ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Bà mẹ có con dưới 5 tuổi nhập viện vào khoa nhi bệnh viện Đa khoa trung ương Thái Nguyên vì bệnh NKHHCT đáp ứng các tiêu chuẩn sau:
- Bà mẹ có con được chẩn đoán xác định là NKHHCT trong hồ sơ bệnh án
- Bà mẹ có khả năng giao tiếp và sẵn sàng tham gia nghiên cứu
- Bà mẹ có con dưới 5 tuổi
- Bà mẹ không đồng ý tham gia nghiên cứu
- Bà mẹ không có khả năng giao tiếp.
Thời gian và địa điểm nghiên cứu
- Thời gian nghiên cứu: từ tháng 4/2016 đến tháng 9/2016
- Địa điểm nghiên cứu: khoa Nhi - Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên.
Thiết kế nghiên cứu
- Sử dụng phương pháp nghiên cứu mô tả, thiết kế cắt ngang có phân tích
Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu
a) Cỡ mẫu của nghiên cứu được dựa theo công thức tính cỡ mẫu trong nghiên cứu mô tả:
Trong đó: n: là cỡ mẫu điều tra
Z: là hệ số tin cậy lấy ở ngưỡng xác suất α=0,05 (Z(1- α/2)=1,96) p: tỉ lệ bà mẹ có kiến thức, thái độ, thực hành về NKHHCT ước tính là 0,5 (50%) d: độ sai lệch mong muốn, trong nghiên cứu này chọn d = 0,05
Dựa trên dữ liệu thu thập, chúng tôi đã xác định kích thước mẫu là n = 385 người bệnh Phương pháp chọn mẫu được áp dụng là phương pháp không xác suất, sử dụng lũy tích để đảm bảo đủ cỡ mẫu trong suốt thời gian nghiên cứu.
Phương pháp thu thập số liệu
- Tham khảo hồ sơ bệnh án để lựa chọn đối tượng nghiên cứu, ghi chép thông tin hành chính của bệnh nhi và địa chỉ
Chúng tôi đã tiến hành phỏng vấn trực tiếp các bà mẹ trẻ sử dụng bộ câu hỏi của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 2007), được dịch sang tiếng Việt Bộ câu hỏi bao gồm 7 câu liên quan đến kiến thức, 9 câu về thái độ và 6 câu về thực hành.
Các biến số nghiên cứu
2.6.1 Đặc điểm nhân khẩu học của bà mẹ
(tuổi, trình độ văn hóa, nghề nghiệp, dân tộc, số con)
2.6.2 Kiến thức của bà mẹ về bệnh NKHHCT
Dấu hiệu NKHHCT, dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám ngay, dấu hiệu bệnh nặng hơn, biện pháp phòng ngừa, chăm sóc trẻ NKHHCT, làm sạch mũi
2.6.3 Thái độ của bà mẹ về bệnh NKHHCT
Để phòng ngừa nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính (NKHHCT), cần thực hiện các biện pháp như giữ ấm cơ thể khi thời tiết lạnh, tránh hút thuốc lá, tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch, cũng như cho trẻ bú mẹ Ngoài ra, việc chọn lựa cơ sở y tế phù hợp và làm sạch mũi bằng giấy thấm cũng rất quan trọng, cùng với việc tuân thủ hướng dẫn của nhân viên y tế.
2.6.4 Thực hành của bà mẹ về bệnh NKHHCT
Khi trẻ bị bệnh, cần chăm sóc đúng cách bằng cách cho trẻ uống đủ nước khi sốt hoặc ho, đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ Ngoài ra, nên làm sạch mũi cho trẻ bằng giấy thấm sâu kèn, đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch, đồng thời khuyến khích trẻ bú mẹ để tăng cường sức đề kháng.
