NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM DOANH NGHIỆP XÂY LẮP
1.1 Tổng quan về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm
1.1.1 Chi phí s ản xuất trong doanh nghi ệp
1.1.1.1 Khái ni ệm chi phí s ản xuất
Sản xuất là quá trình thiết yếu trong sự phát triển của loài người, bao gồm ba yếu tố cơ bản: đối tượng lao động, tư liệu lao động và lao động sống Lao động là hoạt động có ý thức của con người, tác động đến đối tượng và tư liệu lao động để tạo ra sản phẩm Trong xã hội hàng hóa, hao phí nguồn lực trong sản xuất được thể hiện dưới dạng giá trị, gọi là chi phí sản xuất (CPSX) Có nhiều khái niệm về chi phí sản xuất, trong đó có hai khái niệm chính cần lưu ý.
CPSX trong doanh nghiệp xây lắp đại diện cho tổng giá trị tiền tệ của tất cả lao động sống, lao động vật hóa và các chi phí khác mà doanh nghiệp đã đầu tư để thực hiện hoạt động xây dựng trong một khoảng thời gian nhất định.
CPSX trong doanh nghiệp xây lắp bao gồm tất cả các khoản chi phí vật chất mà doanh nghiệp đầu tư để thực hiện các dự án xây dựng Mục tiêu của việc này là tạo ra những sản phẩm đa dạng phục vụ cho hoạt động kinh doanh, đồng thời đáp ứng các yêu cầu trong hợp đồng giao nhận thầu đã ký kết.
1.1.1.2 Phân lo ại chi phí s ản x u ất
Trường Đại học Kinh tế Huế
Chi phí sản xuất trong xây lắp được phân loại theo từng chức năng và nội dung cụ thể, giúp dễ dàng quản lý và theo dõi Việc phân loại này thường dựa trên các khoản mục chi phí trong kết cấu giá thành sản phẩm, từ đó tạo ra sự minh bạch và hiệu quả trong quá trình sản xuất.
Chi phí trong giá thành sản phẩm được phân loại dựa trên ý nghĩa và cơ sở tính giá thành cho từng khoản mục Việc phân loại chi phí phải căn cứ vào công dụng chung và mức phân bổ chi phí cho từng đối tượng, từ đó xác định các loại chi phí phù hợp.
Chi phí NVLTT bao gồm tất cả các chi phí vật liệu trực tiếp cần thiết cho thi công xây lắp Các loại vật liệu này bao gồm vật liệu chính như gạch, gỗ, cát, xi măng và đá; vật liệu phụ như đinh, kẽm và dây buộc; nhiên liệu như củi nấu và nhựa đường; cũng như các vật kết cấu và vật liệu luân chuyển như ván, khuôn và dàn giáo Ngoài ra, giá trị thiết bị đi kèm với vật kiến trúc như thiết bị vệ sinh, thông gió, chiếu sáng và hệ thống truyền dẫn nhiệt cũng được tính vào chi phí này.
Chi phí NCTT bao gồm tiền lương cho công nhân trực tiếp tham gia vào hoạt động xây lắp, bao gồm lương chính, lương phụ và phụ cấp lương, cũng như các khoản tiền công cho công nhân thuê ngoài Tuy nhiên, chi phí này không bao gồm lương của công nhân vận chuyển ngoài công trường, lương nhân viên thu mua, bốc dỡ, bảo quản vật liệu trước khi đến kho, lương công nhân sản xuất phụ, quản lý, công nhân điều khiển máy thi công và những người làm công tác bảo quản công trường.
Chi phí sử dụng máy thi công (MTC) bao gồm chi phí vật liệu, nhân công và các chi phí khác liên quan trực tiếp đến quá trình sử dụng máy tại các công trường xây dựng Vì MTC cần di chuyển đến các địa điểm thi công theo từng giai đoạn, nên chi phí sử dụng MTC được phân chia thành hai loại: chi phí thường xuyên và chi phí tạm thời.
Chi phí SXC là tổng hợp các chi phí sản xuất của đội và công trường xây dựng, bao gồm lương của nhân viên quản lý đội và quản lý công trường, cùng với các khoản trích cho bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), bảo hiểm y tế (BHYT) và kinh phí công.
