TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN
Tổng quan nghiên cứu
Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn là một yếu tố quan trọng trong quản lý kinh tế, thu hút sự chú ý của nhiều đối tượng cả trong và ngoài doanh nghiệp Mỗi đối tượng có quan điểm khác nhau về hiệu quả sử dụng vốn, nhưng chung quy lại, họ đều tìm kiếm thông tin cần thiết để đưa ra quyết định phù hợp với mục tiêu của mình.
* Đối tƣợng bên trong doanh nghiệp:
Đối với nhà quản lý doanh nghiệp, tình hình vốn và hiệu quả sử dụng vốn cung cấp cái nhìn tổng quan về tài sản và nguồn hình thành tài sản, cũng như kết quả kinh doanh sau mỗi kỳ hoạt động Trên cơ sở đó, các nhà quản lý có thể phân tích, đánh giá và đưa ra các giải pháp quản lý kịp thời, phù hợp nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp trong tương lai.
* Đối tƣợng bên ngoài doanh nghiệp:
Báo cáo vốn và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp là tài liệu thiết yếu cho các cơ quan nhà nước như tài chính, ngân hàng, kiểm toán và thuế Những báo cáo này hỗ trợ việc kiểm tra, giám sát và tư vấn cho doanh nghiệp trong việc thực hiện các chính sách và chế độ kinh tế tài chính.
Các nhà đầu tư và cho vay cần báo cáo vốn và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn doanh nghiệp để nhận diện khả năng tài chính, tình hình sử dụng tài sản, nguồn vốn, khả năng sinh lời, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh và mức độ rủi ro Thông qua đó, họ có thể cân nhắc và đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.
Hiệu quả sử dụng vốn doanh nghiệp tài chính giúp nhà cung cấp đánh giá khả năng thanh toán và phương thức thanh toán của doanh nghiệp Từ đó, họ có thể quyết định có tiếp tục bán hàng cho doanh nghiệp hay không, cũng như lựa chọn phương thức thanh toán phù hợp.
Báo cáo vốn và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn doanh nghiệp tài chính cung cấp cho khách hàng thông tin quan trọng về khả năng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, uy tín của doanh nghiệp, cũng như chính sách đãi ngộ khách hàng Những thông tin này giúp khách hàng đưa ra quyết định mua hàng chính xác và hợp lý.
Cổ đông và công nhân viên đặc biệt quan tâm đến thông tin về khả năng chi trả cổ tức, tiền lương, bảo hiểm xã hội và các vấn đề liên quan đến lợi ích của họ Để nghiên cứu đạt hiệu quả, cần xác định rõ mục đích nghiên cứu từ góc độ từng đối tượng, nhằm có cái nhìn sát thực và đưa ra đánh giá có kết quả cùng ý nghĩa thực tế.
Nghiên cứu về hiệu quả sử dụng vốn đã thu hút sự quan tâm của nhiều tác giả trong và ngoài nước, với các góc độ tiếp cận khác nhau Các nghiên cứu này có thể tập trung vào việc đánh giá hiệu quả sử dụng vốn từ phía các đối tượng bên ngoài doanh nghiệp như ngân hàng, nhà cung cấp, cơ quan quản lý nhà nước, đối tác và nhà đầu tư, hoặc từ góc độ của các nhà quản lý doanh nghiệp.
Cơ sở lý luận về vốn và tiêu chí đánh giá hiệu quả sử dụng vốn đã được đề cập trong nhiều giáo trình của các tác giả như GS.TS Ngô Thế Chi và Nguyễn Trọng Cơ trong cuốn "Phân tích tài chính doanh nghiệp".
Trong các tài liệu quan trọng về phân tích và dự báo kinh doanh, có thể kể đến "Giáo trình phân tích hoạt động kinh doanh" của tác giả Phạm Văn Được (2008), "Giáo trình dự báo và phân tích kinh doanh" của Phạm Đức Dũng (2001), cùng với "Giáo trình Tài chính doanh nghiệp" của Lưu Thị Hương (2011) Những tài liệu này cung cấp kiến thức cơ bản và chuyên sâu về các phương pháp phân tích và quản lý tài chính trong doanh nghiệp.
Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20 tháng 03 năm 2006, của Bộ trưởng
Bộ Tài chính đã ban hành chế độ kế toán cho doanh nghiệp, cung cấp thông tin quan trọng về các chỉ tiêu trong bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh Điều này giúp tác giả hiểu rõ hơn về hiệu quả sử dụng vốn trong doanh nghiệp, từ đó nâng cao khả năng phân tích các chỉ tiêu liên quan.
Giáo trình "Quản trị tài chính" của tác giả Nguyễn Thanh Liêm, xuất bản bởi Nhà xuất bản Thống kê năm 2009, cung cấp cái nhìn toàn diện về các khái niệm cơ bản trong quản trị tài chính Tài liệu này hướng dẫn người đọc cách cân nhắc và đưa ra quyết định hiệu quả trong lĩnh vực quản trị tài chính, giúp nâng cao kỹ năng quản lý tài chính.
Giáo trình "Phân tích tài chính doanh nghiệp" của Lê Thị Xuân, xuất bản năm 2013 bởi Nhà xuất bản Dân trí, cung cấp kiến thức cơ bản về phân tích, đánh giá và dự báo tình hình tài chính của doanh nghiệp.
Nhiều tác giả đã áp dụng hệ thống lý luận để phân tích hiệu quả sử dụng vốn tại các doanh nghiệp thuộc nhiều ngành nghề khác nhau.
Theo nghiên cứu của Hà Thị Thanh Huyền (2012) trong luận văn thạc sĩ "Hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty Cổ phần Liên doanh tư vấn và xây dựng – COFEC" tại Đại học Kinh tế, Đại học Quốc Gia Hà Nội, tác giả đã đạt được nhiều kết quả quan trọng về hiệu quả sử dụng vốn của công ty, góp phần nâng cao hiểu biết và ứng dụng thực tiễn trong lĩnh vực tài chính và quản lý doanh nghiệp.
Cơ sở lý luận về vốn kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của
1.2.1 Vốn kinh doanh của Doanh nghiệp
1.2.1.1 Khái niệm, đặc trưng vốn kinh doanh
* Khái niệm vốn kinh doanh
Trong nền kinh tế thị trường, để hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả, doanh nghiệp cần ba yếu tố cơ bản: sức lao động, đối tượng lao động và tư liệu lao động Để có được những yếu tố này, doanh nghiệp phải đầu tư một số vốn nhất định phù hợp với quy mô và điều kiện kinh doanh Vốn kinh doanh có thể được ví như máu nuôi dưỡng sự sống của doanh nghiệp.
Vốn kinh doanh của doanh nghiệp luôn diễn ra sự vận động và chuyển hóa từ tiền sang hình thái hiện vật, rồi trở lại hình thái tiền Quá trình này được gọi là sự tuần hoàn của vốn, diễn ra liên tục và không ngừng trong hoạt động sản xuất kinh doanh Sự chu chuyển của vốn kinh doanh lặp đi lặp lại theo chu kỳ và chịu ảnh hưởng lớn từ đặc điểm kinh tế - kỹ thuật của ngành kinh doanh.
Vốn kinh doanh của doanh nghiệp được định nghĩa là tổng giá trị tài sản được huy động và sử dụng trong hoạt động sản xuất kinh doanh, với mục tiêu chính là tạo ra lợi nhuận.
* Đặc trƣng vốn kinh doanh
Việc xem xét những đặc trƣng giúp ta hiểu rõ hơn bản chất của vốn Đặc trƣng của vốn thể hiện ở các khía cạnh sau:
Vốn đại diện cho một lượng tài sản nhất định, được thể hiện qua giá trị của cả tài sản hữu hình và tài sản vô hình của doanh nghiệp.
