Vật liệu và phương pháp nghiên cứu
Thời gian và địa điểm nghiên cứu
- Địa điểm: Bệnh viện đa khoa huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.
Đối tượng nghiên cứu
Chất thải y tế tại bệnh viện đa khoa huyện Yên Phong được phân loại thành các loại chính, bao gồm chất thải rắn y tế như chất thải sinh hoạt, chất thải y tế thông thường và chất thải y tế nguy hại, cùng với nước thải phát sinh từ hoạt động khám chữa bệnh.
Cơ sở vật chất và trang thiết bị quản lý chất thải y tế bao gồm dụng cụ thu gom, vận chuyển và lưu trữ chất thải y tế, cùng với hệ thống xử lý và quy trình công nghệ xử lý chất thải Việc đảm bảo các yếu tố này hoạt động hiệu quả là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường.
- Nhân viên y tế (Bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên, y tá, hộ lý), nhân viên vệ sinh, bệnh nhân và người nhà bệnh nhân
- Công tác quản lý, hệ thống sổ sách, văn bản, quy định về quản lý CTYTcủa bệnh viện.
Nội dung nghiên cứu
* Khái quát về khu vực nghiên cứu của đề tài
- Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Yên Phong
- Khái quát về Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Phong:
+ Vị trí, lịch sử hình thành và phát triển
+ Cơ cấu tổ chức, số lượng cán bộ công nhân viên
+ Thực trạng công tác khám chữa bệnh
* Thực trạng phát sinh chất thải y tế tại Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Phong
- Lượng phát sinh: khối lượng, thành phần, tỷ lệ từng loại
+ Chất thải rắn y tế: chất thải sinh hoạt, chất thải y tế thông thường, chất thải y tế nguy hại
+ Nước thải: nước thải sinh hoạt, nước thải phát sinh từ hoạt động khám chữa bệnh
* Đánh giá thực trạng và hiệu quả công tác quản lý chất thải y tế của bệnh viện
- Thực trạng công tác quản lý chất thải y tế của bệnh viện
Cơ sở hạ tầng, máy móc và thiết bị phục vụ công tác thu gom và xử lý chất thải y tế, bao gồm chất thải rắn y tế và nước thải, hiện đang gặp nhiều thách thức Việc cải thiện và nâng cấp hệ thống này là cần thiết để đảm bảo an toàn môi trường và sức khỏe cộng đồng Các biện pháp đầu tư vào công nghệ hiện đại và quy trình quản lý hiệu quả sẽ góp phần nâng cao chất lượng xử lý chất thải y tế.
+ Quy trình công nghệ xử lý chất thải rắn y tế và nước thải tại bệnh viện;
+ Đánh giá bộ máy quản lý, quy trình quản lý, công tác thu gom, phân loại, xử lý chất thải y tế của bệnh viện
- Hiệu quả công tác quản lý chất thải y tế của bệnh viện
+ Đánh giá hiệu quả hoạt động của cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý chất thải y tế: nhân lực con người, trình độ, hiểu biết ;
Đánh giá cơ sở hạ tầng quản lý và xử lý chất thải là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả trong việc xử lý chất thải rắn y tế và nước thải Hệ thống xử lý chất thải cần được cải thiện để đáp ứng tốt hơn nhu cầu bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường Việc đánh giá hiệu quả của các hệ thống này sẽ giúp xác định điểm mạnh và điểm yếu, từ đó đưa ra giải pháp tối ưu cho việc quản lý chất thải bền vững.
+ Đánh giá nhận thức của cán bộ nhân viên, bệnh nhân về công tác quản lý chất thải y tế của bệnh viện;
+ Những tồn tại, khó khăn trong hoạt động quản lý CTRYT tại bệnh được khảo sát.
* Nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp quản lý chất thải y tế tại bệnh viện Đa khoa huyện Yên Phong
- Giải pháp về tổ chức, cơ chế, chính sách;
- Giải pháp về kinh tế;
- Giải pháp về kỹ thuật;
- Giải pháp về tuyên truyền giáo dục.
