TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI
Tính cấp thiết nghiên cứu đề tài
Việt Nam, với mục tiêu phát triển lên chủ nghĩa xã hội mà không trải qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa, đang nỗ lực hiện đại hóa đất nước thông qua công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) Nhà nước đặt mục tiêu xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật xã hội chủ nghĩa, phấn đấu trở thành một nước công nghiệp hiện đại vào năm 2020 Trong quá trình này, việc nhập khẩu máy móc, thiết bị, vật tư và dây chuyền công nghệ, cũng như ứng dụng các thành tựu khoa học, đóng vai trò quan trọng trong công cuộc đổi mới của Việt Nam.
Để đạt hiệu quả kinh tế cao nhất, doanh nghiệp cần tìm kiếm nguồn hàng nhập khẩu chất lượng với giá thành hợp lý Đồng thời, việc tổ chức thực hiện hợp đồng nhập khẩu một cách tiết kiệm thời gian và chi phí, cũng như phát huy tối đa nguồn lực của doanh nghiệp, là những yếu tố quan trọng để nâng cao lợi ích từ các hợp đồng này.
Thực hiện hợp đồng kinh tế (HĐNK) là một chuỗi công việc liên kết chặt chẽ, chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp Do đó, tổ chức thực hiện HĐNK trở nên khó khăn và phức tạp, đòi hỏi nguồn lực đáng kể từ tổ chức Điều này đặt ra yêu cầu cần có kế hoạch cụ thể để tối ưu hóa quy trình thực hiện HĐNK, nhằm mang lại lợi ích tối ưu cho doanh nghiệp.
Công ty Cổ phần Hoá chất đã khẳng định vị thế của mình trên thị trường Việt Nam với gần 50 năm hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh hoá chất công nghiệp Chuyên cung cấp các loại hoá chất phục vụ sản xuất cho doanh nghiệp và tổ chức kinh tế trong và ngoài nước, công ty chủ yếu nhập khẩu hoá chất từ nước ngoài, dẫn đến tổng trị giá nhập khẩu luôn chiếm tỷ lệ cao trong tổng giá trị mua.
Công ty có một thị trường nhập khẩu đa dạng, bao gồm các quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Canada, Anh, Đức và Mỹ Trong số này, Trung Quốc là thị trường truyền thống, luôn đóng góp một phần lớn vào tổng kim ngạch nhập khẩu của công ty.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Hoạt động nhập khẩu (NK) có vai trò chiến lược quan trọng đối với sự phát triển của Công ty CHEMCO, vì vậy công ty đã đầu tư mạnh mẽ vào Phòng KDXNK để tối ưu hóa hiệu quả kinh tế Những nỗ lực này đã mang lại kết quả tích cực, với báo cáo từ Hội đồng Quản trị và Ban Giám đốc cho thấy kết quả kinh doanh của Phòng trong những năm qua luôn vượt chỉ tiêu và dẫn đầu Tuy nhiên, kết quả đạt được vẫn chưa phản ánh đúng năng lực thực tế, do vẫn còn xảy ra sai sót trong quá trình thực hiện các hợp đồng NK, dẫn đến lợi ích không được tối đa hóa Do đó, câu hỏi "Làm sao để hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng NK?" đang được Ban lãnh đạo Công ty đặt ra.
Câu hỏi này là mối quan tâm chung của nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu, vì họ nhận thức rõ rằng quy trình thực hiện hợp đồng ngoại thương hiệu quả, kết hợp với kế hoạch bán hàng hợp lý, sẽ tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững Điều này không chỉ mang lại hiệu quả kinh doanh tối ưu cho doanh nghiệp mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển của đất nước trong giai đoạn chuyển mình.
Xác lập và tuyên bố vấn đề
Sau thời gian thực tập tại Phòng Kinh doanh Xuất Nhập Khẩu của Công ty Cổ phần Hóa chất, tôi đã học hỏi được nhiều kiến thức quý giá về quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu Nhờ sự hỗ trợ tận tình của các anh, chị, cô, chú trong phòng, tôi nhận thức rõ tầm quan trọng của hoạt động nhập khẩu đối với sự phát triển của công ty, cũng như những hạn chế còn tồn tại trong quá trình thực hiện hợp đồng này.
Dựa trên lý thuyết từ môn Quản trị tác nghiệp TMQT, tôi sẽ phân tích những điểm mạnh và yếu trong từng bước của quy trình thực hiện hợp đồng ngoại thương tại nơi thực tập Từ đó, tôi sẽ đề xuất một số biện pháp nhằm hoàn thiện quy trình này, góp phần mang lại lợi ích cho doanh nghiệp.
Từ yêu cầu thực tế đó, với tầm mức và yêu cầu đối với một Luận văn tốt nghiêp đại học, em đã chọn đề tài của mình là:
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
“ Hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu hoá chất từ thị trường Trung Quốc của Công ty Cổ phần Hoá chất 135 Nguyễn Văn Cừ- Long Biên-
Đề tài nghiên cứu tập trung vào từng khâu trong quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu hóa chất từ thị trường Trung Quốc của Công ty Bài viết phân tích những ưu điểm và tồn tại trong từng giai đoạn, nhằm đưa ra giải pháp hoàn thiện quy trình, từ đó mang lại lợi ích tối ưu cho doanh nghiệp.
Các mục tiêu nghiên cứu
Luận văn của em sẽ tập trung thực hiện các mục tiêu sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận cơ bản về quy trình thực hiện HĐNK
- Khảo sát thực trạng quy trình thực hiện HĐNK tại Công ty Cổ p hần Hoá chất, thông qua các phiếu điều tra, trắc nghiệm và phỏng vấn
Dựa trên khảo sát thực tế và so sánh với lý thuyết, bài viết sử dụng các phương pháp thu thập dữ liệu để đánh giá quy trình thực hiện hợp đồng nguyên tắc (HĐNK) của Công ty Từ đó, chúng tôi đưa ra các giải pháp và đề xuất nhằm hoàn thiện quy trình thực hiện HĐNK này.
Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu về không gian được thực hiện nghiên cứu t ại công ty cổ phần Hoá chất
Nghiên cứu này được thực hiện với quy mô phù hợp cho một công trình tốt nghiệp đại học ngành Quản trị tác nghiệp TMQT, tập trung vào việc hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng ngoại thương.
- Phạm vi nghiên cứu về thời gian trong giai đoạn 2007- 2009
Nghiên cứu này tập trung vào việc hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu, đặc biệt liên quan đến hoạt động nhập khẩu của đơn vị thực tập, với hàng hóa nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc.
Kết cấu luận văn tốt nghiệp
Ngoài các phần: Tóm lược; Lời cảm ơn; Danh mục bảng biểu; Danh mục sơ đồ, hình vẽ; Danh mục từ viết tắt Kết cấu luận văn gồm 4 chương:
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Chương 1: Tổng quan nghiên cứu đề tài
Chương 2: Một số vấn đề lý luận cơ bản về quy trình thực hiện HĐNK Chương 3: Phương pháp nghiên cứu và các kết quả phân tích thực trạng quy trình thực hiện HĐNK hoá chất từ thị trường Trung Quốc của Công ty Cổ phần Hoá chất
Chương 4: Các kết luận và đề xuất
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUY TRÌNH THỰC HIỆN HĐNK
Khái quát về HĐTMQT
2.1.1 Khái niệm và đặc điểm: a Khái niệm:
Hợp đồng thương mại quốc tế (TMQT) là thỏa thuận giữa các bên có trụ sở tại các quốc gia khác nhau, trong đó bên bán (xuất khẩu) có trách nhiệm chuyển quyền sở hữu hàng hóa hoặc dịch vụ cho bên mua (nhập khẩu) Bên mua có nghĩa vụ nhận hàng và thanh toán tiền hàng.
- Chủ thể của HĐ, người mua, người bán có trụ sở kinh doanh đăng ký tại hai quốc gia khác nhau
- Đồng tiền thanh toán có thể là ngoại tệ đối với một trong các bên hoặc cả hai bên
- Hàng hoá - đối tượng mua bán của HĐ được chuyển ra khỏi đất nước người bán trong quá trình thực hiện HĐ
2.1.2 Phân loại HĐTMQT a Xét về nội dung quan hệ kinh doanh trong hợp đồng TMQT:
- Hợp đồng xuất khẩu: Là hợp đồng mà nhà XK cung ứng hay sản xuất hoặc chế biến để bán cho người NK
Hợp đồng nhập khẩu là thỏa thuận mua sắm hàng hóa hoặc dịch vụ từ nước ngoài nhằm tiêu thụ trong nước hoặc phục vụ cho các nhà sản xuất và chế biến.
- Hợp đồng chuyển giao công nghệ, v v b Xét về hình thức hợp đồng, có các loại sau:
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Hợp đồng dưới dạng văn bản mang lại nhiều ưu điểm vượt trội như tính an toàn, sự rõ ràng và khả năng kiểm tra dễ dàng Tuy nhiên, hợp đồng thương mại quốc tế (HĐTMQT) có thể được ký kết qua nhiều hình thức khác nhau, bao gồm lời nói, văn bản, hành vi hoặc bất kỳ hình thức nào mà các bên tự do thỏa thuận Quan điểm này chủ yếu được áp dụng tại các quốc gia có nền kinh tế thị trường phát triển như Anh, Pháp và Mỹ.
Hợp đồng ngắn hạn là loại hợp đồng được ký kết trong khoảng thời gian ngắn, và khi hai bên hoàn thành nghĩa vụ của mình, mối quan hệ pháp lý liên quan đến hợp đồng đó sẽ chấm dứt.
Hợp đồng dài hạn là loại hợp đồng có thời gian thực hiện kéo dài, trong suốt thời gian này, việc giao hàng sẽ diễn ra nhiều lần.
Hợp đồng một văn bản là tài liệu ghi lại rõ ràng nội dung giao dịch mua bán, các điều kiện đã được thỏa thuận giữa hai bên và có chữ ký xác nhận của cả hai bên tham gia.
Hợp đồng nhiều văn bản là loại hợp đồng bao gồm nhiều dạng văn bản khác nhau, ví dụ như đơn chào hàng cố định từ người bán kèm theo sự chấp nhận của người mua, hoặc đơn đặt hàng từ người mua và sự chấp nhận từ người bán.
2.1.3 Điều kiện hiệu lực của HĐTMQT:
Hợp đồng thương mại quốc tế (HĐTMQT) là văn kiện pháp lý quan trọng xác định quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia HĐTMQT có hiệu lực khi đáp ứng các nguồn luật điều chỉnh, bao gồm luật quốc gia, tập quán thương mại quốc tế và các điều ước quốc tế về ngoại thương Tại Việt Nam, luật pháp cho phép các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu ký kết HĐTMQT để bảo vệ quyền lợi và thực hiện nghĩa vụ của mình.
Hợp đồng có quyền lựa chọn luật pháp áp dụng cho quan hệ hợp đồng, có thể là luật Việt Nam hoặc luật nước ngoài, miễn là luật đó phải có mối liên quan đến các bên trong hợp đồng.
Hợp đồng (HĐ) phải tuân theo các quy định pháp luật, có thể là luật của nước người bán, luật của nước người mua hoặc luật nơi thanh toán Luật quốc gia sẽ được áp dụng cho hợp đồng khi có các yếu tố liên quan đến các bên tham gia.
