảnh hội nhập quốc tế không chỉ đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước mà còn hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội Nó đóng vai trò như một dịch vụ hành chính công phục vụ cho các tổ chức và cá nhân trong hoạt động sản xuất kinh doanh, trong đó người nộp thuế được xem như “khách hàng” và cơ quan thuế là đơn vị cung cấp dịch vụ.
Người phục vụ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các tổ chức và cá nhân, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển sản xuất kinh doanh Họ giúp thực hiện hiệu quả quyền lợi và nghĩa vụ của mình đối với Nhà nước.
Nhằm nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính thuế, ngành thuế Đồng Tháp đã triển khai nhiều giải pháp thiết thực để phục vụ tốt hơn cho người nộp thuế Việc áp dụng cơ chế một cửa trong giải quyết thủ tục hành chính thuế được xem là ưu tiên hàng đầu, đảm bảo quy trình diễn ra nhanh chóng và minh bạch Đồng thời, ngành thuế cũng tiến hành rà soát và sửa đổi các quy định pháp luật không phù hợp, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức và cá nhân, khắc phục những cản trở trong phát triển và giảm bức xúc trong cộng đồng người nộp thuế.
Mục tiêu của cải cách thủ tục hành chính (TTHC) thuế là đơn giản hóa mối quan hệ giữa cơ quan thuế và tổ chức, cá nhân, nhằm cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh cho nền kinh tế Việc thực hiện TTHC thuế theo cơ chế một cửa được coi là bước đột phá trong cải cách hành chính, với mục tiêu cắt giảm và nâng cao chất lượng giải quyết TTHC, đặc biệt là đối với người dân và doanh nghiệp Cần kiểm soát chặt chẽ việc ban hành mới các TTHC thuế, đồng thời công khai và minh bạch tất cả các quy trình thông qua các hình thức phù hợp Hơn nữa, việc thống nhất trong giải quyết TTHC tại cơ quan thuế và tiếp nhận phản ánh, kiến nghị của người nộp thuế là cần thiết để nâng cao chất lượng quy định hành chính và giám sát thực hiện TTHC thuế.
Hiện nay, quy trình thủ tục hành chính (TTHC) thuế tại cơ quan thuế theo cơ chế một cửa vẫn còn nhiều nhược điểm, như yêu cầu quá nhiều giấy tờ gây phiền hà cho người nộp thuế (NNT) và thiếu rõ ràng về trách nhiệm TTHC thuế thiếu tính thống nhất và đồng bộ, thường xuyên thay đổi một cách tùy tiện, cùng với việc thiếu công khai và minh bạch Những nhược điểm này dẫn đến sự phiền hà, tốn thời gian và chi phí cho NNT, ảnh hưởng đến hoạt động chung của cơ quan thuế và gây trở ngại cho giao lưu, hợp tác quốc tế Đồng thời, tình trạng cửa quyền và bệnh giấy tờ trong hệ thống hành chính thuế tạo điều kiện thuận lợi cho tham nhũng và lãng phí.
Trong quá trình cải cách thủ tục hành chính (TTHC) thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế, nhiều hạn chế đã bộc lộ, bao gồm sự thay đổi liên tục của các chính sách thuế, trình độ chuyên môn của công chức còn hạn chế, và trách nhiệm phối hợp giữa các phòng ban chưa hiệu quả Những yếu tố này đã dẫn đến tình trạng tắc nghẽn trong giải quyết TTHC thuế, gây ra việc trả kết quả cho người nộp thuế (NNT) bị trễ hạn.
Các điểm nghẽn trong cải cách thủ tục hành chính thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp ảnh hưởng đến việc giải quyết các thủ tục thuế cho người nộp thuế (NNT) cần được xác định rõ ràng Việc này giúp tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu thời gian và chi phí cho NNT, đồng thời nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế tại địa phương.
Đề tài “Khai thông những tắc nghẽn trong cải cách thủ tục hành chính thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp” được chọn làm luận văn thạc sĩ nhằm mục tiêu xác định và giải quyết những tắc nghẽn trong việc thực hiện các thủ tục hành chính thuế Nghiên cứu này không chỉ giúp ngành thuế tháo gỡ các vấn đề tồn đọng mà còn nâng cao hiệu quả cải cách hành chính, góp phần tạo lập một môi trường kinh doanh trong sạch, bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh trong lĩnh vực thuế.
Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu cải cách thủ tục hành chính thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp nhằm phân tích và đánh giá kết quả tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả các thủ tục này Qua đó, bài viết chỉ ra những điểm nghẽn trong quá trình thực hiện và đề xuất các kiến nghị cụ thể để khắc phục những vấn đề này, góp phần nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính thuế tại tỉnh Đồng Tháp.
1.3 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu quá trình cải cách TTHC thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp
+ Không gian: Tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả giải quyết hồ sơ thuế theo cơ chế một cửa cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp
+ Thời gian: Giới hạn phạm vi nghiên cứu từ năm 2014 đến năm 2018
1.4 Phương pháp nghiên cứu Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
Phương pháp mô tả được thực hiện thông qua việc quan sát và nghiên cứu các văn bản, báo cáo, và luận văn, nhằm phân tích và đánh giá các công việc đặc thù theo cơ chế tổ một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp Bài viết nêu rõ những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện, từ đó đề xuất các kiến nghị phù hợp để nâng cao hiệu quả trong việc tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả thủ tục hành chính thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh này.
Phương pháp thống kê và phân tích được áp dụng để đánh giá việc tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả hồ sơ thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp Nghiên cứu sử dụng phương pháp so sánh và phát phiếu khảo sát để thu thập ý kiến từ người nộp thuế (NNT) Qua việc thống kê và tổng hợp dữ liệu, luận văn sẽ phân tích hiệu quả của quy trình này.
Kết hợp các phương pháp thống kê và mô tả để đánh giá những tồn tại và hạn chế trong quá trình tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả hồ sơ thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp Từ đó, xác định các điểm nghẽn và đưa ra kiến nghị nhằm khai thông những tắc nghẽn trong cải cách thủ tục hành chính thuế theo cơ chế một cửa.
1.5 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Luận văn nghiên cứu một cách toàn diện và có hệ thống về cải cách thủ tục hành chính thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp Bài viết đánh giá kết quả đạt được cũng như những hạn chế trong quá trình thực hiện, từ đó đưa ra các kiến nghị nhằm cải thiện công tác cải cách thủ tục hành chính thuế tại tỉnh Đồng Tháp.
Nghiên cứu trong luận văn sẽ hỗ trợ hiệu quả cho quá trình cải cách thủ tục hành chính thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp, đồng thời có khả năng áp dụng mở rộng cho các đơn vị trực thuộc như Chi cục Thuế trên địa bàn tỉnh.
Số liệu và thông tin thực tế trong luận văn cung cấp nền tảng cho các nhà quản lý và hoạch định chính sách trong việc xây dựng và điều chỉnh quy trình thuế phù hợp với điều kiện ngành Các kiến nghị trong luận văn có thể được áp dụng để thực hiện quy trình cải cách thủ tục hành chính thuế theo cơ chế một cửa tại các cơ quan thuế.
1.6.Kết cấu của đề tài
Tên đề tài: “Khai thông những tắc nghẽn trong cải cách TTHC thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp”
Kết cấu đề tài: Ngoài phần Mở đầu và Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn được chia thành 4 chương:
- Chương 1_Giới thiệu tổng quan về luận văn
- Chương 2_ Cơ sở lý luận về cải cách TTHC và Cải cách TTHC theo cơ chế một cửa
- Chương 3_ Đánh giá cải cách TTHC thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp
- Chương 4_ Khai thông những tắc nghẽn trong cải cách TTHC thuế theo cơ chế một cửa tại cơ quan thuế tỉnh Đồng Tháp
Chương 1 cung cấp cái nhìn tổng quát về luận văn, bao gồm lý do chọn đề tài, mục tiêu và phương pháp nghiên cứu, cũng như thời gian và không gian thực hiện nghiên cứu Ngoài ra, chương này cũng trình bày những đóng góp chính của luận văn và giới thiệu về cấu trúc tổng thể của nó.
CHƯƠNG 2_ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH
VÀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH THEO CƠ CHẾ MỘT CỬA
2.1 Khái quát về thủ tục hành chính
2.1.1 Khái niệm thủ tục hành chính
Thủ tục, theo Từ điển tiếng Việt thông dụng, là cách thức tiến hành công việc theo nội dung và trình tự nhất định, theo quy định của nhà nước Mọi hoạt động quản lý nhà nước đều phải tuân theo các thủ tục cụ thể, từ việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật đến cấp giấy phép và xử phạt vi phạm hành chính Kết quả của các hoạt động quản lý phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có số lượng, thứ tự và mục đích của từng hoạt động, cho thấy vai trò quan trọng của thủ tục trong việc điều hành bộ máy nhà nước và bảo đảm quyền lợi của người dân Thủ tục không có mục đích tự thân mà chỉ phản ánh cách thức tổ chức thực hiện hoạt động của nhà nước, và do đó, các hoạt động quản lý khác nhau cần có các thủ tục tương ứng Ba lĩnh vực hoạt động của nhà nước bao gồm lập pháp, hành pháp và tư pháp tương ứng với ba nhóm thủ tục: thủ tục lập pháp, thủ tục hành chính và thủ tục tư pháp.
