Vật liệu và phương pháp nghiên cứu
Thời gian và địa điểm nghiên cứu
- Địa điểm: Bệnh viện đa khoa huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.
Đối tượng nghiên cứu
Chất thải y tế tại bệnh viện đa khoa huyện Yên Phong được phân loại thành hai nhóm chính: chất thải rắn y tế, bao gồm chất thải sinh hoạt, chất thải y tế thông thường và chất thải y tế nguy hại, cùng với nước thải phát sinh từ các hoạt động khám chữa bệnh.
Cơ sở vật chất và trang thiết bị quản lý chất thải y tế bao gồm dụng cụ thu gom, vận chuyển và lưu trữ, cùng với hệ thống xử lý hiện đại và quy trình công nghệ tiên tiến để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc xử lý chất thải y tế.
- Nhân viên y tế (Bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên, y tá, hộ lý), nhân viên vệ sinh, bệnh nhân và người nhà bệnh nhân
- Công tác quản lý, hệ thống sổ sách, văn bản, quy định về quản lý CTYTcủa bệnh viện.
Nội dung nghiên cứu
* Khái quát về khu vực nghiên cứu của đề tài
- Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Yên Phong
- Khái quát về Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Phong:
+ Vị trí, lịch sử hình thành và phát triển
+ Cơ cấu tổ chức, số lượng cán bộ công nhân viên
+ Thực trạng công tác khám chữa bệnh
* Thực trạng phát sinh chất thải y tế tại Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Phong
- Lượng phát sinh: khối lượng, thành phần, tỷ lệ từng loại
+ Chất thải rắn y tế: chất thải sinh hoạt, chất thải y tế thông thường, chất thải y tế nguy hại
+ Nước thải: nước thải sinh hoạt, nước thải phát sinh từ hoạt động khám chữa bệnh
* Đánh giá thực trạng và hiệu quả công tác quản lý chất thải y tế của bệnh viện
- Thực trạng công tác quản lý chất thải y tế của bệnh viện
Cơ sở hạ tầng và thiết bị phục vụ công tác thu gom và xử lý chất thải y tế, bao gồm cả chất thải rắn và nước thải, hiện đang gặp nhiều thách thức Việc đầu tư và nâng cấp máy móc là cần thiết để đảm bảo quy trình xử lý diễn ra hiệu quả và an toàn Cần có giải pháp cải thiện cơ sở hạ tầng nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong việc quản lý chất thải y tế.
+ Quy trình công nghệ xử lý chất thải rắn y tế và nước thải tại bệnh viện;
+ Đánh giá bộ máy quản lý, quy trình quản lý, công tác thu gom, phân loại, xử lý chất thải y tế của bệnh viện
- Hiệu quả công tác quản lý chất thải y tế của bệnh viện
+ Đánh giá hiệu quả hoạt động của cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý chất thải y tế: nhân lực con người, trình độ, hiểu biết ;
Đánh giá cơ sở hạ tầng quản lý và xử lý chất thải là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả trong công tác này Hệ thống xử lý chất thải rắn y tế và nước thải cần được xem xét kỹ lưỡng để đánh giá khả năng hoạt động và hiệu quả xử lý Việc cải thiện cơ sở hạ tầng sẽ góp phần nâng cao chất lượng môi trường và sức khỏe cộng đồng.
+ Đánh giá nhận thức của cán bộ nhân viên, bệnh nhân về công tác quản lý chất thải y tế của bệnh viện;
+ Những tồn tại, khó khăn trong hoạt động quản lý CTRYT tại bệnh được khảo sát.
* Nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp quản lý chất thải y tế tại bệnh viện Đa khoa huyện Yên Phong
- Giải pháp về tổ chức, cơ chế, chính sách;
- Giải pháp về kinh tế;
- Giải pháp về kỹ thuật;
- Giải pháp về tuyên truyền giáo dục.