Các bên đã quy định trong HĐ điều khoản luật áp dụng
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Khi Toà án hoặc Trọng tài quyết định
Khi HĐ mẫu quy định
Khi luật đó được quy định trong điều ước quốc tế có liên quan b Tập quán TMQT:
Tập quán thương mại quốc tế (TMQT) là những thói quen và phong tục được áp dụng rộng rãi giữa các quốc gia, trở thành quy tắc pháp lý mà mọi người cần tuân thủ khi không có quy định khác Một ví dụ điển hình cho điều này là Incoterms 2000.
Tập quán quốc tế về thương mại chỉ mang tính chất bổ sung cho hợp đồng, do đó, các quy định trong hợp đồng có giá trị pháp lý cao hơn và tập quán không thể thay thế Các bên có thể thỏa thuận theo những điều khác với tập quán đã được thừa nhận Để tránh nhầm lẫn, cần quy định cụ thể tập quán trong hợp đồng Điều ước quốc tế về ngoại thương, như Công ước Viên 1980 và Công ước Brussels 1924, là nguồn luật điều chỉnh quyền và nghĩa vụ phát sinh từ hợp đồng thương mại quốc tế.
Các điều ước quốc tế mà các quốc gia đã ký kết hoặc tham gia sẽ tự động áp dụng cho hợp đồng thương mại quốc tế (HĐTMQT) giữa các doanh nghiệp của quốc gia đó và đối tác nước ngoài Điều này thể hiện tính chất bắt buộc của các điều ước quốc tế đối với các hợp đồng ngoại thương Ngược lại, các điều ước quốc tế mà một quốc gia chưa ký kết hoặc tham gia sẽ không có giá trị pháp lý ràng buộc đối với các doanh nghiệp của quốc gia đó.
Các nội dung cơ bản của HĐTMQT
- Địa điểm và ngày tháng ký kết HĐ
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
- Tên và địa điểm của các bên tham gia ký kết HĐ
- Các định nghĩa dùng trong HĐ
Cơ sở pháp lý cho việc ký kết hợp đồng bao gồm các hiệp định chính phủ đã được ký kết, các nghị định thư giữa các bộ của các quốc gia, hoặc thể hiện sự tự nguyện thực sự của hai bên tham gia ký kết hợp đồng.
2.2.2 Các điều khoản của HĐ
- Article 2 (Quality or Specification): Chất lượng hay đặc điểm quy cách hàng, có thể ghi xuất xứ hàng kèm theo
- Article 5 (Parking and Marking): Đóng gói và ghi ký mã hiệu
- Article 7 (Shipment date or time of delivery): Ngày gửi hàng hay thời gian giao hàng
Performance Bond (PB) là giấy cam đoan thực hiện hợp đồng, nhằm bảo vệ quyền lợi của người mua Trong hợp đồng, người mua sẽ đề nghị thời gian mở PB (7 hay 10 ngày) sau khi nhận được L/C hoàn hảo Người bán phải mở một PB với số tiền tương đương 2% hoặc 3% giá trị L/C thông qua ngân hàng của mình, để đảm bảo quyền lợi cho người mua trong trường hợp người bán không thực hiện giao hàng.
- Article 9 (Insurance): Bảo hiểm hàng
- Article 11 (Force majeure): Trường hợp bất khả kháng
- Article 12 (Penalty): Điều khoản phạt
- Article 14 (Other conditions): Các điều khoản khác
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Tổng quan tình hình khách thể nghiên cứu của những công trình năm trước
Trong giai đoạn 2007-2009, nhiều luận văn đã nghiên cứu quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu từ các thị trường khác nhau của các doanh nghiệp, nhưng chưa có luận văn nào tập trung vào quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu hóa chất từ thị trường Trung Quốc của Công ty Cổ phần Hóa chất.
* Các luận văn được thực hiện trước năm 2009, như:
- “Hoàn thiện quy trình NK mặt hàng thuốc tân dược tại công ty XNK Y tế 1 -
Hà Nội” do sinh viên Lê Thu Tiến, lớp K37E4 thực hiện
Sinh viên Lê Thị Lan, lớp K38E6, đã thực hiện đề tài “Hoàn thiện quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu hóa chất từ thị trường Trung Quốc của công ty cổ phần hóa chất”.
Các luận văn hiện tại chủ yếu tập trung vào quy trình nhập khẩu, bao gồm các bước như nghiên cứu, lựa chọn thị trường, đàm phán, giao dịch, ký kết và thực hiện hợp đồng Tuy nhiên, các khía cạnh cụ thể trong việc tổ chức thực hiện hợp đồng nhập khẩu vẫn chưa được phân tích sâu sắc.
* Các luận văn được thực hiện năm 2009, chẳng hạn như luận văn:
- “Quản trị quy trình thực hiện HĐNK nguyên liệu làm bia tại công ty Thăng Long- GTC từ thị trường EU” do sinh viên Nguyễn Hương Thảo K41E5 thực hiện
Các luận văn hiện nay đã áp dụng một kết cấu mới, giúp phân tích vấn đề nghiên cứu một cách sâu sắc và cô đọng hơn Đề tài luận văn của tôi, mặc dù mang tính truyền thống, nhưng được xây dựng theo khung kết cấu mới, sẽ làm nổi bật vấn đề nghiên cứu Dựa trên kiến thức chung cùng với phân tích cá nhân và thực trạng quy trình thực hiện HĐNK hóa chất của công ty trong bối cảnh kinh doanh biến động, đặc biệt là trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế 2008 - 2009, luận văn của tôi chắc chắn sẽ có sự khác biệt so với các luận văn khác.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Phân định nội dung quy trình thực hiện HĐNK
Sau khi hợp đồng thương mại quốc tế (HĐTMQT) được ký kết, đơn vị kinh doanh xuất nhập khẩu cần tổ chức thực hiện hợp đồng một cách nghiêm túc Công việc này rất phức tạp, yêu cầu tuân thủ các quy định của luật quốc gia và quốc tế, đồng thời bảo vệ quyền lợi quốc gia và duy trì uy tín kinh doanh của đơn vị.