Các khái niệm, thang đo, tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá
2.7.1.1 Kiến thức về dấu hiệu NKHHCT
- Một bà mẹ có kiến thức đúng về dấu hiệu NKHHCT là bà mẹ biết ≥2 trong 4 dấu hiệu
2.7.1.2 Kiến thức về phòng bệnh NKHHCT
- Một bà mẹ có kiến thức đúng về phòng bệnh NKHHCT là biết ≥3 trong 5 cách phòng chống:
+ Không cho trẻ tiếp xúc khói bụi
+ Không cho trẻ tiếp xúc khói thuốc lá trong nhà
+ Giữ ấm cho trẻ khi thời tiết lạnh
+ Cho bé bú sữa mẹ
+ Tiêm chủng cho trẻ đúng qui định
2.7.1.3 Kiến thức về bệnh NKHHCT
- Một bà mẹ có kiến thức đúng về bệnh NKHHCT là bà mẹ biết một trong các bệnh: Viêm phổi
Khác (viêm họng, viêm amidan)
2.7.1.4 Kiến thức về cách cho trẻ ăn khi mắc bệnh NKHHCT
- Bà mẹ có kiến thức đúng về cách cho trẻ ăn trong lúc bệnh NKHHCT là biết ≥2 trong 3 nội dung:
+ Ăn đầy đủ chất dinh dưỡng
+ Không kiêng cữ dầu, mỡ, tôm, cua…
+ Cho ăn làm nhiều bửa, mỗi bữa một ít
2.7.1.5 Kiến thức về cách làm sạch mũi cho trẻ bị NKHHCT
- Bà mẹ có kiến thức đúng về cách làm sạch mũi cho trẻ bị NKHHCT là:
+ Biết làm sạch mũi bằng giấy thấm sâu kèn
2.7.1.6 Kiến thức về dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám ngay
- Bà mẹ có kiến thức đúng về dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám là bà mẹ biết 3 trong năm 5 dấu hiệu sau
+ Không uống được hoặc bỏ bú
+ Ngủ li bì khó đánh thức
2.7.1.6 Kiến thức về dấu hiệu bệnh nặng hơn
- Bà mẹ có kiến thức đúng về dấu hiệu cần đưa trẻ đi khám là bà mẹ biết 3 trong năm 5 dấu hiệu sau:
+ Không uống được hoặc bỏ bú
+ Ngủ li bì khó đánh thức
2.7.2 Các biến số về thái độ
2.7.2.1 Thái độ chấp nhận những biện pháp phòng ngừa
- Một bà mẹ có thái độ đúng về phòng ngừa NKHHCT là bà mẹ chấp nhận sự cần thiết của những biện pháp sau:
+ Không có người hút thuốc lá trong nhà
+ Giữ ấm cho trẻ khi thời tiết lạnh
+ Nuôi con bằng sữa mẹ
+ Tiêm chủng cho trẻ đúng qui định
2.7.2.2 Thái độ chấp nhận việc chọn nơi khám chữa bệnh
- Bà mẹ có thái độ đúng về việc chọn nơi khám chữa bệnh cho trẻ NKHHCT là bà mẹ chấp nhận sự cần thiết những biện pháp sau:
+ Khi trẻ bị bệnh NKHHCT đưa bé đến khám tại bệnh viện hoặc cơ sở y tế
2.7.2.3 Thái độ chấp nhận những biện pháp chăm sóc trẻ NKHHCT
- Bà mẹ có thái độ đúng về chăm sóc trẻ bị NKHHCT là bà mẹ chấp nhận sự cần thiết của phòng biện pháp sau đây
+ Cho trẻ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng
+ Làm sạch mũi bằng giấy thấm
2.7.3 Các biến số thực hành
2.7.3.1 Thực hành về phòng ngừa bệnh NKHHCT
- Bà mẹ thực hành đúng về phòng ngừa bệnh NKHHCT là bà mẹ có làm những việc sau đây:
+ Giữ trong nhà không có người hút thuốc lá
+ Giữ ấm cho trẻ khi thời tiết lạnh
+ Nuôi con bằng sữa mẹ
+ Cho con tiêm chủng đúng qui định
2.7.3.2 Thực hành về chọn nơi khám chữa bệnh NKHHCT
- Bà mẹ thực hành đúng về việc chọn nơi khám chữa bệnh NKHHCT là bà mẹ làm những việc sau đây:
+ Khi bé bị NKHHCT là đưa bé đi đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế
2.7.3.3 Thực hành về chăm sóc trẻ bệnh NKHHCT
- Bà mẹ thực hành đúng về chăm sóc trẻ bệnh NKHHCT là bà mẹ làm những việc sau
+ Cho trẻ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng
+ Làm sạch mũi bằng giấy thấm sâu kèn
Phương pháp phân tích số liệu
- Xử lý trong khi thu thập số liệu
+ Tất cả những dữ liệu thu thập được kiểm tra làm sạch và hoàn thiện
+ Những dữ liệu không phù hợp được điều chỉnh và bổ sung ngay Nếu không thể thu được thông tin cần thiết thay bằng một phiếu điều tra khác
+ Phần mềm sử dụng để xử lý số liệu
Epidata: nhập và kiểm soát số liệu
SPSS 16.0: phân tích số liệu
Phân tích số liệu thống kê mô tả thông qua tỷ lệ phần trăm, sử dụng kiểm định 2 để so sánh các tỷ lệ phần trăm Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê được đánh giá với ngưỡng xác suất p