Trường Đại học Kinh tế Huế đoàn (KPCĐ) xác định chi phí dựa trên tỷ lệ quy định từ tiền lương của công nhân trực tiếp xây lắp, công nhân vận hành xe, máy thi công, và nhân viên quản lý đội Ngoài ra, chi phí còn bao gồm khấu hao tài sản cố định dùng chung cho hoạt động của đội và các chi phí khác liên quan đến hoạt động này Việc phân loại chi phí cũng được thực hiện dựa trên mối quan hệ với mức độ hoạt động, theo mô hình ứng xử của chi phí.
Chi phí được phân loại thành ba loại chính dựa trên sự biến động của chúng khi mức độ hoạt động thay đổi, bao gồm chi phí biến đổi, chi phí cố định và chi phí hỗn hợp.
Chi phí biến đổi là những chi phí thay đổi theo tỷ lệ với mức độ hoạt động Khi xem xét trên một đơn vị sản xuất, chi phí biến đổi được coi là một hằng số.
Chi phí cố định là những chi phí không thay đổi hoặc chỉ thay đổi rất ít khi mức độ hoạt động biến động Tuy nhiên, khi xem xét trên mỗi đơn vị hoạt động, chi phí cố định lại tỷ lệ nghịch với mức độ hoạt động.
Chi phí hỗn hợp là những chi phí bao gồm hỗn hợp cả định phí và biến phí. c Phân loại chi phí theo nội dung kinh tế ban đầu
Để quản lý và tổng hợp chi phí theo nội dung kinh tế ban đầu, không cần phải xem xét đến địa điểm phát sinh, công dụng hay các yếu tố liên quan đến chi phí.
Cách phân loại chi phí đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phân tích định mức vốn lưu động, cũng như lập, kiểm tra và phân tích dự toán chi phí Theo quy định hiện hành ở Việt Nam, toàn bộ chi phí được phân chia thành các yếu tố cụ thể.
Chi phí nguyên liệu, vật liệu: gồm toàn bộgiá trịnguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, phụtùng thay thế, công cụdụng cụ…sửdụng trong SXKD.
Chi phí nhiên liệu, động lực: Sửdụng trong quá trình sản xuất.
Chi phí nhân công: Tiền lương và các khoản phụ cấp theo lương phải trả cho công nhân viên chức.
Trường Đại học Kinh tế Huế
Chi phí BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ trích theo tỷ lệ quy định trên tổng sốtiền lương và phụcấp phải trảcho công nhân viên.
Chi phí khấu hao TSCĐ: Tổng số khấu hao TSCĐ phải trích trong kỳ của tất cả TSCĐ sửdụng trong SXKD.
Chi phí phục vụmua ngoài: Toàn bộchi phí dịch vụmua ngoài dùng cho SXKD. d Một số cách phân loại khác
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẨN VIỆT BẮC
Tại Công ty Cổ phần Việt Bắc, tình hình cơ bản và tổ chức công tác kế toán được thực hiện một cách chặt chẽ và hiệu quả Công ty chú trọng đến việc quản lý tài chính, đảm bảo tính minh bạch trong các hoạt động kế toán Đội ngũ kế toán viên chuyên nghiệp luôn cập nhật và áp dụng các quy định pháp luật mới nhất, nhằm tối ưu hóa quy trình tính giá thành sản phẩm Việc tổ chức công tác kế toán không chỉ giúp kiểm soát chi phí mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.
2.1.1 L ị ch s ử hình thành và phát tri ể n c ủ a Công ty c ổ ph ầ n Vi ệ t B ắ c
- Tên công ty: Công ty cổphần Việt Bắc
- Địa chỉ: Số223 đường Phan Chu Trinh,Phường Phước Hòa, Tp Tam Kỳ, Tỉnh Quảng Nam.
- Giám đốc: Đặng Xuân Bắc
Ngành kinh doanh chính bao gồm xây dựng các công trình dân dụng, công nghiệp, giao thông và thủy lợi, cũng như thi công các công trình điện tử dưới 35kVA Chúng tôi chuyên thực hiện hệ thống cấp thoát nước đô thị, xây dựng khu công nghiệp và khu dân cư, san lấp mặt bằng, giám sát thi công công trình đường bộ, thiết kế nhà ở và công trình công cộng Ngoài ra, chúng tôi cung cấp dịch vụ cho thuê máy móc, thiết bị xây dựng, buôn bán vật liệu và dịch vụ trồng chăm sóc cây.