Quy trình thực hiện HĐNK gồm các bước:
2.4.1 Xin giấy phép NK (nếu cần)
Giấy phép nhập khẩu (NK) đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các quốc gia kiểm soát tình hình nhập khẩu, đồng thời là cơ sở pháp lý cần thiết cho các quy trình khác trong mỗi lô hàng nhập khẩu.
Các doanh nghiệp kinh doanh nhập khẩu cần dựa vào danh mục hàng cấm, hàng tạm ngừng nhập khẩu, và hàng nhập khẩu theo hạn ngạch do các Bộ, Ngành công bố hàng năm Điều này giúp họ xác định mặt hàng nào được phép nhập khẩu và mặt hàng nào cần xin giấy phép Đối với hàng hóa hóa chất, các doanh nghiệp phải tham khảo danh mục hóa chất cần giấy phép nhập khẩu do Cục Hóa chất - Bộ Công Thương và các Bộ, Ngành liên quan ban hành, nhằm đảm bảo tuân thủ các yêu cầu pháp lý và quản lý của Nhà nước.
Hệ thống cấp giấy xác nhận khai báo hóa chất trực tuyến đã chính thức được triển khai, giúp doanh nghiệp không cần phải đến Cục Hóa chất để xin giấy xác nhận Doanh nghiệp có thể khai báo trực tuyến và nhận thông báo qua mạng nếu cần bổ sung hoặc sửa chữa Sau khi hoàn tất, doanh nghiệp chỉ cần mang tờ khai đến Cục Hóa chất để đối chiếu và nhận giấy xác nhận Hệ thống này mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả doanh nghiệp và Nhà nước.
2.4.2 Mở L/C (nếu thanh toán bằng phương thức tín dụng chứng từ)
Khi hợp đồng quy định phương thức thanh toán bằng L/C, bên nhập khẩu cần tiến hành mở L/C Việc mở L/C thể hiện rõ ý chí của bên nhập khẩu trong việc nhận hàng và thanh toán, đồng thời là bước khởi đầu quan trọng cho quá trình giao dịch.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế giao hàng của người XK Do đó, đây là công việc rất quan trọng đối với người
Để thực hiện hợp đồng đã thoả thuận, người nhập khẩu (NK) cần làm đơn xin mở L/C theo mẫu của ngân hàng (NH) dựa trên các điều khoản của hợp đồng nhập khẩu Đơn xin mở L/C không chỉ là căn cứ pháp lý để giải quyết tranh chấp giữa NH mở L/C và người xin mở L/C, mà còn là cơ sở để NH mở L/C cho bên xuất khẩu (XK) hưởng.
Để mở L/C, nhà nhập khẩu cần lập đơn chính xác, đúng mẫu và phù hợp với yêu cầu của mình Cần xem xét kỹ các điều kiện ràng buộc từ phía xuất khẩu để vừa bảo vệ quyền lợi, vừa tôn trọng các điều khoản trong hợp đồng, nhằm tránh mâu thuẫn và đảm bảo bên xuất khẩu chấp nhận.
Sau khi cơ quan quản lý kế hoạch thu chi ngoại hối phê duyệt đơn xin mở L/C và các chứng từ liên quan, hồ sơ sẽ được gửi đến ngân hàng để thực hiện mở L/C Đồng thời, cần chuẩn bị hai uỷ nhiệm chi: một để ký quỹ theo quy định và một để thanh toán thủ tục phí cho ngân hàng Ngoài ra, có thể thay thế bằng đơn yêu cầu mua ngoại tệ hoặc hợp đồng vay ngoại tệ nếu cần vay tiền để thanh toán L/C.
Việc thuê phương tiện vận tải (PTVT) cho hàng hóa nhập khẩu có ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giao hàng và sự an toàn của hàng hóa Do đó, khi thuê PTVT, cần phải hiểu rõ các căn cứ và nghiệp vụ liên quan để đảm bảo hiệu quả trong quá trình vận chuyển.
2.4.3.1 Các căn cứ để thuê PTVT
- Căn cứ vào điều kiện cơ sở giao hàng của HĐTMQT
Để tối ưu hóa chi phí vận chuyển và đảm bảo an toàn cho hàng hóa, cần căn cứ vào khối lượng và đặc điểm của hàng hóa nhằm tối ưu hóa tải trọng của phương tiện.
Khi lựa chọn phương thức vận tải, cần xem xét các điều kiện như loại hàng hóa, bao gồm hàng rời hay hàng đóng trong container, cũng như phân loại hàng thông dụng hay hàng đặc biệt Việc này giúp xác định phương tiện vận tải phù hợp nhất cho từng loại hàng.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
- Căn cứ vào các điều kiện khác trong HĐ như: Quy định về mức tải trọng tối đa của PTVT, mức bốc dỡ, thưởng phạt bốc dỡ…
Trong thương mại quốc tế, hàng hóa thường được vận chuyển qua các phương tiện như tàu biển, container, đường sắt và đường hàng không, trong đó vận chuyển bằng tàu biển và container là phổ biến nhất Đối với nghiệp vụ thuê tàu, có hai hình thức chính là thuê tàu chợ và thuê tàu chuyến.
Thuê tàu chợ là quá trình mà người thuê yêu cầu chủ tàu hoặc người chuyên chở dành một phần của tàu chợ (Liner) để vận chuyển hàng hóa từ cảng này đến nhiều cảng khác, với mức cước phí theo biểu giá đã được định sẵn Tàu chợ hoạt động theo lịch trình cố định, thường xuyên di chuyển trên một tuyến nhất định và dừng tại các cảng cụ thể đã được lên kế hoạch trước.