Phương pháp nghiên cứu
3.4.1 Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp
- Thu thập các thông tin về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Yên Phong
- Thu thập tài liệu về quy mô, cơ cấu tổ chức của bệnh viện
- Thu thập số liệu về công tác quản lý, hồ sơ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải y tế của bệnh viện
- Thu thập tài liệu trong các giáo trình, luận văn, luận án, đề tài khoa học, báo trí, internet
3.4.2 Phương pháp khảo sát thực địa
- Điều tra khảo sát thực địa tại bệnh viện về nguồn xả thải, tình hình phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải của bệnh viện:
+ Trực tiếp khảo sát, tiếp cận quy trình thu gom, xử lý chất thải y tế của bệnh viện
+ Thống kê trực tiếp các dụng cụ, thiết bị máy móc phục vụ cho công tác thu gom, xử lý chất thải rắn y tế
+ Cân chất thải tại bệnh viện hàng ngày
3.4.3 Phương pháp điều tra phỏng vấn
Lập phiếu điều tra và tiến hành phỏng vấn là phương pháp hiệu quả để thu thập thông tin bổ sung, đặc biệt là những dữ liệu chưa có trong tài liệu thống kê hoặc ý kiến từ cộng đồng và các đối tượng liên quan Qua việc điều tra 95 phiếu, trong đó có 40 phiếu từ cán bộ, nhân viên y tế và 55 phiếu từ bệnh nhân cùng người nhà, chúng ta có thể đánh giá thực trạng quản lý chất thải y tế tại bệnh viện, cũng như nhận thức về chất thải y tế và ý thức bảo vệ môi trường của cộng đồng.
Phiếu điều tra khảo sát được thiết kế nhằm thu thập thông tin chính xác cho nghiên cứu về quản lý môi trường tại bệnh viện Mục tiêu chính của phiếu khảo sát là đánh giá sự hiểu biết và ý thức của những người tham gia vào công tác bảo vệ môi trường trong bệnh viện.
Chính vì vậy, phiếu khảo sát được gửi đến các bộ phận liên quan gồm:
- Đại diện lãnh đạo bệnh viện phụ trách công tác bảo vệ môi trường;
- Người chịu trách nhiệm quản lý chung về vấn đề môi trường tại bệnh viện;
- Cán bộ bộ phận phân loại rác thải;
- Cán bộ vận hành trạm xử lý nước thải;
- Cán bộ vận hành lò đốt chất thải rắn;
Một số cán bộ công nhân tham gia trực tiếp vào công tác bảo vệ môi trường, và các thông tin chi tiết về phiếu điều tra sẽ được trình bày trong phần phụ lục.
3.4.4.1 Xây dựng các tiêu chí để đánh giá
Đánh giá công tác quản lý môi trường gặp nhiều khó khăn nếu không có các định lượng cụ thể Mặc dù có thể xây dựng các tiêu chí để xác định mức độ hiệu quả của mô hình quản lý môi trường, nhưng quá trình này thường gây tranh cãi và khó được chấp nhận Phương pháp đánh giá dựa trên các tiêu chí này đã được các nhà khoa học trên toàn thế giới áp dụng Việc thiết lập các tiêu chí đánh giá cũng được dựa trên các phương pháp từ tài liệu tham khảo của Owen và Roger, trong hướng dẫn lập báo cáo đánh giá tác động môi trường năm 2009.
Bài viết này sẽ phát triển các tiêu chí mới dựa trên Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT ngày 31 tháng 12 năm 2015 của Bộ Y tế, quy định về quản lý chất thải y tế, nhằm tạo ra một cơ sở chuẩn mực cho việc đánh giá.
Các tiêu chí đánh giá quản lý chất thải bệnh viện được phân loại theo các hoạt động cụ thể nhằm bảo vệ môi trường Việc đánh giá thực trạng quản lý môi trường của bệnh viện được chia thành các nhóm tiêu chí để thuận tiện cho việc tổng hợp Trong nghiên cứu này, các nhóm tiêu chí bao gồm: a) Nhóm tiêu chí đánh giá công tác phân loại chất thải rắn bệnh viện, dựa theo Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT ngày 31 tháng 12 năm 2015 của Bộ Y tế; b) Nhóm tiêu chí đánh giá công tác vận chuyển chất thải, cũng dựa theo Thông tư trên.