Công ty cổ phần Việt Bắc, thành lập năm 2007, là một trong những doanh nghiệp hàng đầu tại Quảng Nam với đội ngũ kỹ sư và công nhân có trình độ cao và kinh nghiệm dày dạn Công ty chuyên thi công các công trình kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, luôn đảm bảo chất lượng và tính bền vững Hằng năm, Việt Bắc không chỉ nhận nhiều dự án trong và ngoài tỉnh mà còn góp phần giải quyết việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp và tăng thu nhập cho người lao động Ngoài ra, công ty còn tích cực đóng góp vào các quỹ từ thiện và ngân sách nhà nước thông qua nghĩa vụ thuế, nhận được nhiều giấy chứng nhận và bằng khen từ các cơ quan chức năng.
Trường Đại học Kinh tế Huế phố, tỉnh Cho nên, giúp công ty ngày càng đem lại uy tín, sự tin cậy của khách hàng.
Công ty cổ phần Việt Bắc đạt được thành công nhờ vào đội ngũ lãnh đạo, nhân viên và công nhân tận tâm, không ngừng nâng cao kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm Sự đoàn kết và hòa đồng trong công việc đã giúp tạo ra những sản phẩm độc đáo, chất lượng và uy tín Bên cạnh đó, sự hỗ trợ nhiệt tình từ các cộng sự ở nhiều nơi khác nhau cũng góp phần quan trọng vào sự phát triển của công ty, giúp hoàn thiện mục tiêu và đảm bảo chất lượng hàng đầu trong ngành xây dựng.
Công ty cam kết đáp ứng đầy đủ các chỉ tiêu và yêu cầu, đồng thời tuân thủ các quy định của nhà nước về an ninh trật tự, an toàn xã hội, bảo vệ môi trường và giữ gìn vệ sinh an toàn.
2.1.2 Đặ c đ i ể m ho ạ t độ ng và c ơ c ấ u t ổ ch ứ c b ộ máy c ủ a công ty
2.1.2.1 Chức năng, nhiệm vụ, nghành nghề kinh doanh của công ty a Chức năng
Công ty cổ phần Việt Bắc là một công ty cổ phần hoạt động theo vốn điều lệ và tuân thủ luật doanh nghiệp, có khả năng hạch toán độc lập và đầy đủ tư cách pháp nhân Nhiệm vụ của công ty là đảm bảo hoạt động kinh doanh hiệu quả và phát triển bền vững.
Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh cần đạt yêu cầu về chất lượng, đồng thời đảm bảo các yếu tố kỹ thuật và mỹ thuật Cần quản lý vốn và phát triển nguồn vốn một cách hợp pháp, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với Nhà Nước, đồng thời bảo đảm đời sống vật chất và tinh thần cho các cổ đông và người lao động.
Nâng cấp và mở rộng sản xuất kinh doanh giúp tạo ra những sản phẩm độc đáo, khác biệt, và mang lại hiệu quả cao trong hoạt động kinh doanh Công ty tập trung vào việc phát triển các ngành nghề kinh doanh đa dạng nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường và nâng cao giá trị sản phẩm.
Trường Đại học Kinh tế Huế
Chúng tôi chuyên xây dựng các công trình dân dụng, công nghiệp, giao thông, thủy lợi và điện từ 35kVA trở xuống Ngoài ra, chúng tôi thi công hệ thống cấp thoát nước cho đô thị, khu dân cư và khu công nghiệp Dịch vụ của chúng tôi cũng bao gồm san lấp mặt bằng, đào, đắp đất đá và mua bán vật liệu xây dựng Chúng tôi đảm nhận giám sát thi công các công trình đường bộ, công trình công cộng và nhà ở.
Thiết kếcông trình công cộng, nhà ở
Cho thuê máy móc, thiết bịxây dựng và dịch vụtrồng chăm sóc cây xanh
2.1.2.2 Đặc điểm tổ chức sản xuất, quy trình công nghệ a Đặc điểm tổchức sản xuất
Công ty chuyên xây dựng các công trình và kiến trúc quy mô vừa và lớn với kết cấu phức tạp, yêu cầu quản lý hạch toán chặt chẽ Để đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình, công ty cần thực hiện dự toán thiết kế và thi công một cách hiệu quả.