Nghiệp vụ thuê tàu chợ được đánh giá là khá đơn giản
Thuê tàu chuyến là hình thức cho thuê tàu biển toàn bộ, trong đó người thuê chở đề nghị người chủ tàu cho thuê toàn bộ con tàu để vận chuyển hàng hóa từ cảng này đến một hoặc nhiều cảng khác Người thuê chở sẽ phải trả một khoản phí cước thuê tàu đã được thỏa thuận giữa hai bên Tuyến đường và lịch trình hoạt động của tàu chuyến (Tramp) sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào yêu cầu cụ thể của người thuê chở.
Nghiệp vụ thuê tàu chuyến khá phức tạp b Nghiệp vụ thuê container:
- Thuê một phần chiếc container (Gửi hàng lẻ- LCL): Phù hợp khi người gửi hàng có khối lượng hàng hoá không đủ xếp đầy một container
Thuê nguyên cả container (Gửi hàng nguyên container - FCL) là giải pháp tối ưu cho chủ hàng có khối lượng hàng hóa lớn và đồng nhất, đủ để lấp đầy một hoặc nhiều container Hợp đồng thuê FCL có thể được ký kết theo bốn hình thức: thuê theo chuyến, thuê không quy định số lượng container với giá cố định, hợp đồng quy định số lượng container tối thiểu bắt buộc, và hợp đồng thuê dài hạn.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
2.4.4 Mua Bảo hiểm cho hàng hoá (nếu có)
Một số chứng từ liên quan đến quy trình thực hiện HĐNK
- Commercial Invoice (Hoá đơn thương mại): Thể hiện số tiền mà người bán yêu cầu người mua phải trả
Phiếu đóng gói, hay còn gọi là Parking List, là tài liệu quan trọng liệt kê tất cả các hàng hoá có trong một kiện hàng Nó được sử dụng để mô tả chi tiết cách thức đóng gói hàng hoá, giúp đảm bảo tính chính xác và dễ dàng trong quá trình vận chuyển.
Giấy chứng nhận xuất xứ (Certificate of Origin) là tài liệu xác nhận nơi sản xuất hàng hóa, do người xuất khẩu kê khai và ký, sau đó được cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu xác nhận.
Chủ hàng cần lập và xuất trình một bản danh sách hàng hóa (Cargo List) cho đại diện của người vận tải để tiến hành xếp hàng lên tàu.
- ROROC (Biên bản kết toán nhận hàng với tàu): Xác nhận số lượng kiện hàng đã giao và đã nhận
COR (Biên bản nhận hàng hư hỏng) là tài liệu quan trọng, chứng minh trách nhiệm của hãng tàu trong việc chăm sóc và bảo quản hàng hóa trong quá trình vận chuyển Việc lập biên bản này giúp người gửi hàng có cơ sở để khiếu nại và yêu cầu bồi thường khi hàng hóa bị hư hỏng.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Vận đơn hàng hải (Ocean Bill of Lading) là tài liệu quan trọng trong lĩnh vực vận chuyển hàng hóa qua biển, được cấp bởi người vận chuyển cho người gửi hàng Tài liệu này không chỉ thể hiện mối quan hệ pháp lý giữa hai bên mà còn đóng vai trò quyết định trong việc xác nhận quyền sở hữu và trách nhiệm đối với hàng hóa trong suốt quá trình vận chuyển.
- D/O (Lệnh giao hàng): Do công ty vận tải lập khi việc giao hàng được thực hiện trong nước cho người mua hàng hoặc người thụ hưởng
Giấy chứng nhận kiểm dịch và chứng nhận vệ sinh là các tài liệu do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho chủ hàng, nhằm xác nhận rằng hàng hóa đã đảm bảo an toàn về dịch bệnh, sâu hại và nấm độc.
- Đơn bảo hiểm: Là chứng từ do tổ chức BH cấp, bao gồm những điều khoản chủ yếu của HĐ BH
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ CÁC KẾT QUẢ PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG QUY TRÌNH THỰC HIỆN HĐNK HOÁ CHẤT TỪ
Phương pháp nghiên cứu thực trạng
3.1.1 Phương pháp thu thập dữ liệu a Phương pháp thu thập dữ liệu sơ cấp:
* Lập và phát phiếu điều tra trắc nghiệm:
Số phiếu phát ra: 5; Số phiếu thu về: 5
Phiếu điều tra trắc nghiệm được chia thành ba phần chính: Phần A là phần chung, Phần B là phần cụ thể, và Phần C tập trung vào việc đánh giá quy trình thực hiện hợp đồng nhân sự tại công ty.
Các phiếu điều tra và trắc nghiệm đã được phát cho nhân viên phòng kinh doanh xuất nhập khẩu và một số lãnh đạo chuyên trách trong công ty, nhằm thu thập thông tin liên quan đến vấn đề nghiên cứu Các câu hỏi được thiết kế dưới dạng trắc nghiệm và chấm điểm, giúp đánh giá một cách hiệu quả Mẫu phiếu điều tra và trắc nghiệm có thể được tìm thấy trong phần Phụ lục của luận văn.
Dựa trên các câu trả lời từ phiếu điều tra trắc nghiệm, tôi đã phỏng vấn một số nhân viên phòng kinh doanh XNK và ông Phó tổng giám đốc phụ trách kinh doanh XNK để làm rõ quy trình thực hiện hợp đồng xuất nhập khẩu của công ty Tôi cũng đã thu thập thông tin từ một số lãnh đạo khác về những khó khăn và thuận lợi trong hoạt động kinh doanh gần đây, cũng như các phương hướng, giải pháp và mục tiêu trong thời gian tới (Biên bản phỏng vấn được đính kèm trong phần Phụ lục của luận văn).
Dựa trên dữ liệu nội bộ của công ty, chúng tôi đã thu thập các số liệu từ các Phòng, Ban, chủ yếu tập trung vào kết quả kinh doanh nhập khẩu trong giai đoạn 2007-2009.