Phương pháp nghiên cứu
3.4.1 Phương pháp thu thập dữ liệu thứ cấp
- Thu thập các thông tin về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Yên Phong
- Thu thập tài liệu về quy mô, cơ cấu tổ chức của bệnh viện
- Thu thập số liệu về công tác quản lý, hồ sơ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải y tế của bệnh viện
- Thu thập tài liệu trong các giáo trình, luận văn, luận án, đề tài khoa học, báo trí, internet
3.4.2 Phương pháp khảo sát thực địa
- Điều tra khảo sát thực địa tại bệnh viện về nguồn xả thải, tình hình phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải của bệnh viện:
+ Trực tiếp khảo sát, tiếp cận quy trình thu gom, xử lý chất thải y tế của bệnh viện
+ Thống kê trực tiếp các dụng cụ, thiết bị máy móc phục vụ cho công tác thu gom, xử lý chất thải rắn y tế
+ Cân chất thải tại bệnh viện hàng ngày
3.4.3 Phương pháp điều tra phỏng vấn
Lập phiếu điều tra và tiến hành phỏng vấn là phương pháp hiệu quả để thu thập thông tin mới và ý kiến từ cộng đồng về quản lý chất thải y tế Qua việc điều tra 95 phiếu, trong đó có 40 phiếu từ cán bộ y tế và 55 phiếu từ bệnh nhân cùng người nhà, chúng ta có thể đánh giá thực trạng công tác quản lý chất thải y tế tại bệnh viện, cũng như nâng cao nhận thức về vệ sinh môi trường.
Phiếu điều tra khảo sát được thiết kế để thu thập thông tin chính xác cho nghiên cứu về quản lý môi trường tại bệnh viện Mục tiêu chính của khảo sát là hiểu rõ hơn về nhận thức và ý thức của những người tham gia trong công tác bảo vệ môi trường tại cơ sở y tế.
Chính vì vậy, phiếu khảo sát được gửi đến các bộ phận liên quan gồm:
- Đại diện lãnh đạo bệnh viện phụ trách công tác bảo vệ môi trường;
- Người chịu trách nhiệm quản lý chung về vấn đề môi trường tại bệnh viện;
- Cán bộ bộ phận phân loại rác thải;
- Cán bộ vận hành trạm xử lý nước thải;
- Cán bộ vận hành lò đốt chất thải rắn;
Một số cán bộ công nhân đang trực tiếp tham gia vào công tác bảo vệ môi trường, và các nội dung chi tiết của phiếu điều tra được trình bày trong phần phụ lục.
3.4.4.1 Xây dựng các tiêu chí để đánh giá
Đánh giá công tác quản lý môi trường gặp nhiều khó khăn nếu không có các định lượng cụ thể Mặc dù có thể xây dựng các tiêu chí đánh giá để xác định mức độ của mô hình quản lý môi trường, nhưng điều này thường gây tranh cãi và khó được chấp nhận Phương pháp đánh giá dựa trên các tiêu chí đã được các nhà khoa học trên thế giới áp dụng, và việc xây dựng các tiêu chí này dựa theo tài liệu tham khảo của Owen và Roger trong hướng dẫn lập báo cáo đánh giá tác động môi trường năm 2009.
Bài viết này sẽ phát triển các tiêu chí mới dựa trên Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT ngày 31 tháng 12 năm 2015 của Bộ Y tế, quy định về quản lý chất thải y tế, nhằm tạo ra cơ sở chuẩn mực cho việc đánh giá.
Các tiêu chí đánh giá quản lý chất thải bệnh viện được phân loại theo các hoạt động cụ thể nhằm bảo vệ môi trường Đánh giá thực trạng quản lý môi trường tại bệnh viện được chia thành các nhóm tiêu chí để thuận tiện trong việc tổng hợp Nhóm đầu tiên là tiêu chí đánh giá công tác phân loại chất thải rắn, căn cứ theo Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT ngày 31 tháng 12 năm 2015 của Bộ Y tế Nhóm thứ hai liên quan đến tiêu chí đánh giá công tác vận chuyển chất thải, cũng dựa trên Thông tư này.
Vào năm 2015, Bộ Y tế đã ban hành Quy định về Quản lý chất thải y tế, cùng với Thông tư 36/2015/TT-BTNMT ngày 30 tháng 6 năm 2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường liên quan đến quản lý chất thải nguy hại Để xây dựng nhóm tiêu chí về lưu giữ chất thải rắn bệnh viện, các tiêu chí đánh giá này được căn cứ theo Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT ngày 31 tháng.