Sản phẩm xây lắp của công ty được bán theo giá dự toán hoặc giá đã thỏa thuận với chủ đầu tư, dẫn đến tính chất hàng hóa của sản phẩm không được thể hiện rõ ràng.
Sản phẩm xây lắp của công ty được cố định tại nơi sản xuất, trong khi các điều kiện sản xuất cần được điều chỉnh theo vị trí lắp đặt sản phẩm Quy trình công nghệ có những đặc điểm riêng biệt để đảm bảo hiệu quả và chất lượng trong từng giai đoạn sản xuất.
Công ty cổ phần Việt Bắc hoạt động trong lĩnh vực xây lắp, có quy trình sản xuất đặc thù kết hợp giữa lao động thủ công và máy móc Đối với các công việc đơn giản như dọn dẹp, giải phóng mặt bằng hay đào đất, công ty có thể thuê lao động ngoài Trong khi đó, giai đoạn thi công phần nền móng và phần thô chủ yếu do máy móc đảm nhiệm Phòng kỹ thuật quản lý thiết bị thi công và điều động theo yêu cầu của đội thi công xây dựng, tiếp theo là giai đoạn xây dựng.
Trường Đại học Kinh tế Huế tập trung vào việc hoàn thiện các công trình xây dựng, chủ yếu dựa vào lao động con người và sự hỗ trợ của máy móc như máy trộn bê tông, máy mài, và máy mơn Sau khi hoàn thành, sản phẩm xây lắp sẽ được nghiệm thu và bàn giao cho chủ đầu tư.
2.1.2.3 Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý tại Công ty Cồ phần Việt Bắc
Sơ đồ2.1:Sơ đồtổchức bộmáy quản lý của công ty cổphần Việt Bắc Nhiệm vụvà chức năng cảu từng bộphận
Giám đốc là người đại diện pháp luật, chịu trách nhiệm điều hành các hoạt động hàng ngày của doanh nghiệp và quyết định các vấn đề liên quan đến kinh doanh Họ tổ chức thực hiện kế hoạch kinh doanh, phương án đầu tư, và bố trí cơ cấu tổ chức cũng như quy chế quản lý nội bộ của công ty, tất cả đều phải tuân thủ theo quy định của pháp luật.
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN VIỆT BẮC
CỔ PHẦN VIỆT BẮC 3.1 Đánh giá chung về việc tổ chức công tác kế toán của công ty cổ phần Việt Bắc
Bộ máy kế toán của công ty được thiết kế đơn giản và gọn nhẹ, phù hợp với quy mô sản xuất kinh doanh Đội ngũ kế toán làm việc siêng năng và cẩn trọng, cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho cấp trên Họ cũng đóng góp ý kiến nhằm giảm thiểu chi phí sản xuất cho các công trình xây lắp mà vẫn đảm bảo chất lượng.
Công ty cam kết tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật về kinh doanh và chế độ kế toán Việt Nam Để đảm bảo tính chính xác và cập nhật, công ty thường xuyên theo dõi các thông tư và nghị định mới Hình thức “Chứng từ ghi sổ” được áp dụng hiệu quả, phù hợp với cấu trúc bộ máy đơn giản và gọn gàng của công ty, giúp việc nhập số liệu trở nên thuận tiện và phù hợp với tình hình kinh doanh hiện tại.
Bên cạnh những ưu điểm thì công ty cổphần Việt Bắc còn những hạn chế sau đây:
Công ty hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực xây lắp, do đó, tổ chức bộ máy kế toán cần phải được thiết kế để theo dõi riêng biệt từng công trình Điều này không chỉ giúp quản lý các nghiệp vụ phát sinh liên quan đến từng dự án mà còn đảm bảo hạch toán chính xác cho các công trình mà công ty đảm nhận.
Quản lý trong ngành xây dựng gặp nhiều thách thức do chi phí phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau Việc thi công tại các công trình xa công ty làm cho việc kiểm tra nguyên vật liệu và theo dõi chi phí thực tế của từng dự án trở nên khó khăn.
Trường Đại học Kinh tế Huế có nhiều công trình và giám sát thi công, tuy nhiên, việc đội trưởng thi công có thể dẫn đến tình trạng phát sinh chi phí và nguy cơ gian lận.