Ngoài ra còn có các dữ liệu bên ngoài công ty, thu thập qua sách báo tham
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế khảo, các phương tiện truyền thông, mạng internet
3.1.2 Phương pháp sàng lọc và phân tích dữ liệu: a Phương pháp sàng lọc dữ liệu:
* Đối với các thông tin sơ cấp:
Sau khi thu thập thông tin từ phiếu trắc nghiệm và phỏng vấn, tôi đã tiến hành phân tích và tổng hợp để chọn lọc thông tin có hệ thống, thống nhất và sát thực tế Mục tiêu chính là tập trung vào thực trạng quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu hóa chất từ Trung Quốc tại công ty, nhận diện các vướng mắc tồn tại và đề xuất hướng giải quyết hiệu quả.
* Đối với các thông tin thứ cấp:
Trong giai đoạn 2007-2009, dữ liệu nội bộ được thu thập chủ yếu tập trung vào những thông tin quan trọng liên quan đến tình hình nhập khẩu hóa chất từ Trung Quốc.
Khi làm việc với dữ liệu ngoại vi, cần lựa chọn những thông tin có tính thời sự, liên quan và hỗ trợ cho quá trình nghiên cứu đề tài Phương pháp phân tích dữ liệu cũng rất quan trọng trong việc rút ra kết luận chính xác.
* Xử lý thông tin định lượng:
- Sử dụng phương pháp thống kê: Thống kê các kết quả thu được từ các nguồn dữ liệu sơ cấp và thứ cấp
Để đánh giá hiệu quả quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu hóa chất từ Trung Quốc của công ty, cần tính điểm trung bình cho từng khâu Điều này giúp xác định rõ ràng những khâu đã được thực hiện tốt và những khâu còn gặp khó khăn, từ đó đưa ra các giải pháp cải thiện phù hợp.
* Xử lý thông tin định tính: Từ các nguồn dữ liệu, em đưa ra các nhận xét về thực trạng quy trình thực hiện HĐNK tại công ty.
Khái quát chung về Công ty Cổ phần Hoá chất và những ảnh hưởng bởi nhân tố môi trường đến quy trình thực hiện HĐNK hoá chất từ thị trường Trung Quốc của Công ty
3.2.1 Khái quát về Công ty Cổ phần Hoá chất
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
3.2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển
Công ty Cổ phần Hoá chất, tiền thân là Công ty Hoá chất - Bộ Thương Mại, được thành lập vào tháng 6 năm 1958 và có nguồn gốc từ trạm hoá chất thuộc Công ty Ngũ Kim - Bộ Nội Thương.
- Năm 1963, Công ty thuộc quyền quản lý của Cục Bách hoá Ngũ Kim -
- Năm 1968, Cục Điện máy Hoá chất trực tiếp quản lý Công ty
- 22/12/1971, thành lập Công ty Hoá chất, trực thuộc Tổng Công ty hoá chất vật liệu điện và dụng cụ cơ khí
- Đến tháng 5/1980, Tổng Công ty hoá chất và vật liệu điện giải thể, CHEMCO chuyển sang trực thuộc Liên hiệp cung ứng vật tư khu vực I
- Đến tháng 7/1983, Công ty trực thuộc Liên hiệp vật tư
Vào tháng 8 năm 1985, sau khi các tổ chức và liên hiệp được giải thể và tái thành lập, Công ty Cổ phần hóa chất đã trở lại trực thuộc Tổng Công ty hóa chất và vật liệu điện.
- Tháng 5/1993, Công ty trở thành DN Nhà nước trực thuộc Tổng công ty hoá chất và vật liệu điện, có tên giao dịch quốc tế là CHEMCO
Từ tháng 9/1994 đến tháng 6/2004, Tổng Công ty hóa chất và vật liệu điện giải CHEMCO đã trực thuộc Bộ Thương Mại Trong giai đoạn này, công ty đã thực hiện đề án đổi mới toàn diện tổ chức kinh doanh, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển bền vững.
Vào ngày 28 tháng 6 năm 2004, theo quyết định số 0858/2004/QĐ-BTM của Bộ trưởng Bộ Thương Mại, Công ty Hóa chất đã chính thức chuyển đổi từ doanh nghiệp nhà nước sang Công ty Cổ phần Hóa chất.
3.2.1.2 Các lĩnh vực hoạt động kinh doanh
- Kinh doanh thương hoá chất công nghiệp và vật tư khác (trừ các hoá chất nhà nước cấm)
Kinh doanh trong lĩnh vực vật liệu xây dựng, thiết bị điện, dụng cụ cơ khí, hợp kim, kim loại đen và kim loại màu, cùng với hóa chất thực phẩm và hóa chất thí nghiệm là một mảng quan trọng Chúng tôi cung cấp các sản phẩm chất lượng cao phục vụ cho nhu cầu nghiên cứu và ứng dụng trong nhiều ngành nghề khác nhau.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
- Xuất khẩu: Hoá chất, nông sản, hải sản, khoáng sản, cao su
- Nhập khẩu: Hoá chất công nghiệp, vật tư p hục vụ sản xuất, hàng tiêu dùng
- Kinh doanh kho bãi, văn phòng, siêu thị, nhà ở
Công ty chuyên cung cấp hơn 200 loại hóa chất, chủ yếu là nguyên liệu đầu vào cho sản xuất của các nhà máy và doanh nghiệp trên toàn quốc Các sản phẩm nổi bật bao gồm Xút (NaOH), CaCO3, Sôđa (Na2CO3), HCl, H2SO4, và hạt nhựa PE, PVC, PP Trong đó, hàng nhập khẩu chiếm từ 70-90%, còn lại 10-30% là hàng mua nội địa.