Thứ hai: Vốn phải vận động sinh lời, đạt đƣợc mục tiêu kinh doanh
Trong quá trình lưu thông, tiền có thể biến đổi hình thức nhưng khi kết thúc vòng tuần hoàn, nó sẽ trở lại hình thái ban đầu với giá trị cao hơn.
Quá trình vận động của vốn đƣợc chia làm ba giai đoạn:
Giai đoạn 1 trong lĩnh vực lưu thông liên quan đến việc sử dụng vốn tiền tệ để mua sắm hàng hóa, bao gồm tư liệu sản xuất và sức lao động, nhằm phục vụ cho quá trình sản xuất Tại giai đoạn này, vốn chuyển đổi từ hình thái tiền tệ sang hình thái vốn sản xuất, đánh dấu bước khởi đầu quan trọng trong chu trình sản xuất.
Giai đoạn 2 đánh dấu sự chuyển biến của vốn từ lĩnh vực lưu thông sang lĩnh vực sản xuất Tại đây, tư liệu sản xuất được kết hợp với sức lao động để tạo ra hàng hóa, đồng thời vốn sản xuất được chuyển hóa thành vốn hàng hóa.
Giai đoạn 3 của quy trình vốn là khi vốn trở lại lưu thông dưới hình thái vốn hàng hóa Doanh nghiệp đưa hàng hóa ra thị trường với mục đích thu hồi vốn và kiếm lời Kết thúc giai đoạn này, vốn hàng hóa sẽ chuyển về hình thái vốn tiền tệ ban đầu, nhưng với số lượng lớn hơn.
Chu trình tuần hoàn vốn là quá trình vận động liên tục của vốn từ hình thái này sang hình thái khác, trải qua ba giai đoạn và quay về hình thái ban đầu Chu trình này lặp đi lặp lại, đặt ra thách thức cho doanh nghiệp trong việc sử dụng vốn hiệu quả nhất để tối ưu hóa lợi nhuận.
Vốn cần được tích lũy và tập trung đến một mức độ nhất định để có thể phát huy hiệu quả trong việc đầu tư vào sản xuất và kinh doanh.
Doanh nghiệp cần có một lượng vốn đủ lớn để trang trải chi phí đầu tư ban đầu và chi phí vận hành khi bắt đầu hoạt động sản xuất kinh doanh Vì vậy, việc huy động vốn trở nên rất quan trọng, không chỉ khai thác tiềm năng vốn tự có mà còn phải chủ động tìm kiếm các nguồn vốn đầu tư từ thị trường tài chính, như phát hành cổ phiếu và nhận vốn liên doanh.
Vốn có giá trị theo thời gian, điều này đặc biệt quan trọng khi đầu tư và đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn vốn.
Sức mua của đồng tiền thay đổi theo thời gian do tác động của giá cả và lạm phát Một số tiền nhất định có thể mua được ít hàng hóa hơn vào ngày hôm sau so với ngày trước Do đó, khi đánh giá giá trị của tiền, cần phải quy về cùng một thời điểm để có sự so sánh chính xác.
Thứ năm: vốn phải gắn liền với chủ sở hữu nhất định, không thể có đồng vốn vô chủ và không có ai quản lý
Vốn được xem như một loại hàng hóa đặc biệt, cho phép mua bán quyền sử dụng trên thị trường vốn và thị trường tài chính.
Giá trị của vốn, giống như mọi hàng hóa khác, bao gồm giá trị sử dụng và giá mua Trên thị trường, vốn được giao dịch thông qua quyền sử dụng, trong đó lãi suất là khoản phí mà người vay phải trả cho người cho vay để có quyền sử dụng vốn Mức lãi suất này biến động phụ thuộc vào nhiều yếu tố, đặc biệt là mối quan hệ cung cầu vốn trên thị trường.