Thủ tục lập pháp và thủ tục tư pháp là hai quá trình quan trọng trong quản lý nhà nước, với thủ tục lập pháp liên quan đến việc làm hiến pháp và luật, trong khi thủ tục tư pháp tập trung vào giải quyết các vụ án hình sự, dân sự và hành chính Thủ tục hành chính (TTHC) được định nghĩa là các hoạt động quản lý hành chính nhà nước, và có nhiều quan điểm khác nhau về khái niệm thủ tục Một số cho rằng thủ tục chỉ là trình tự giải quyết công việc, nhưng điều này làm giảm giá trị của thủ tục trong quản lý Ngược lại, một số quan điểm khác cho rằng thủ tục bao gồm cả trình tự và nội dung thực hiện các hoạt động trong quá trình giải quyết công việc TTHC được quy định bởi các quy phạm pháp luật hành chính, xác định quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia, nhưng không phải là quy phạm pháp luật tự thân.
Theo các văn kiện của Đảng và các văn bản pháp luật, TTHC có nội dung rộng lớn, bao gồm các nghị quyết từ Đại hội Đảng VII đến X và các quy định của Chính phủ liên quan đến cải cách TTHC, như Nghị quyết 38/CP và Quyết định 136/2001/QĐ-TTg Những tài liệu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải cách TTHC nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết công việc của công dân và tổ chức trong giai đoạn 2001-2010.
- Số lượng các hoạt động cụ thể cần thực hiện để tiến hành những hoạt động quản lí nhất định
- Nội dung, mục đích của các hoạt động cụ thể
- Cách thức tiến hành, thời hạn tiến hành các hoạt động cụ thể
- Trình tự của các hoạt động cụ thể; mối liên hệ giữa các hoạt động đó
TTHC đóng vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước, giúp đánh giá đúng ý nghĩa và chức năng của nó Hiểu rõ TTHC sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc nắm bắt nhu cầu và xác định phương hướng, biện pháp phù hợp nhằm cải cách hiệu quả.
TTHC nhằm xây dựng nền hành chính hiện đại đáp ứng nhu cầu quản lí nhà nước trong điều kiện hiện nay
Quản lý hành chính là một hoạt động phức tạp, dẫn đến sự đa dạng trong thủ tục hành chính (TTHC) TTHC hợp lý không chỉ tạo ra sự hài hòa trong bộ máy nhà nước mà còn rút ngắn thời gian giải quyết công việc, góp phần thúc đẩy sự phát triển xã hội Ngược lại, TTHC bất hợp lý là nguyên nhân dẫn đến tham nhũng và cửa quyền, làm giảm lòng tin của nhân dân vào chính quyền Do đó, số lượng quy phạm pháp luật (QPPL) quy định về TTHC chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số QPPL hành chính, nhằm đảm bảo các chủ thể thực hiện thủ tục theo đúng trình tự cần thiết và loại bỏ những hoạt động không cần thiết.
Trong nền hành chính nhà nước, việc giải quyết công việc phải tuân thủ các thủ tục phù hợp, được hiểu là phương thức và trình tự thực hiện nhiệm vụ để đạt được kết quả mong muốn Các thủ tục này bao gồm quy tắc, chế độ và quy định chung mà các cơ quan nhà nước cần tuân theo TTHC được xây dựng và công bố bởi các cơ quan nhà nước nhằm thực hiện chức năng quản lý, yêu cầu các cơ quan hành chính có trách nhiệm thực thi các thủ tục đó.
TTHC là phương thức tổ chức và thực hiện quản lý hành chính nhà nước, được quy định trong các quy phạm pháp luật hành chính Nó bao gồm trình tự, nội dung, mục đích và cách thức tiến hành các hoạt động cụ thể nhằm giải quyết công việc trong quản lý hành chính nhà nước (Phạm Ngọc Minh – 2018).