3.2.1.3 Kết quả kinh doanh của công ty giai đoạn 2007- 2009: a Kết quả kinh doanh chung:
Bảng 3.1 Kết quả kinh doanh chung Đơn vị: tỷ đồng
Doanh thu thuần bán hàng&DV
Doanh thu hoạt động tài chính
(Nguồn: Báo cáo nội bộ Công ty Cổ phần Hoá chất)
Từ năm 2007 đến năm 2008, các chỉ tiêu đều có sự tăng trưởng, tuy nhiên mức tăng không đáng kể Kết quả này chủ yếu bị ảnh hưởng bởi suy thoái kinh tế toàn cầu diễn ra vào cuối năm 2008.
Vào đầu năm 2009, suy thoái kinh tế vẫn tiếp tục tác động mạnh mẽ mặc dù Nhà nước đã triển khai các chính sách hạn chế Doanh thu thuần từ bán hàng và dịch vụ giảm đáng kể, dẫn đến việc nộp ngân sách cũng giảm tương đối Tuy nhiên, doanh thu từ hoạt động tài chính và lợi nhuận sau thuế vẫn ghi nhận sự tăng trưởng, mặc dù không đáng kể.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Bảng3.2 Kết quả kinh doanh nhập khẩu Đơn vị: Tỷ đồng
(Nguồn báo cáo nội bộ Công ty Cổ phần hoá chất)
Trong giai đoạn 2007, tỷ lệ nhập khẩu (NK) chiếm 90% tổng trị giá mua, trong khi mua nội địa chỉ đạt 10% Tuy nhiên, năm 2008, suy thoái kinh tế toàn cầu đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh, khiến trị giá NK giảm 11,5% xuống còn 78,5% tổng trị giá mua, tương đương 406,349 tỷ đồng Để đáp ứng nhu cầu kinh doanh, công ty đã tăng tỷ lệ mua nội địa lên 21,5%, đạt 111,252 tỷ đồng Đến năm 2009, tỷ lệ NK tiếp tục giảm mạnh, chỉ còn 44,4% tổng trị giá mua, với trị giá 183,754 tỷ đồng, trong khi mua nội địa ghi nhận sự tăng trưởng nhanh chóng do tác động kéo dài của khủng hoảng kinh tế và các chính sách tài chính của Nhà nước nhằm ổn định kinh tế vĩ mô.
Các ngân hàng đang đồng loạt tăng lãi suất tín dụng và tình trạng USD khan hiếm đã buộc công ty phải chuyển sang mua hóa chất nội địa thay vì nhập khẩu Kết quả là hoạt động nhập khẩu hóa chất theo thị trường đã bị ảnh hưởng đáng kể.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Bảng 3.3 Kết quả kinh doanh nhập khẩu theo thị trường Đơn vị: tỷ đồng
(Nguồn: Báo cáo nội bộ Công ty Cổ phần Hoá chất)
Thị trường nhập khẩu hóa chất của công ty chủ yếu tập trung vào các nước trong khu vực, với Trung Quốc là nguồn cung lớn nhất, chiếm 30,32% tổng kim ngạch nhập khẩu năm 2007 và 30,09% năm 2008 Mặc dù có sự giảm nhẹ, nhưng không đáng kể Đến năm 2009, do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế và các chính sách của Nhà nước nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, tỷ lệ mua nội địa tăng lên, dẫn đến tổng kim ngạch nhập khẩu giảm, kéo theo sự sụt giảm của kim ngạch nhập khẩu từ các thị trường khác.
Công ty không chỉ tập trung vào thị trường khu vực mà còn khai thác nguồn hàng từ các thị trường như Canada, Tây Ban Nha và Anh Mặc dù kim ngạch từ những thị trường này không lớn và thiếu ổn định, nhưng điều này cho thấy nỗ lực đa dạng hóa trong hoạt động nhập khẩu nhằm tìm kiếm các nguồn hàng tối ưu.
3.2.2 Các nhân tố môi trường ảnh hưởng đến quy trình thực hiện HĐNK hoá chất từ thị trường Trung Quốc của Công ty
3.2.2.1 Đặc điểm thị trường Trung Quốc:
Thị trường hàng hóa Trung Quốc nổi bật với sự đa dạng về quy cách và chất lượng sản phẩm, dẫn đến sự chênh lệch giá cả đáng kể, có thể lên tới hàng chục hoặc hàng trăm lần.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Trung Quốc là mối đe doạ lớn đối với hàng hoá XK của các quốc gia khác, bao gồm cả các quốc gia phát triển
Hệ thống cơ sở hạ tầng và điều kiện thông tin liên lạc của Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế trong nước và tăng cường giao thương quốc tế.
Chính phủ Trung Quốc cũng có những chính sách khuyến khích phát triển xuất khẩu, trong đó có những chính sách hướng tới thị trường Việt Nam
Việt Nam có đường biên giới dài với Trung Quốc ở phía Bắc và Đông-Bắc, tạo điều kiện thuận lợi cho giao lưu thương mại giữa hai nước Vị trí địa lý này giúp các doanh nghiệp Việt Nam dễ dàng tiếp cận thị trường Trung Quốc đa dạng về mặt hàng, chất lượng và giá cả Đồng thời, việc nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc cũng giúp giảm chi phí giao dịch, vận chuyển và các loại chi phí khác.