Vào năm 2015, Bộ Y tế đã ban hành quy định về quản lý chất thải y tế, cùng với Thông tư 36/2015/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường về quản lý chất thải nguy hại Để xây dựng các tiêu chí về lưu giữ chất thải rắn bệnh viện, cần tham khảo Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT, được ban hành vào ngày 31 tháng 12 năm 2015.
Theo Quy chế Quản lý chất thải y tế của Bộ Y tế năm 2015, các tiêu chí đánh giá về hoạt động xử lý chất thải rắn y tế được xây dựng dựa trên các tài liệu hướng dẫn trong nước, như của PGS TS Nguyễn Đức Khiển và PGS TS Nguyễn Thị Kim Thái Đồng thời, tiêu chí đánh giá hệ thống thu gom và xử lý nước thải, khí thải cũng được tham khảo và điều chỉnh từ các tài liệu hướng dẫn của Cục Quản lý môi trường Y tế và PGS TS Nguyễn Xuân Nguyên.
Các nhóm tiêu chí nêu trên chỉ nhằm mục đích đánh giá công tác quản lý bảo vệ môi trường tại bệnh viện, không bao gồm các tiêu chí kỹ thuật như hệ thống xử lý nước thải hay hệ thống xử lý chất thải rắn Những tiêu chí này sẽ được thảo luận chi tiết trong phần kết quả nghiên cứu dựa trên các khảo sát cụ thể.
Các bảng điểm đánh giá về các tiêu chí được trình bày trong phần phụ lục
3.4.4.2 Xác định mức quan trọng của tiêu chí và mức độ tuân thủ của từng hoạt động
Các tiêu chí đánh giá sự tuân thủ quy định phụ thuộc vào khối lượng tuân thủ cho từng hoạt động Mức độ tuân thủ sẽ được xác định thông qua quá trình khảo sát thực tế Từng hoạt động sẽ được phân loại thành ba loại dựa trên mức độ tuân thủ.
+ Tuân thủ tốt – 3 điểm: Tất cả các khâu, các bộ phận đều tuân thủ;
+ Tuân thủ trung bình – 2 điểm: Theo khảo sát, thấy rằng chỉ có khoảng 1/2 các khâu, các bộ phận tuân thủ;
+ Tuân thủ kém – 1 điểm: Hầu hết các bộ phận không tuân thủ
- Mức quan trọng của các tiêu chí được phân thành 3 cấp độ:
+ Tiêu chí rất quan trọng: 3 điểm;
+ Tiêu chí quan trọng vừa phải: 2 điểm;
+ Tiêu chí không quan trọng lắm: 1 điểm
3.4.4.3 Công thức tính toán tổng hợp về công tác quản lý môi trường theo từng hoạt động của tiêu chí
Dựa trên các tiêu chí đã được đánh giá và mức độ quan trọng cùng với mức độ tuân thủ, công tác quản lý môi trường sẽ được tính toán theo công thức dưới đây.
CT là Đánh giá về công tác quản lý môi trường
TC là điểm đánh giá thực hiện của tiêu chí đó tại bệnh viện
QT là mức độ quan trọng của tiêu chí
TT là mức độ tuân thủ của tiêu chí trong toàn bệnh viện
Để nâng cao hiệu quả quản lý chất thải y tế tại Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Phong, việc tham khảo ý kiến từ các chuyên gia, nhà khoa học, và cán bộ lãnh đạo bệnh viện cùng các bên liên quan là rất quan trọng trong quá trình đề xuất và lựa chọn giải pháp.
3.4.6 Phương pháp xử lý, phân tích và tổng hợp số liệu
- Đối với các tài liệu thứ cấp: Phân nhóm theo từng nội dung và tiến hành phân tích
- Đối với các số liệu, tài liệu sơ cấp sẽ được tổng hợp, sử dụng phần mềm word và excel để thống kê và xử lý số liệu
Việc sử dụng bảng biểu kết hợp với hình vẽ trong nghiên cứu địa bàn giúp phân tích và đánh giá các vấn đề một cách khoa học và logic.