Công ty hiện đang sử dụng chứng từ nhập vào phần mềm, nhưng các chứng từ này vẫn còn sơ sài và không đầy đủ Một số trường hợp cho phép thanh toán chỉ dựa vào khẩu lệnh mà không cần chứng từ đầy đủ Việc xét duyệt chứng từ còn thiếu chặt chẽ, và chứng từ làm căn cứ để nhập liệu cũng như minh chứng cho nghiệp vụ còn hạn chế Hơn nữa, việc lưu trữ chứng từ chưa đảm bảo, bảo mật lỏng lẻo, dẫn đến tình trạng lộn xộn và thiếu khoa học.
3.2 Đánh giá về công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm Công ty
Sau thời gian thực tập tại công ty, tôi đã nhận được sự hỗ trợ quý báu từ anh chị em trong phòng kế toán Điều này đã giúp tôi tiếp cận và hiểu rõ hơn về đặc điểm sản xuất cũng như thực trạng của công ty Tôi cũng đã học được cách tính chi phí và giá thành cho một công trình, cùng với những ưu điểm và hạn chế của quy trình này.
3.2.1 Ưu điể m Đối tượng tập hợp chi phí được xác định theo từng công trình, HMCT, việc này đem lại hiệu quả trong việc tập hợp chi phí cũng như tính giá thành sản phẩm một cách chi tiết và rõ ràng Việc đánh giá sản phẩm dỡ dang cuối kỳ tương đối chính xác hơn và quyết toán nhiệm thu, xác định lỗ lãi từng công trình để dễ dàng và kịp thời hơn.
Công ty áp dụng phương pháp tập hợp chi phí và tính giá thành trực tiếp, đảm bảo phân loại chi phí rõ ràng cho từng công trình, phù hợp với đối tượng chi phí và quy trình tính giá thành sản phẩm xây lắp.
Việc tập hợp chi phí để tính giá thành độ chính xác không cao, phản ánh chưa thực sựthực tế.
Trường Đại học Kinh tế Huế
Chi phí nguyên vật liệu trong công trình phải được quản lý chặt chẽ, vì vật tư nhập về cần có phiếu nhập xuất kho để kiểm soát Thiếu phiếu này dẫn đến tình trạng hao hụt, mất cắp và hư hỏng, khiến kế toán khó theo dõi chính xác chi phí thực tế Điều này tạo ra sự không đồng nhất và lộn xộn trong chứng từ, gây khó khăn cho việc đối chiếu bảng vật tư tại công trình đang thi công.
Chi phí nhân công trực tiếp thường bị ảnh hưởng bởi việc quản lý bảng chấm công Đội trưởng thi công là người chịu trách nhiệm chấm công cho công nhân, do đó, việc theo dõi và xác nhận ngày công có thể dễ dàng bị gian lận do thiếu chứng từ chính xác.
Máy thi công của Công ty cũ có năng suất thấp, dẫn đến nhiều công trình không được hỗ trợ kịp thời Điều này không chỉ ảnh hưởng đến năng suất làm việc mà còn gây lãng phí thời gian chờ máy.
Chi phí sản xuất chung cần có chứng từ rõ ràng hơn, không chỉ cho chi phí sản xuất trực tiếp mà còn cho tất cả các chi phí liên quan Cần chứng minh các nghiệp vụ đã xảy ra để ghi vào sổ sách một cách minh bạch Việc hạch toán các nghiệp vụ hiện tại chưa đầy đủ, dẫn đến việc chưa ghi nhận đầy đủ các chi phí phát sinh cho từng công trình và hạng mục công trình.
3.3 Một số giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức công tác kế toán và công tác chi phí s ản xuất, tính giá th ành s ản phẩm của Công ty C ổ phần Việt Bắc
Dưới góc độlà một sinh viên thực tập sau khi tôi quan sát và tìm hiểu thì tôi đóng góp một sốý kiến sau:
Công ty nên xem xét việc tuyển dụng một nhân viên kế toán chuyên trách cho phân ngành xây dựng, người có trình độ chuyên môn sâu và kinh nghiệm trong lĩnh vực này Điều này không chỉ giúp giảm bớt khối lượng công việc cho kế toán trưởng mà còn nâng cao tính chính xác và rõ ràng trong công tác hạch toán.