Vào năm 2015, Bộ Y tế đã ban hành Quy chế Quản lý chất thải y tế, cùng với việc tham khảo một số tài liệu để xây dựng các tiêu chí đánh giá hoạt động xử lý chất thải rắn y tế Các tiêu chí này được điều chỉnh từ tài liệu hướng dẫn trong nước, bao gồm công trình của PGS TS Nguyễn Đức Khiển về công nghệ xử lý và tái chế chất thải rắn (2012) và PGS TS Nguyễn Thị Kim Thái về quản lý chất thải nguy hại (2011) Ngoài ra, nhóm tiêu chí đánh giá hệ thống thu gom và xử lý nước thải và khí thải cũng được tham khảo từ các tài liệu trong nước, như hướng dẫn của Cục Quản lý môi trường Y tế về công nghệ xử lý nước thải y tế (2015) và công trình của PGS TS Nguyễn Xuân Nguyên về công nghệ xử lý nước thải bệnh viện (2004).
Các nhóm tiêu chí nêu trên chỉ tập trung vào việc đánh giá công tác quản lý bảo vệ môi trường tại bệnh viện, không đề cập đến các khía cạnh kỹ thuật như hệ thống xử lý nước thải hay hệ thống xử lý chất thải rắn Những tiêu chí đánh giá này sẽ được phân tích và thảo luận trong phần kết quả nghiên cứu, dựa trên các kết quả khảo sát cụ thể.
Các bảng điểm đánh giá về các tiêu chí được trình bày trong phần phụ lục
3.4.4.2 Xác định mức quan trọng của tiêu chí và mức độ tuân thủ của từng hoạt động
Các tiêu chí đánh giá sự tuân thủ theo quy định phụ thuộc vào mức độ tuân thủ của từng hoạt động Việc xác định khối lượng tuân thủ sẽ được thực hiện thông qua khảo sát thực tế Mức độ tuân thủ của các hoạt động được phân loại thành ba loại khác nhau.
+ Tuân thủ tốt – 3 điểm: Tất cả các khâu, các bộ phận đều tuân thủ;
+ Tuân thủ trung bình – 2 điểm: Theo khảo sát, thấy rằng chỉ có khoảng 1/2 các khâu, các bộ phận tuân thủ;
+ Tuân thủ kém – 1 điểm: Hầu hết các bộ phận không tuân thủ
- Mức quan trọng của các tiêu chí được phân thành 3 cấp độ:
+ Tiêu chí rất quan trọng: 3 điểm;
+ Tiêu chí quan trọng vừa phải: 2 điểm;
+ Tiêu chí không quan trọng lắm: 1 điểm
3.4.4.3 Công thức tính toán tổng hợp về công tác quản lý môi trường theo từng hoạt động của tiêu chí
Dựa trên các tiêu chí đã được chấm điểm, mức độ quan trọng và tuân thủ, công tác quản lý môi trường sẽ được tính toán theo công thức dưới đây.
CT là Đánh giá về công tác quản lý môi trường
TC là điểm đánh giá thực hiện của tiêu chí đó tại bệnh viện
QT là mức độ quan trọng của tiêu chí
TT là mức độ tuân thủ của tiêu chí trong toàn bệnh viện
Để nâng cao hiệu quả quản lý chất thải y tế tại Bệnh viện Đa khoa huyện Yên Phong, cần tham khảo ý kiến từ các chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ lãnh đạo bệnh viện và các bên liên quan trong quá trình đề xuất và lựa chọn giải pháp.
3.4.6 Phương pháp xử lý, phân tích và tổng hợp số liệu
- Đối với các tài liệu thứ cấp: Phân nhóm theo từng nội dung và tiến hành phân tích
- Đối với các số liệu, tài liệu sơ cấp sẽ được tổng hợp, sử dụng phần mềm word và excel để thống kê và xử lý số liệu
Sử dụng bảng biểu kết hợp với hình vẽ trong nghiên cứu giúp trình bày rõ ràng các đối tượng và phân tích, đánh giá vấn đề một cách khoa học và logic.