3.2.2.2 Các nhân tố bên trong Công ty: a Nguồn nhân lực:
Kết quả điều tra, tổng hợp, đánh giá và phân tích thực trạng quy trình thực hiện HĐNK hoá chất từ thị trường Trung Quốc của Công ty
Sau khi tiến hành phát phiếu điều tra, trắc nghiệm, em đã thu được kết quả như sau: Tổng số phiếu phát ra: 5; Tổng số phiếu thu về: 5
Bảng đánh giá quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu hóa chất từ thị trường Trung Quốc của công ty đã được tổng hợp từ các phiếu khảo sát Các khâu trong quy trình được chấm điểm từ 1 đến 5, trong đó 1 là Kém, 2 là Yếu, 3 là Trung bình, 4 là Khá và 5 là Tốt.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế
Bảng 3.4 Tổng hợp kết quả đánh giá quy trình thực hiện HĐNK hoá chất từ thị trường Trung Quốc của công ty Cổ phần Hoá chất
Nghiệp vụ Điểm bình quân
3 Mua bảo hiểm hàng hoá 5
5 Làm thủ tục hải quan 4.4
9 Khiếu nại và giải quyết khiếu nại 5
Qua bảng phân tích, quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu hóa chất từ Trung Quốc của công ty cho thấy nhiều điểm cần cải thiện Chỉ có ba nghiệp vụ là xin giấy phép nhập khẩu, mua bảo hiểm và xử lý khiếu nại được đánh giá tối đa Các nghiệp vụ khác mặc dù đạt mức khá nhưng vẫn tồn tại sai sót, cho thấy cần nâng cao chất lượng thực hiện trong quy trình này.
Tùy thuộc vào từng mặt hàng nhập khẩu, công ty cần xin các giấy phép nhập khẩu phù hợp với danh mục hóa chất do Cục Hóa chất - Bộ Công Thương và các Bộ, Ngành liên quan quy định Việc này nhằm đảm bảo tuân thủ các yêu cầu quản lý của Nhà nước.
Đối với hàng hóa NaNO3, công ty cần thực hiện việc khai báo hóa chất nguy hiểm và gửi hồ sơ lên Cục Quản lý Hóa chất thuộc Bộ Công Thương để xin cấp giấy phép.
Việc nhập khẩu tiền chất thuốc nổ yêu cầu phải xin giấy phép cho từng lô hàng, theo quy định quản lý của Bộ Y Tế Đồng thời, cần có giấy phép vận chuyển hàng nguy hiểm trên đường theo yêu cầu của Bộ Công An.
Nghiệp vụ này nhận được đánh giá tối đa từ 100% nhân viên Kết quả phỏng vấn cho thấy không có trở ngại nào trong việc xin giấy phép nhập khẩu.
Luận văn tốt nghiệp Khoa Thương mại Quốc tế nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xin giấy phép trong quy trình thực hiện hợp đồng nhập khẩu hóa chất từ Trung Quốc và các thị trường khác Việc này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện hợp đồng mà còn có thể tác động đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Theo kết quả từ phiếu trắc nghiệm, tất cả 100% nhân viên đều xác nhận rằng phương thức thanh toán hàng nhập khẩu từ Trung Quốc chủ yếu là tín dụng chứng từ.
Theo kết quả điều tra, Công ty thường mở thư tín dụng (L/C) trong khoảng thời gian 5 - 10 ngày sau khi hợp đồng được ký kết, chủ yếu tại các ngân hàng uy tín như Vietcombank, BIDV và Incombank.
Khi công ty thiếu ngoại tệ để nhập hàng, hồ sơ xin mở L/C cần bao gồm: Giấy phép nhập khẩu (nếu có), hợp đồng ngoại, đơn xin mở L/C theo mẫu của ngân hàng, hợp đồng vay ngoại tệ và phương án kinh doanh.
Loại hình L/C được mở là L/C trả ngay và không huỷ ngang, với thời gian hiệu lực từ 15 đến 21 ngày sau ngày giao hàng muộn nhất Về tỷ lệ ký quỹ, Phó tổng giám đốc phụ trách kinh doanh XNK cho biết công ty thường không có đủ ngoại tệ và có mối quan hệ thân thiết với ngân hàng, nên tỷ lệ ký quỹ chỉ từ 0-20%.
Nghiệp vụ mở L/C của công ty hiện đang đạt điểm bình quân 4.2, chưa đạt mức tối đa do còn nhiều sai sót trong quá trình thực hiện Một số lỗi phổ biến bao gồm việc viết sai tên và địa chỉ của nhà xuất khẩu, sai tên ngân hàng thông báo, lỗi chính tả, và thiếu chứng từ Những sai sót này phần lớn xuất phát từ ý thức chủ quan của nhân viên trực tiếp thực hiện mở L/C, bên cạnh đó cũng có một phần lỗi từ phía nhà xuất khẩu.
XK không thể giao đủ số lượng hàng cho công ty, buộc công ty p hải tu chỉnh L/C Khi đó, rất mất thời gian, công sức và tiền bạc
Chẳng hạn như đơn mở L/C ngày 01/07/2009, tại NH Vietcombank, cho
HĐ số H906N-CHEMX/01 Lô hàng NK là hydrogen peroxide H2O2 50%min, người thụ hưởng là công ty Xinjang zhongtai Chemical Co Ltd Do viết sai tên
Công ty đã phải điều chỉnh lại L/C do sự nhầm lẫn giữa peroxide và proxide, dẫn đến việc mất thời gian và chi phí, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện hợp đồng.
Công ty khẳng định không thuê phương tiện vận tải (PTVT) cho việc nhập khẩu hóa chất từ Trung Quốc theo các điều kiện CIF, CFR và DAF, vì trách nhiệm thuê tàu thuộc về bên bán Hơn nữa, công ty cũng không trực tiếp thuê PTVT để vận chuyển hàng hóa từ cảng về kho riêng, mà đã ủy thác cho các công ty vận tải thực hiện Một số đối tác vận tải thường xuyên hợp tác với công ty bao gồm công ty Dịch vụ Vận tải Hà - Lào, công ty Cổ phần thương mại vận tải Thanh Phong, và công ty TNHH vận tải Hoàng Giang.
Theo kết quả phỏng vấn, các hãng vận tải mà công ty hợp tác có mối quan hệ lâu dài, mang lại kinh nghiệm quý báu trong việc vận chuyển hàng hóa Hàng hóa được đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển về kho, hiếm khi xảy ra chậm trễ, và cước phí vận chuyển được đánh giá là hợp lý.
